- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
التاي تاۋى ەكى وزەن قاينارى تابيعي قورىق رايونىن باسقارۋ مەكەمەسى التايدىڭ ەكولوگيالىق ورتاسىن قورعاۋعا ەسەلى ۇلەس قوسىپ كەلەدى
ساعىنبەك رابات ۇلى
2015.09.22 15:27
التاي تاۋىنىڭ شىعىس وڭتۇستىگىندەگى ەرتىس وزەنى مەن ۇلىڭگىر وزەنى قاينارىنىڭ ەكولوگيالىق جۇيەسىن قورعاۋ ءۇشىن 2001- جىلى قىركۇيەك ايىندا شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتىنىڭ بەكىتۋىمەن شينجياڭ التاي تاۋى ەكى وزەن قاينارى تابيعي قورىعى قۇرىلدى. كوكتوعاي، شىڭگىل ەكى اۋداننىڭ جەرىن ەندەي وتەتىن بۇل قورىقتىڭ جالپى اۋماعى 680 مىڭ 800 گەكتار. 2006- جىلى شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق شتات كەڭسەسىنىڭ بەكىتۋىمەن «شينجياڭ التاي تاۋى ەكى وزەن قاينارى تابيعي قورىعىن باسقارۋ سەنترى» بولىپ قۇرىلدى، 2009- جىلعا كەلگەندە بۇل ورىننىڭ اتى «شينجياڭ التاي تاۋى ەكى وزەن قاينارى تابيعي قورىعىن باسقارۋ مەكەمەسى» دەپ وزگەرتىلدى.
بۇل قورىقتىڭ قورعاۋ وبيەكتىسى ورمان-توعاي، سۋلى جەر، جابايى اڭ-قۇستى قامتىعان ەكولوگيالىق جۇيە. 2011- جىلى مەملەكەتتىڭ ەكىنشى مەرزىمدىك تابيعي ورماندى قورعاۋ جانە الەۋمەتتىك يگىلىك ورمان ينجەنەرياسىن اتقاراتىن ورىن قاتارىنا ەنگىزىلىپ، تابيعي ورماندى قورعايتىن اۋماعى 2 ميلليون 782 مىڭ 600 مۋ بولدى. اۋدان دارەجەلى بۇل مەكەمەدە قازىر فۋنكتسيالىق 5 ءبولىم، جالپى 51 قىزمەتكەر بار، مۇنىڭ 23 ى ورگاندا، 28 ى قورىق رايونىندا قىزمەت ىستەيدى.
2015- جىلى قىركۇيەكتىڭ 8- كۇنى جولىم بولىپ التاي تاۋى مەملەكەت مەنشىگىندەگى ورماندى باسقارۋ مەكەمەسى پارتكومىنىڭ مۇشەسى، مەكەمەنىڭ ورىنباسار باستىعى قاباي ەجەنباي ۇلى، التاي تاۋى مەملەكەت مەنشىگىندەگى ورماندى باسقارۋ مەكەمەسى ورماندى قورعاۋ-ورمان ورتىنەن ساقتانۋ باسقارماسىنىڭ باستىعى قاينار اسەۋقان ۇلى جانە التاي تاۋى ەكى وزەن قاينارى تابيعى قورىق رايونىن باسقارۋ مەكەمەسىندەگى قاتىستى قىزمەتكەرلەردىڭ باستاۋىندا ءۇرىمجى ۋاقىتى ساعات 8 جارىمدا قۇرىمتى قورىق ءوڭىرىن بەتكە الىپ جولعا شىقتىق.
التاي قالاسىنان شىققان جۇردەك ەكى كولىك قىزىلتاس قالاشىعىنىڭ قىستاقتارىنان ەندەي ءوتىپ، بۋرىلتوعاي اۋدانىنىڭ كوكتەۋلىك، كۇزەۋلىگى بولعان ساربۇلاققا 40 مينۋتتا جەتىپ باردى. باعانادان اسفالت جولدا زىمىراپ كەلە جاتقان كولىگىمىز ەندى قىزىلتاۋ وتكەلىنەن باستالاتىن ولكە جولى 230- لەنياسىنا ءتۇسىپ، الدىڭعى كولىكتىڭ دوڭعالاعىنان كوتەرىلگەن اق شاڭنان بەلگىلى ارالىق تاستاپ باياۋ جىلجىپ كەلەدى. ەسىكتاستىڭ كەزەڭىنەن اسىپ، شىعىس جەلى كوپىرىنەن (دۇڭفىڭ داچياۋ) ءوتىپ، جەتپىستىڭ قايقايىسىنان ەڭكەيىپ، جول شەتىندەگى ارالىق كورسەتكىش 93-قازىقتى ارتقا تاستاپ، از جۇرگەن سوڭ جولتى وزەنىنىڭ جاعاسىنا جەتىپ، وزەننىڭ باتىس جاعاسىمەن العا تارتىپ كەلەمىز.
