جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ زاڭى
2020.02.26 16:58 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ زاڭى
(7-كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ 6–ماجىلىسىندە 1989-جىلى 2-ايدىڭ 21-كۇنى قابىلداندى
10-كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ 11-ماجىلىسىندە 2004-جىلى 8-ايدىڭ 28-كۇنى وزگەرىس ەنگىزىلدى
12-كەزەكتى مەملەكەتتىك حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ 3-ماجىلىسىندە 2013-جىلى 6-ايدىڭ 29-كۇنگى «‹جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ مادەني مۇرالاردى قورعاۋ زاڭى› قاتارلى ون ەكى ٴتۇرلى زاڭعا وزگەرىس ەنگىزۋ جونىندەگى قاۋلىسىنا» ساي، وزگەرىس ەنگىزىلدى)
مازمۇنى
ٴبىرىنشى تاراۋ جالپى ەرەجەلەر
ەكىنشى تاراۋ جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋ
ٴۇشىنشى تاراۋ جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن مالىمدەۋ،
حابارلاۋ جانە جاريالاۋ
ٴتورتىنشى تاراۋ جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن تىزگىندەۋ
بەسىنشى تاراۋ ەمدەۋ-قۇتقارۋ
التىنشى تاراۋ باقىلاۋ-باسقارۋ
جەتىنشى تاراۋ قامتاماسىزداندىرۋ شارالارى
سەگىزىنشى تاراۋ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىك
توعىزىنشى تاراۋ قوسىمشا ەرەجەلەر
ٴبىرىنشى تاراۋ جالپى ەرەجەلەر
1-تارماق جۇقپالى اۋرۋدىڭ پايدا بولۋى مەن تاراۋىنان ساقتانۋ، ونى تىزگىندەۋ جانە جويۋ، ادامداردىڭ دەنساۋلىعىنا جانە الەۋمەتتىك تازالىققا كەپىلدىك ەتۋ ٴۇشىن وسى زاڭ جاسالدى.
2-تارماق مەملەكەت جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋدا، ونى ەمدەۋدە ساقتانۋدى نەگىز ەتۋ باعىتىن قولدانىپ، ساقتانۋ مەن ەمدەۋدى ۇشتاستىرادى، تۇرگە ٴبولىپ باسقارادى، عىلىمعا، بۇقاراعا سۇيەنەدى.
3-تارماق بۇل زاڭدا بەلگىلەنگەن جۇقپالى اۋرۋلارA ،B ،C بولىپ، 3 تۇرگە بولىنەدى.
A تۇردەگى جۇقپالى اۋرۋلار دەپ وبا، حولەرا ايتىلىپ وتىر.
B تۇردەگى جۇقپالى اۋرۋلار دەپ سارس، ايدىز، باۋىردىڭ ۆيروستى قابىنۋى، جۇلىن سۇر زاتىنىڭ قابىنۋى، ادامعا جۇعاتىن قۇس تۇماۋى، قىزىلشا، تارالمالى قاناتقىش قىزبا، قۇتىرىق، تارالعىش B تيپتەگى مي قابىنۋى، دەنگە قىزباسى، كۇيدىرگى، باكتەريالى جانە اميەبالى ديزەنتەريا، وكپە تۋبەركۋلەزى، سۇزەك جانە پاراتيپ، تارالعىش مي-جۇلىن قابىعىنىڭ قابىنۋى، كوكجوتەل، ديفتەريا، جاڭا تۋىلعان بالا تەتانۋسى، سكارلاتينا، برۋتسەللوز، سوز، مەرەز، لەپتوسپيروز، قان سورعىش قۇرت اۋرۋى، بەزگەك ايتىلىپ وتىر.
C تۇردەگى جۇقپالى اۋرۋلار دەپ تارالعىش تۇماۋ، تارالعىش شىقشىت بەزى قابىنۋى، قىزامىق، كوز دانەكەرى قابىعىنىڭ قاناۋدان جەدەل قابىنۋى، ماحاۋ، تارالمالى جانە جەرگىلىكتى بورتپە سۇزەك، كالا-ازار، ەحينوككور، قىل قۇرت اۋرۋى، جولەراعا، باكتەريالى جانە امەبالى ديزەنتەرياعا، سۇزەك جانە پاراتيپكە جاتپايتىن ينفەكسيالىق ٴىش ٴوتۋ اۋرۋى ايتىلىپ وتىر.
مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋى جۇقپالى اۋرۋلاردىڭ تۇتقيىل پايدا بولۋ، تارالۋ جاعدايىنا جانە زالالدىق دارەجەسىنە قاراي، B تۇردەگى، C تۇردەگى جۇقپالى اۋرۋدىڭ ٴتۇرىن ارتتىرۋعا، كەمەيتۋگە، رەتكە سالۋعا جانە جاريالاۋعا ۇيعارۋعا بولادى.
4-تارماق B تۇردەگى جۇقپالى اۋرۋلار ىشىندەگى سارسقا، كۇيدىرگى ىشىندەگى وكپە كۇيدىرگىسىنە جانە ادامعا جۇعاتىن قۇس تۇماۋىنا وسى زاڭدا ايتىلعان A تۇردەگى جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋ، ونى تىزگىندەۋ شارالارى قولدانىلادى. B تۇردەگى باسقا دا جۇقپالى اۋرۋلار مەن توسىن پايدا بولۋ سەبەبى بەلگىسىز جۇقپالى اۋرۋلارعا وسى زاڭدا ايتىلعان A تۇردەگى جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ، ونى تىزگىندەۋ شارالارىن قولدانۋعا تۋرا كەلسە، ونى مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋى مەملەكەتتىك كەڭەسكە دەركەزىندە مالىمدەپ بەكىتتىرگەننەن كەيىن جاريالايدى، اتقارادى. الدىڭعى تارماقشاداعى بەلگىلەمە بويىنشا قولدانىلعان A تۇردەگى جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ، ونى تىزگىندەۋ شارالارىن كۇشىنەن قالدىرۋعا تۋرا كەلسە، ونى مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋى مەملەكەتتىك كەڭەسكە مالىمدەپ بەكىتتىرگەننەن كەيىن جاريالاۋعا ۇيعارادى.
ولكەلىك، اۆتونوميالى رايوندىق، توتە قاراستى قالالىق حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ ٴوز اكىمشىلىك رايوندارىنداعى ۇنەمى كەزدەسەتىن، كوپ پايدا بولاتىن باسقا دا جەرگىلىكتى جۇقپالى اۋرۋلار جونىندە، احۋالعا قاراي، B تۇردەگى نەمەسە C تۇردەگى جۇقپالى اۋرۋلار رەتىندە باسقارۋدى ۇيعارىپ جانە جاريالاپ، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋىنا مالىمدەپ ەستەلىككە الدىرۋلارىنا بولادى.
5-تارماق ٴار دارەجەلى حالىق ۇكىمەتتەرى جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ قىزمەتىنە جەتەكشىلىك ەتەدى. اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى حالىق ۇكىمەتتەرى جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋ جانە ەمدەۋ پلانىن جاساپ ٴارى ونى اتقارۋعا ۇيىمداستىرىپ، جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋدا جانە ونى ەمدەۋدە اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ، ەمدەۋ-قۇتقارۋ جانە باقىلاۋ-باسقارۋ جۇيەسىن قۇرادى جانە كەمەلدەندىرەدى.
6-تارماق مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋى بۇكىل ەل كولەمىندە جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ، سونداي-اق ونى باقىلاۋ-باسقارۋ قىزمەتىن باسقارادى. اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى جەرگىلىكتى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارى ٴوز اكىمشىلىك رايوندارىنداعى جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ، سونداي-اق ونى باقىلاۋ-باسقارۋ قىزمەتىنە جاۋاپتى بولادى.
اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ باسقا دا تاراۋلارى ٴوز مىندەتتەرى كولەمىندە جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ قىزمەتىنە جاۋاپتى بولادى.
ارميانىڭ جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ قىزمەتى وسى زاڭعا جانە مەملەكەتتىڭ قاتىستى بەلگىلەمەلەرىنە ساي، باسقارىلادى، ونى جۇڭگو حالىق ازاتتىق ارمياسىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋدى باسقارۋشى تاراۋى باقىلاپ-باسقارادى. 7-تارماق ٴار دارەجەلى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارى جۇقپالى اۋرۋلاردى باقىلاۋ، مولشەرلەۋ، ەپيدەمپۋلوگيالىق تەكسەرۋ، جۇقپالى اۋرۋ احۋالىن مالىمدەۋ جانە باسقا دا ساقتانۋ، تىزگىندەۋ قىزمەتىن ۇستىلەرىنە الادى.
ەمدەۋ قۇرىلىمدارى ەمدەۋگە، قۇتقارۋعا قاتىستى جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ مەن جاۋاپتى وڭىرلەرىندەگى جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ قىزمەتىن ۇستىلەرىنە الادى. قالا قاۋىمدىق رايونى مەن اۋىل-قىستاقتارداعى نەگىزگى ساتى ەمدەۋ قۇرىلىمدارى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارىنىڭ جەتەكشىلىگىندە، قالا قاۋىمدىق رايوندارىنا، اۋىل-قىستاق نەگىزگى ساتىلارىنا قاتىستى جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ قىزمەتىن ۇستىلەرىنە الادى.
8-تاراماق مەملەكەت قازىرگى زامان شيپاگەرلىك عىلىمى مەن جۇڭگوشا شيپاگەرلىك، ٴدارى-دارمەك سەكىلدى ٴداستۇرلى شيپاگەرلىك عىلىمىن دامىتادى، جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ جونىندەگى عىلمي زەرتتەۋدى ەتەك الدىرۋدى قولدايدى جانە وعان دەم بەرەدى، جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋدىڭ عىلىم-تەحنيكالىق ورەسىن جوعارىلاتادى.
مەملەكەت جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ جونىندەگى حالىقارالىق ىستەستىكتى ەتەك الدىرۋدى قولدايدى جانە وعان دەم بەرەدى.
9-تارماق مەملەكەت ورىندار مەن جەكەلەردىڭ جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ قىزمەتىنە قاتىناسۋىن قولدايدى جانە وعان جىگەرلەندىرەدى. ٴار دارەجەلى حالىق ۇكىمەتتەرى قاتىستى تۇزىمدەردى كەمەلدەندىرىپ، ورىندار مەن جەكەلەردىڭ جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ جونىندەگى ۇگىت-تاربيە، جۇقپالى اۋرۋ احۋالىنان مالىمەت بەرۋ، ەرىكتى قىزمەت وتەۋ جانە جىلۋ اتاۋ قيمىلدارىنا قاتىناسۋلارىنا قولايلىلىق جاساۋلارى كەرەك.
تۇرعىندار كوميتەتى، قىستاق تۇرعىندار كوميتەتى تۇرعىنداردى، قىستاق تۇرعىندارىن قاۋىمدىق رايوندارداعى، اۋىل-قىستاقتارداعى جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قيمىلدارىنا قاتىناسۋعا ۇيىمداستىرۋلارى كەرەك.
10-تارماق مەملەكەت جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جونىندەگى دەنساۋلىق تاربيەسىن ەتەك الدىرادى. اقبارات دانەكەرلەرى جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋعا، ونى ەمدەۋگە جانە الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ تاربيەسىنە قاتىستى الەۋمەتتىك يگىلىك ۇگىتتەرىن اقىسىز ەتەك الدىرۋلارى كەرەك.
ٴار دارەجەلى، ٴار ٴتۇرلى مەكتەپتەر وقۋشىلارعا دەنساۋلىق ٴبىلىمى مەن جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ ٴبىلىمى تاربيەسىن جۇرگىزۋلەرى كەرەك.
مەديتسينالىق مەكتەپتەر الدىن الۋ جونىندەگى مەديتسينالىق عىلىم تاربيەسى مەن عىلمي زەرتتەۋدى كۇشەيتىپ، مەكتەپتەگى وقۋشىلار مەن باسقا دا جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋگە قاتىستى قىزمەتكەرلەرگە ساقتانۋ جونىندە مەديتسينالىق عىلىم تاربيەسىن جۇرگىزىپ جانە ولاردى كۋرستان وتكىزىپ، جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ قىزمەتىن تەحنيكالىق جاقتان قولداۋلارى كەرەك.
اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارى، ەمدەۋ قۇرىلىمدارى ٴوز قىزمەتكەرلەرىن مەرزىم بويىنشا، جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ بىلىمدەرى، ونەرى جاعىنان كۋرستان وتكىزىپ وتىرۋلارى كەرەك.
11-تارماق جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ قىزمەتى بارىسىندا كورنەكتى ناتيجە مەن ۇلەس قوسقان ورىندار مەن جەكەلەر ماداقتالادى جانە سيلانادى.
جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ قىزمەتىنە قاتىناسقاندىقتان اۋرۋعا شالدىققاندارعا، مۇگەدەك بولعاندارعا، ولگەندەرگە قاتىستى بەلگىلەمەلەر بويىنشا كومەك قاراجات، قامقورلىق قاراجات بەرىلەدى.
12-تارماق جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىنداعى بارلىق ورىندار مەن جەكەلەر اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارىنىڭ، ەمدەۋ قۇرىلىمدارىنىڭ جۇقپالى اۋرۋلار جونىندەگى تەكسەرۋى، سىناۋى، ۇلگى جيناۋى، وڭاشا الىپ ەمدەۋى سەكىلدى ساقتانۋ، تىزگىندەۋ شارالارىن قابىلداۋلارى، قاتىستى احۋالداردى قاز-قالپىندا ايتۋلارى كەرەك. اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارىنىڭ، ەمدەۋ قۇرىلىمدارىنىڭ جەكەلەردىڭ قۇپيالىعىنا ساياتىن قاتىستى ينفورماتسيالاردى، ماتەريالداردى اشكەرەلەۋىنە بولمايدى.
دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارى مەن باسقا دا قاتىستى تاراۋلار، اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارى جانە ەمدەۋ قۇرىلىمدارى زاڭعا قايشىلىق جاساپ، اكىمشىلىك باسقارۋ نەمەسە ساقتانۋ، تىزگىندەۋ شارالارىن قولدانعاندىعى سەبەپتى، ورىندار مەن جەكەلەردىڭ زاڭدى ۇقىق-مۇددەسىنە قول سۇقسا، قاتىستى ورىندار مەن جەكەلەردىڭ زاڭ بويىنشا اكىمشىلىك جاقتان قايتا قاراۋدى وتىنۋىنە نەمەسە شاعىم ايتۋلارىنا بولادى.
ەكىنشى تاراۋ جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋ
13-تارماق ٴار دارەجەلى حالىق ۇكىمەتتەرى بۇقارالىق تازالىق قيمىلىن ۇيىمداستىرۋلارى، ەتەك الدىرۋلارى، جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋ جونىندەگى دەنساۋلىق تاربيەسىن جۇرگىزۋلەرى، وركەنيەتتى ساۋ دەنەلى تۇرمىس ٴتاسىلىن دارىپتەۋلەرى، الەۋمەتتىك جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ ساناسى مەن وعان توتەپ بەرۋ قابىلەتىن جوعارىلاتۋلارى، ورتا تازالىعى قۇرىلىسىن كۇشەيتۋلەرى، تىشقان اپاتىن نەمەسە ماسا، شىبىن سەكىلدى اۋرۋ دانەكەرى ورگانيزمدەرىنىڭ زيانىن الاستاۋلارى كەرەك.
ٴار دارەجەلى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى، سۋ يگىلىگى، ورمان شاۋراشىلىعى اكىمشىلىك تاراۋلارى مىندەت ٴبولىسى بويىنشا ەگىن اتىزدارىنداعى، كول رايوندارىنداعى، وزەندەردەگى، جايلىمدارداعى، ورمانشىلىق رايوندارىنداعى تىشقان اپاتىن جانە قان سورعىش قۇرت زيانىن، سونداي-اق باسقا دا جۇقپالى اۋرۋلار تاراتاتىن حايۋاناتتار مەن اۋرۋ دانەكەرى ورگانيزمدەرىنىڭ زيانىن جويۋعا جەتەكشىلىك ەتۋلەرى جانە ۇيىمداستىرۋلارى كەرەك.
تەمىر جول، قاتىناس، حالىقتىق اۆياتسيا اكىمىشلىك تاراۋلارى قاتىناس كولىكتەرىندەگى جانە وعان قاتىستى ورىندارداعى تىشقان اپاتىن، ماسا، شىبىن سەكىلدى اۋرۋ دانەكەرى ورگانيزمدەرىنىڭ زيانىن جويۋدى ۇيىمداستىرۋعا جاۋاپتى بولادى.
14-تارماق جەرگىلىكتى ٴار دارەجەلى حالىق ۇكىمەتتەرى الەۋمەتتىك تازالىق قۇرىلعىلارىن جوسپارلى تۇردە سالۋلارى جانە قايتا قۇرۋلارى، اۋىز سۋدىڭ تازالىق جاعدايىن جاقسارتۋلارى، لاس سۋدى، لاس زاتتى، دايراق-نەسەپتى زالالسىزداندىرىپ، ٴبىرجاقتىلى ەتۋلەرى كەرەك.
15-تارماق مەملەكەت ساقتىق ۋاكسيناسىن قويۋ ٴتۇزىمىن جوسپارلى تۇردە جۇرگىزەدى. مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋى مەن ولكەلىك، اۆتونوميالى رايوندىق، توتە قاراستى قالالىق حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارى جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋدىڭ جانە ونى تىزگىندەۋدىڭ قاجەتىنە قاراي، جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋدىڭ ۋاكسيناسىن قويۋ پلانىن جاسايدى جانە ونى اتقارۋعا ۇيىمداستىرادى. قويىلاتىن ساقتىق ۋاكسيناسى مەملەكەتتىڭ ساپالىق ولشەمىنە ۇيلەسۋى كەرەك.
مەملەكەت بالالارعا ساقتىق ۋاكسيناسىن قويۋ كۋالىگىن بەرۋ ٴتۇزىمىن جۇرگىزەدى. مەملەكەتتىڭ يممۋنيتەت پلانى نىسانىنا الىنعان ساقتىق ۋاكسيناسى اقىسىز قويىلادى. ەمدەۋ قۇرىلىمدارى، اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارى بالالاردىڭ قامقورشىلارىمەن سايكەسە وتىرىپ، بالالاردىڭ ساقتىق ۋاكسيناسىن دەركەزىندە قويعىزۋىن كەپىلدەندىرۋلەرى كەرەك. ونىڭ ناقتىلى ٴادىسىن مەملەكەتتىك كەڭەس بەلگىلەيدى.
16-تارماق مەملەكەت پەن قوعام جۇقپالى اۋرۋلارعا شالدىققاندارعا، جۇقپالى اۋرۋ ميكروبى بارلارعا جانە جۇقپالى اۋرۋدان كۇماندىلارعا كوڭىل ٴبولىپ، كومەكتەسىپ، ولاردىڭ دەركەزىندە ساۋىعۋىنا مۇمكىندىك جاراتۋلارى كەرەك. ٴار قانداي ورىن مەن جەكەنىڭ جۇقپالى اۋرۋعا شالدىققانداردى، جۇقپالى اۋرۋ ميكروبى بارلاردى جانە جۇقپالى اۋرۋدان كۇماندىلاردى كەمسىتۋىنە بولمايدى.
جۇقپالى اۋرۋعا شالدىققانداردىڭ، جۇقپالى اۋرۋ ميكروبى بارلاردىڭ جانە جۇقپالى اۋرۋدان كۇماندىلاردىڭ ساۋىققانعا دەيىن نەمەسە جۇقپالى اۋرۋ كۇمانىنان ارىلعانعا دەيىن زاڭداردا، اكىمشىلىك زاڭ-ەرەجەلەردە بەلگىلەنگەن جانە مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋى شۇعىلدانۋعا تيىم سالىنادى دەپ بەلگىلەنگەن سول جۇقپالى اۋرۋلاردى وڭاي تاراتاتىن قىزمەتتەرمەن شۇعىلدانۋىنا بولادى.
17-تارماق مەملەكەت جۇقپالى اۋرۋلاردى باقىلاۋ ٴتۇزىمىن ورناتادى.
مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋى مەملەكەتتىڭ جۇقپالى اۋرۋلاردى باقىلاۋ پلانى مەن جوباسىن جاسايدى. ولكەلىك، اۆتونوميالى رايوندىق، توتە قاراستى قالالىق حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارى مەملەكەتتىڭ جۇقپالى اۋرۋلاردى باقىلاۋ پلانى مەن جوباسىنا نەگىزدەلىپ، ٴوز اكىمشىلىك رايوندارىنىڭ جۇقپالى اۋرۋلاردى باقىلاۋ جوسپارى مەن قىزمەت جوباسىن جاسايدى.
ٴار دارەجەلى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارى جۇقپالى اۋرۋلاردى پايدا قىلاتىن، تاراتاتىن جانە ونىڭ پايدا بولۋىنا، تارالۋىنا ىقپال ەتەتىن فاكتورلاردى باقىلايدى؛ شەتەلدەردە پايدا بولعان، ەل ىشىندە ٴالى پايدا بولماعان جۇقپالى اۋرۋلاردى نەمەسە ەل ىشىندە جاڭادان پايدا بولعان جۇقپالى اۋرۋلاردى باقىلايدى.
18-تارماق ٴار دارەجەلى جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارى جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ بارىسىندا مىناداي مىندەتتەردى وتەيدى:
1) جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ پلانىن، جوسپارىن جانە جوباسىن اتقارۋ؛
2) جۇقپالى اۋرۋلاردى باقىلاۋ ينفورماتسياسىن جيناۋ، تالداۋ جانە مالىمدەۋ، جۇقپالى اۋرۋلاردىڭ پايدا بولۋ، تارالۋ اۋقىمىن مەجەلەۋ؛
3) جۇقپالى اۋرۋلار جاعدايى جانە توساتتان تۋىلعان الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ وقيعالارى جونىندەگى ەپيدەميۋلوگيالىق تەكسەرۋدى، ناق مايداندا ٴبىرجاقتىلى ەتۋدى جانە ونىڭ ناتيجەسىن باعالاۋدى ەتەك الدىرۋ؛
4) جۇقپالى اۋرۋلاردى لابوراتوريالىق تەكسەرۋدى، وعان دياگنوز قويۋدى، ونى ەتيولوگيالىق جاقتان ساراپتاۋدى ەتەك الدىرۋ؛
5) يممۋنيتەت پلانىن اتقارۋ، ساقتانۋ سيپاتىندىق بيولوگيالىق پرەپاراتتاردان پايدالانۋدى باسقارۋعا جاۋاپتى بولۋ؛
6) دەنساۋلىق جونىندەگى تاربيەنى، اقىل-كەڭەستى ەتەك الدىرۋ، جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ جونىندەگى بىلىمدەردى جالپىلاستىرۋ؛
7) تومەن دارەجەلى اۋرۋدان ساقتانۋ قۇرىلىمدارىنىڭ جانە ونداعى قىزمەتكەرلەردىڭ جۇقپالى اۋرۋلاردى باقىلاۋ قىزمەتىن ەتەك الدىرۋلارىنا جەتەكشىلىك ەتۋ، ولاردى كۋرستان وتكىزۋ؛
8) جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ جونىندەگى قولدانىلمالى زەرتتەۋ مەن دەنساۋلىق ساقتاۋ تۇرعىسىنان باعالاۋدى، تەحنيكالىق جاقتان اقىل-كەڭەس بەرۋدى ەتەك الدىرۋ.
مەملەكەتتىك، ولكە دارەجەلى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارى جۇقپالى اۋرۋلاردىڭ پايدا بولۋىن، تارالۋىن جانە تارالعان ٴوڭىرىن باقىلاۋعا، كەلەلى جۇقپالى اۋرۋلاردىڭ تارالۋ اۋقىمىن مەجەلەۋگە جاۋاپتى بولىپ، ودان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ شارالارىن العا قويىپ، توساتتان بولعان اۋرۋ جاعدايىن تەكسەرىپ ٴبىرجاقتىلى ەتۋگە قاتىناسادى ٴارى وعان جەتەكشىلىك ەتەدى، جۇقپالى اۋرۋلار جونىندەگى ەتيولوگيالىق ساراپتاردى ەتەك الدىرادى، ساپالىق تەكسەرۋ-تىزگىندەۋ جۇيەسىن ورناتىپ، قولدانىلمالى زەرتتەۋ مەن دەنساۋلىق ساقتاۋ تۇرعىسىنان باعالاۋدى ەتەك الدىرادى.
رايونعا بولىنگەن قالالىق جانە ونى اۋدان دارەجەلى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارى جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ پلانىن، جوباسىن تياناقتاندىرۋعا، يممۋنيتەتتەۋدى، ديزەنفەكسيالاۋدى، اۋرۋ دانەكەرى ورگانيزمدەرىنىڭ زيانىن تىزگىندەۋدى جۇزەگە اسىرۋدى ۇيىمداستىرۋعا، جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋ بىلىمدەرىن جالپىلاستىرۋعا جاۋاپتى بولادى، ٴوز رايوندارىنداعى جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن جانە توساتتان تۋىلعان الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ وقيعالارىن باقىلاۋعا، مالىمدەۋگە، ەپيدەميۋلوگيالىق تەكسەرۋدى جانە ۇنەمى كەزدەسەتىن اۋرۋ تۋدىراتىن ميكرو ورگانيزمدەردى تەكسەرۋدى ەتەك الدىرۋعا جاۋاپتى بولادى.
19-تارماق مەملەكەت جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتاندىرۋ ٴتۇزىمىن ورناتادى.
مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋى مەن ولكەلىك، اۆتونوميالى رايوندىق، توتە قاراستى قالالىق حالىق ۇكىمەتتەرى جۇقپالى اۋرۋلاردىڭ پايدا بولۋ، تارالۋ اۋقىمى جونىندەگى مەجەگە نەگىزدەلىپ، جۇقپالى اۋرۋدان دەركەزىندە ساقتاندىرادى جانە ونى جاعدايعا قاراي جاريالايدى.
20-تارماق اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى جەرگىلىكتى حالىق ۇكىمەتتەرى جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ، ونى تىزگىندەۋ ساقتىق جوباسىن جاساپ، وزىنەن ٴبىر دارەجە جوعارى حالىق ۇكىمەتىنە مالىمدەپ ەستەلىككە الدىرۋلارى كەرەك.
جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ، ونى تىزگىندەۋدىڭ ساقتىق جوباسىندا مىناداي نەگىزگى مازمۇندار قامتىلۋ كەرەك:
1) جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قولباسشىلىق ٴبولىمىنىڭ ۇيىمداسۋى جانە قاتىستى تاراۋلاردىڭ مىندەتى؛
2) جۇقپالى اۋرۋلاردى باقىلاۋ، ينفورماتسيا جيناۋ، تالداۋ، مالىمدەۋ، حابارلاۋ ٴتۇزىمى؛
3) اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارىنىڭ، ەمدەۋ قۇرىلىمدارىنىڭ جۇقپالى اۋرۋ جاعدايى پايدا بولعان كەزدەگى مىندەتى مەن بورىشى؛
4) جۇقپالى اۋرۋدىڭ توساتتان پايدا بولۋ، تارالۋ احۋالىنىڭ دارەجەسى جانە وعان سايكەستى شۇعىل توتەپ بەرۋ قىزمەتى جوباسى؛
5) جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋ، جۇقپالى اۋرۋ تارالعان تۇيىندەردە، رايونداردا ناق مايداندا تىزگىندەۋ، شۇعىل توتەپ بەرۋ قۇرىلعىلارى، جابدىقتارى، قۇتقارۋ ٴدارى-دارمەكتەرى جانە ەمدەۋ اسپاپتارى، سونداي-اق باسقا دا ماتەريالدىق جانە تەحنيكالىق زاپاستار جانە ونى اۋىستىرىپ-پايدالانۋ.
