- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
ىعىن ءبىلىپ ءار ءىستىڭ، كوزىن تاپتى كىرىستىڭ
جاينا ەسىمبەك قىزى
2016.08.22 16:04
جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام قۇرۋدىڭ دابىلى قاعىلىپ جاتقان بۇل كۇندەردە ورايدى مىقتى يگەرىپ، ەرىنبەي ەڭبەكتەنىپ، ادال ەڭبەگىنىڭ ءتاتتى ءدامىن تاتىپ، ساۋدانىڭ ەبىن، كىرىستىڭ كوزىن تاۋىپ، وتباسى ءال – اۋقاتىن جاقسارتىپ، باسەكەگە تولى بازار شارۋاشىلىعىنان وزىنە تيەسەلى باسىرەسىن الىپ، ءوز ورتاسىنا ونەگە – ۇلگى بولىپ جۇرگەن ازاماتتاردىڭ قاتارى از ەمەس. انە سولاردىڭ ءبىرى قۇلجا اۋدانى قاس اۋىلى بەسدوڭ قىستاعىنىڭ تۇرعىنى نۇرلان ابزالبەك ۇلى مەن شاريپا ەسىمبەك قىزى ەدى.
ىستەي بىلسەڭ ءىرى ءىس دەپ،
ساۋدا - ساتتىقتان كىرىس كوپ... دەمەكشى، نۇرلان ونەر ۇيرەنسەم، ساۋدا ىستەپ، ءبىر كاسىپتىڭ تەتىگىن يگەرسەم دەپ ارمانداپ ءجۇردى. ءبىراق قانشا ارمانداسا دا قولدا قوماقتى قارجى بولماعاندىقتان، جۇمىس ىستەۋگە شاراسىز قالدى. سونىمەن 2005 – جىلى ول بانكەدەن قارىز اقشا الىپ، مال ساۋداسىمەن شۇعىلدانادى. ول ءار جىلى شىلدە ايى كەلىسىمەن نىلقى، قۇلجا اۋداندارىنىڭ جايلاۋىنا شىعىپ، وتباسى سايىن ارالاپ، قوي، سيىر سياقتى مال تۇلىكتەرىن ساتىپ الىپ، ونى جەر - جەردەگى مال بازارلارىنا اپارىپ ساتىپ وتىردى. مەيلى شىلدەنىڭ شىلىڭگىر ىستىعىندا بولسىن، مەيلى قىستىڭ قاقاعان ايازىندا بولسىن جاپا – ماشاقاتقا شىداپ، مال ساۋداسىمەن شۇعىلدانا بەردى. ءار جولعى مال بازارىنا الىپ كەلگەن مالدارىنان قوماقتى پايدا تاۋىپ كەتپەسە دە، ازىن – اۋلاق پايدا تاۋىپ وتىردى. مال ساۋداسىنان كىرەتىن پايداسى كوپ نەمەسە از دەپ قاراپ وتىرماي، تاباندىلىقپەن ساۋداسىن ىستەي بەردى. مال ساۋداسى ايتقانعا وڭاي بولعانىمەن، بۇل كاسىپ ادامنىڭ قايسارلىعىن، توزىمدىلىگىن سىنايتىن كاسىپ قوي. نۇرلان ساتىپ العان مالدارىنىڭ اماندىعىنا كەپىلدىك ەتۋ ءۇشىن تۇندە كۇزەتتە تۇرىپ، تالاي ءتۇندى ۇيقىسىز اتىرعان كەزدەرى، ءتىپتى، نەشە كۇن تاماق ىشپەي، اش قۇرساق مالىن جاياۋ ايداپ، شارشاپ – شالدىققان كەزدەرى دە بولدى. كەي كەزدەرى سونشاما جاپا تارتىپ تاۋدان ايداپ كەلگەن مالى باعانىڭ تۇراقسىزدىعى سەبەپتى بازاردا ءوزىنىڭ العان باعاسىنا دا جەتپەي قالىپ زيانعا ساتىلعان كەزدەرى بارشىلىق. ءتىپتى، قوراسىمەن ساتىپ العان مالى ءبىر جولعى بازاردا ءوتىمدى بولماي، قايتادان تاۋعا ايداپ شىعىپ، باسقالارعا كۇنىنە اقشا بەرىپ باقتىرىپ، كەلەر جولعى مال بازارىنا اكەلىپ ساتىپ جاتاتىن جايتتەر ايتىپ تاۋىسقىسىز.
