- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
وتباسى زورلىق – زومبىلىعىنا ۇشىراعاندا ءوزىن قالاي قورعاۋ كەرەك؟
ــ تۇڭعىش رەتكى وتباسى زورلىق – زومبىلىعىنا قارسى تۇرۋ زاڭى رەسمي اتقارىلادى
ءۇرىمجى اۋداندىق حالىق سوت مەكەمەسى گۇلنۇر ماناس قىزى
2016.03.24 14:14 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
وتباسى زورلىق - زومبىلىعى وتباسى مۇشەلەرىنىڭ دەنساۋلىق اقاۋسىزدىعىنا، ءومىرى مەن مال - مۇلكىنە اۋىر زيان جەتكىزەدى ءارى قوعامنىڭ ورنىقتىلىعىنا ىقپال كورسەتەدى. وركەنيەتتى قوعامدا وتباسى زورلىق - زومبىلىعى ءىشىنارالىق ءىس بولۋدان قالدى، الايدا ول وتباسىنىڭ جەكەلىك ىستەر كولەمىندە تۋىلعان، اسىرەسە، وت باسى، وشاق قاسىنداعى ىستەردى سىرتقا دابىرا ەتپەۋ سياقتى ءداستۇرلى كوزقاراستىڭ ىقپالى سەبەبىنەن وتباسى زورلىق - زومبىلىعى ماسەلەسىنە ءالى دە جەتەرلىك كوڭىل بولىنبەي كەلەدى، كەيبىرەۋى، ءتىپتى، اۋىر زارداپ تۋدىردى. «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبىليكاسى وتباسى زورلىق - زومبىلىعىنا قارسى تۇرۋ زاڭى» مەملەكەتتىك 12 - كەزەكتى حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ 18 - رەتكى ماجىلسىندە ماقۇلداندى، 2016 - جىلى 1 – ناۋرىزدان باستاپ رەسمي اتقارىلادى.
كۇندەلىكتى تۇرمىستا وتباسى زورلىق - زومبىلىعى ۇنەمى كەزدەسىپ تۇرادى، وتە - موتە، اۋىل - قىستاقتا جيى كەزدەسەدى. وتباسى زورلىق - زومبىلىعى وتباسى مۇشەلەرىنىڭ اراسىنداعى بىرەۋىنىڭ بىرەۋىن دەنە جاقتان جابىرلەپ، ءبىر جاقتىڭ دەنەسىنە زاقىم جەتكىزۋىن مەڭزەيدى. قورتىندىلاپ كەلگەندە، كۇش كورسەتۋ، مىسالى، اياق - قولىن جۇمساۋ، بايلاپ - ماتاپ ۇرۋ، قۇرال - سايمان ىستەتىپ قانقۇيلىلىق قىلۋ، قاماۋ، كەمتار ەتۋ قاتارلى تاسىلدەردى ىستەتۋ، كەيدە قىسىم كورسەتۋ ارقىلى بەينەلەنەدى. ول ەرلى - زايىپتى اراسىنداعى زورەكەرلىك، اكە - شەشە، بالا - شاعا اراسىنداعى زورەكەرلىك جانە وتباسىندا بىرلىكتە تۇرمىس كەشىرىپ جاتقان وتباسى مۇشەلەرى اراسىنداعى زورەكەرلىكتى قامتيدى. ادەتتە، ايەلدەر مەن بالالارعا قاراتىلعان زورلىق - زومبىلىق ءبىرشاما كوپ كەزدەسەدى.
جاقىندا، حالىق سوت مەكەمەمىز بXXپەن گXXتىڭ نەكە دەلوسىن ءبىر جايلى ەتتى، تەرگەۋ سوت بارىسىندا گXX بXXپەن توي جاساعانىنا ون جىل بولعانىن، باستاپقى ءۇش - ءتورت جىلداي نەكە سۇيىسپەنشىلىكتەرىنىڭ جاقسى بولىپ، كەيىن بXXتىڭءجۇرىس - تۇرىسىنا شەك قويىپ، ورىنسىز كۇماندانۋى جانە ەركەكتى زور، ايەلدى قور سانايتىن كەرەناۋ تاعىلىمنىڭ جەتەلەۋىندە، وت باسىندا ۇستەمدىك ەتىپ، دارا بيلەپ - توستەۋ جۇرگىزۋى سەبەبىنەن كوڭىلىنە سىزات، دەنەسىنە جاراقات تۇسكەنىن ايتىپ كوزىنە ىستىق جاس الدى، سوت مەكەمەمىز ەكى جاقتى نەكەگە جاراستىرسا دا، بXX اۋەلگىسىنە قايتا باسىپ، ءتىپتى، گXXنى ادام قۇرلى كورمەي، جىنىستىق جاقتان قورلاعان، مۇنى ايتقاندا، گXXنىڭ وكسىكتەن داۋىسى دا شىقپاي قالدى، «باسىندا مەن بالالارىم ءۇشىن بارىنە شىداپ كەلگەن ەدىم، ەندى مەن مۇنداي اياق استى بولۋعا توزە المايمىن، تاياق سەبەبىنەن قازىر دەنساۋلىقتان دا ايرىلدىم، جالىنايىن، تەك باسىمدا اراشالاپ بەرىڭدەر، باسقا ەشتەڭەنىڭ قاجەتى جوق» دەگەن داۋىس السىن - ءالى قايتالانىپ وتىردى، بXX بولسا «بارلىعى مەنىڭ اراق ىشكەنىمنىڭ كەسىرى» دەپ باسىن كوتەرە المادى، سوتشى سەميا بۇتىندىگىن ساقتاۋ تۋرالى تاربيە بەرسە دە، ەشقانداي ءونىمى بولماي، ەكەۋى نەكەدەن اجىراستى، سابيلەر كوڭىلىنە قاياۋ ءتۇستى، مىنە ءوستىپ ءبىر تاماشا وتباسى ويراندالدى.