جەرگىلىكتى حالىق ۇكىمەتتەرى مەن اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارى مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋىنىڭ نەمەسە ولكەلىك، اۆتونوميالى رايوندىق، توتە قاراستى قالالىق حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جونىندەگى ساقتىق دابىلىن العاننان كەيىن، جۇقپالى اۋرۋدان ساقتاۋ، ونى تىزگىندەۋ جونىندەگى ساقتىق جوباسىنا ساي، سايكەستى ساقتانۋ، تىزگىندەۋ شارالارىن قولدانۋ كەرەك.
21-تارماق ەمدەۋ قۇرىلىمدارى مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋى بەلگىلەگەن باسقارۋ ٴتۇزىمىن، جۇمىس ەرەجەسىن قاتاڭ اتقارىپ، جۇقپالى اۋرۋدىڭ ەمدەۋدەن بولاتىن ينفەكسيالانۋى مەن اۋرۋحانادا ينفەكسيالانۋىنان ساقتانۋلارى كەرەك.
ەمدەۋ قۇرىلىمدارى جۇقپالى اۋرۋلار جاعدايىن مالىمدەۋ، ٴوز ورىندارىندا جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ، ونى تىزگىندەۋ، سونداي-اق جاۋاپتى وڭىرىندەگى جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ قىزمەتىن ۇستىلەرىنە الاتىن؛ ەمدەۋ جۇمىسىنداعى اۋرۋحانادا ينفەكسيالانۋعا قاتىستى قاتەرلى فاكتورلاردى باقىلاۋ، حاۋىپسىز ساقتانۋ، دەزينفەكسيالاۋ، وڭاشالاۋ جانە ەمدەۋدەگى جاراقسىز زاتتاردى ٴبىرجاقتىلى ەتۋ قىزمەتىن ۇستىلەرىنە الاتىن ارناۋلى تاراۋ نەمەسە قىزمەتكەرلەر بەلگىلەۋلەرى كەرەك.
اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارى ەمدەۋ قۇرىلىمدارىنداعى جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ قىزمەتىنە جەتەكشىلىك ەتۋگە، ونى سىناۋعا، ەپيدەميۋلوگيالىق تەكسەرۋدى ەتەك الدىرۋعا جاۋاپتى بولاتىن ارناۋلى قىزمەتكەرلەر بەلگىلەۋلەرى كەرەك.
22-تارماق اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارىنىڭ، ەمدەۋ قۇرىلىمدارىنىڭ لابوراتوريالارى مەن اۋرۋ تۋدىراتىن ميكرو ورگانيزمدەردى تاجىريبەدەن وتكىزەتىن ورىندار مەملەكەت بەلگىلەگەن شارتتار مەن تەحنيكالىق ولشەمگە ۇيلەسۋى شارت، قاتاڭ باقىلاۋ-باسقارۋ ٴتۇزىمىن ورناتىپ، جۇقپالى اۋرۋ تۋدىرعىشتاردىڭ ۇلگىسىن بەلگىلەگەن شارالار بويىنشا قاتاڭ باقىلاپ-باسقارىپ، جۇقپالى اۋرۋ تۋدىرعىشتاردىڭ لابوراتوريادا ينفەكسيالانۋى مەن اۋرۋ تۋدىراتىن ميكرو ورگانيزمنىڭ تارالۋىنان قاتاڭ ساقتانۋ كەرەك.
23-تارماق قان الاتىن، قانمەن قامدايتىن قۇرىلىمدار، بيولوگيالىق پرەپاراتتار وندىرەتىن ورىندار مەملەكەتتىڭ قاتىستى بەلگىلەمەلەرىن قاتاڭ اتقارىپ، قاننىڭ، قاننان جاسالعان زاتتاردىڭ ساپاسىنا كەپىلدىك ەتۋلەرى كەرەك. زاڭسىز قان الۋعا نەمەسە باسقالاردى قانىن ساتۋعا ۇيىمداستىرۋعا تيىم سالىنادى.
اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارى، ەمدەۋ قۇرىلىمدارى قان جانە قاننان جاسالعان زاتتاردى پايدالانعاندا، مەملەكەتتىڭ قاتىستى بەلگىلەمەلەرىنە بويسۇنىپ، قان قۇيۋ، قاننان جاسالعان زاتتاردى پايدالانۋ سەبەبىنەن قان ارقىلى تارالاتىن اۋرۋلاردان ساقتانۋلارى كەرەك.
24-تارماق ٴار دارەجەلى حالىق ۇكىمەتتەرى ايدىزدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ قىزمەتىن كۇشەيتىپ، ساقتانۋ، تىزگىندەۋ شارالارىن قولدانىپ، ايدىزدىڭ تارالۋىنىڭ الدىن الۋلارى كەرەك. ونىڭ ناقتىلى ٴادىسىن مەملەكەتتىك كەڭەس بەلگىلەيدى.
25-تارماق اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ ەگىن شارۋاشىلىعى، ورمان شارۋاشىلىعى اكىمشىلىك تاراۋلارى مەن باسقا دا قاتىستى تاراۋلار وزدەرىنىڭ مىندەت-جاۋاپكەرشىلىگى بويىنشا ادامدا دا، مالدا دا بولاتىن جۇقپالى اۋرۋمەن قاتىسى بار حايۋاناتتاردا بولاتىن جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى باسقارۋ قىزمەتىنە جاۋاپتى بولادى.
ادامدا دا، مالدا دا بولاتىن جۇقپالى اۋرۋمەن قاتىسى بار جابايى حايۋاناتتاردى، ٴۇي حايۋاندارىن، ٴۇي قۇستارىن كارانتين ەتىپ جارامدى بولعاننان كەيىن عانا ساتۋعا، تاسۋعا بولادى.
26-تارماق مەملەكەت جۇقپالى اۋرۋدىڭ باكتەريا تۇقىمى، ۆيروس تۇقىمى بازاسىن قۇرادى.
جۇقپالى اۋرۋ باكتەرياسى تۇقىمىن، ۆيروس تۇقىمىن جانە جۇقپالى اۋرۋدى تەكسەرۋ ۇلگىسىن جيناۋ، ساقتاۋ، الىپ ٴجۇرۋ، تاسۋ جانە ودان پايدالانۋ جۇمىستارى تۇرلەرى بويىنشا باسقارىلادى، قاتاڭ باسقارۋ ٴتۇزىمى قۇرىلادى جانە كەمەلدەندىرەدى.
A تۇردەگى جۇقپالى اۋرۋلاردى تاراتۋ مۇمكىندىگى بار، سونداي-اق مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋى بەلگىلەگەن باكتەريا تۇقىمىن، ۆيروس تۇقىمىن جانە جۇقپالى اۋرۋلاردى تەكسەرۋ ۇلگىسىن جيناۋ، ساقتاۋ، الىپ ٴجۇرۋ، تاسۋ جانە پايدالانۋ شىنىندا قاجەت بولسا، ولكە دارەجەلىدەن جوعارى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارىنىڭ بەكىتۋىنەن وتكىزۋ كەرەك. ونىڭ ناقتىلى ٴادىسىن مەملەكەتتىك كەڭەس بەلگىلەيدى.
27-تارماق جۇقپالى اۋرۋ تۋدىرعىش لاستاعان لاس سۋلاردى، لاس زاتتاردى، ورىندار مەن زاتتاردى قاتىستى ورىندار مەن جەكەلەر اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارىنىڭ جەتەكشىلىگىندە نەمەسە ولار قويعان تازالىق تالاپتار بويىنشا قاتاڭ ديزەنفەكسيالاپ ٴبىرجاقتىلى ەتۋلەرى؛ ديزەنفەكسيالاپ ٴبىرجاقتىلى ەتۋدەن باس تارتسا، سول جەردەگى دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارى نەمەسە اۋرۋدان ساقتانۋ دەنساۋلىق جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارى كۇشتەپ ديزەنفەكسيالاپ ٴبىرجاقتىلى ەتتىرۋلەرى كەرەك.
28-تارماق مەملەكەت جۇقپالى اۋرۋدىڭ تابيعي وشاعى دەپ تانىعان جەرلەردە سۋ يگىلىگى، قاتىناس، ساياحات، ەنەرگيا سەكىلدى ٴىرى تۇرپاتتى قۇرىلىس نىساندارىن سالۋ جوسپارلانسا، الدىنالا ولكە دارەجەلىدەن جوعارى اۋرۋلاردان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارىنا جۇمىس جۇرگىزىلەتىن ورتانىڭ تازالىعىن تەكسەرتۋ كەرەك. قۇرىلىس سالعىزۋشى ورىن اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمىنىڭ پىكىرىنە ساي، جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋدىڭ، ونى تىزگىندەۋدىڭ قاجەتتى شارالارىن قولدانۋلارى كەرەك. جۇمىس كەزىندە قۇرىلىس سالعىزۋشى ورىندار جۇمىس مايدانىندا تازالىق ساقتاۋ، جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ قىزمەتىنە جاۋاپتى بولاتىن ارناۋلى ادام قويۋلارى كەرەك. قۇرىلىس اياقتاعاننان كەيىن، اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارى پايدا بولۋى مۇمكىن بولعان جۇقپالى اۋرۋلاردى باقىلاۋلارى كەرەك.
29-تارماق جۇقپالى اۋرۋدىڭ الدىن الۋعا جانە ونى ەمدەۋگە ىستەتىلەتىن ديزەنفەكسيالانعان ونىمدەر، اۋىز سۋمەن قامداۋشى ورىندار قامداعان اۋىز سۋى جانە اۋىز سۋ تازالىعى حاۋىپسىزدىگىنە ساياتىن ونىمدەر مەملەكەتتىڭ تازالىق ولشەمى مەن تازالىق ەرەجەسىنە ۇيلەسۋى كەرەك.
اۋىز سۋمەن قامداۋشى ورىندار ٴوندىرىس نەمەسە قامداۋ جۇمىستارىمەن شۇعىلدانعاندا، زاڭ بويىنشا تازالىق رۇقسات كۋالىگىن الۋلارى كەرەك.
جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋعا جانە ونى ەمدەۋگە ىستەتىلەتىن ديزەنفەكسيالانعان ونىمدەردى وندىرەتىن ورىندار مەن جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋعا جانە ونى ەمدەۋگە ىستەتەتىن ديزەنفەكسيالانعان ونىمدەردى ٴوندىرۋدى ولكە دارەجەلىدەن جوعارى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارىنا بەكىتتىرۋ كەرەك. ونىڭ ناقتىلى ٴادىسىن مەملەكەتتىك كەڭەس بەلگىلەيدى.
ٴۇشىنشى تاراۋ جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن مالىمدەۋ، حابارلاۋ جانە جاريالاۋ
30-تارماق اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارى، ەمدەۋ قۇرىلىمدارى جانە قان الۋ، قانمەن قامداۋ قۇرىلىمدارى مەن ونداعى مىندەت وتەيتىن قىزمەتكەرلەر وسى زاڭدا بەلگىلەنگەن جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن نەمەسە جۇقپالى اۋرۋلاردىڭ كەنەت پايدا بولۋىن، تارالۋىن جانە توساتتان پايدا بولۋ سەبەبى ايقىن بولماعان باسقا دا جۇقپالى اۋرۋلاردى بايقاعان كەزدە، جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن مالىمدەۋدى قاراستىلىق بويىنشا باسقارۋ پرينسيپىن باسشىلىققا الىپ، مەملەكەتتىك كەڭەس نەمەسە مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋى بەلگىلەگەن مازمۇن، ٴتارتىپ، ٴتاسىل جانە ۋاقىت شەگى بويىنشا مالىمدەۋلەرى كەرەك.
ارميانىڭ ەمدەۋ قۇرىلىمدارى قوعامدا الەۋمەتكە ەمدەۋ جونىنەن قىزمەت وتەۋ بارىسىندا الدىڭعى تارماقشادا بەلگىلەنگەن جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن بايقاعان كەزدە، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋىنىڭ بەلگىلەمەسى بويىنشا مالىمدەۋلەرى كەرەك.
31-تارماق ٴار قانداي ورىن مەن جەكە جۇقپالى اۋرۋعا شالدىققانداردى نەمەسە جۇقپالى اۋرۋدان كۇماندىلاردى بايقاسا، دەركەزىندە جاقىن ماڭداعى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارىنا نەمەسە ەمدەۋ قۇرىلىمدارىنا مالىمدەۋ كەرەك.
32-تارماق پورتتاعى، اۋەجايداعى، تەمىر جولداعى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارى مەن شەكاراداعى تازالىق-كارەنتين ورگاندارى A تۇردەگى جۇقپالى اۋرۋعا شالدىققانداردى، جۇقپالى اۋرۋ ميكروبى بارلاردى، جۇقپالى اۋرۋدان كۇماندىلاردى بايقاسا، مەملەكەتتىڭ قاتىستى بەلگىلەمەلەرىنە ساي، شەكارالىق وتكەل تۇرعان جەردەگى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارىنا نەمەسە سول جەردەگى اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى جەرگىلىكتى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك قۇرىلىمدارىنا مالىمدەۋلەرى ٴارى بىرىنە-ٴبىرى حابارلاۋلارى كەرەك.
