ادامدىق دۇرىس جولمەن ارىنداي العا باسايىق
− ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ تۇڭعىش كەزەكتى جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسىنە قاتىناسقاندىعى تۋرالى
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى
2018.11.08 16:55 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
اۋمالى - توكپەلى تاريح اعىمىندا، قاشاندا بۇلتتى جارىپ، تۇماندى تىلەتىن، جوڭكىلە العا تارتاتىن ءبىر كۇش بولادى.
«جۇڭگو شىن ىقىلاسىمەن ءار ەلگە بازارىن اشىق ۇستايدى، جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسى جىل سايىن وتكىزىلىپ قويماي، ونىڭ ۇستىنە جوعارى دەڭگەيدە، ءتيىمدى تۇردە وتكىزىلەدى، بارعان سايىن جاقسى وتكىزىلەدى».
11 - ايدىڭ 5 - كۇنى تۇستەن بۇرىن، شاڭحاي مەملەكەتتىك كورمە ورتالىعىندا ءتوراعا شي جينپيڭ تۇڭعىش كەزەكتى جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسىنىڭ اشىلۋ سالتىندا ارقاۋ ءسوز سويلەدى. كوپتەگەن ەلدەر مەن رايونداردىڭ باسشىلارىن، حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ جاۋاپتىلارىن قامتىعان 1500دەن استام سيلى قوناق ۇستىندە تىڭدادى.
مىنبەنىڭ استىندا، 74 جاستاعى چەحيانىڭ زۇڭتۇڭى زەمان الدىڭعى قاتاردان ورىن الدى. ءبىر جارىم جىلدىڭ الدىندا، ول بەيجيڭدە «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» حالىقارالىق سەلبەستىك جوعارى دارەجەلى باسشىلار تالقى مىنبەرىنە قاتىناسقان ەدى. ءدال سول رەتكى تالقى مىنبەرى كەزىندە، ءتوراعا شي جينپيڭ جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسىنىڭ وتكىزىلەتىنى تۋرالى حاباردى جاريا ەتتى. وسى رەت، زەمان زۇڭتۇڭ چەحيانىڭ 70تەي كاسىپورىنىن باستاپ كەلدى.
«ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى» تەڭ قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋدەن ىرىقتى تۇردە يمپورت كورمەسىن وتكىزگەنگە دەيىن، بۇل جۇڭگونىڭ دۇنيە جۇزىنە ۇسىنعان تاعى ءبىر حالىقارالىق الەۋمەتتىك ءونىمى.
كەڭ ارنا، كەسەك شارا، كەڭ پەيىل. ءتوراعا شي جينپيڭ رەفورمانى، ەسىك اشۋدى جاپپاي تەرەڭدەتكەن جۇڭگوعا جەتەكشىلىك ەتىپ، دۇنيە جۇزىنە ايقارا قۇشاق اشىپ، ءار ەلمەن ءوزارا پايدا جەتكىزىپ، تەڭ يگىلىكتەنىپ، بىرگە دامۋدىڭ جاڭا كەسكىنىن قول ۇستاسا سىزدى.
(1) شىعىستان سوققان جەل
«الا قايتقىن ۇيىڭە بۇل ءانىمدى، قالدىرىپ كەت كۇلكىڭدى ساۋعاسىنا...».
11 - ايدىڭ 4 - كۇنى كەشتە، حۋاڭپۋجياڭ بويىنداعى شاڭحاي حالىقارالىق ءماجىلىس ورتالىعىندا شىراقتار سامالاداي جارقىرادى، مەملەكەتتىك قوناقتار وتىرعان اۆتوكولىكتەر ساراي عيماراتىنىڭ تۇبىنە كەلىپ توقتادى. حورۆاتيانىڭ زۇڭليى پلەنكوۆيچ، لاوستىڭ زۇڭليى تۇڭلۇن، ەگيپەتتىڭ زۇڭليى مادبوۋلي، كەنيانىڭ زۇڭتۇڭى كەنياتا... جۇڭگوعا يمپورت كورمەسىنە قاتىناسۋعا كەلگەن ون نەشە شەتەل باسشىسى ىركەس - تىركەس كەلدى. زالدا ءوسپىرىم بالالار ءسابي داۋىستارىمەن ءان شىرقاپ، ءار ەلدەن كەلگەن سيلى قوناقتاردى قىزۋ مەرەيمەن قارسى الدى.
ساعات 18دەن 50 مينۋت وتكەندە، ءماجىلىس ورتالىعىنىڭ 7 - قاباتىنداعى مەرۋەرت زالىندا ءتوراعا شي جينپيڭ مەن حانىمى پىڭ لييۋان سيلى قوناقتاردىڭ ورتاسىنا كەلىپ، ولارمەن ءبىر - بىرلەپ قول الىسىپ، ىقىلاستى بەينەدە پىكىرلەستى.