وزەندەگى سىلدىراي اعىپ جاتقان تۇپ -تۇنىق تاۋ سۋىن كورىپ، جۋىق جىلداردان بەرگى ۇكىمەت ورىندارىنىڭ وزەن بويىنان التىن شايقايتىن، ءدارى ءشوپ قازاتىن، كەن بايلىعىن الباتى اشاتىن زاڭسىز ارەكەتتى جونگە سالعان پارمەندى شاراسىنا ءدان ريزا بولدىق. وسىدان 6 دا 7 جىلدىڭ الدىندا ءدال وسى جولمەن جۇرگەنىمدە جولتى وزەنىنىڭ سۋى لاي بولىپ اعىپ جاتقانىن كورگەن ەدىم. اقشا بۇلتتىڭ استىندا كوك ورمانمەن كومكەرىلگەن تاۋ مەن تۇپ-تۇنىق وزەندى جاعالاپ ءۇش ءۇي، تاس ءۇي، قۇم اراسان، قالۋىن اراسانىنىڭ اۋزى، قارا كوپىر بەكەتتەرىن باسىپ ءوتىپ، ساعات 11 دەن 50 مينۋت وتكەندە، كولىگىمىز شينجياڭ ءتۇستى مەتال سەرىكتەستىگىنە قاراستى بۇرىنعى التاي كەنىنىڭ قۇرىمتى كەن الاڭىنا ىرگە تەپكەن التاي تاۋى مەملەكەت مەنشىگىندەگى ورماندى باسقارۋ مەكەمەسىنە قاراستى التاي تاۋى ەكى وزەن قاينارى تابيعي قورىق رايونىن باسقارۋ مەكەمەسىنىڭ تابيعي ورماندى قورعاۋ ينجەنەرياسى قۇرىمتى قورعاۋ بولىمشەسىنە ات باسىن تىرەدى.
ءيا، تاس جول قۇرىلىسىنىڭ جاقسارۋى مەن جۇردەك كولىكتىڭ بولۋى ارقاسىندا، كەزىندە بۇرىنعى التاي كەنىنىڭ جۇك تيەگەن كولىكتەرى جاز كۇندەرى ءبىر كۇندە ارەڭ جەتەتىن، ال قىستا 2 دە 3 كۇن جۇرەتىن، ءتىپتى، وتكەن عاسىردىڭ 80-جىلدارىنىڭ قار وتە قالىڭ تۇسكەن ءبىر قىسىندا قۇرىمتى كەن الاڭىنا قاجەتتى ءتۇرلى زات تيەلگەن 50 نەشە كولىك قاسات قاردى كۇرەگەن تراكتوردىڭ سوڭىنان دامىلسىز ەرىپ 9 كۇن، 8 تۇندە ارەڭ جەتكەن. التاي قالاسىنان قاشىقتىعى 160 كيلومەتر كەلەتىن جەرگە جول بويىنداعى دامىلداعان ۋاقىتتى شىعارىپ تاستاعاندا، مىنە بۇگىن نە ءبارى 3 ساعاتتا جەتىپ باردىق. ارينە، بۇل دا دامۋدىڭ، رەفورما جاساپ، ەسىكتى اشىق ۇستاۋدىڭ جەمىسى عوي.
التاي تاۋى ەكى وزەن قاينارى تابيعي قورىق رايونىن باسقارۋ مەكەمەسى قۇرىلعاننان بەرى، اسىرەسە، ورتالىقتىڭ شينجياڭ قىزمەتى جونىندەگى اڭگىمە ءماجىلىسى اشىلعاننان بەرى بۇل مەكەمە جەرگىلىكتى حالىق ۇكىمەتىنىڭ زور كۇشپەن قولداپ-قۋاتتاۋىندا، ەكولوگيالىق ورتا قۇرىلىسى مەن ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىن قورعاۋعا توتەنشە ءمان بەردى.
