- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
قاراقات ــ كوزدىڭ قامقورشىسى
2014.10.27 13:47
كۇندەلىكتى تۇرمىستا ءجيى پايدالانىلاتىن كوكونىستەر مەن جەمىستەردىڭ پايداسى مەن زيانى، تاريحى مەن شىعۋ تەگى تۋرالى اڭگىمەلەۋدى جالعاستىرامىز. بۇگىنگى كەيىپكەرىمىز ــ قاراقات بولماقشى.
بالا كەزىڭىزدە جەمىستەرى وتە ۇساق، دوڭگەلەك كەلەتىن جيدەكتەردى كورىپ: «اكە، مىناۋ نە نارسە؟» دەپ سۇراعانىڭىز ەسىڭىزدە مە؟ سوندا اكەڭىز: «بالام، بۇل ‹قارا قاراقات› دەپ جاۋاپ بەرىپ ەدى عوي. اڭ-تاڭ بولدىڭىز دا: «نەگە ونىڭ ءتۇسى قىزىل؟»-دەدىڭىز. ەستىگەن جاۋابىڭىز:«بۇل ءالى پىسپەگەندىكتەن قىزىل بولىپ تۇر. . .»
كوپشىلىگىمىزدىڭ قارا قاراقات تۋرالى ەڭ العاشقى ۇعىمىمىز وسىلايشا قالىپتاستى. بۇگىن تانىمىمىزدى ارتتىرۋ ماقساتىندا قاراقاتتىڭ قاسيەتتەرىن تولىق اشۋعا تىرىسىپ كورەلىك. ءداستۇر بويىنشا، ەڭ الدىمەن تاريح بەتتەرىن پاراقتايتىن بولامىز.
قاراقات ءوسىرۋدىڭ تاريحى ورتا عاسىرلاردان باستاۋ الادى. بۇلاي دەيتىنىمىز، جيدەك قالدىقتارى XI عاسىرعا جاتاتىن ەسكى قالالار مەن قونىستاردان تابىلىپ وتىر. ءتىپتى، ماسكەۋدە سمورودينوۆكا (قاراقاتتىڭ ورىسشاسى) اتالاتىن وزەن بولعان. بەرتىن كەلە، ياعني XV — XVII عاسىر ساياحاتشىلارى مەن عالىمدارى ءوز ەڭبەكتەرىندە قاراقاتتى بىرنەشە رەت اتايدى. بۇل جيدەك مادەنيەتىنىڭ قارقىندى دامي باستاعان تۇسى دەسەك قاتە ەمەس. جازبالارعا قاراعاندا، سول كەزدەگى قاراقاتتىڭ بۇگىنگىدەن ايتارلىقتاي ايىرماشىلىعى بولماعان. XVII عاسىردىڭ سوڭىنا قاراي يتاليا، فرانتسيا جەرلەرىندە قاراقاتقا دارىلىك وسىمدىك رەتىندە نازار اۋدارىلا باستادى. باتىس ەۋروپا، اسىرەسە انگليا مەملەكەتى، ا ق ش جانە كانادا ەلدەرى دە قاراقاتتى ءوسىرۋ، يگەرۋ جۇمىستارىنا ەتەنە كىرىستى.
قازىرگى تاڭدا الەمنىڭ كوپتەگەن دامىعان ەلدەرىندە قاراقات ءوسىرۋ كاسىبى قارقىندى تۇردە جۇرۋدە. كوبىنەسە ورماندى دالا، وزەن-كول جاعالاۋلارى مەن تاۋ بەتكەيلەرىندە، ىلعالدى جەرلەردىڭ كوبىندە تامىر جايىپ، جەمىستەنە بەرەدى. نەگىزىندە قاراقات قوي قاراقات، ايۋ قاراقات دەپ ەكى تۇرگە بولىنەدى. قولدان وسىرىلەتىن قاراقات سورتتارى وسى جابايى قاراقاتتان شىعارىلعان. ءبىزدىڭ ەلىمىزدە جالپى سىرت قىراتىندا، ەرتىس، ەسىل، توبىل وزەندەرىنىڭ بويىندا، التاي، ساۋىر، تارباعاتاي، قارقارالى، جوڭعار الاتاۋلارى مەن مۇعادجار توڭىرەگىندە وسەدى. جانە الماتى، وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستارىندا وسىرىلەتىن 11 ءتۇرى بار.