«بۇل جاي كورمە ەمەس، جۇڭگونىڭ جاڭا كەزەكتى جوعارى دەڭگەيلى سىرتقا ەسىك اشۋدى ىلگەرىلەتۋدەگى كەلەلى شەشىمى، جۇڭگونىڭ ىرىقتىلىقپەن دۇنيە جۇزىنە بازاردى اشىق ۇستاۋداعى كەلەلى شاراسى». قارسى الۋ قوناعاسىندا ءتوراعا شي جينپيڭ جۇڭگو جاقتىڭ وسى رەتكى كورمەنى وتكىزۋدەگى وزەكتى ءمانىن بىردەن اشىپ ايتتى.
قوناعاسى زالى مۋزيكا ۇنىمەن تەربەلىپ، دۋماندى مەرەيگە شومدى. ءماجىلىس ورتالىعىنىڭ سىرتىندا، حۋاڭپۋجياڭ باياۋ شىعىسقا جىلجىپ، تۇنگى اسپاندا جۇلدىزدار جىمىڭدادى.
نوسەرلى داۋىلعا بوگەلمەي، دۇلەي تولقىننان قايمىقپاي، دۇنيە جۇزىندەگى تۇڭعىش رەتكى يمپورتتى نەگىزگى تاقىرىپ ەتكەن مەملەكەت دارەجەلى كورمەنى وتكىزۋ جۇڭگو باسشىلارىنىڭ كەرەمەت كوز اياسىن ايگىلەدى.
تىكەلەي وي ۇسىنىپ، تىكەلەي العا قويىپ، تىكەلەي ورنالاستىرۋ جاساپ، تىكەلەي جوبالاپ، تىكەلەي ىلگەرىلەتتى، ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسىنە ارناعان زەيىن - زەردەسى سىرتقى ورتاعا جۇڭگونىڭ دۇنيە جۇزىنە بازارىن ىرىقتىلىقپەن اشىپ، جۇڭگونىڭ ورايىن ءار ەلمەن بىرگە بولىسكەن رياسىز نيەتىن كورسەتتى.
ءبىر جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى، ءتوراعا شي جينپيڭ كوپتەگەن ماڭىزدى ورتادا دۇنيە جۇزىنە شاقىرتۋ جاريالاپ، ءار جاقتاعى سيلى دوستاردى سالتاناتتى قيمىلعا كوپ بولىپ كومەگىن تيگىزۋگە شاقىردى −
2017 - جىلى 5 - ايدىڭ 14 - كۇنى، بەيجيڭ، ءتوراعا شي جينپيڭ «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» حالىقارالىق سەلبەستىك جوعارى دارەجەلى باسشىلار تالقى مىنبەرىندە: جۇڭگو 2018 - جىلدان باستاپ جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسىن وتكىزەتىندىگىن جاريالادى.
2017 - جىلى 11 - ايدىڭ 11 - كۇنى، ۆيەتنام داناڭ، ازيا - تىنىق مۇحيت ەكونوميكالىق سەلبەستىك ۇيىمى مۇشەلەرى باسشىلارىنىڭ بەي رەسمي ماجىلىسىندە ءتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەدى: كەلەر جىلدان باستاپ، ءبىز جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسىن وتكىزىپ، ءوزارا پايدا جەتكىزەتىن سەلبەستىك جاڭا تۇعىرىن قۇرامىز. مۇنىڭ ءار جاقتىڭ جۇڭگونىڭ دامۋ پايداسىنان اناعۇرلىم جاقسى يگىلىكتەنۋىنە ءتيىمدى بولاتىندىعىنا سەنەمىن.
2018 - جىلى 4 - ايدىڭ 10 - كۇنى، حاينان، بو - اۋ ازيا تالقى مىنبەرىنىڭ جىلدىق ماجىلىسىندە ءتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: بۇل جاي كورمە ەمەس، قايتا ءبىزدىڭ بازاردى ىرىقتىلىقپەن اشۋ جونىندەگى كەلەلى ساياساتتىق مالىمدەمەمىز جانە ارەكەتىمىز. ءار ەلدەگى دوستاردىڭ جۇڭگوعا كەلىپ كورمەگە قاتىناسۋىن قارسى الامىز.
6 - ايدىڭ 10 - كۇنى، چيڭداۋ، شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنا مۇشە ەلدەر باسشىلارىنىڭ باس قوسۋىندا ءتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەدى: جۇڭگو ءار جاقتىڭ بيىل 11 - ايدا شاڭحايدا وتەتىن تۇڭعىش كەزەكتى جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسىنە بەلسەنە قاتىناسۋىن قارسى الادى.
