بەتتى ساقتاۋ | باس بەت ەتۋ | حات ساندىعى | حابارلاسىڭىز | ءبىز تۋرالى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى    

حالىق تورابى>>جوتكەمەلەر

ءبىر ساقا پارتيا مۇشەسىنىڭ، ساقا كادردىڭ جۇرەك ءسوزى

2017.09.06 13:20     كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى

  اۆتونوميالى رايوندىق ادەبيەت - كوركەمونەرشىلەر بىرلەستىگىنىڭ قۇرمەتتى ءتوراعاسى

  شاكەن وڭالباي

  كونە قوعامدا تۋىپ، قىزىل تۋدىڭ استىندا ەرجەتكەن بۋىن رەتىندە، ءبىز كونە، جاڭا قوعامدى بىردەي كوردىك، مەن جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ باسشىلىعىنا تاباندى بولۋ، وتاننىڭ تۇتاستىعى مەن ۇلتتاردىڭ ىنتىماعىن قورعاۋدىڭ ءبىزدىڭ قولىمىز جەتكەن بارلىق دامۋشىلىق پەن جەتىستىكتىڭ ىرگە تاسى ەكەندىگىنە كامىل سەنەمىن.

  سوڭعى جىلدارى «ءۇش ءتۇرلى كۇش» ءبىزدىڭ باقىتتى ءومىرىمىزدى بۇلدىرۋگە سۇقتانىپ، اشىق اسپانىمىزدى ارام اۋامەن لاستاماق بولدى، ءبىز بۇعان كەكتەنەمىز. بارىمىزگە ايان، جۇڭگو حالقى بۇل كۇندە تىنىش تا بالداي ءتاتتى باقىتتى كۇن كەشىپ وتىر، بۇنىڭ بارلىعى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ دۇرىس باسشىلىعىنىڭ، وتاننىڭ قۋاتتى ارقا تىرەك بولعاندىعىنىڭ، وسى توپىراقتا جاساپ جاتقان 56 ۇلتتىڭ جۇدىرىقتاي جۇمىلىپ، قۇلشىنا كۇرەس جۇرگىزۋىنىڭ جەمىسى.

  نە ءۇشىن ءباز بىرەۋلەر ءبىزدىڭ بەيبىت تە بەرەكەلى تىرلىگىمىزگە لاڭ سالىپ، قارا بۇلتتى توبەمىزدەن توندىرمەك بولادى؟

  ءىس جۇزىندە، ءبۇلدىرۋ ارەكەتتەرىن تۋدىرۋعا سايلانعان ات توبەلىندەي ارام نيەتتى ادامداردىڭ ماقساتى − حالىقتىڭ باسىنا ازاپ اكەلىپ، زوبالاڭ سالىپ، وزدەرىنىڭ سۇرقيا پيعىلدارىن ىسكە اسىرۋ عانا. الداۋعا تۇسكەندەر جەلىكتىرۋشىلەردىڭ قاسكۇنەمدىگىن تاني بىلمەي، جازا باسىپ، تەرىس جولعا تۇسكەن، زورلىقتى كۇش پەن لاڭكەستىكتى اسپەتتەۋشىلەر «ەگەر مۇسىلمان ادام كاپىرلەرگە شابۋىل ۇستىندە ولسە، ول قاھارمان بولادى، ءجانناتقا كىرەدى» دەگەندى ۋاعىزدادى. كەيبىرەۋلەر وسىنداي شىرىن سوزدەرگە الدانىپ، كوزسىزدىكپەن مويىن ۇسىنىپ، اقىرى ولاردىڭ قۇرباندىعىنا اينالىپ وتىر.

