- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
«ىلە دارياسى» الىسقا «جوڭكىدى»
ءتىلشىمىز قالياكبار ۇسەمقان ۇلى
2014.04.29 14:22 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
سوڭعى جىلدارى رايونىمىزداعى كينو ونەرىنىڭ دامۋى تىڭ تەبىن الدى. ۇنەمى بولماسا دا، اراعا جىل سالىپ، كورەرمەندەر نازارىنا جول تارتقان از ۇلت تىلىندەگى كينو - فيلمدەرىمىزدىڭ كينو سالاسىنداعى مامانداردىڭ وڭ باعاسىن الىپ، سيلىق ساحناسىنا كوتەرىلىپ جاتقانى ءبارىمىزدى قۋانتادى، وتە - موتە، شينجياڭنىڭ كوركەم كورىنىسىمەن، تاماشا تابيعاتىمەن بىرلەستىرىپ، شينجياڭداعى از ۇلتتاردىڭ تۇرمىس - تىرشىلىگىن، سالت - ساناسىن بەينەلەگەن فيلمدەرگە ەلىمىز كورەرمەندەرىنىڭ عانا ەمەس، شەتەل كورەرمەندەرىنىڭ دە ىقىلاسى بولەك دەسەك، جاقىندا عانا كينو ايدىنىنا كەلىپ قوسىلعان «ىلە دارياسىنىڭ» اتاعى تاعى الىسقا كەتتى.
حۇيزۋدىڭ تانىمال ءانشىسى سوردوننىڭ باستاماسىمەن كەسكىنگە الىنعان «ىلە دارياسى» رايونىمىزداعى حۇيزۋلار ءومىرىن ارقاۋ ەتكەن تۇڭعىش تۋىندى. شينجياڭداعى ۇلتتاردىڭ ىنتىماعىن، جاراسىمدى قوعامدى، بەرەكەلى تىرلىكتى تىلىنە تيەك ەتكەن بۇل فيلم ىلە دارياسىنىڭ بويىندا ومارتاشىلىقتى كاسىپ ەتكەن حۇيزۋ جۇبايلار ءيۇسىپ پەن ءپاتيمانىڭ تاستاندى بولعان ءبىر حانزۋ بالانى باعىپ الىپ، وعان ايسا دەپ ات قويۋىنان باستاۋ الادى. ءار كۇنى تاڭەرتەڭ ايسانى اتقا مىنگەستىرىپ، ىلە دارياسىنان وتكىزىپ، وقۋعا اپاراتىن ءيۇسىپ ءبىر كۇنى سۋعا كەتىپ، ءپاتيما جەسىر، ايسا جەتىم قالادى. سونىمەن ايسا ءپاتيمانىڭ باعىپ - قاعۋىندا ەر جەتەدى.
ايسا ەرجەتكەن سوڭ قاستاسى بادىزشىلىگىمەن اينالىسادى. وسى كاسىپتىڭ ارقاسىندا ايسا سويامەن تانىسادى. ءاسىلى سويا بۇرىن ىلە وڭىرىنە تومەنگە تۇسكەن زيالى قاتارىندا كەلىپ، ءبىرقانشا جىلدان كەيىن شاڭحايعا قايتىپ كەتكەن ەدى. ايسانىڭ قولىنان شىققان بۇيىمداردىڭ ادەمىلىگىنە ءتانتى بولعان سويا ىلەگە ايسانى ىزدەپ كەلەدى، ويلاماعان جەردەن سويا ايسانىڭ اناسى بولىپ شىعادى. كەيىن سويا ءپاتيمانىڭ ماقۇلدىعىن الىپ، ايسانى شاڭحايعا الىپ كەتەدى. سول كۇننەن باستاپ ءبىر ۇيدە سوقا باسى سوپيىپ ءپاتيمانىڭ ءوزى قالادى. كەيىن سويا كۇيەۋى مەن بالاسىن ەرتىپ، ءپاتيماعا امانداسا كەلەدى. ءبىراق اۋىر