33-تارماق اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارى جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىنا قاتىستى ينفورماتسيالاردى ىرىقتىلىقپەن جيناۋلارى، تالداۋلارى، تەكسەرۋلەرى، اداقتاۋلارى كەرەك. A، B تۇردەگى جۇقپالى اۋرۋ جاعدايى مالىمەتىن العاندا نەمەسە جۇقپالى اۋرۋدىڭ توساتتان پايدا بولۋىن، تارالۋىن بايقاعاندا، سول جەردەگى دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋىنا دەرەۋ مالىمدەۋ كەرەك، سول جەردەگى دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋى سول جەردەگى حالىق ۇكىمەتىنە دەرەۋ مالىمدەۋ، سونىمەن بىرگە جوعارى دارەجەلى دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارى مەن مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋىنا دەرەۋ مالىمدەۋ كەرەك. اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارى جۇقپالى اۋرۋ جاعدايى جونىندەگى ينفورماتسيالاردى باسقارۋ قىزمەتىنە جاۋاپتى بولاتىن ارناۋلى تاراۋلار قۇرىپ نەمەسە قىزمەتكەرلەر بەلگىلەپ، جۇقپالى اۋرۋ جاعدايى جونىندەگى مالىمەتتەردى دەرەۋ اداقتاۋلارى جانە وعان تالداۋ جاساۋلارى كەرەك.
34-تارماق اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى جەرگىلىكتى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارى ٴوز اكىمشىلىك رايوندارىنداعى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارى مەن ەمدەۋ قۇرىلىمدارىنا جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىنا جانە باقىلاۋعا، ساقتىققا قاتىستى ينفورماتسيالاردى دەركەزىندە حابارلاپ وتىرۋلارى كەرەك. مالىمەت العان اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارى مەن ەمدەۋ قۇرىلىمدارى ٴوز ورىندارىنداعى قاتىستى قىزمەتكەرلەرگە دەركەزىندە ۇقتىرۋلارى كەرەك.
35-تارماق مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋى مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ باسقا دا تاراۋلارى مەن ولكەلىك، اۆتونوميالى رايوندىق، توتە قاراستى قالالىق حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارىنا بۇكىل ەلدەگى جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىنا جانە باقىلاۋعا، ساقتىققا قاتىستى ينفورماتسيالاردى حابارلاۋى كەرەك.
ىرگەلەس جانە قاتىستى جەرگىلىكتى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارى ٴوز اكىمشىلىك رايوندارىنداعى جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىنا جانە باقىلاۋعا، ساقتىققا قاتىستى ينفورماتسيالاردى ٴبىر-بىرىنە دەركەزىندە حابارلاپ وتىرۋلارى كەرەك.
اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ قاتىستى تاراۋلارى جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن بايقاعاندا، وزىمەن دارەجەلەس حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارىنا دەركەزىندە حابارلاۋى كەرەك.
جۇڭگو حالىق ازاتتىق ارمياسىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋدى باسقارۋشى تاراۋى جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن بايقاعاندا، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋىنا حابارلاۋى كەرەك.
36-تارماق حايۋاناتتاردا بولاتىن ىندەتتەن ساقتانۋ قۇرىلىمدارى مەن اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارى حايۋاناتتار مەن ادامدار اراسىنداعى ادامدا دا، مالدا دا بولاتىن جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن جانە قاتىستى ينفورماتسيالاردى ٴبىر-بىرىنە دەركەزىندە حابارلاپ وتىرۋلارى كەرەك.
37-تارماق حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ وسى زاڭداعى بەلگىلەمە بويىنشا جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن مالىمدەۋ بورىشى بار قاتىستى تاراۋلارىنىڭ، اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارىنىڭ، ەمدەۋ قۇرىلىمدارىنىڭ، قان الۋ-قانمەن قامداۋ قۇرىلىمدارىنىڭ جانە ونداعى قىزمەتكەرلەردىڭ جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن جاسىرۋلارىنا، وتىرىك مالىمدەۋلەرىنە، كەشىكتىرىپ مالىمدەۋلەرىنە بولمايدى.
38-تارماق مەملەكەت جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىنان ينفورماتسيا جاريالاۋ ٴتۇزىمىن ورناتادى.
مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋى بۇكىل ەل كولەمىندەگى جۇقپالى اۋرۋ جاعدايى جونىندەگى ينفورماتسيانى مەرزىم بويىنشا جاريالاپ وتىرادى. ولكەلىك، اۆتونوميالى رايوندىق، توتە قاراستى قالالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارى ٴوز اكىمشىلىك رايوندارىنداعى جۇقپالى اۋرۋ جونىندەگى ينفورماتسيالاردى مەرزىم بويىنشا جاريالاپ وتىرادى.
جۇقپالى اۋرۋ توساتتان تۋىلعاندا، تارالعاندا، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋى قوعامعا جۇقپالى اۋرۋ جاعدايى جونىندەگى ينفورماتسيانى جاريالاۋعا جاۋاپتى بولادى ٴارى ونىڭ ولكەلىك، اۆتونوميالى رايوندىق، توتە قاراستى قالالىق حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋىنا قوعامعا ٴوز اكىمشىلىك رايوندارىنىڭ جۇقپالى اۋرۋ جاعدايى جونىندەگى ينفورماتسيالاردى جاريالاۋ جونىندە ۇقىق بەرۋىنە بولادى.
جۇقپالى اۋرۋ جاعدايى جونىندەگى ينفورماتسيانى دەركەزىندە، ٴدال جاريالاۋ كەرەك.
ٴتورتىنشى تاراۋ جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن تىزگىندەۋ
39-تارماق ەمدەۋ قۇرىلىمدارى A تۇردەگى جۇقپالى اۋرۋلاردى بايقاعان كەزدە، دەرەۋ مىناداي شارالاردى قولدانۋلارى كەرەك.
1) جۇقپالى اۋرۋعا شالدىققانداردى، جۇقپالى ارۋ ميكروبى بارلاردى وڭاشالاپ ەمدەۋ، وڭاشالاپ ەمدەۋدىڭ مەرزىم شەگىن مەديتسينالىق تەكسەرۋدىڭ ناتيجەسىنە قاراي بەلگىلەۋ؛
2) جۇقپالى اۋرۋدان كۇماندىلاردى دياگنوز انىقتالعانعا دەيىن بەلگىلەنگەن ورىندا جەكەلەپ وڭاشا ەمدەۋ؛
3) ەمدەۋ قۇرىلىمدارىنداعى جۇقپالى اۋرۋعا شالدىققاندارعا، جۇقپالى اۋرۋ ميكروبى بارلارعا، جۇقپالى اۋرۋدان كۇماندىلارعا ٴجيى ارالاساتىنداردى بەلگىلەنگەن ورىنداردا مەديتسينالىق تۇرعىدان تەكسەرۋ جانە ولار جونىندە باسقا دا قاجەتتى ساقتانۋ شارالارىن قولدانۋ.
وڭاشالاپ ەمدەۋدەن باس تارتقاندارعا نەمەسە وڭاشالاپ ەمدەۋ مەرزىمى تولماي تۇرىپ، وڭاشالاپ ەمدەۋدەن وزدىگىنەن قول ٴۇزىپ كەتكەندەرگە، قوعام حاۋىپسىزدىگى ورگاندارىنىڭ ەمدەۋ قۇرىلىمدارىمەن سەلبەسىپ، كۇشپەن وڭاشالاپ ەمدەۋ شاراسىن قولدانۋىنا بولادى.
ەمدەۋ قۇرىلىمدارىB نەمەسە C تۇردەگى جۇقپالى اۋرۋعا شالدىققانداردى بايقاسا، اۋرۋ جاعدايىنا قاراي وتىرىپ، قاجەتتى ەمدەۋ جانە تارالۋىن تىزگىندەۋ شارالارىن قولدانۋلارى كەرەك.
ەمدەۋ قۇرىلىمدارى ٴوز ورىندارىنداعى جۇقپالى اۋرۋ تۋدىرعىشپەن لاستانعان ورىنداردى، زاتتاردى، سونداي-اق ەمدەۋدەن پايدا بولعان جاراقسىز زاتتاردى زاڭدارداعى، زاڭدىق ەرەجەلەردەگى بەلگىلەمەلەرگە ساي، ديزەنفەكسيالاۋى جانە زالالسىز ٴبىرجاقتىلى ەتۋلەرى كەرەك.
40-تارماق اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارى جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن بايقاعاندا نەمەسە جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىنان مالىمەت العاندا، دەركەزىندە مىناداي شارالار قولدانۋ كەرەك:
1) جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن ەپيدەميۋلوگيالىق جاقتان تەكسەرۋ، تەكسەرۋ احۋالىنا قاراي وتىرىپ، جۇقپالى اۋرۋ تارالعان جەرلەردى، رايونداردى بەلگىلەۋ جونىندە ۇسىنىس قويۋ، بىلعانعان ورىنداردى تازالىق تۇرعىسىنان ٴبىرجاقتىلى ەتۋ، ٴجيى ارالاسقانداردى بەلگىلەنگەن ورىنداردا مەديتسينالىق جاقتان تەكسەرۋ جانە ولار جونىندە باسقا دا قاجەتتى ساقتانۋ شارالارىن قولدانۋ ٴارى دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارىنا جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن تىزگىندەۋ جونىندە جوبا ۇسىنۋ؛
2) جۇقپالى اۋرۋ توساتتان تۋىلعاندا، تارالعاندا، جۇقپالى اۋرۋ تارالعان جەرلەردى، رايونداردى تازالىق تۇرعىسىنان ٴبىرجاقتىلى ەتىپ، دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارىنا جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن تىزگىندەۋ جونىندە جوبا ۇسىنۋ ٴارى دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارىنىڭ تالابىنا ساي، شارالار قولدانۋ؛
3) تومەن دارەجەلى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارىنىڭ جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ، ونى تىزگىندەۋ شارالارىن قولدانۋىنا جەتەكشىلىك ەتۋ، قاتىستى ورىنداردى جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن ٴبىرجاقتىلى ەتۋگە ۇيىمداستىرۋ جانە وعان جەتەكشىلىك ەتۋ.
41-تارماق A تۇردەگى جۇقپالى اۋرۋ ناۋقاسى پايدا بولعان ورىندار نەمەسە سول ورىنداعى ەرەكشە وڭىردەگى قىزمەتكەرلەر جونىندە سول جەردەگى اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى جەرگىلىكتى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ وڭاشالاۋ شارالارىن قولدانۋىنا، سونىمەن بىرگە ونى ٴبىر دارەجە جوعارى حالىق ۇكىمەتىنە مالىمدەۋلەرىنە بولادى؛ مالىمەت العان جوعارى دارەجەلى حالىق ۇكىمەتتەرى ونى بەكتىۋ-بەكىتپەۋ جونىندە دەرەۋ ۇيعارىم شىعارۋلارى كەرەك. جوعارى دارەجەلى حالىق ۇكىمەتتەرى بەكىتپەۋ جونىندە ۇيعارىم شىعارسا، وڭاشالاۋ شاراسىن قولداناتىن حالىق ۇكىمەتتەرى وڭاشالاۋ شاراسىن دەرەۋ كۇشىنەن قالدىرۋلارى كەرەك.
وڭاشالاۋ كەزىندە، وڭاشالاۋ شاراسىن قولدانعان حالىق ۇكىمەتتەرى وڭاشالانعانداردىڭ تۇرمىسىن قامتاماسىزداندىرۋلارى كەرەك؛ وڭاشالانعانداردىڭ قىزمەت ورنى بولسا، ول تۇرعان ورىننىڭ ونىڭ وڭاشالانعان كەزدەگى ەڭبەكاقىسىن توقتاتىپ قويۋىنا بولمايدى. وڭاشالاۋ شاراسىن كۇشىنەن قالدىرۋدى بۇرىنعى ۇيعارعان ورگان بەلگىلەيدى ٴارى جاريالايدى.
42-تارماق جۇقپالى اۋرۋ توساتتان پايدا بولعاندا، تارالعاندا، اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى جەرگىلىكتى حالىق ۇكىمەتتەرى دەرەۋ كۇش ۇيىمداستىرىپ، ساقتانۋدىڭ، تىزگىندەۋدىڭ دايارلىق جوباسى بويىنشا ساقتانىپ جانە ەمدەپ، جۇقپالى اۋرۋدىڭ تارالۋ جولدارىن بوگەۋلەرى كەرەك، قاجەت بولعاندا، ٴبىر دارەجە جوعارى حالىق ۇكىمەتىنىڭ ۇيعارىمىنان وتكىزىپ، مىناداي شۇعىل شارالاردى قولدانۋلارىنا ٴارى جاريالاۋلارىنا بولادى:
1) جارمەنكە اشۋدى، جينالىس وتكىزۋدى، كينوحانادا كينو قويۋدى، تەاترحانادا ويىن قويۋدى نەمەسە جۇرت كوپ جينالاتىن باسقا دا قيمىلدار وتكىزۋدى شەكتەۋ نەمەسە توقتاتۋ؛
2) جۇمىستى، كاسىپتى، وقۋدى توقتاتۋ؛
3) جۇقپالى اۋرۋ تۋدىرعىشپەن لاستانعان الەۋمەتتىك اۋىز سۋ قاينارلارىن، ازىق-تۇلىكتەردى جانە قاتىستى زاتتاردى جابۋ نەمەسە پەشەتتەۋ؛
4) جۇقپالى اۋرۋعا شالدىققان جابايى حايۋاناتتاردى، ٴۇي حايۋاناتتارىن، ٴۇي قۇستارىن تىزگىندەۋ نەمەسە جويۋ؛
5) جۇقپالى اۋرۋ تارالۋى مۇمكىن بولعان ورىنداردى جابۋ.