وسى جولعى اتقارىلاتىن تۇڭعىش رەتكى وتباسى زورلىق – زومبىلىعىنا قارسى تۇرۋ زاڭى ازامات جاسىنا تولماعان، قارتتار، مۇگەدەكتەر، جۇكتى ايەلدەر مەن بالا ەمىزۋ ساتىسىنداعى ايەلدەردى ەرەكشە قورعاۋ كەرەك دەپ بەلگىلەدى. وتباسى زورەكەرلىگىنە ۇشىراعان نەمەسە جابىرلەگەن وتباسى مۇشەلەرىنىڭ تۇرعىندار كوميتەتىنەن، قىستاق كوميتەتىنەن، سونداي - اق، ءوز مەكەمەسىنەن زورلىق – زومبىلىقتان ءوزىن اراشالاۋىن، جاراستىرۋىن تالاپ ەتۋ ۇقىعى بولادى. وتباسى زورلىق - زومبىلىق جۇرگىزىپ جاتقان كەزدە جابىرلەۋگە ۇشىراعان وتباسى مۇشەسى ءوزى تۇرعان تۇرعىندار كوميتەتىنىڭ، قىستاق كوميتەتىنىڭ اراشالاۋىن، قوعام حاۋىپسىزدىك مەكەمەسىنەن زورلىق – زومبىلىق ارەكەتكە توقتاۋ سالۋىن تالاپ ەتۋ ۇقىعى بولادى. مەكتەپ، بالالار باقشاسى، ەمدەلۋ ورىندارى، تۇرعىندار كوميتەتى، قىستاق كوميتەتى، قوعامدىق قىزمەت وتەۋ ورىندارى، قۇتقارۋ - باسقارۋ ورىندارى، يگىلىك ورىندارى مەن جوعارعى سالاداعى قىزمەتكەرلەر قىزمەت بارىسىندا بالاعاتقا تولماعانداردىڭ وتباسى زورلىق - زومبىلىعىنا ۇشىراعانىن نەمەسە ۇشىراۋ حاۋپى بار ەكەنىن بىلسە، قوعام حاۋىپسىزدىك مەكەمەسىنە مالىمدەۋى كەرەك. قوعام حاۋىپسىزدىك مەكەمەسى دەلو مالىمدەۋشىنىڭ قاتىستى ينفورماتسياسىن قۇپيا ساقتاۋى كەرەك. وتباسى زورەكەرلىگىنە نەمەسە جابىرلەۋگە ۇشىراعان زياندالۋشىنىڭ قوعام حاۋىپسزدىك مەكەمەسىنىڭ قوعام اماندىعىن باسقارۋ ەرەجەلەرى بويىنشا جابىرلەۋشىگە اكىمشىلىك جازا قولدانۋىن تالاپ ەتۋ ۇقىعى بار. زاڭنان كومەك بەرۋ ورىندارى وتباسى زورلىق - زومبىلىعىنا ۇشىراعان زياندالۋشىعا زاڭدىق كومەك بەرۋى كەرەك. حالىق سوت مەكەمەسى وتباسى زورلىق - زومبىلىعىنا ۇشىراعان زياندالۋشىدان دەلو قابىلداۋ اقسىن جاعدايعا قاراي كەشىكتىرىپ، كەمەيتىپ الۋى نەمەسە تەگىن قىزمەت وتەۋى كەرەك. بۇدان سىرت، وتباسى زورەكەرلىگى اجىراسۋعا اپارىپ سوقسا، ايىبى جوق جاعىنىڭ زياندى تولەپ بەرۋدى تالاپ ەتۋ ۇقىعى بار.