ناۋقاسقا شالدىققان ءپاتيما الدەقاشان باقيعا اتتانعان ەدى... فيلمگە ارقاۋ بولعان ۋاقيعا مىنە وسى. ءبىراق ۋاقيعا قاراپايىم بولعانىمەن، ۋاقيعا استارىندا ۇلكەن وي جاتىر، ياعني شينجياڭداعى ۇلتتاردىڭ «ۇلتتار ىنتىماعىن» كوزىنىڭ قاراشىعىنداي قورعايتىن اسىل قاسيەتى فيلمدە قاراپايىم مىسالدارمەن اسەرلى بەينەلەنگەن. فيلم توعىزتاراۋ اۋدانىنىڭ شاشى جايلاۋىندا، قۇلجا قالاسىندا، ءۇرىمجى جانە شاڭحاي قالالارىندا كەسكىنگە تۇسىرىلگەن. باس - اياعى 4 جىلدا الىنىپ، جاقىندا عانا سوڭعى جۇمىستارى تۇگەل تامامدالعان بۇل فيلم 4 - كەزەكتى بەيجيڭ حالىقارالىق كينو فەستيۆالىنا قاتىناسىپ، قاتىستى مامانداردىڭ وڭ باعاسىن السا، ءساۋىر ايىنىڭ باسىندا ا ق ش - تىڭ لوس - انجەلەس قالاسىندا وتەتىن «دۇنيە ۇلتتارى كينو فەستيۆالىنا» ەلىمىزدەن قاتىناساتىن 3 كينونىڭ قاتارىنا قوسىلۋى اتالعان كينونىڭ اتاعىن ءتىپتى اسپانداتىپتى. «بۇل فيلمنىڭ <دۇنيە ۇلتتارى كينو فەستيۆالىنا> جولداما العانىن ەستىگەندە قاتتى قۋاندىم، بۇل دا مەنىڭ ەڭبەگىمنىڭ جانعانى عوي. الايدا قارجى ماسەلەسىنە بايلانىستى مۇحيتتىڭ ارجاعىنداعى ەلگە بارۋ نەسىپ بولمادى»، - دەيدى سوردون. مۇنان سىرت، «ىلە دارياسى» فيلمى جۇڭگو كينو رەجيسسەرلەر قوعامىنىڭ 2013 - جىلدىق ماداقتاۋ جيىنىندا «ۇزدىك رەجيسسەر، ۇزدىك فيلم، ۇزدىك سەناريا، ۇزدىك اكتيور» سىندى 5 تۇردەن سيلىق العان ءارى وسى جىلى 193 فيلمنىڭ اراسىنان تاڭدالعان تاڭداۋلى 20 فيلمنىڭ قاتارىنا قوسىلعان.
«ىلە دارياسى» فيلمىن جاساتقان سوردون دا ءبىزدىڭ وقىرماندارعا بەيتانىس ەمەس. گۇل كۇنەستە تۋىلىپ، قازاق تىلىندە ساۋاتىن اشقان سوردون قازاق، ۇيعۇر تىلدەرىن جاتىق سويلەيدى. كىشكەنتايىنان اناسىنا ەلىكتەپ، اۋىل اراسىندا ءان سالىپ، «بالا شولپان» اتانعان سوردون 2001 - جىلى «حۋا - ر» انىمەن توڭىرەككە تانىلىپ، كوپ ۇزاماي جەكە ءان البومىن تىڭدارماندارىنا ۇسىنعان - تۇعىن. 2004 - جىلى 200 مىڭ يۋان قارجى شىعارىپ، شينجياڭ حالىق سارايىندا «اسەم ءانىمدى پارتياعا ارنايمىن» اتىنداعى ءان كەشىن وتكىزگەنى دە ءان سۇيەر قاۋىمنىڭ ەسىندە. سوردون ءانشى عانا ەمەس، سالىمدى سازگەر. ونىڭ حانزۋشا، حۇيزۋشا جازعان اندەرىنەن سىرت، قازاق، ۇيعۇر، تاتار تىلدەرىندە جازعان اندەرى دە حالىق اراسىنا كەڭ تارالىپ ۇلگىردى.