جوعارى دارەجەلى حالىق ۇكىمەتتەرى تومەن دارەجەلى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ الدىڭعى تارماقشادا ايتىلعان شۇعىل شارالاردى قولدانۋ جونىندەگى مالىمەتىن العان كەزدە-اق ۇيعارىم شىعارۋلارى كەرەك.
شۇعىل شارانى كۇشىنەن قالدىرۋدى بۇرىنعى ۇيعارىم شىعارعان ورگان بەلگىلەيدى جانە جاريالايدى.
43-تارماق A،B تۇردەگى جۇقپالى اۋرۋ توساتتان پايدا بولعاندا، تارالعاندا، اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى جەرگىلىكتى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ ٴبىر دارەجە جوعارى حالىق ۇكىمەتىنىڭ ۇيعارىمىنان وتكىزىپ، ٴوز اكىمشىلىك رايوندارىن ٴىشىنارا نەمەسە تۇتاس جۇقپالى اۋرۋ تارالعان رايون دەپ جاريالاۋلارىنا بولادى؛ مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ ولكە، اۆتونوميالى رايون، توتە قاراستى قالا اتتاعان جۇقپالى اۋرۋ تارالعان رايونداردى بەلگىلەۋىنە ٴارى جاريالاۋىنا بولادى. اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى جەرگىلىكتى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ جۇقپالى اۋرۋ تارالعان رايونداردا وسى زاڭنىڭ 42-تارماعىندا بەلگىلەنگەن شۇعىل شارالاردى قولدانۋلارىنا ٴارى جۇقپالى اۋرۋ تارالعان رايوندارعا بارىپ-كەلگەندەردى، ونداعى زاتتاردى جانە قاتىناس كولىكتەرىن گيگيەنالىق تۇرعىدان كارەنتيندەۋلەرىنە بولادى.
ولكەلىك، اۆتونوميالى رايوندىق، توتە قاراستى قالالىق حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ ٴوز اكىمشىلىك رايوندارىنداعى جۇقپالى اۋرۋ تارالعان رايونداردى جابۋدى بەلگىلەۋلەرىنە بولادى؛ ٴبىراق ٴىرى، ورتاشا قالالارداعى جۇقپالى اۋرۋ تارالعان رايونداردى نەمەسە ولكە، اۆتونوميالى رايون، توتە قاراستى قالا اتتاعان جۇقپالى اۋرۋ تارالعان رايونداردى جابۋدى، سونداي-اق لەنيالىق قاتىناستىڭ ٴۇزىلىپ قالۋىنا سەبەپ بولاتىن جۇقپالى اۋرۋ تارالعان رايونداردى نەمەسە مەملەكەت شەكاراسىن جابۋدى مەملەكەتتىك كەڭەس بەلگىلەيدى.
جابىق ۇستالعان اۋرۋ تارالعان رايونداردى اشۋدى بۇرىنعى ۇيعارىم شىعارعان ورگان بەلگىلەيدى جانە جاريالايدى.
44-تارماق A تۇردەگى جۇقپالى اۋرۋ تارالعاندا، سول جۇقپالى اۋرۋدىڭ قاتىناس كولىكتەرى جانە ونداعى ادامدار مەن تاسىلعان زاتتار ارقىلى تارالۋىنان ساقتانۋ ٴۇشىن، قاتىناستى گيگيەنالىق تۇرعىدان كارەنتيندەۋلەرىنە بولادى. ونىڭ ناقتىلى ٴادىسىن مەملەكەتتىك كەڭەس بەلگىلەيدى.
45-تارماق جۇقپالى اۋرۋ توساتتان پايدا بولعاندا، تارالعاندا، جۇقپالى اۋرۋدىڭ جاعدايىن تىزگىندەۋدىڭ قاجەتىنە ساي، مەملەكەتتىك كەڭەستە بۇكىل ەل كولەمىندە نەمەسە ولكە، اۆتونوميالى رايون، توتە قاراستى قالا اتتاعان كولەمدە، اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى جەرگىلىكتى حالىق ۇكىمەتتەرىندە ٴوز اكىمشىلىك رايوندارىندا ادامداردى شۇعىل توپتاۋ نەمەسە زاپاس زاتتاردى اۋىستىرىپ پايدالانۋ، ۇيلەردى، قاتىناس كولىكتەردەن، سونداي-اق قاتىستى قۇرىلعىلاردى، جابدىقتاردى ۋاقىتشا الىپ پايدالانۋ ۇقىعى بولادى.
شۇعىل توپتاستىرىلعان ادامدارعا بەلگىلەمە بويىنشا ۇيلەسىمدى اقى بەرۋ كەرەك. ۇيلەردى، قاتىناس كولىكتەرىن جانە قاتىستى قۇرىلعىلاردى، جابدىقتاردى ۋاقىتشا الىپ ىستەتكەندە، زاڭ بويىنشا تولەم بەرۋ كەرەك؛ قايتارۋعا بولاتىندارىن دەركەزىندە قايتارۋ كەرەك.
46-تارماق A تۇردەگى جۇقپالى اۋرۋدان، كۇيدىرگىدەن ولگەندەردىڭ سۇيەگىن دەرەۋ گيگيەنالىق جولمەن ٴبىرجاقتىلى ەتىپ، جاقىن ماڭدا ورتەۋ كەرەك. باسقا دا جۇقپالى اۋرۋدان ولگەندەردىڭ سۇيەگىن، قاجەت بولعاندا، گيگەنالىق جولمەن ٴبىرجاقتىلى ەتكەننەن كەيىن ورتەۋ نەمەسە بەلگىلەمە بويىنشا تەرەڭ جەرلەۋ كەرەك.
اۋرۋ سەبەبىن تابۋ ٴۇشىن، ەمدەۋ قۇرىلىمدارىنىڭ، قاجەت بولعاندا، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋىنىڭ بەلگىلەمەسى بويىنشا، جۇقپالى اۋرۋدان ولگەندەردىڭ نەمەسە جۇقپالى اۋرۋدان كۇماندى بولىپ ولگەندەردىڭ سۇيەگىن بورشالاپ تەكسەرۋىنە بولادى، سونداي-اق ونى ولگەن ادامنىڭ ٴۇي ىشىندەگىلەرگە ۇقتىرۋى كەرەك.
47-تارماق جۇقپالى اۋرۋ تارالعان رايونداردا جۇقپالى اۋرۋ تۋدىرعىشپەن لاستانعان نەمەسە جۇقپالى اۋرۋ تۋدىرعىشپەن لاستانۋ مۇمكىن بولعان زاتتاردىڭ ديزەنفەكسيالاۋ ارقىلى پايدالانۋعا بولاتىندارىن اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارىنىڭ جەتەكشىلىگىندە ديزەنفەكسيالاپ ٴبىرجاقتىلى ەتكەننەن كەيىن عانا پايدالانۋ، ساتۋ جانە تاسىمالداۋ كەرەك.
48-تارماق جۇقپالى اۋرۋ جاعدايى پايدا بولعاندا، اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارى مەن ولكە دارەجەلىدەن جوعارى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ تاراۋلارى جىبەرگەن باسقا دا جۇقپالى اۋرۋعا قاتىستى كاسىپتىك-تەحنيكالىق قۇرىلىمداردىڭ جۇقپالى اۋرۋ تارالعان جەرلەرگە، رايوندارعا بارىپ تەكسەرۋ جۇرگىزۋىنە، ۇلگى جيناۋلارىنا، تەحنيكالىق جاقتان تالداۋ جاساۋلارىنا جانە سىناقتان وتكىزۋىنە بولادى.
49-تاراماق جۇقپالى اۋرۋ توساتتان پايدا بولعاندا، تارالعاندا،ٴدارى-دارمەك جانە ەمدەۋ اسپاپتارىن وندىرەتىن، ونىمەن قامدايتىن ورىندار جۇقپالى اۋرۋدان ساقتاناتىن جانە ونى ەمدەيتىن ٴدارى-دارمەكتەر مەن اسپاپتاردى دەركەزىندە وندىرۋلەرى، ونىمەن قامداۋلارى كەرەك. جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن ٴبىرجاقتىلى ەتەتىن قىزمەتكەرلەردى، سونداي-اق جۇقپالى اۋرۋدان ساقتاناتىن جانە ونى ەمدەيتىن ٴدارى-دارمەكتەر مەن ەمدەۋ اسپاپتارىن تەمىر جول، قاتىناس، حالىقتىق اۆياتسيا تيجارات ورىندارى الدىمەن تاسىپ جەتكىزۋلەرى كەرەك. اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ قاتىستى تاراۋلارى ۇيىمداستىرۋ، سايكەستىرۋ قىزمەتىن جاقسى ىستەۋلەرى كەرەك.
بەسىنشى تاراۋ ەمدەۋ-قۇتقارۋ
50-تارماق اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى حالىق ۇكىمەتتەرى جۇقپالى اۋرۋدى ەمدەۋ-قۇتقارۋ جونىنەن قىزمەت وتەۋ توراپتارى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ جانە كەمەلدەندىرىپ، جۇقپالى اۋرۋدان قۇتقارۋ مىندەتىن وتەيتىن، جۇقپالى اۋرۋدان قۇتقارۋ شارتتارى مەن قابىلەتىن ازىرلەگەن ەمدەۋ قۇرىلىمدارىن بەلگىلەۋلەرى نەمەسە جۇقپالى اۋرۋدان قۇتقارۋدىڭ قاجەتىنە ساي، جۇقپالى اۋرۋ شيپاحانالارىن قۇرۋلارى كەرەك.
51-تارماق ەمدەۋ قۇرىلىمدارىنىڭ نەگىزگى ولشەمدەرى، قۇرىلىس جوبالارى جانە قىزمەت وتەۋ بارىستارى جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ شيپاحانالارىنىڭ ينفەكسيالىق تالابىنا ۇيلەسۋى كەرەك.
ەمدەۋ قۇرىلىمدارى بەلگىلەمە بويىنشا پايدالانىلعان ەمدەۋ اسپاپتارىن ديزەنفەكسيالاۋلارى؛ بەلگىلەمە بويىنشا ٴبىر رەت قانا ىستەتىلەتىن ەمدەۋ سايماندارىن ىستەتىپ بولعاننان كەيىن ورتەپ جىبەرۋلەرى كەرەك.
ەمدەۋ قۇرىلىمدارى مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋى قۇرىلىمدارى بەلگىلەگەن جۇقپالى اۋرۋلارعا دياگنوز قويۋدىڭ ولشەمى مەن ەمدەۋ تالابىنا ساي، سايكەستى شارالار قولدانىپ، جۇقپالى اۋرۋدى ەمدەۋ جانە ودان قۇتقارۋ قابىلەتىن وسىرۋلەرى كەرەك.
52-تارماق ەمدەۋ قۇرىلىمدارى جۇقپالى اۋرۋعا شالدىققانداردى نەمەسە جۇقپالى اۋرۋدان كۇماندىلاردى ەمدەۋلەرى، قۇتقارۋلارى، ناق مايداندا كومەكتەسۋلەرى جانە دياگنوز قويىپ ەمدەۋلەرى، اۋرۋ تاريحىن، سونداي-اق باسقا دا ماتەريالداردى ەستەلىككە الۋلارى ٴارى ولاردى لايىقتى ساقتاۋلارى كەرەك.
ەمدەۋ قۇرىلىمدارى جۇقپالى اۋرۋدى الدىنالا تەكسەرۋ، تۇرگە ٴبولىپ دياگنوز قويۋ ٴتۇزىمىن اتقارۋلارى؛ جۇقپالى اۋرۋعا شالدىققانداردى، جۇقپالى اۋرۋدان كۇماندىلاردى سالىستىرمالى وڭاشالاپ تۇرگە ٴبولىپ دياگنوز قويۋ ورىندارىندا العاش تەكسەرىلۋگە جەتەكتەۋلەرى كەرەك. سايكەستى قۇتقارۋ قابىلەتى جوق ەمدەۋ قۇرىلىمدارى ناۋقاستى جانە ونىڭ اۋرۋ تاريحى ەستەلىگىنىڭ كوشىرمە نۇسقاسىمەن بىرگەن سايكەستى قۇتقارۋ تولىمدىلىعى بار ەمدەۋ قۇرىلىمدارىنا بەرۋ كەرەك. ونىڭ ناقتىلى ٴادىسىن مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋى بەلگىلەيدى.