جەرگىلىكتى حالىق ۇكىمەتىمەن تىعىز سەلبەسە وتىرىپ، زاڭسىز التىن شايقايتىن ارەكەتتى باتىل تەجەۋ جانە رەتكە سالۋمەن بىرگە، قۇرىمتى وڭىرىندەگى 12 كيلومەتر كەلەتىن وزەن ارناسىن وڭاپ، 2 مىڭ مۋدان استام كەن ۇرا - جىراسىن تىندىرىپ تەگىستەپ، مۇنىڭ ءبىر مىڭ 300 مۋدان استامىنا قاراقات كوشەتىن ەكتى، كوشەتتىڭ قاتارعا قوسىلۋى %98 كە جەتىپ، وسىمدىك جامىلعىسىنىڭ قالپىنا كەلۋى ايتارلىقتاي بولعاندىقتان، التاي ايماقتىق پارتكوم مەن اكىمشىلىك مەكەمەسىنىڭ جوعارى باعالاۋىنا جانە مالشى قاۋىمىنىڭ جاقسى باعاسىنا يە بولىپ، التاي ايماعىندا بۇلىنگەن ورماندى ءوڭىردى قالپىنا كەلتىرۋدىڭ ۇلگىسىن جاراتتى.
كوكتوعاي اۋدانى دۇرە قالاشىعى زاقتى قىستاعىنىڭ مالشىسى ءارى وسى مەكەمە ۇسىنىس ەتكەن حالىق قورعاۋشىسىنىڭ ءبىرى مۇرات ساقابا ۇلى: «بۇرىنعى جىلدارى ءدال وسى ۋاقىتتا، بۇل اراداعى مالشىلار شاڭ-توزاڭ سەبەبىنەن الدەقاشان كوشىپ كەتەتىن، بۇگىن مىنە قىركۇيەكتىڭ 8- كۇنى بولدى، قىركۇيەكتىڭ 15- كۇنىنە دەيىن وسى ماڭداعى جۇرتىنان كوشپەي وتىرامىز دەگەن مالشىلار دا بار.
مۇنىڭ ءبارى ەكى وزەن قاينارى تابيعي قورىق رايونىن باسقارۋ مەكەمەسىنىڭ قورىس - قوپا، استاڭ- كەستەڭ بولعان جايىلىمدى قالپىنا كەلتىرگەنىنىڭ ارقاسى. بۇل مەكەمەنىڭ قىزمەتكەرلەرى ۇگىت قاعازىن تاراتۋ، ۇگىت ۇرانى جازىلعان تاقتا ورناتۋ، اقىندار ايتىسى ارقىلى ورمان- توعايدى، اڭ- قۇستى قورعاۋعا قاتىستى زاڭ- ەرەجەلەردى ۇگىتتەۋ سياقتى مالشى قاۋىمى ءسۇيىپ تىڭداپ، قۇنىعا كورەتىن تاسىلمەن ۇنەمى ۇگىتتەپ وتىرادى. 11 دە 12 حالىق قورعاۋشىسى بارمىز، مىندەتىمىز ورمان - توعايدى، اڭ - قۇستى قورعاۋ، دۇرە قالاشىعىنداعى مالشى قاۋىمى اتىنان وسى مەكەمەگە شىنايى راقىمەت ايتامىن، سونداي- اق حالىق قورعاۋشىسىندىق مىندەتىمدى جالعاستى جاقسى وتەپ، ەكولوگيالىق ورتامىزدىڭ مۇنان دا جاقسارۋىنا ءبىر كىسىلىك ۇلەسىمدى قوسامىن»،- دەدى.