سوردوننىڭ كينو سالاسىنا كەلۋى دە تەگىن ەمەس. شاماسى وسىدان 5 - 6 جىل بۇرىن بولسا كەرەك، ءوزى جازعان اندەرىن اعىلشىن تىلىنە اۋدارۋ ماقساتىندا شينجياڭ ۋنيۆەرسيتەتىنەن اعىلشىن ءتىلىن ۇيرەنىپ جۇرگەن سوردونعا شەتەلدىك مۇعالىمى: حۇيزۋلار مەن حانزۋلاردىڭ ءتۇر سيپاتى ۇقساس سياقتانعانىمەن، حۇيزۋلاردىڭ وزىنە ءتان مادەنيەتى بار ەكەن. ءسىز وسى ءتۇيىندى كورنەكتىلەندىرۋدى ويلاعان جوقسىز با؟ دەپ توسىن سۇراۋ قويادى. بۇل سۇراۋ يدەياسىنا ايرىقشا اسەر ەتكەن سوردون شينجياڭداعى حۇيزۋلاردىڭ تۇرمىس - تىرشىلىگىن ارقاۋ ەتكەن تەلە فيلم جاساۋعا بەل بايلايدى ءارى ءبىر ميلليون يۋان قارجى قوسىپ، ءوز ءومىرىن، ونەر جولىن، كۇنەستىڭ بايتاق دالاسىن، ونداعى باقىتتى تۇرمىستى استار ەتە وتىرىپ، «ماڭگىلىك اۋەن» فيلمىن جاساتادى. كەيىن بۇل فيلمدى ورتالىق تەلەۆيزيا ستانسياسى ساتىپ الادى. مىنە بۇل سوردوننىڭ كينو سالاسىنداعى العاشقى قادامى دەسەك، «ىلە دارياسى» ونىڭ وسى سالاداعى ەكىنشى ۇلكەن ەڭبەگى ەدى.سوردون «ىلە دارياسى» فيلمىندە ءيۇسىپتىڭ ءار كۇنى تاڭەرتەڭ ايسانى اتقا مىنگەستىرىپ، ىلە دارياسىنان وتكىزىپ، وقۋعا اپاراتىن ەپيزوتىن دا تەككە الىپ وتىرعان جوق. ءاسىلى بۇل بالا سوردوننىڭ باسىنان كەشكەن ۋاقيعا ەدى، «ىنتىماق» دەيتىن ۇلى ءسوز كىشكەنتايىنان قازاق، ۇيعۇر، حانزۋ، تاتار، ورىس سياقتى ۇلتتاردىڭ بالالارىمەن بىرگە ويناپ ەسەيگەن سوردوننىڭ جۇرەگىنە بالا كۇنىندە جازىلعان ەدى، اكەسى ومىردەن وزعاننان كەيىن اناسى 8 بالانى قاتارعا قوسىپ، ەرجەتكىزۋى دە سوردون جۇرەگىندە ەرەسەن ەرلىك رەتىندە باعالاناتىن. مىنە وسى ءبىر قاراپايىم ۋاقيعادان اسەرلى كينو ءتۇسىرۋ بەكىمىنە كەلگەن سوردون العاش جازعان سەنارياسىنا «اق جاۋلىقتى انا» دەپ تاقىرىپ قويىپتى. سەناريا جازىلىپ بىتكەن سوڭ، سوردون بۇل تۋىندىسىن ەلىمىزدەگى بەلگىلى كينو رەجيسسەرى ۋاڭ جيڭگۋاڭعا كورسەتەدى. رەجيسسەر سەناريانىڭ تىم قاراپايىم ەكەنىن ايتىپ، قايتا جازۋىن سۇرايدى. ايتۋ بويىنشا سەناريانى ءبىرقانشا رەت وزگەرتىپ، قابىرعالى قالامگەرلەرگە دە كورسەتىپ، سەنارياعا سان رەت رەداكسيا جاساسا دا، كوزدەگەن نىساناسىنا جەتە الماعان سوردون سوڭىندا سەناريانى ۋاڭ جيڭگۋاڭنىڭ وزىنە جازدىرىپتى. ۋاڭ رەجيسسەر سوردونمەن اقىلداسا كەلىپ، فيلمعا «ىلە دارياسى» دەپ ات قويىپتى.
سەناريا جازىلعان سوڭ، باستى ماسەلە قارجىعا تىرەلەتىنى بەلگىلى. بۇعان دا بارىن سالىپ كىرىسكەن سوردون فيلم تۇسىرۋگە جۇمسالعان 6 ميلليون 800 مىڭ يۋان قارجىنىڭ ۇلكەن باسىن ءوزى شىعارىپتى. «دوستارىم دا جاقىننان جاردەم كورسەتتى، كومەك اتاعان سەرىكتەستىكتەر دە بولدى» دەيدى سوردون «قارجى ماسەلەسىن قالاي شەشتىڭىز» دەگەن سۇراۋىمىزعا كۇلە جاۋاپ قايىرىپ. «اقشاڭ جوق بولسا، كينو ءتۇسىرىپ نەڭ بار ەدى دەپ كەلەكە قىلعاندار دا، <حۇيزۋلار ءومىرىن ارقاۋ ەتىپ، ۇلتىڭدى تانىستىرۋعا ىستەگەن ىسىڭە ريزامىز> دەپ ىقىلاس تانىتىپ، العىس ايتقاندار دا بولدى. حۇيزۋ شارۋالاردىڭ <كومەگىمىز> دەپ سيىر بەرگەندەرى دە بار» دەپ، ءبىر تىنىپ العان سوردون كينو ءتۇسىرۋدىڭ جاپا - ماشاقاتىن دا ءبىر كىسىدەي تۇسىنگەنىن ايتادى. سوردوننىڭ ايتۋىنشا، «ىلە دارياسى» فيلمى بيىل مامىر ايىندا ەلىمىزدەگى بارلىق كورەرمەندەر نازارىنا جول الاتىن كورىنەدى. «ەندىگى باعا حالىقتا، حالىقتان اسقان قازى جوق» دەيدى ول.
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