  بالا كۇنىمدە، مۇعالىمنىڭ اۋزىنان «ءپانىسلاميزم»، «پانتۇركيزم» دەگەن سوزدەردى ەستىپ، تاڭ قالعان ەدىم، ءساتى ءتۇسىپ، بەلگىلى باسىلىمنان «پانتۇركيزم − كەرتارتپاشىلاردىڭ ءيتارشىسى» دەگەن ماقالانى وقىدىم، سونان باستاپ، «پانتۇركيزم» دەگەن ۇعىمدى جەك كورىپ كەتتىم. جاسىمنىڭ وسۋىنە بايلانىستى، «پانتۇركيزمنىڭ»، تۇپتەپ كەلگەندە، «تۇرىك شوۆينيزمى» ەكەنىنە، تۇركى تىلدەس ۇلتتاردى شىلاۋىنا ءتۇسىرىپ، باسقا ۇلتتاردى قاقپايلاۋ ەكەنىنە، «پانتۇركيزم» يدەياسىنىڭ توتەنشە كەرتارتپا ەكەنىنە كوزىم جەتە ءتۇستى. «ءپانىسلاميزم» دەگەن اتاۋدىڭ وزىنەن - اق بۇل ءىسلام دىنىنە سەنەتىن ۇلتتار مەن ۇمبەتتەردى الداپ - ارباۋ ارقىلى باسقا دىنگە سەنەتىن ۇلتتار مەن وزگە ءدىننىڭ مۇريتتەرىن قاقپايلاۋ ەكەنىن بىلۋگە بولادى، «ءپانىسلاميزم، پانتۇركيزم» يدەيالارى ەجەلدەن بولشەكتەۋشىلىك جانە لاڭكەستىك ارەكەتتەرىمەن شۇعىلداناتىن بۇزاقىلاردىڭ سۇمپايى يدەيالىق قارۋى بولىپ كەلەدى.

  «ءدىني ۇشقارىلىق، زورلىقتى لاڭكەستىك، ۇلتتىق بولشەكتەۋشىلىك» وسى ءۇش ءتۇرلى كۇش تامىرلاس ۋلى ءشوپ سياقتى، ولار جەكە - دارا ءومىر سۇرمەيدى، ولاردىڭ يدەيالىق نەگىزى − ءدىني ۇشقارىلىق، ال «لاڭكەستىك پەن بولشەكتەۋشىلىك» − ءدىني ۇشقارى يدەيالاردى ىسكە اسىرۋدىڭ جولى مەن ءتاسىلى. ءدىني ۇشقارى يدەيانىڭ باستاۋى قايدا؟ «ءۇش ءتۇرلى كۇشتىڭ» نازاريالىق نەگىزى قايدان تامىر العان؟ قازىر بۇنىڭ سەبەپتەرىنە بايىپتايتىن ۋاقىت جەتتى.

  «ءۇش ءتۇرلى كۇش» باسقا دىندەرگە سوققى بەرۋدى ۋاعىزداۋدان سىرت، جات نيەتپەن ۇزدىكسىز تۇردە قايشىلىقتار تۋدىرادى، ءتىپتى، قاندى قاقتىعىس تۋدىرادى. قازىرگى دۇنيەگە كوز جىبەرسەك، كەي ەلدەردە قاندى قىرعىن ۇزبەي جالعاسىپ، اقىرىندا قوعام بىلىعىپ، ەل - جۇرت ازاپتان كوز اشپاي وتىر. ولاردىڭ ايتىلمىش ءىسلام ءدىنىنىڭ مۇددەسى دەگەنى، ءىس جۇزىندە، ادامداردى الجاستىرۋ ءۇشىن ويدان شىعارعان الدامشىلىق، زور ساياسي قاسكۇنەمدىك قانا. مەملەكەتتىڭ كادرى، كوممۋنيستىك پارتيانىڭ مۇشەسى رەتىندە، مەن «ءۇش ءتۇرلى كۇشپەن»، ءسوز جوق، سوڭىنا دەيىن باتىل كۇرەس جۇرگىزۋىمىز قاجەتتىلىگىن انىق تانىپ جەتتىم.

  ءبىز ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ كوزىن مىناعان انىق جەتكىزۋگە ءتيىسپىز، ولاردىڭ دىنگە سەنۋ ەركىندىگى بار، سونداي - اق دىنگە سەنبەۋ ەركىندىگى دە بار، مىنا دىنگە سەنۋ ەركىندىگى دە، انا دىنگە سەنۋ ەركىندىگى دە بار، بۇنى زاڭ قورعايدى. ءدىني قيمىلدار جۇرگىزگەندە، ءسوز جوق، زاڭ رۇقسات ەتكەن شەڭبەردەن شىقپاۋ كەرەك، زاڭ بارىنەن ۇستەم تۇرادى.