ول مال ساۋداسىمەن شۇعىلدانۋ بارىسىندا اسىل تۇقىمدى مالداردىڭ بازاردا ءوتىمدى ەكەنىنە كوزى جەتكەن سوڭ قانشا قىمبات بولسا دا، اسىل تۇقىمدى مال ساتىپ الىپ، بازارعا اكەلىپ ساتىپ وتىردى. بۇدان تۇسەر پايداسى بۇرىنعىعا قاراعاندا قوماقتى بولدى. مال ساۋداسىنىڭ قىرى مەن سىرىن ابدەن مەڭگەرگەن ول قىستا جىلقى، سيىر بورداقىلاپ، سوعىمدىق مال ساتىپ، كىرىسىن ەسەلەپ وتىردى. ءسويتىپ ول ءار جىلعى مال ساۋداسىنان 50 – 60 مىڭ يۋانعا دەيىن كىرىس ەنگىزىپ وتىردى.
نۇرلان ءبىر مەزگىل مال ساۋداسىمەن شۇعىلدانىپ، تاجىريبە جيناقتاپ جانە قارجى توپتاپ العان سوڭ 2012 – جىلى ءۇيىنىڭ مەملەكەت تاس جولى 218 – لەنياسى بويىنا ورنالاسۋداي ابزالدىعىنان پايدالانىپ، 50 مىڭ يۋان قارجى شىعارىپ، 50 شارشى مەترلىك ەكى ماگازين، 100 مىڭ يۋان قارجى شىعارىپ، 150 شارشى مەترلىك اسحانا سالدىرىپ، ساۋدامەن شۇعىلدانادى.
مۇندا ءبىر ماگازيندى جۇبايى شاريپا اشىپ وتىرسا، ەندى ءبىر ماگازينگە ءبىر ساتۋشى الىپ، وعان 2 مىڭ يۋاننان ەڭبەكاقى بەرىپ كاسىپتەندىرىپ وتىر ەكەن. ال اسحاناعا ەكى اسپاز الىپ، ولاردىڭ ءارقايسىسىنا 3 مىڭ يۋاننان ەڭبەكاقى بەرىپ ىستەتىپ جاتىپتى. مۇندا اسحانادا ءتۇرلى قۋىرماش، نارىن، ءمانتى، لاڭمان سياقتى 10 ءتۇرلى تاماق ءتۇرىن دايىنداپ، جولاۋشىلارعا، ساياحاتشىلارعا ساپالى قىزمەت وتەپ، ساۋداسىن جانداندىرىپ جاتىپتى. ال ماگازينىنە ەڭ العاش قازاقستاندا وندىرىلگەن ءتۇرلى سۋسىن، پراندىك، كامپيت سياقتى ساپالى ونىمدەردى سالۋمەن بىرگە، كۇندەلىكتى تۇرمىسقا قاجەتتى شاي، سۋ ماي سياقتى ازىق – تۇلىكتەردى سالىپ، الارماندارعا ساپالى قىزمەت وتەگەندىكتەن، ونىڭ ساۋداسى جىلدان – جىلعا كۇسەت بولىپ، بۇل ماگازيندى ارنايى ىزدەپ كەلىپ زات ساتىپ الۋشىلاردىڭ اياعى ۇزىلمەيدى ەكەن. جولاۋشىلاردىڭ، ساياحاتشىلاردىڭ سۇرانىسىنا ساي نۇرلان تاڭبالى، اقتاس سياقتى جايلاۋلارعا بارىپ، قىمىز، سارى ماي، قۇرت، كىلەگەي سياقتى قازاقى ونىمدەردى اكەلىپ ساتىپ، ساياحاتشىلاردىڭ قاجەتىنەن شىعىپ وتىرىپتى. جۇبايى شاريپا كۇندەلىكتى ماگازين اشۋمەن بىرگە، قازاقى تاپا نان پىسىرىپ ساتىپ وتىر ەكەن. شاريپانىڭ نان يلەۋدەگى تەحنيكالىق ورەسىنىڭ جوعارى بولۋىنان با بۇل تاپا ناننىڭ ساۋداسى كۇن سايىن كۇسەت بولىپ، الارمانداردىڭ قاجەتىن قاناعاتتاندىرىپ بەرە الماي وتىرعان ءجايى بار ەكەن. ءتىپتى، بۇل نانعا قۇلجا قالاسىنان ارنايى تاپسىرىس بەرىپ، پىسىرتىپ اكەتەتىندەردىڭ سانى بارعان سايىن ارتىپ وتىرعان. الارمانداردىڭ قاجەتىن قاناعاتتاندىرىپ بەرە المايتىندىعىن ەسكەرگەن شاريپا تاياۋدا ءبىر جولدا 20 تاپا نان پىسىرۋعا جانە سامسى، قوشاڭ، پراندىك پىسىرۋعا بولاتىن تونار تاپقىرلاپ، وسى توناردا تاپا نان پىسىرىپ، الارمانداردىڭ قاجەتىنەن شىعىپتى. بۇل تاپا نانعا ارناۋلى ماركا الىپ، تاپسىرىس بەرگەن الارماندارعا جەتكىزىپ بەرۋدى، سونداي - اق قۇلجا قالاسىنان جانە كۇنەس، توعىزتاراۋ، نىلقى، قۇلجا اۋدانى سياقتى اۋدانداردان اشىلعان ازىق – تۇلىك ماگازيندەرگە بۇل تاپا ناندى تولايىم باعادا ساتىپ بەرۋدى ويلاستىرىپ جاتىپتى.
سان سالالى كاسىپتىڭ تەتىگىن، ساۋدانىڭ ەبىن تاپقان جاس جۇبايلار اقىلداسا كەلە ماگازيندە شۇبات ساتۋدى ويلاستىرادى. العاشىندا قۇلجا اۋدانى، بايانداي قالاشىعى سياقتى جەرلەردەن شۇبات ەنگىزىپ ساتىپ كورەدى. نارات، كولدەنەڭ، شاشى سياقتى ساياحات ورىندارىنا باراتىندار بۇل جەردى باسىپ وتەتىندىكتەن، شۇبات ساتىپ الۋشىلاردىڭ اياعى ۇزىلمەيدى ەكەن. ولار ەڭ العاش كۇنىنە 5– 6 كيلوگرام شۇبات ساتىپ وتىرىپتى. شۇباتتى بابىندا اشىتىپ ساتىپ وتىرعاندىقتان، ءدامى ىشكەندەردىڭ تاڭدايىندا قالىپ، الارمانداردى باۋراعان. ولار شۇبات الاتىن الارمانداردىڭ قاجەتىنەن شىعۋ مۇمكىندىگى بولماي قالعاندا ۇرىمجىدەن، بۇراتالادان شۇبات الدىرىپ وتىرىپتى. ساۋداسى كۇسەت بولعان كۇندەرى كۇنىنە 20 – 30 كيلوگرام شۇبات ساتىپ، كىرىسىن ەسەلەپ ارتتىرىپ وتىرىپتى.
باسقالاردان شۇبات ساتىپ اكەلىپ، ساياحاتشىلار مەن جولاۋشىلاردىڭ قاجەتىن قاناعاتتاندىرا المايتىندىعىنا كوزدەرى جەتكەن جاس جۇبايلار اقىلداسا كەلىپ، ماگازيننەن تۇسكەن اقشالارىنىڭ باسىن قۇراپ، وتكەن جىلى قىستا ءاربىر باسىن ورتا ەسەپپەن 12 مىڭ يۋاننان 10 باس بوتالى تۇيە ساتىپ الىپ، تۇيە شارۋاشىلىعىن دامىتۋدى جوسپارلاپ، شۇبات ساۋداسىمەن شۇعىلدانا باستايدى.
مۇندا ولار كۇنىنە 20 كيلوگرام شۇباتتى ورتا ەسەپپەن 30 يۋاننان ساتىپ، كۇندىك تازا كىرىسىن 600 يۋاننان اينالدىرىپ وتىرعان. الارمانداردىڭ تالابى بويىنشا ناق مايداندا ساۋىپ بەرگەندىكتەن، الىس – جاقىننان كەلىپ شۇبات ساتىپ الاتىنداردىڭ سانى كۇن سايىن ارتىپ وتىرىپتى. ءتىپتى، جەر – جەردەن ارناۋلى تەلەفون سوعىپ تاپىسىرىس بەرىپ جاتاتىندار دا كوپ ەكەن. بۇدان سىرت، ارناۋلى ءبىر تۇيەشىگە ايىنا ءبىر مىڭ 500 يۋان ەڭبەكاقى بەرىپ، كۇندىز تۇيەنى ءشوبى شۇيگىن، سۋى مول جەرگە باقتىرىپ، شۇباتتىڭ ءنارلى دە ساپالى بولۋىنا كەپىلدىك ەتىپ وتىرىپتى.