التىنشى تاراۋ باقىلاۋ-باسقارۋ
53-تارماق اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارى جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ قىزمەتى جونىنەن مىناداي باقىلاۋ-باسقارۋ مىندەتىن وتەيدى:
1) تومەن دارەجەلى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارىنىڭ وسى زاڭدا بەلگىلەنگەن جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ مىندەتىن وتەۋ احۋالىن باقىلاۋ جانە تەكسەرۋ؛
2) اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارىنىڭ، ەمدەۋ قۇرىلىمدارىنىڭ جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ قىزمەتىن باقىلاۋ-تەكسەرۋ؛
3) قان الۋ-قانمەن قامداۋ قۇرىلىمدارىنىڭ قان الۋ-قانمەن قامداۋ جۇمىسىن باقىلاۋ-تەكسەرۋ؛
4) جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋگە پايدالاناتىن ديزەنفەكسيالانعان ونىمدەر مەن ونى ٴوندىرۋشى ورىنداردى باقىلاۋ-تەكسەرۋ ٴارى اۋىز سۋمەن قامداۋشى ورىنداردىڭ ٴوندىرۋ نەمەسە قامداۋ جۇمىستارىن، سونداي-اق اۋىز سۋ تازالىعى حاۋىپسىزدىگىنە ساياتىن ونىمدەردى باقىلاۋ-تەكسەرۋ؛
5) جۇقپالى اۋرۋدىڭ باكتەريا تۇقىمىن، ۆيروس تۇقىمىن جانە جۇقپالى اۋرۋدى تەكسەرۋ ۇلگىسىن جيناۋدى، ساقتاۋدى، الىپ ٴجۇرۋدى، تاسىمالداۋدى، پايدالانۋدى باقىلاۋ-تەكسەرۋ؛
6) الەۋمەتتىك ورتا مەن قاتىستى ورىنداردىڭ تازالىق جاعدايىن، جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ شارالارىن باقىلاۋ-تەكسەرۋ؛
ولكە دارەجەلىدەن جوعارى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارى جۇقپالى اۋرۋلاردان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ سىندى كەلەلى ىستەردى ٴبىرجاقتىلى ەتۋگە جاۋاپتى بولادى.
54-تارماق اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارى باقىلاۋ-تەكسەرۋ مىندەتىن وتەگەندە، تەكسەرىلەتىن ورىن مەن جۇقپالى اۋرۋ جاعدايى پايدا بولعان ناق مايداندا تەكسەرۋ جۇرگىزىپ دالەل-سىپات الۋ، قاتىستى ماتەريالداردى كورۋ نەمەسە كوشىرمەلەپ الۋ جانە ۇلگى الۋ ۇقىعى بولادى. تەكسەرىلەتىن ورىندار سايكەسۋى كەرەك، ولاردىڭ باس تارتۋىنا، كەسە-كولدەنەڭ بولۋلارىنا بولمايدى.
55-تارماق اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى جەرگىلىكتى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارىنىڭ باقىلاۋ-تەكسەرۋ مىندەتىن وتەگەندە، جۇقپالى اۋرۋ تۋدىرعىشپەن لاستاعان الەۋمەتتىك اۋىز سۋ قاينارلارىن، ازىق-تۇلىكتەردى جانە وعان قاتىستى زاتتاردى، ايتالىق، جۇقپالى اۋرۋدىڭ جايىلۋ، تارالۋ مۇمكىندىگىنە دەركەزىندە تىزگىندەۋ جونىندە شارالار قولدانىلماعانىن بايقاسا، الەۋمەتتىك اۋىز سۋ قاينارلارىن جابۋ، ازىق-تۇلىكتەردى جانە وعان قاتىستى زاتتاردى پەشەتتەۋ نەمەسە ساتۋدى توقتاتا تۇرۋ جونىندە ۋاقىتشا تىزگىندەۋ شارالارىن قولدانۋىنا ٴارى تەكسەرۋىنە نەمەسە ديزەنفەكسيالاۋىنا بولادى. تەكسەرۋدە لاستانعانى انىقتالعان ازىق-تۇلىكتەردى ورتەۋ كەرەك؛ لاستانباعان ازىق-تۇلىكتەر نەمەسە ديزەنفەكسيالاۋ ارقىلى پايدالانۋعا بولاتىن زاتتار جونىندەگى تىزگىندەۋ شارالارىن كۇشىنەن قالدىرۋ كەرەك.
56-تارماق دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارىنداعى قىزمەتكەرلەر زاڭ بويىنشا مىندەت وتەگەندە، ەكى ادامنان كەم بولماۋى ٴارى زاڭ اتقارۋ كۋالىگىن كورسەتۋلەرى، گيگينالىق زاڭ اتقارۋ قۇجاتىن جازۋلارى كەرەك.
تەكسەرۋ ارقىلى قاتەسىز بولعان گيگينالىق قۇجاتقا گيگينالىق زاڭ اتقارۋشىلار مەن ىسكە قاتىستى ادامدار قول قويۋلارى كەرەك. ىسكە قاتىستى ادام قول قويۋدان باس تارتسا، گيگەنالىق زاڭ اتقارۋشىلار احۋال جونىندە ەسكەرتۋ جازۋلارى كەرەك.
57-تارماق دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارى ىشكى باقىلاۋ تۇزىمدەرىن ورناتىپ جانە كەمەلدەندىرىپ، قىزمەتكەرلەرىنىڭ مىندەتىن زاڭدا بەلگىلەنگەن مىندەت ۇقىعى مەن تارتىپتەر بويىنشا وتەۋىن باقىلاۋلارى كەرەك.
جوعارى دارەجەلى دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارى تومەن دارەجەلى دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارىنىڭ مىندەت كولەمىندەگى ىستەردى دەركەزىندە ٴبىرجاقتىلى ەتپەگەنىن نەمەسە مىندەتىن وتەمەگەنىن بايقاسا، تۇزەتۋگە بۇيىرۋى نەمەسە تىكەلەي ٴبىرجاقتىلى ەتۋلەرى كەرەك.
58-تارماق دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارى مەن ونداعى قىزمەتكەرلەر مىندەت وتەگەندە، قوعام مەن ازاماتتاردىڭ باقىلاۋىن سانالى قابىلداۋلارى كەرەك. ورىندار مەن جەكەلەردە جوعارى دارەجەلى حالىق ۇكىمەتتەرى مەن ولاردىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارىنا وسى زاڭعا قايشى ارەكەتتەردى اشكەرەلەۋ ۇقىعى بولادى. اشكەرەلەۋدى قابىلداعان قاتىستى حالىق ۇكىمەتتەرى نەمەسە ونىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارى دەركەزىندە تەكسەرىپ ٴبىرجاقتىلى ەتۋلەرى كەرەك.
جەتىنشى تاراۋ قامتاماسىزداندىرۋ شارالارى
59-تارماق مەملەكەت جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ قىزمەتىن حالىق شارۋاشىلىعى مەن الەۋمەتتىك دامۋ جوسپارىنا ەنگىزەدى، اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى جەرگىلىكتى حالىق ۇكىمەتتەرى جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ قىزمەتىن ٴوز اكىمشىلىك رايوندارىنىڭ حالىق شارۋاشىلىعى مەن الەۋمەتتىك دامۋ جوسپارىنا ەنگىزەدى.
60-تارماق اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى جەرگىلىكتى حالىق ۇكىمەتتەرى سول دارەجەلى ۇكىمەتتىڭ مىندەتىنە ساي، ٴوز اكىمشىلىك رايوندارىنداعى جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ، ونى تىزگىندەۋ، باقىلاۋ قىزمەتىنىڭ ۇنەمىلىك قاراجاتىنا جاۋاپتى بولادى.
مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋى مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ قاتىستى تاراۋىمەن بىرگە، جۇقپالى اۋرۋدىڭ تارالۋ جاعدايىنا قاراي، بۇكىل ەل كولەمىندە جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ، ونى تىزگىندەۋ، ودان قۇتقارۋ، ونى قاداعالاۋ، باقىلاۋ، بولجاۋ، ودان ساقتاندىرۋ، ونى باقىلاۋ-تەكسەرۋ سەكىلدى نىسانداردى بەلگىلەيدى. ورتالىق قازىنا قيىنشىلىعى بار رايوندارداعى اۋىر جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ نىساندارىنا كومەك قاراجات بەرەدى.
ولكەلىك، اۆتونوميالى رايوندىق، توتە قاراستى قالالىق حالىق ۇكىمەتتەرى ٴوز اكىمشىلىك رايوندارىنداعى جۇقپالى اۋرۋدىڭ تارالۋ جاعدايىنا قاراي، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋى بەلگىلەگەن نىساندار كولەمىندە جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ، ونى تىزگىندەۋ، باقىلاۋ سەكىلدى نىسانداردى بەلگىلەيدى ٴارى نىسانداردى جۇزەگە اسىرۋ قاراجاتىن قامتاماسىزداندىرادى.
61-تارماق مەملەكەت نەگىزگى ساتىلاردىڭ جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ جۇيەسى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، كەدەي رايوندار مەن از ۇلت رايوندارىنىڭ جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ، ونى ەمدەۋ قىزمەتىن سۇيەمەلدەيدى.
جەرگىلىكتى ٴار دارەجەلى حالىق ۇكىمەتتەرى قالا تۇرعىنجايلارىنداعى، اۋىل-قىستاق نەگىزگى ساتىلارىنداعى جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ قىزمەتىنە جۇمسالاتىن قاراجاتتى قامتاماسىزداندىرۋى كەرەك.
62-تارماق مەملەكەت ەرەكشە جۇقپالى اۋرۋعا شالدىققان، قيىنشىلىعى بار ادامدارعا ەمدەۋ جونىنەن كومەك بەرەدى، ەمدەلۋ قاراجاتىن كەمەيتەدى جانە كەشىرەدى. ونىڭ ناقتىلى ٴادىسىن مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋى مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ قازىنا تاراۋى قاتارلى تاراۋلارمەن بىرلىكتە بەلگىلەيدى.
63-تارماق اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى حالىق ۇكىمەتتەرى اۋىستىرىپ پايدالاناتىن، جۇقپالى اۋرۋدان ساقتاناتىن جانە ونى ەمدەيتىن ٴدارى-دارمەكتەردى، ەمدەۋ اسپاپتارىن جانە باسقا دا ماتەريالداردى ساقتاۋعا جاۋاپتى بولادى.
64-تارماق جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ، ونى ەمدەۋ، عىلمي جولمەن زەرتتەۋ، وقىتۋ جۇمىستارىمەن شۇعىلداناتىن، اۋرۋ جاعدايىن ناق مايداندا ٴبىرجاقتىلى ەتەتىن قىزمەتكەرلەر مەن ٴوندىرىس-قىزمەت بارىسىندا جۇقپالى اۋرۋ تۋدىرعىشقا جاقىنداساتىن باسقا دا قىزمەتكەرلەر جونىندە، قاتىستى ورىندار مەملەكەتتىڭ بەلگىلەمەسى بويىنشا، ٴونىمدى گيگينالىق قورعاۋ شارالارى مەن ەمدەۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ شارالارىن قولدانۋى ٴارى لايىقتى قوسىمشا قاراجات بەرۋى كەرەك.
سەگىزىنشى تاراۋ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىك
65-تارماق جەرگىلىكتى ٴار دارەجەلى حالىق ۇكىمەتتەرى وسى زاڭداعى بەلگىلەمەلەر بويىنشا مالىمدەۋ مىندەتىن وتەمەسە نەمەسە جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن جاسىرسا، وتىرىك مالىمدەسە، كەشەۋىلدەتىپ مالىمدەسە نەمەسە جۇقپالى اۋرۋ توساتتان پايدا بولعاندا، تارالعاندا، قۇتقارۋعا، تىزگىندەۋ شارالارىن قولدانۋعا دەركەزىندە ۇيىمداستىرماسا، جوعارى دارەجەلى حالىق ۇكىمەتتەرى تۇزەتۋگە بۇيىرادى، حابارلاندىرۋ شىعارىپ سىندايدى؛ جۇقپالى اۋرۋ جايسا، تاراتسا جانە باسقا دا اۋىر زارداپ تۋدىرسا، جاۋاپكەرشىلىگى بار باسقارۋشىلارىنا زاڭ بويىنشا اكىمشىلىك شارا قولدانادى؛ ٴىسى قىلمىسقا تولسا، زاڭ بويىنشا قىلمىستىق ىستەر جاۋاپكەرشىلىگىن قۋزاستىرادى.
66-تارماق اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارى وسى زاڭداعى بەلگىلەمەلەرگە قايشىلىق جاساپ، مىناداي ارەكەتتەردىڭ ٴبىرىن ىستەسە، سول دارەجەلى حالىق ۇكىمەتتەرى، جوعارى دارەجەلى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارى تۇزەتۋگە بۇيىرادى، حابارلاندىرۋ شىعارىپ سىندايدى؛ جۇقپالى اۋرۋدى جايسا، تاراتسا نەمەسە باسقا دا اۋىر زارداپ تۋدىرسا، جاۋاپكەرشىلىگى بار باسقارۋشىلارى مەن تىكەلەي جاۋاپكەرشىلىگى بار باسقا دا ادامدارىنا زاڭ بويىنشا اكىمشىلىك شارا قولدانادى؛ ٴىسى قىلمىسقا تولسا، زاڭ بويىنشا قىلمىستىق ىستەر جاۋاپكەرشىلىگىن قۋزاستىرادى:
1) جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن حابارلاۋ، مالىمدەۋ نەمەسە جاريالاۋ مىندەتىن زاڭ بويىنشا وتەمەسە نەمەسە جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن جاسىرسا، وتىرىك مالىمدەسە، كەشەۋىلدەتىپ مالىمدەسە؛
2) جۇقپالى اۋرۋ پايدا بولعاندا نەمەسە جۇقپالى اۋرۋ تارالۋى مۇمكىن بولعاندا، دەركەزىندە ساقتانۋ، تىزگىندەۋ شارالارىن قولدانباسا؛
3) باقىلاۋ-تەكسەرۋ مىندەتىن زاڭ بويىنشا وتەمەسە نەمەسە زاڭعا قايشى ارەكەتتەردى بايقاعاندا دەركەزىندە تەكسەرىپ، ٴبىرجاقتىلى ەتپەسە؛
4) ورىندار مەن جەكەلەردىڭ تومەن دارەجەلى دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارىنىڭ جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ مىندەتىن وتەمەۋ جونىندەگى اشكەرەلەۋىن دەركەزىندە تەكسەرمەسە، ٴبىرجاقتىلى ەتپەسە؛
5) وسى زاڭعا قايشى باسقا دا مىندەتىن وتەمەۋ، قىزمەتتە جاۋاپكەرسىزدىك ىستەۋ ارەكەتتەرى.