وتباسى زورلىق - زومبىلىق ارەكەتىنە ۇشىراعاندا، زياندالۋشى جاق سانالى تۇردە ءوز كۇشىنە سۇيەنىپ قورعانا ءبىلۋى كەرەك. ءبىرىنشى، باستاپقى رەتكى وتباسى زورلىق - زومبىلىعىنا ءسال قاراماۋ كەرەك. باستاپقى رەتكى وتباسى زورلىق - زومبىلىعى ارەكەت يەسىنىڭ وتباسىنا زورلىقتى كۇشپەن باسقارۋ جۇرگىزۋىنىڭ العاشقى سىناعى، ەگەر وسى رەتتە جول بەرىپ الساڭىز، ونان كەيىنگى زورلىق - زومبىلىق ارەكەتتەرىندە ەشتەڭە دەي الماي قالۋىڭىز مۇمكىن. مۇندايعا ۇشىراعاندا بار كۇشپەن ءوزىڭىز بەن بالاڭىزدىڭ حاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىزداندىرۋىڭىز كەرەك. ەگەر ومىرگە حاۋىپ تونەتىندەي جاعداي بولسا، داۋىستاپ وزگەلەردى اراشاعا شاقىرۋىڭىز نەمەسە ورايىن تاۋىپ ساقشىعا تەلەفون شالىپ مالىمدەۋىڭىز كەرەك. ەگەر زورلىق - زومبىلىقتان جارالانۋ تۋىلسا، جارالانعاننان كەيىن دەر كەزىندە ەمحاناعا بارىپ ەمدەلۋ كەرەك. شيپاگەرگە جارالانۋدىڭ ناقتى احۋالىن ءتۇسىندىرىپ، انىقتاپ، وبيەكتيۆ تۇردە جاراقات جاعدايىن جازۋىن تالاپ ەتىپ، العاشقى ءادىليالىق ساراپتاۋعا دايىندىق كورۋ كەرەك. ەگەر مۇمكىن بولسا 24 ساعات ىشىندە جەرگىلىكتى ساقشى بولىمشەسىنە بارىپ، ولاردان جاراقاتتى تەكسەرۋ كۋاناماسىن جازىپ بەرۋدى ءوتىنىپ، بەلگىلەنگەن ەمحاناعا بارىپ جاراقاتتى تەكسەرتۋ نەمەسە ءادىليالىق ساراپتاۋ مەكەمەسىنە بارىپ، جاراقات جاعدايىنا ساراپتاۋ جاساتىپ، العاشقى زاڭدىق كومەككە قاتىسىتى دالەل - سپات قالدىرۋ كەرەك. ءوزىن جاقسى قورعاۋ، ۇيدە تۇرۋ حاۋىپتى بولسا، شىعىپ كەتىپ، قاتستى ورىننىڭ ءبىرجايىلى ەتۋىن تالاپ ەتكەن جون.
وتباسى زورلىق زومىبىلعىنا ۇشىراپ وتىرعان نەمەسە ۇشىراۋ حاۋپى بار ادامدار ءوزى تۇرعان ورىنداعى، جابىرلەۋشى تۇرعان ورىنداعى نەمەسە وتباسى زورلىق - زومبىلىعىن جۇرگىزگەن ورىنداعى نەگىزگى ساتى حالىق سوت مەكەمەسىنە ءوزىنىڭ اماندىعىن قورعاۋ جونىندە ءوتىنش بەرۋىنە بولادى، حالىق سوت مەكەمەسى ادەتتە 72 ساعات ىشىندە باس اماندىعىن قورعاۋ بۇيرىعىن شعارۋى كەرەك، شۇعىل جاعدايدا 24 ساعات ىشىندە زيانكەستككە ۇشىراۋشىنىڭ باس اماندىعىن قورعاۋ بۇيرىعىن شىعارۋى كەرەك. ءوتىنش ادەتتە جازباشا نۇسقادا بەرىلەدى، جازباشا نۇسقاسىن بەرۋ جاعدايى بولماسا، اۋىز - ەكى ءوتىنىش بەرۋىنە بولادى، حالىق سوت مەكەمەسى ەستەلىككە الادى. حالىق سوت مەكەمەسى زيانكەستككە ۇشىراۋشىنىڭ باس اماندىعىن قورعاۋ بۇيرىعىندا جابىرلەۋشىنىڭ انىق سالاۋاتى، دەرەكتى تالابى، وتباسى زورلىق - زومبىلىعىنا ۇشىراعان ناقتىلى جاعدايى جازىلۋى كەرەك. حالىق سوت مەكەمەسىنىڭ باس اماندىعىن قورعاۋ بۇيرىعىنىڭ قورعاۋ ۋاقىتى 6ايدان اسىپ كەتپەۋى كەرەك، جاعدايعا قاراي ۋاقىتىن ۇزارتۋعا، قىسقارتۋعا، زيانكەستىككە ۇشىراۋشىنىڭ ءوتىنش ەتۋىنە قاراي كۇشىنەن قالدىرۋعا بولادى. حالىق سوت مەكەمەسى باس اماندىعىن قورعاۋ بۇيرىعىن ءوتىنش ەتكەن ادامعا، قوعام حاۋىپسىزدىك مەكەمەسىنە، تۇرعىندار كوميتەتىنە، قىستاقتار كوميتەتىنە تاپسىرىپ بەرۋى كەرەك. قوعام حاۋىپسىزدىك مەكەمەسى، تۇرعىندار كوميتەتى، قىستاقتار كوميتەتى حالىق سوت مەكەمەسىنە سەلبەسىپ اتقارۋى كەرەك. وتباسىندا زورلىق - زومبىلىق جاساپ، تۋدىرعان زاردابى قىلمىستى ىستەر زاڭىنا ساي كەلسە، قاتىستى زاڭ بويىنشا جابىرلەۋشىنىڭ قىلمستىق ىستەر جاۋاپكەرشىلىگى قۋزاستىرىلادى. جابىرلەۋشىنىڭ ارەكەتى قىلمىستى ىستەر زاڭىنا تولماسا، قاتاڭ تاربيە جۇرگىزىلىپ، 1000 يۋاننان تومەن اقشالاي ايىپ سالىنادى نەمەسە 15 كۇننەن تومەن قاماي تۇرىلادى.
ءسوز سوڭىندا قۇرمەتتى ەر جولداستارعا ايتارىمىز، قازىرگى جاساپ وتىرعان مەملەكەتىمىز سوتسيالىستىك تۇزىمدەگى زاڭ ارقىلى باسقارىلاتىن ەر مەن ايەلدىڭ ۇقىعىن تەڭ ورىنعا قويىپ قورعايتىن مەملەكەت بولعاندىقتان، كونە قوعامنان قالعان، قازىرگى تۇزىمگە ساي كەلمەيتىن كەرەناۋ يدەيالاردىڭ بۇعاۋىنان تەز ارادا قۇتىلىپ، ءوزىمىز قۇلاي ءسۇيىپ العان جان جارىمىزدى ايالاي دا قادىرلەي ءبىلىپ، وتباسىندا زورلىق - زومبىلىق جاساۋدان اۋلاق بولىپ، تاتۋ - ءتاتتى بەرەكەلى سەميامىزدىڭ شىرقىن كەتىرمەي، بولاشاق ۇرپاقتارىمىزدى جاقسى تاربيەلەپ، وتباسى، قوعام ءۇشىن ءوزىمىزدىڭ وتەۋگە ءتيىستى بورشىمىزدى تولىعىمىزبەن وتەۋگە ءتيىستىمىز.
شاڭىراقتىڭ ۇيتقىسى، وتباسى تاربيەسىنىڭ تىزگىنشىسى، قوعامنىڭ كلەتكاسى بولعان ايەلدەر قاۋىمىنا ايتارىمىز: ءوزىمىزدىڭ ۇقىعىمىزدىڭ ەرلەرمەن تەڭ ورىندا، زاڭنىڭ قورعاۋىندا بولاتىندىعىن، ۇقىعىمىز زاڭسىز سۇعاناقتىققا ۇشىراعاندا زاڭ ارقىلى قورعاۋدى ءبىلىپ، «تاعدىردىڭ باسقا سالعانىنا كونەمىز» دەپ وتىرا بەرمەي، ءارقانداي ءىستى دەر كەزىندە، ءوز جۇيەسى بويىنشا جۇرگىزىپ، ەرلەردىڭ شەكتەن اسقان زورلىق - زومبىلىعىنا ءتوزىپ جۇرە بەرۋدەن اۋلاق بولىپ، وت باسىندا ەرلى - زايىپتىلاردىڭ ۇقىعى مەن بورىشىنىڭ تەڭ ورىندا تۇراتىندىعىن ولارعا ۇعىندىرا ءبىلۋىڭىز، وتباسىنداعى ءوزىڭىز شەشە الماعان قايشىلىقتاردى دەر كەزىندە قاتىستى ورىندار مەن زاڭ تاراۋلارىنا حابارلاپ، ولاردان شەشىم ەتۋدى تالاپ ەتۋىڭىز، ءسوزبۇيدالىققا سالىپ ءجۇرىپ، باسىڭىزعا حاۋىپ - قاتەر تونىپ، اۋىر زارداپتاردىڭ كەلىپ شىعۋىنىڭ الدىن الايىق دەگىمز كەلەدى.
كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