  بولشەكتەۋشىلەر وزدەرىنىڭ سۇرقيا ماقساتتارىن ىسكە اسىرۋ ءۇشىن، ءدىندى وزدەرىنە قىزمەت ەتتىرۋگە بارىن سالادى. ءدىني ۇشقارى كۇشتەرگە باتىل سوققى بەرۋ بارىسىندا ءبىز دىنگە ماستانعان بۇقارانىڭ ساناسىن بەلسەندىلىكپەن وياتۋىمىز قاجەت، بۇل قوعامنىڭ عانا جاۋاپكەرشىلىگى ەمەس، ءبىز سياقتى از ۇلت كادرلارىنىڭ باس تارتۋعا بولمايتىن بورىشى دا. حالىقتىڭ رۋحاني مادەنيەت دەڭگەيىن جاپپاي كوتەرۋمەن بىرگە، ءسوز جوق، ءار ۇلت بۇقاراسىن تاريحقا دۇرىس ماتەرياليستىك كوزقاراسپەن قاراۋعا ۇيرەتۋىمىز، اسىرەسە، بولاشاق دۇنيەنىڭ يەسى بولۋعا دايىندالىپ جاتقان جاستاردى ماتەرياليستىك يدەيامەن تاربيەلەۋدى، جەتەكتەۋدى كۇشەيتە ءتۇسۋىمىز كەرەك.

  ادامنىڭ يدەياسى قاتىپ - سەمىپ قالعان دۇنيە ەمەس، ول ءتۇرلى - ءتۇستى وزگەرىستەرگە تۇسەدى، ءوزىمدى مىسالعا كەلتىرسەم، مەن 7 جاسىمنان باستاپ، اتامنىڭ امىرىمەن ۇلكەن كىسىلەرمەن بىرگە قۇران اياتتارىن جاتقا الدىم. قارشاداي كۇنىمنەن وتباسىمىزدا وسىنداي تاربيە السام دا، مەكتەپ بوساعاسىن اتتاۋىما بايلانىستى ءبارى دە وزگەردى. بۇنداي وزگەرىس ايگىلى فيلوسوف اي سىچيدىڭ قوعام دامۋىنىڭ تاريحى تۋرالى ەڭبەكتەرىن وقۋدان باستالدى. سونان باستاپ، مەن وقۋدان باس الماي، ءبىلىم قورىن جيناقتاپ، ءوزىمنىڭ جان الەمىمدى بايىتا بەردىم. ومىرگە كوزقاراسىمدا وڭ وزگەرىستەر جارىققا شىقتى، 15 − 16 جاسىمنان باستاپ، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا كىرۋدى، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ داڭقتى مۇشەسى بولۋدى ارماندادىم.