67-تارماق اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ قاتىستى تاراۋلارى جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ، ونى ەمدەۋ جانە قامتاماسىزداندىرۋ مىندەتىن وسى زاڭداعى بەلگىلەمەلەر بويىنشا وتەمەسە، وزىمەن دارەجەلەس حالىق ۇكىمەتتەرى نەمەسە جوعارى دارەجەلى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ قاتىستى تاراۋلارى تۇزەتۋگە بۇيىرادى، حابارلاندىرۋ شىعارىپ سىندايدى؛ جۇقپالى اۋرۋ جايسا، تاراتسا نەمەسە باسقا دا اۋىر زارداپتار تۋدىرسا، جاۋاپكەرشىلىگى بار باسقارۋشىلارى مەن تىكەلەي جاۋاپكەرشىلىگى بار باسقا دا ادامدارعا زاڭ بويىنشا اكىمشىلىك شارا قولدانادى؛ ٴىسى قىلمىسقا تولسا، زاڭ بويىنشا قىلمىستىق ىستەر جاۋاپكەرشىلىگىن قۋزاستىرادى.
68-تارماق اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارى وسى زاڭداعى بەلگىلەمەلەرگە قايشىلىق جاساپ، مىناداي ارەكەتتەردىڭ ٴبىرىن ىستەسە، اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارى شەكتى مەرزىم ىشىندە تۇزەتۋگە بۇيىرادى، حابارلاندىرۋ شىعارىپ سىندايدى، ەسكەرتۋ بەرەدى؛ جاۋاپكەرشىلىگى بار باسقارۋشىلارى مەن تىكەلەي جاۋاپكەرشىلىگى بار باسقا دا ادامدارىنا زاڭ بويىنشا دارەجەسىن تومەندەتۋ، مىندەتىنەن الۋ، قىزمەتتەن ايداۋ شاراسىن قولدانادى ٴارى جاۋاپكەرشىلىگى بار قاتىستى ادامداردىڭ كاسىپ كۋالىگىن زاڭ بويىنشا كۇشىنەن قالدىرۋىنا بولادى؛ ٴىسى قىلمىسقا تولسا، زاڭ بويىنشا قىلمىستىق ىستەر جاۋاپكەرشىلىگىن قۋزاستىرادى:
1) جۇقپالى اۋرۋدى باقىلاۋ مىندەتىن زاڭ بويىنشا وتەمەسە؛
2) جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن مالىمدەۋ، حابارلاۋ مىندەتىن زاڭ بويىنشا وتەمەسە نەمەسە جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن جاسىرسا، وتىرىك مالىمدەسە، كەشەۋىلدەتىپ مالىمدەسە؛
3) جۇقپالى اۋرۋ جاعدايى جونىندەگى ينفورماتسيالاردى ىرىقتىلىقپەن جيناماسا نەمەسە جۇقپالى اۋرۋ جاعدايى جونىندەگى ينفورماتسيالاردى جانە جۇقپالى اۋرۋ جونىندەگى مالىمدەتتەردى دەركەزىندە تالداۋ جاساماسا، تەكسەرمەسە، انىقتاماسا؛
4) جۇقپالى اۋرۋ جاعدايى بايقالعاندا مىندەتى بويىنشا وسى زاڭدا بەلگىلەنگەن شارالاردى دەركەزىندە قولدانباسا؛
5) جۇقپالى اۋرۋعا شالدىققانداردىڭ، جۇقپالى اۋرۋ ميكروبى بارلاردىڭ، جۇقپالى اۋرۋدان كۇماندىلاردىڭ، ولارعا ٴجيى جاقىنداسۋشىلاردىڭ جەكە قۇپيالىعىنا ساياتىن ينفورماتسيالاردى، ماتەريالداردى قاساقانا شاشسا.
69-تارماق ەمدەۋ قۇرىلىمدارى وسى زاڭداعى بەلگىلەمەلەرگە قايشىلىق جاساپ، مىناداي ارەكەتتەردىڭ ٴبىرىن ىستەسە، اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى حالىق ۇكىمەتتەردىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارى تۇزەتۋگە بۇيىرادى، حابارلاندىرۋ شىعارىپ سىندايدى، ەسكەرتۋ بەرەدى؛ جۇقپالى اۋرۋدى جايسا، تاراتسا نەمەسە باسقا دا اۋىر زارداپتار تۋدىرسا، جاۋاپكەرشىلىگى بار باسقارۋشىلارى مەن تىكەلەي جاۋاپكەرشىلىگى بار باسقا دا ادامدارىنا زاڭ بويىنشا دارەجەسىن تومەندەتۋ، مىندەتىنەن الۋ، قىزمەتتەن ايداۋ شاراسىن قولدانادى ٴارى جاۋاپكەرشىلىگى بار قاتىستى ادامداردىڭ كاسىپ كۋالىگىن زاڭ بويىنشا كۇشىنەن قالدىرۋىنا بولادى؛ ٴىسى قىلمىسقا تولسا، زاڭ بويىنشا قىلمىستىق ىستەر جاۋاپكەرشىلىگىن قۋزاستىرادى:
1) ٴوز ورىندارىنداعى جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ، ونى تىزگىندەۋ قىزمەتىن، شيپاحانادا ينفەكسيالانۋدى تىزگىندەۋ مىندەتىن جانە جاۋاپتى رايونىنداعى جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ قىزمەتىن بەلگىلەمە بويىنشا ۇستىلەرىنە الماسا؛
2) جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن بەلگىلەمە بويىنشا مالىمدەمەسە نەمەسە جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن جاسىرسا، وتىرىك مالىمدەسە، كەشەۋىلدەتىپ مالىمدەسە؛
3) جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن بايقاعاندا، جۇقپالى اۋرۋعا شالدىققانداردى، جۇقپالى اۋرۋدان كۇماندىلاردى بەلگىلەمە بويىنشا ەمدەپ قۇتقارماسا، ناق مايداندا قۇتقارماسا، ەمدەۋگە الماسا، جوتكەپ ەمدەتپەسە نەمەسە جوتكەپ بەرۋدەن باس تارتسا؛
4) ٴوز ورىندارىنداعى جۇقپالى اۋرۋ تۋدىرعىشپەن لاستانعان ورىنداردى، زاتتاردى جانە ەمدەۋدەن شىققان جاراقسىز زاتتاردى بەلگىلەمە بويىنشا ديزەنفەكسيالاماسا نەمەسە زالالسىزدانىپ ٴبىرجاقتىلى ەتپەسە؛
5) ەمدەۋ اسپاپتارىن بەلگىلەمە بويىنشا ديزەنفەكسيالاماسا نەمەسە بەلگىلەمە بويىنشا ٴبىر رەت قانا پايدالانىلاتىن ەمدەۋ سايماندارىن ورتەمەي، قايتالاي پايدالانسا؛
6) ەمدەپ قۇتقارۋ بارىسىندا مەديتسينالىق ەستەلىكتەردى، ماتەريالدارى بەلگىلەمە بويىنشا ساقتاماسا؛
7) جۇقپالى اۋرۋعا شالدىققانداردىڭ، جۇقپالى اۋرۋ ميكروبى بارلاردىڭ، جۇقپالى اۋرۋدان كۇماندىلاردىڭ جانە ولارعا ٴجيى جاقىنداسۋشىلاردىڭ جەكە قۇپيالىعىنا ساياتىن ينفورماتسيالاردى، ماتەريالداردى قاساقانا شاشسا.
70-تارماق قان الۋ-قانمەن قامداۋ قۇرىلىمدارى جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن بەلگىلەمە بويىنشا مالىمدەمەي نەمەسە جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن جاسىرىپ، وتىرىك مالىمدەپ، كەشەۋىلدەتىپ مالىمدەپ ياكي مەملەكەتتىڭ قاتىستى بەلگىلەمەلەرىن اتقارماي، جۇقپالى اۋرۋدىڭ قۇيىلعان قان ارقىلى پايدا بولۋىنا سەبەپشى بولسا، اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارى تۇزەتۋگە بۇيىرادى، حابارلاندىرۋ شىعارىپ سىندايدى، ەسكەرتۋ بەرەدى؛ جۇقپالى اۋرۋدى جايسا، تاراتسا نەمەسە اۋىر زارداپ تۋدىرسا، جاۋاپكەرشىلىگى بار باسقارۋشىلارى مەن تىكەلەي جاۋاپكەرشىلىگى بار باسقا دا ادامدارىنا زاڭ بويىنشا دارەجەسىن تومەندەتۋ، مىندەتىنەن الۋ، قىزمەتتەن ايداۋ شاراسىن قولدانادى ٴارى قان الۋ-قانمەن قامداۋ قۇرىلىمدارىنىڭ كاسىپتىك رۇقسات كۋالىگىن كۇشىنەن قالدىرۋىنا بولادى؛ ٴىسى قىلمىسقا تولسا، زاڭ بويىنشا قىلمىستىق ىستەر جاۋاپكەرشىلىگىن قۋزاستىرادى.
زاڭسىز تۇردە قان السا نەمەسە باسقالاردى قانىن ساتۋعا ۇيىمداستىرسا، اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارى ونى كۇشىنەن قالدىرادى، زاڭسىز تابىسىن ٴمۇسادىرالايدى، وعان قوسا 100 مىڭ يۋاننان تومەن اقشالاي ايىپ سالۋىنا بولادى؛ ٴىسى قىلمىسقا تولسا، زاڭ بويىنشا قىلمىستىق ىستەر جاۋاپكەرشىلىگىن قۋزاستىرادى.
71-تارماق شەكارا تازالىق كارانتينى ورگاندارى، حايۋاناتتاردا بولاتىن ىندەتتەن ساقتانۋ قۇرىلىمدارى جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن مالىمدەۋ مىندەتىن زاڭ بويىنشا وتەمەسە، قاتىستى تاراۋلار ٴوز مىندەت جاۋاپكەرشىلىگى كولەمىندە تۇزەتۋگە بۇيىرادى، حابارلاندىرۋ شىعارىپ سىندايدى؛ جۇقپالى اۋرۋدى جايسا، تاراتسا نەمەسە باسقا دا اۋىر زارداپتار تۋدىرسا، جاۋاپكەرشىلىگى بار باسقارۋشىلارى مەن تىكەلەي جاۋاپكەرشىلىگى بار باسقا دا ادامدارىنا زاڭ بويىنشا دارەجەسىن تومەندەتۋ، مىندەتىنەن الۋ، قىزمەتتەن ايداۋ شاراسىن قولدانادى؛ ٴىسى قىلمىسقا تولسا، زاڭ بويىنشا قىلمىستىق ىستەر جاۋاپكەرشىلىگىن قۋزاستىرادى.
72-تارماق تەمىر جول، قاتىناس، حالىقتىق اۆياتسيا تيجارات ورىندارى جۇقپالى اۋرۋ جاعدايىن ٴبىرجاقتىلى ەتەتىن ادامداردى جانە جۇقپالى اۋرۋدان ساقتاندىراتىن جانە ونى ەمدەيتىن ٴدارى-دارمەكتەر مەن ەمدەۋ اسپاپتارىن وسى زاڭداعى بەلگىلەمەلەر بويىنشا الدىمەن جەتكىزبەسە، قاتىستى تاراۋلار شەكتى مەرزىم ىشىندە تۇزەتۋگە بۇيىرادى، ەسكەرتۋ بەرەدى؛ اۋىر زارداپ تۋدىرسا، جاۋاپكەرشىلىگى بار باسقارۋشىلارى مەن تىكەلەي جاۋاپكەرشىلىگى بار باسقا دا ادامدارىنا زاڭ بويىنشا دارەجەسىن تومەندەتۋ، مىندەتىنەن الۋ، قىزمەتتەن ايداۋ شاراسىن قولدانادى.
73-تارماق وسى زاڭداعى بەلگىلەمەلەرگە قايشىلىق جاساپ، مىناداي ارەكەتتەردىڭ ٴبىرىن ىستەپ، جۇقپالى اۋرۋدىڭ جايىلۋىنا، تارالۋىنا سەبەپشى بولسا نەمەسە ونىڭ جايىلۋىنا، تارالۋىنا مۇمكىندىك تۋدىرسا، اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارى شەكتى مەرزىم ىشىندە تۇزەتۋگە بۇيىرادى، زاڭسىز تابىسىن ٴمۇسادىرالايدى، وعان قوسا 50 مىڭ يۋاننان تومەن اقشالاي ايىپ سالۋىنا بولادى؛ رۇقسات كۋالىگىن العان بولسا، بۇرىنعى كۋالىك بەرگەن تاراۋلاردىڭ رۇقسات كۋالىگىن زاڭ بويىنشا ۋاقىتشا ۇستاپ قالۋىنا نەمەسە كۇشىنەن قالدىرۋىنا بولادى؛ ٴىسى قىلمىسقا تولسا، زاڭ بويىنشا قىلمىستىق ىستەر جاۋاپكەرشىلىگىن قۋزاستىرادى:
1) اۋىز سۋمەن قامداۋ ورىندارى قامداعان اۋىز سۋ مەملەكەتتىڭ تازالىق ولشەمىنە جانە تازالىق ەرەجەسىنە ۇيلەسپەسە؛
2) اۋىز سۋ تازالىعى حاۋىپسىزدىگىنە ساياتىن ونىمدەر مەملەكەتتىڭ تازالىق ولشەمىنە جانە تازالىق ەرەجەسىنە ۇيلەسپەسە؛
3) جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋعا جانە ونى ەمدەۋگە پايدالاناتىن ديزەنفەكسيالانعان ونىمدەر مەملەكەتتىڭ تازالىق ولشەمىنە جانە تازالىق ەرەجەسىنە ۇيلەسپەسە؛
4) اۋرۋ تارالعان رايونداعى جۇقپالى اۋرۋ تۋدىرعىش لاستاعان نەمەسە ولار لاستاۋى مۇمكىن بولعان زاتتاردى ساتقاندا، تاسىمالداعاندا، ديزەنفەكسيالاپ ٴبىرجاقتىلى ەتپەسە؛
5) بيولوگيالىق پرەپاراتتار وندىرەتىن ورىندار وندىرگەن قان پرەپاراتتارى مەملەكەتتىڭ تازالىق ولشەمىنە ۇيلەسپەسە.