7 - ايدىڭ 10 - كۇنى، بەيجيڭ، جۇڭگو - اراب ەلدەرى سەلبەستىك تالقى مىنبەرىنىڭ مينيستر دارەجەلىلەر ماجىلىسىندە ءتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەدى: جۇڭگو اراب ەلدەرىنىڭ بيىل 11 - ايدا شاڭحايدا وتەتىن تۇڭعىش كەزەكتى جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسىنە قاتىناسۋىن قارسى الادى، الداعى 5 جىلدا اراب ەلدەرىنىڭ كورمەگە، سونداي - اق ساۋدا جانە قارجى قوسۋ جالپىلىق كورمەسىنە قاتىناسۋىنىڭ جاپپاي قامتۋىن جۇزەگە اسىرادى.
7 - ايدىڭ 25 - كۇنى وڭتۇستىك افريكا يوحاننەسبۋرگ، بريكس ەلدەرى ونەركاسىپ - ساۋدا تالقى مىنبەرىندە ءتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: بۇل جۇڭگو جاقتىڭ ساۋدانىڭ ەركىندەسۋىن تاباندىلىقپەن جەبەۋدەگى، دۇنيە جۇزىنە ىرىقتىلىقپەن بازار اشۋداعى ماڭىزدى شاراسى، بۇل ءار جاقتىڭ جۇڭگو بازارىنا كىرۋىنە جاڭا تۇعىر ورناتادى.
9 - ايدىڭ 3 - كۇنى بەيجيڭ، جۇڭگو - افريكا سەلبەستىك تالقى مىنبەرىنىڭ باسشىلار باس قوسۋىندا ءتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەدى: جۇڭگو افريكا تاۋارلارىنىڭ، اسىرەسە، بايلىق تۇرىنە جاتپايتىن ونىمدەرىنىڭ يمپورتىن كەڭەيتۋدى ۇيعاردى، افريكا ەلدەرىنىڭ جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسىنە قاتىناسۋىنا قولداۋ كورسەتەدى.
......
ورتالىقتىڭ رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋگە باسشىلىق ەتۋ گرۋپپاسىنىڭ ءماجىلىسىن باسقارىپ اشىپ، «جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسىنىڭ جالپىلىق جوباسىن» قاراپ ماقۇلداعاننان، «جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسىن اتقارۋ جوباسىن» بەكىتكەنگە دەيىن، ودان ورتالىق كوميتەت ساياسي بيۋروسىنىڭ ماجىلىسىندە تالاي رەت باسا دارىپتەگەنگە دەيىن، ءتوراعا شي جينپيڭ «حالىقارادا ايتۋلى كورمە وتكىزۋگە قۇلشىنىپ»، قاتىستى تاراۋلاردىڭ ىجداعاتتىلىقپەن دايىندالۋىن ىلگەرىلەتۋ كەرەك دەپ ايقىن نۇسقاۋ كورسەتتى.
«جۇڭگونىڭ سىرتقى ەكونوميكانى اشىق ۇستاۋداعى، ساۋدا قورعامپازدىعىن تەڭگەرۋدەگى نىشاندىق تۇعىرىن ايگىلەدى»، «جۇڭگونىڭ بيىلعى ديپلوماتيالىق كۇن تارتىبىندەگى ەڭ ماڭىزدى قيمىلىنىڭ ءبىرى»، «كورمەنىڭ زال اۋماعى 35 فۋتبۋل الاڭىنان اسادى»... حالىقارالىق اقپارات قۇرالدارى يمپورت كورمەسىنە ارت - ارتىنان ەرەكشە نازار اۋداردى.
جۇڭگونىڭ ۇسىنىسىمەن كوپشىلىك ءبىر اراعا باس قوستى.
172 مەملەكەت، رايون جانە حالىقارالىق ۇيىم كورمە جينالىسىنا قاتىناسىپ، 5 ۇلكەن قۇرلىقتان كەلگەن 3600دەن استام كاسىپورىن كورمەگە قاتىناستى، دۇنيە جۇزىندەگى 500 قۋاتتى كاسىپورىننان جانە كاسىپ سالاسى بويىنشا باستاماشى كاسىپورىنداردان 200دەن استام كاسىپورىن كەلدى، مۇندا جۇڭگونىڭ مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىندارى، حالىقتىق كاسىپورىندارى سياقتىلار قامتىلعان شەكارا ءىشى - سىرتىنان ساتىپ الۋشى ساۋداگەرلەر 400 مىڭ ادامنان استى......