قاراقاتتىڭ قۇرامىندا B، P، K، E، A دارۋمەندەرى، 7—٪11قانت (٪4 ورگانيكالىق قىشقىل)، 0، 68—1، ٪2 پەكتيندىك زات، فوسفور قىشقىلى، كاليي تۇزى، تەمىر، ال جاپىراعىندا مارگانەتس، مىرىش، ماگنيي، كۇكىرت، قورعاسىن، كۇمىس جانە بارىمىزگە اسا قاجەتتى س دارۋمەن بار. ۇرىعىندا 16، 5 پروتسەنتكە دەيىن ماي بولادى. مەديتسينادا قاراقاتتان جاسالعان قويمالجىڭ تۇنبامەن اسقازان-ىشەك جولدارىنىڭ اۋرۋلارىن، اسقازان ءسولىنىڭ كەمىپ كەتۋىن، التسگەيمەرا جانە ديابەت، اتەروسكلەروز، تىنىس جولدارى اۋرۋلارىن ەمدەيدى. قاراقاتتىڭ كوزدىڭ كورۋىن جاقسارتاتىن تاماشا قاسيەتى بار. جەمىستى نەمەسە شىرىنىن، يوگۋرتتاردى ءجيى قورەك ەتۋگە تىرىسىڭىز. سۋىقتان تۇماۋ ءتيىپ، تىنىس جولدارىنىڭ جۇمىس قابىلەتى تومەندەپ كەتكەن جاعدايدا 2 اس قاسىق قاراقات جەمىسىن 300 گ قايناپ تۇرعان سۋعا سالىپ، تاعى دا 10 مينۋت اقىرىن قايناتادى. جارتى ساعات بۇقتىرادى. وسىنى استان 15-20 مينۋت بۇرىن، ءار جولى 2 اس قاسىقتان كۇنىنە ءۇش مەزگىلدەن ىشەدى.
بۇيرەك اۋىرىپ، ءزار جۇرمەي قالعان كەزدە ءبىر اس قاسىق قاراقات جاپىراعىن 300 گرام الىپ قايناپ تۇرعان سۋعا سالىپ، 30 مينۋت بۇقتىرادى. وسىدان اس الدىندا جارتى ستاكاننان ىشەدى.
قۇلاقتان ءىرىڭ اققان كەزدە 2 اس قاسىق كەپتىرىلگەن جاپىراقتى 500 گ قايناپ تۇرعان سۋعا سالىپ، 30 مينۋت بۇقتىرادى. وسىنى جارتى ستاقاننان ءتورت مەزگىل قابىلدايدى.
قاراقاتتان جاسالعان قايناتپا — قۇندى ديەتالىق جانە ەمدىك تاعام. پىسكەن جيدەكتەرىن جاپىراعىنان تازالاپ، سۋىق سۋعا شايىپ، قاعازعا نە تازا ماتاعا جايىپ كەپتىرەدى، شۇڭعىل ىدىسقا سالىپ اعاش قاسىقپەن (تەمىر قاسىقپەن ەمەس) جاقسىلاپ ەزەدى نەمەسە ارنايى ۇككىشتى قولدانۋعا بولادى. الىنعان ەزبەنى قانتپەن مۇقيات ارالاستىرىپ، دەرەۋ تازا قۇرعاق بانكىگە سالادى دا، بەتىنە قالىڭدىعى 1-1، 5 سم قانت سەۋىپ قويادى. مۇنداي قايناتپالار جاڭا جەمىس پىسكەنشە دارۋمەندەردى بويىندا ۇزاق ساقتاپ تۇرا الادى.
ەسىڭىزدە بولسىن، اعزاڭىزدى كالتسييمەن قامتاماسىز ەتۋ ءۇشىن 20 دانا قاراقات جەۋ جەتكىلىكتى. پايداسى وسى ەكەن دەپ ارتىق مولشەردە جەي بەرۋدىڭ ارتى جاقسىلىققا اپارىپ سوقتىرمايدى.
كەلۋ قاينارى: التاي اقپارات تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