74-تارماق وسى زاڭداعى بەلگىلەمەلەرگە قايشىلىق جاساپ، مىناداي ارەكەتتەردىڭ ٴبىرىن ىستەسە، اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى جەرگىلىكتى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارى تۇزەتۋگە بۇيىرادى، حابارلاندىرۋ شىعارىپ سىندايدى، ەسكەرتۋ بەرەدى، رۇقسات كۋالىگىن العان بولسا، رۇقسات كۋالىگىن زاڭ بويىنشا ۋاقىتشا ۇستاپ قالۋعا نەمەسە كۇشىنەن قالدىرۋعا بولادى؛ جۇقپالى اۋرۋدى جايسا، تاراتسا جانە باسقا دا اۋىر زارداپتار تۋدىرسا، جاۋاپكەرشىلىگى بار باسقارۋشىلار مەن تىكەلەي جاۋاپكەرشىلىگى بار باسقا دا ادامدارىنا زاڭ بويىنشا دارەجەسىن تومەندەتۋ، مىندەتىنەن الۋ، قىزمەتتەن ايداۋ شاراسىن قولدانادى ٴارى جاۋاپكەرشىلىگى بار قاتىستى ادامداردىڭ كاسىپ كۋالىگىن زاڭ بويىنشا كۇشىنەن قالدىرۋىنا بولادى؛ ٴىسى قىلمىسقا تولسا، زاڭ بويىنشا قىلمىستىق ىستەر جاۋاپكەرشىلىگىن قۋزاستىرادى:
1) اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارى، ەمدەۋ قۇرىلىمدارى جانە اۋرۋ تۋدىراتىن ميكرو ورگانيزمدەردى تاجىريبەدەن وتكىزەتىن ورىندار مەملەكەت بەلگىلەگەن شارتتار مەن تەحنيكالىق ولشەمدەرگە ۇيلەسپەسە، جۇقپالى اۋرۋ تۋدىرعىشتاردىڭ ۇلگىسىن بەلگىلەمە بويىنشا قاتاڭ باسقارماي، لابوراتوريالىق ينفەكسيا تۋدىرسا جانە اۋرۋ تۋدىراتىن ميكرو ورگانيزمدەردى تاراتسا؛
2) مەملەكەتتىڭ قاتىستى بەلگىلەمەلەرىنە قايشىلىق جاساي وتىرىپ، جۇقپالى اۋرۋ باكتەرياسى تۇقىمىن، ۆيرۋس تۇقىمىن جانە جۇقپالى اۋرۋدى تەكسەرۋ ۇلگىسىن جيناسا، ساقتاسا، الىپ جۇرسە، تاسىمالداسا جانە پايدالانسا؛
3) اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارى، ەمدەۋ قۇرىلىمدارى مەملەكەتتىڭ قاتىستى بەلگىلەمەلەرىن اتقارماي، جۇقپالى اۋرۋدىڭ قۇيىلعان قان، پايدالانعان قان پرەپاتتار ارقىلى تارالۋىنا سەبەپشى بولسا.
75-تارماق ادامدا دا، مالدا دا بولاتىن جۇقپالى اۋرۋى بار جابايى حايۋاناتتاردى، ٴۇي حايۋاناتتارىن، ٴۇي قۇستارىن كارانتيننەن وتكىزبەي تۇرىپ ساتسا، تاسىمالداسا اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى جەرگىلىكتى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ مال شارۋاشىلىق-مال شيپاگەرلىك اكىمشىلىك تاراۋلارى زاڭعا قايشى ارەكەتتەرىن توقتاتۋعا بۇيىرادى ٴارى زاڭ بويىنشا اكىمشىلىك جازا قولدانادى.
76-تارماق مەملەكەت تۇراقتاندىرعان تابيعي جۇقپالى اۋرۋ قاينارى بولعان جەرلەردە سۋ يگىلىگى، قاتىناس، ساياحات، ەنەرگيا سەكىلدى ٴىرى تۇرپاتتى قۇرىلىس نىساندارىن گيگيەنالىق تەكسەرۋ جۇرگىزبەي تۇرىپ سالسا نەمەسە اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارىنىڭ پىكىرىنە ساي، جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋدىڭ جانە ونى تىزگىندەۋدىڭ قاجەتتى شارالارىن قولدانباسا، اۋدان دارەجەلىدەن جوعارى حالىق ۇكىمەتتەرىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋلارى شەكتى مەرزىم ىشىندە تۇزەتۋگە بۇيىرادى، ەسكەرتۋ بەرەدى، 5 مىڭ يۋاننان جوعارى، 30 مىڭ يۋاننان تومەن اقشالاي ايىپ سالادى؛ ۋاقىتى وتكەنگە دەيىن تۇزەتپەسە، 30 مىڭ يۋاننان جوعارى، 100 مىڭ يۋاننان تومەن اقشالاي ايىپ سالادى، ٴارى قاتىستى حالىق ۇكىمەتتەرىنەن مىندەت جاۋاپكەرشىلىگى ۇقىق شەگىنە قاراي وتىرىپ، سالۋدى توقتاتۋدى، جابۋدى وتىنۋىنە بولادى.
77-تارماق ورىندار مەن جەكەلەر وسى زاڭداعى بەلگىلەمەلەرگە قايشىلىق جاساپ، جۇقپالى اۋرۋدىڭ جايىلۋىنا، تارالۋىنا سەبەپشى بولىپ، باسقالاردىڭ باس اماندىعىنا، مال-مۇلكىنە زيان جەتكىزسە، زاڭ بويىنشا ازاماتتىق ىستەر جاۋاپكەرشىلىگىن ارقالاۋى كەرەك.
توعىزىنشى تاراۋ قوسىمشا ەرەجەلەر
78-تارماق وسى زاڭداعى تومەندەگى سوزدەردىڭ ماعىناسى مىناۋ:
1) جۇقپالى اۋرۋعا شالدىققاندار، جۇقپالى اۋرۋدان كۇماندىلار دەپ مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ اكىمشىلىك تاراۋى جاريالاعان «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ جونىندەگى زاڭ-ەرەجەسى بويىنشا باسقارىلاتىن جۇقپالى اۋرۋعا دياگنوز قويۋ ولشەمىنە» ساي، جۇقپالى اۋرۋعا شالدىققاندارعا جانە جۇقپالى اۋرۋدان كۇماندىلارعا دياگنوز قويۋ ولشەمىنە تولاتىندار ايتىلىپ وتىر.
2) جۇقپالى اۋرۋ ميكروبى بارلار دەپ ينفەكسيا تۋدىرعىشتىڭ كلينيكالىق بەلگىلەرى جوق، ٴبىراق جۇقپالى اۋرۋ شىعاراتىن، تۋدىرعىش شىعاراتىن ادامدار ايتىلىپ وتىر.
3) ەپيدەميۋلوگيالىق تەكسەرۋ دەپ ادامدار اراسىنداعى اۋرۋدىڭ نەمەسە دەنساۋلىق كۇيىنىڭ ورنالاسۋىن جانە ونى بەلگىلەيتىن فاكتورلاردى تەكسەرىپ-زەرتتەپ، اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ شارالارىن، دەنساۋلىق ساقتاۋ شارالارىن العا قويۋ ايتىلىپ وتىر.
4) جۇقپالى اۋرۋ تارالعان جەر دەپ جۇقپالى اۋرۋ تۋدىرعىشتىڭ جۇعۋ قاينارىنان ماڭايعا تارالعان كولەمى ٴبىرشاما شاعىن نەمەسە ٴىشىنارا جۇقپالى اۋرۋ تارالعان ورىندار ايتىلىپ وتىر.
5) جۇقپالى اۋرۋ تارالعان رايون دەپ جۇقپالى اۋرۋ ادامدار اراسىندا توساتتان پايدا بولعاندا، تارالعاندا، ونىڭ تۋدىرعىشى ماڭايعا جايىلعاندا، شارپيتىن وڭىرلەر ايتىلىپ وتىر.
6) ادامدا دا، مالدا دا بولاتىن جۇقپالى اۋرۋ دەپ ادام مەن ومىرتقالى حايۋانداردا ورتاق بولاتىن، ايتالىق، وبا، قۇتىرىق، قان سورعىش قۇرت اۋرۋى سەكىلدى جۇقپالى اۋرۋلار ايتىلىپ وتىر.
7) تابيعي جۇقپالى اۋرۋ قاينارى دەپ ادامزاتقا جۇقپالى اۋرۋ تاراتاتىن بەلگىلى ٴبىر اۋرۋ تۋدىرعىشتىڭ تابيعات دۇنيەسىندەگى جابايى حايۋاناتتار اراسىندا ۇزاق ۋاقىت ساقتالاتىن جانە اينالاتىن رايوندار ايتىلىپ وتىر.
8) اۋرۋ دانەكەرى ورگانيزمدەرى دەپ جۇقپالى اۋرۋ تۋدىرعىشتى ادامنان نەمەسە حايۋاناتتاردان ادامعا تاراتاتىن باسقا دا ورگانيزمدەر، ايتالىق، ماسا، شىبىن، بۇرگە سەكىلدىلەر ايتىلىپ وتىر.
9) ەمدەۋدەن بولعان ينفەكسيالانۋ دەپ مەديتسينالىق قىزمەت وتەۋ بارىسىندا اۋرۋ تۋدىرعىشتان تارالعان ينفەكسيالانۋ ايتىلىپ وتىر.
10) شيپاحانادا ينفەكسيالانۋ دەپ اۋرۋحانادا جاتقاندا پايدا بولعان ينفەكسيالانۋدى جانە اۋرۋحانادا جۇقتىرىپ، ودان شىققاننان كەيىن پايدا بولعان ينفەكسيالانۋدى قامتيتىن، اۋرۋحانادا جاتقاندار اۋرۋحانادا جۇقتىرعان ينفەكسيالانۋ ايتىلىپ وتىر. ٴبىراق اۋرۋحاناعا جاتاردان بۇرىن پايدا بولعان نەمەسە اۋرۋحاناعا كەلگەن كەزدە جاسىرىن كەزەڭدە تۇرعان ينفەكسيالانۋ بۇعان كىرمەيدى. شيپاحاناداعى قىزمەتكەرلەردىڭ شيپاحانادا ينفەكسيالانۋى دا شيپاحانادا ينفەكسيالانۋعا جاتادى.
11) لابوراتوريادا ينفەكسيالانۋ دەپ لابوراتوريادا جۇمىس ىستەگەندە اۋرۋ تۋدىرعىشقا جاقىنداسۋدان پايدا بولعان ينفەكسيالانۋ ايتىلىپ وتىر.
12) باكتەريا تۇقىمى، ۆيروس تۇقىمى دەپ وسى زاڭدا بەلگىلەنگەن جۇقپالى اۋرۋلاردى پايدا قىلاتىن باكتەريا تۇقىمى، ۆيروس تۇقىمى ايتىلىپ وتىر.
13) ديزەنفەكسيالاۋ دەپ حيميالىق، قيزيكالىق، بيولوگيالىق ادىستەرمەن ورتاداعى جۇقپالى اۋرۋ پايدا قىلاتىن ميكرو ورگانيزمدەردى قۇرتۋ نەمەسە جويۋ ايتىلىپ وتىر.
14) اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ قۇرىلىمدارى دەپ جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ جۇمىستارىمەن شۇعىلداناتىن جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ ورتالىقتارى مەن جوعارىداعى قۇرىلىمدارمەن كاسىپتىك جۇمىسى جاقتان ۇقساس ورىندار ايتىلىپ وتىر.
15) ەمدەۋ قۇرىلىمدارى دەپ «ەمدەۋ قۇرىلىمدارىن باسقارۋ ەرەجەسى» بويىنشا ەمدەۋ قۇرىلىمىنىڭ كاسىپتىك رۇقسات كۋالىگىن العان، اۋرۋعا دياگنوز قويۋ، ەمدەۋ جۇمىستارىمەن شۇعىلداناتىن قۇرىلىمدار ايتىلىپ وتىر.
79-تارماق جۇقپالى اۋرۋدان ساقتانۋ جانە ونى ەمدەۋ بارىسىنداعى ازىق-تۇلىك، ٴدارى-دارمەك، قان، سۋ، ەمدەۋدەن شىققان جاراقسىز زاتتار مەن اۋرۋ تۋدىراتىن ميكرو ورگانيزمدەردى باسقارۋ، سونداي-اق حايۋاناتتاردا بولاتىن ىندەتتەن ساقتانۋ مەن شەكارا تازالىق كارانتينى جونىندە وسى زاڭدا بەلگىلەمە بولماعاندارىنا، جەكە-جەكە باسقا دا قاتىستى زاڭدارداعى، اكىمشىلىك زاڭدىق ەرەجەلەردەگى بەلگىلەمەلەر قولدانىلادى.
80-تارماق بۇل زاڭ 2004 –جىلى 12–ايدىڭ 1-كۇنىنەن باستاپ اتقارىلادى.
(ورتالىق ۇلتتار اۋدارما مەكەمەسى بەرگەن)
كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : مانەپ ەربول ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