التاي تاۋى ەكى وزەن قاينارىنىڭ ەكولوگيالىق ورتاسىن ويداعىداي قورعاۋ ــ سولتۇستىك شينجياڭ ءوڭىرىنىڭ ەكونوميكاسى مەن قوعامىنىڭ باياندى دامۋىنا، سونداي-اق ونداعى ءار ۇلت حالقىنىڭ ەكولوگيالىق حاۋىپسىزدىگىنە ساياتىن ءىرى ينجەنەريا. ءبىز ەندى ات تۇمسىعىن اقسالاعا تىرەدىك. مۇندا وتكەن عاسىردىڭ 30-جىلدارىنان باستاپ التىن قازىلىپ، تەرەڭدىگى 20 نەشە مەترگە دەيىن باراتىن كولشىكتىڭ، شۇڭقىردىڭ ماڭىنان كوشتىڭ ءوتۋى مۇڭ بولعان جالپى اۋماعى ءبىر مىڭ 500 مۋدان اساتىن جەردى ءبىر ميلليون 500 مىڭ يۋان قارجىنىڭ كۇشىمەن تىندىرىپ تەگىستەپ، بەتىنە تاۋدىڭ ءبىر قابات قارا توپىراعىن توگىپ جاتقان ءىرى تۇرپاتتى جۇك اۆتوموبيلىن جانە تيەگىش، قازعىش، تەگىستەگىش ماشينالاردى كەزىكتىردىك. قاباي ەجەنباي ۇلى: «ءبىز بۇدان بۇرىنعى تاجىريبە- ساباقتاردى قورىتىندىلاۋ نەگىزىندە تىندىرىلىپ تەگىستەلگەن جەردىڭ بەتىنە تاۋدىڭ ءبىر قابات قارا توپىراعىن توكتىرىپ جاتىرمىز، كەلەر كوكتەمدە بۇل جەرگە ءشوپ ۇرىعىن شاشامىز، قاراقات كوشەتىن ەگەمىز، بىرەر جىلدا اۋەلگى قالپىنا كەلەدى، سودان كەيىن مالشىلاردىڭ وزىنە قايتارىپ بەرەمىز. جەردىڭ تەزىرەك قۇنارلانۋى ءۇشىن ءبىر مالشى وتباسى ءبىز تەگىستەتكەن جەرگە قويىن قورالاپ، ءۇيىن تىگىپ ءبىر جاز وتىرسا، ءبىز سول مالشى وتباسىنا ايىنا 800 يۋاننان كومەك قارجى بەرۋ شاراسىن دا قولداندىق»،- دەدى.
ءداستۇرلى مال شارۋاشىلىعى التاي تاۋىنىڭ تابيعي ەكولوگيالىق ورتاسىن قورعاۋدا كەم بولسا بولمايدى، قورشاعان ورتانى قورعاۋ ءۇشىن مال باعۋدى توقتاتۋ عىلمي ءادىس ەسەپتەلمەيدى. زاۋدەعالام وسىلاي بولادى ەكەن، وندا ەكولوگيالىق جۇيەنىڭ تەپە - تەڭدىگىنە ىقپال جەتىپ، ورگانيكالىق تىزبەك بۇزىلادى. سوندىقتان جەم - ءشوپ پەن مال باسىنىڭ تەڭ بولۋىن دارىپتەۋ ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋعا دا، جەرگىلىكتى ورىننىڭ شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا دا ءتيىمدى.
قورعاۋ جاعىندا تەك قورىق رايونىنىڭ قىزمەتكەرلەرىنە عانا سۇيەنىپ ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ ماقساتىنا جەتۋگە بولمايتىنىن، جەرگىلىكتى ورىنداعى مالشىلار مەن ۇكىمەتكە سۇيەنۋ كەرەكتىگىن بىلگەن بۇل مەكەمە مەكەمە مەن اۋداندىق حالىق ۇكىمەتى، ءبولىم مەن اۋىل - قالاشىق، قورعاۋ پۋنكتى مەن قىستاق ورتاق باسقارۋ ۇلگىسىن ورناتىپ، جەرگىلىكتى ورىنداعى مالشىلار مەن ۇكىمەتتى تابيعي ورتانى ورتاق قورعاۋعا جانە باسقارۋعا قاتىناستىردى. وسىنداي باسقارۋ ۇلگىسى العا قويىلعاننان بەرى جۇرت ورتاسىندا بەدەلى ءبىرشاما جوعارى، ءسوزى ءوتىمدى مالشىلاردى ەكولوگيالىق ورتانى باقىلاپ - باسقارۋعا، قورىق رايونىنىڭ تازالىعىن باسقارۋعا ۇسىنىس ەتكەندىكتەن، قورىق رايونىن باسقارۋ ونىمدىلىگى مەن تەبىنى بارىنشا كۇشەيىپ، ۇلى تابيعاتتى كوز قاراشىعىنداي ايالايتىن مالشىلاردىڭ ورتانى قورعاۋ بەلسەندىلىگى ەسەلەپ ارتتى.
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