  ومىردە بولعان ۇساق - تۇيەك وزگەرىستەر ماعان تەرەڭ ىقپال جاساپ وتىردى، ۋاقىتتىڭ جىلجۋىنا بايلانىستى، مەنىڭ بۇل ارمانىم بارعان سايىن كۇشەيە بەردى. بۇنداعى ءبىرقانشا ەلەۋلى سەبەپ − مەنىڭ اقىرىندا تاباندى كوممۋنيستەر قاتارىنا قوسىلۋىمدى بەلگىلەدى: مەنىڭ اكەم مۇقاماش 1940 - جىلى قوعام ومىرىنە ارالاسقان، ازاتتىقتان كەيىن جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا كىرىپ، ءار ءتۇرلى قوعامدىق قىزمەتتەردى اتقاردى. 1957 - جىلدان 1965 - جىلعا دەيىن، اكەم باركول قازاق اۆتونوميالى اۋدانىنىڭ اكىمى قىزمەتىن اتقاردى، ءتىپتى، ناۋقاستانعان كەزىندە دە جۇمىستان قول ۇزگەن ەمەس. اكەم مەنى دۇرىس جولعا باستادى؛ 2 - سەبەپ، وقىپ جۇرگەن كەزىمدە، مەن وكپە تۋبەركۋلەزىمەن اۋىرىپ، مۇرتتاي ۇشتىم، مەكتەپتىڭ ورنالاستىرۋىمەن اۋرۋحاناعا جاتىپ، تەگىن ەم - دوم قابىلدادىم، نەشە جىلعا جالعاسقان ەمدەلۋ كەزىندە شيپاگەرلەر مەن سەسترالار مەندەي قازاق جىگىتكە قالتقىسىز قامقورلىق جاساپ، وزدەرىنىڭ باۋىرلارىنداي كوڭىل ءبولدى، ولاردىڭ دەر كەزىندە ەمدەپ، قۇنتتىلىقپەن قاراۋىنىڭ ارقاسىندا، مەنىڭ اۋرۋىم دەر كەزىندە تىزگىندەلىپ، بىرتە - بىرتە قۇلانتازا ساۋىعىپ شىقتىم. پارتيا مەنى ومىرگە قايتا ورالتتى، مەنى قاراعان، پاناسىنا العان ەمدەۋ قىزمەتكەرلەرى ءتىرى قالۋىما مۇمكىندىك جاسادى. 3 − سەبەپ، دەنساۋلىق جاعدايىما بايلانىستى، وقۋ ناتيجەم كورنەكتى بولعان جوق، الايدا، مەكتەپ ۇيىمى مەنى قۇلشىنا تاربيەلەپ، باۋلىپ وتىردى. ءسويتىپ، 1961 - جىلى وقۋ تاۋىسۋدىڭ الدىندا، مەن جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنا مۇشە بولىپ، ۇزاق جىلعى ارمانىم ورىندالدى. وقۋ تاۋىسقاننان كەيىن، مەن شينجياڭ 1 - تامىز اۋىل شارۋاشىلىق ينستيتۋتىنا جۇمىسقا ءبولىندىم، مەكتەپ مەنى ماركسيزم - لەنينيزم كافەدراسىنا وقىتۋشىلىق جۇمىسقا ورنالاستىردى. سونان باستاپ مەن ومىرلىك زەيىن - زەردەممەن ۇيىمنىڭ، قوعامنىڭ ءۇمىتىن اقتاپ، ماعان قالتقىسىز جاردەم جاساعان ادامداردىڭ قارىمجىسىن قايتارۋعا نيەت ەتتىم.

  مەن قازاقپىن، ءوزىمنىڭ ۇلتىمدى سۇيەمىن، قازاق ۇلتىنىڭ ءداۋىردىڭ دامۋىمەن بىرگە العا باسىپ وتىرۋىن شىن جۇرەكتەن تىلەيمىن، سولايدا ءوز ۇلتىمنىڭ مۇددەسىن عانا بىلەتىن، قورعايتىن تار ءورىستى «ۇلت قاھارمانى» بولۋدى قالامايمىن. ماركس ەۆرەي ۇلتىنان شىققانمەن، ول ومىرگە اكەلگەن ماركسيزم بۇكىل ادامزاتقا باقىت اكەلدى. مەن وتە ۇلكەن دارىن يەسى ەمەسپىن، ءبىراق ماركسيزمشىلمىن، جۇرەگىم سەنىمگە تولى، بويىمداعى ازعانتاي كۇشىمدى سارقا جۇمساپ، جۇڭحۋا ۇلتىنا ءبىر كىسىلىك ۇلەسىمدى قوسقىم كەلەدى.

  اقىرىندا، مەن بىلاي دەپ انت ەتەمىن: زەينەتكە شىققان قارت كادر، 56 جىلدىق ستاجى بار ساقا پارتيا مۇشەسى، سونداي - اق ادام جانىنىڭ ينجەنەرى اتانعان جازۋشى قاۋىمىنىڭ مۇشەسى رەتىندە، مەن ءوزىمنىڭ قالعان عۇمىرىمدى وسىناۋ ۇلى داۋىرگە ارناپ، باس نىسانانى ىسكە اسىرۋ ۇلى ىسىنە بارلىق ىنتا - جىگەرىممەن ات سالىسۋعا بەل بۋدىم.
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
 
  بۇل حابارعا باعاڭىز
  • 1. جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
    2. قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
    3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
    4. ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
  • ورتالىق
  • ەل ءىشى
  • شينجياڭ
  • حالىقارا

سۋرەتتى حابار