نۇرلان تىلشىگە بىلاي دەيدى: «ءتورت تۇلىكتىڭ تورەسى اتالعان تۇيە تۇلىگى كيەلى مال، ونىڭ ءسۇتى، ءجۇنى، ەتى ءبارى ءارقانداي اۋرۋعا ەم ەكەن، ءتىپتى، قۇمالاعى دا رەۆماتيزمنىڭ تابىلمايتىن ءدارىسى ەسەپتەلىنسە؛ نەسەبى ءتىس اۋرۋدىڭ تابىلمايتىن ءدارىسى ەكەن. قازىر قولىمدا بوتا – تايلاعىن قوسقاندا 18 تۇيە بار، مۇنىڭ ساۋىلاتىنى 10 باس، ساۋدامىز كۇن سايىن كۇسەتتەنىپ، الارمانداردىڭ قاجەتىنەن شىعا الماي وتىرمىز، كىرىسىمىز دە جامان ەمەس، ءبىر جىلدا شۇباتتان جانە ەكى ماگازيننەن، اسحانادان بولىپ جىلىنا 200 مىڭ يۋاننان استام كىرىس ەنگىزەمىن، قازىر وتباسى شارت – جاعدايىم جاقساردى، وسى ساۋدانىڭ ارقاسىندا 50 مىڭ يۋانعا جەكە اۆكولىك الىپ، تەلەفون بەرگەن الارمانداردىڭ شۇباتىن، قىمىزىن جەتكىزىپ بەرىپ وتىرمىن».
نۇرلان ايتسا ايتقانداي قازىر ولاردىڭ ساۋداسى قىزا ءتۇسىپتى. اسىرەسە، ارى – بەرى وتكەن ساياحاتشىلار ارنايى ات باسىن بۇرىپ ولاردىڭ ماگازينىنەن شۇبات، قىمىز، قۇرت، سارى ماي ساتىپ الۋدى ادەتكە اينالدىرىپتى.
ءبىر شۇبات الۋشى بىلاي دەيدى: «بۇل كىسىلەردەن شۇبات العالى ءبىر جىلدان استى، قاشان كەلسەك تە ىستىق ىقىلاسپەن قارسى الادى، قىزمەت وتەۋ بوزيتسياسى وتە جاقسى، شۇباتتى بابىندا اشىتقاندىقتان، ءدامى ءتىل ۇيىرەدى، ەشقانداي قوسپا قوسپايدى، ساپاسىنا كەپىلدىك ەتەدى. كەيدە قاربالاس بولعاندا تەلەفون سوعىپ جەتكىزىپ بەرۋدى تالاپ ەتسەك، ۋاعىندا جەتكىزىپ بەرەدى».
نۇرلاننان بولاشاق جوسپارى جونىندە سۇراعانىمدا: «قازىر 10 تۇيە ساۋىپ وتىرمىن، قازىرگى كەزدە الارمانداردىڭ قاجەتىن شۇباتپەن قامداپ بەرە الماي وتىرمىن، كۇزدە 200 مىڭ يۋاننان استام قارجى شىعارىپ، تاعى دا 20 باس بوتالى تۇيە ساتىپ الىپ، تۇيە شارۋاشىلىعىن دامىتىپ، شۇبات ساتۋدى ارناۋلى كاسىپ رەتىندە مىقتى يگەرىپ، شۇباتقا ارناۋلى ماركا الىپ، بازاردىڭ قاجەتىن، الارمانداردىڭ سۇرانىسىن قامداماقشىمىن، بۇدان سىرت، قازىرگى وتىرعان ءۇيىمنىڭ ارت جاعىندا 400 مۋ جەرىم بار، بۇل جەرگە ءتۇرلى كورىنىستىك اعاش، گۇل جانە ەكونوميكالىق اعاش ەگىپ، ەكولوگيالىق ورتانى جاقسارتىپ، جاسىل، زالالسىز كوكونىس، جەمىس – جيدەك ەگىپ، اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەردى ساياحاتشىلار وزدەرى ساياحاتتاي ءجۇرىپ، تاڭداپ ءۇزىپ الۋ سىندى وسى زامانعى اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتپاقشىمىن. سونىمەن بىرگە، اۋىل شارۋاشىلىعىن، تۇيە شارۋاشىلىعىن، ساياحات كاسىبىن ءبىر تۇلعالاندىرىپ، ساياحاتشىلارعا ساپالى قىزمەت وتەۋ ارناسىن كەڭەيتىپ، ەكولوگيالىق ساياحاتتان سارا ونىمدەردى جاراتۋدى جوسپارلاپ وتىرمىن»،- دەدى.
كەلۋ قاينارى: «ىلە گازەتى» - ىلە اقپارات تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