«ءبىز جۇڭگو وتكىزگەن يمپورت كورمەسىن ەرەكشە القايمىز، بۇل سەلبەسىپ بىرگە يگىلىككە كەنەلۋ ۇستانىمىن ايگىلەدى»، - دەدى ۆيەتنامنىڭ زۇڭليى رۋان چۇنفۋ.
«رەسەي جاقتان يمپورت كورمەسىنە قاتىناسقان كاسىپورىندار 40 نەشە رايوننان كەلدى، ولار رەسەيدەگى بارلىق رايوننىڭ جارتىسىنان استامىنا ۋاكىلدىك ەتەدى»، - دەدى رەسەيدىڭ زۇڭليى مەدۆەدەۆ.
«الىس ساپارعا شىعۋدى ۇناتپاسامدا، جۇڭگوعا، ءسوز جوق، كەلەمىن»، - دەدى زىمان زۇڭتۇڭ.
مۇندا كونە دوستار دا، جاڭا دوستار دا بار.
دومينيكانىڭ زۇڭتۇڭى مەدينا، سالۆادوردىڭ زۇڭتۇڭى سانچەس، بيىل ەندى عانا جۇڭگومەن ديپلوماتيالىق قاتىناس ورناتقان لاتىن امەريكا ەلدەرىنىڭ باسشىلارى دا ۇيىرمە باستاپ كەلدى.
11 - ايدىڭ 2 - كۇنى بەيجيڭدەگى حالىق سارايىندا ءتوراعا شي جينپيڭ دومينيكانىڭ زۇڭتۇڭى مەدينامەن كەڭەس وتكىزىپ، ونى «كەڭ ستراتەگيالىق كوز ايامەن جانە بەرىك ساياسي ەرىك - جىگەرمەن جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىمەن ديپلوماتيالىق قاتىناس ورناتۋ جونىندە باتىل كەسىم جاسادى»، «ءبىر شەشىمىڭىزبەن ءبىر ميلليارد 300 ميلليوننان استام جۇڭگولىقپەن دوس بولدىڭىزدار. جۇڭگو حالقى ءسىزدى جانە ۋاكىلدەر ۇيىرمەڭىزدى قىزۋ قارسى الادى»، - دەپ القادى.
مۇنى ەستىگەندە مەدينا زۇڭتۇڭ اڭعارىمدىلىقپەن كۇلدى. مەدينا زۇڭتۇڭنىڭ قاراۋىنشا، جۇڭگو وزىندىك دامۋدى ىسكە اسىرۋمەن بىرگە، باسقا ەلدەرگە سەلبەسىپ بىرگە يگىلىكتەنۋ قولىن سوزۋدى ۇمىتپاعان، بۇل جاعى ءتىپتى جان سۇيىندىرەرلىك.
پاكيستاننىڭ زۇڭليى يمران حان 2 ايدان استام ۋاقىتتىڭ الدىندا عانا مىندەتكە وتىرعان. كورمەگە قاتىناسقان باس قوناق ەلدەرىنىڭ ءبىرىنىڭ باسشىسى رەتىندە يمران حان پاكيستاننىڭ ەكسپورت ونىمدەرىن كورمەگە قويۋدى ءۇمىت ەتۋدەن تىس، جۇڭگونىڭ دامۋ، كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ جانە ءىرىپ - شىرۋگە قارسى تۇرۋ سياقتى جاقتارداعى تابىستى تاجىريبەلەرىنەن ۇيرەنۋدى، ۇلگى الۋدى دا ءۇمىت ەتتى. «ەگەر ءبىز ءۇشىن قايسى ەل ەڭ سەنىمدى دەسەك، پاكيستان حالقىنىڭ جۇرەگىندە، ارينە، جۇڭگو ەكەندىگىندە داۋ جوق».
«جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسى جۇڭگونىكى، ونان دا ماڭىزدىسى، دۇنيە جۇزىنىكى». ءتوراعا شي جينپيڭ جۇڭگونىڭ دۇنيە جۇزىندەگى ءار ەلمەن قول ۇستاسا قاتار العا باساتىن بەكىمىن كوپ رەت ءبىلدىرىپ، كورمەگە قاتىناسقان سيلى قوناقتاردىڭ كەڭىنەن القاۋىنا بولەندى.
«40 جىلدىڭ الدىندا، جۇڭگو دۇنيە جۇزىنە جول العان رەفورما جاساۋ، ەسىك اشۋ كوپىرىن سالا باستادى». ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ءسوزىن ەستىگەن حالىقارالىق اقشا قور ۇيىمىنىڭ ءتوراعاسى لاگاردە كوپىردى تەڭەۋ ەتىپ، جۇڭگونىڭ گۇلدەنۋگە جول الاتىن كوپىر، بولاشاققا جول الاتىن كوپىر سالىپ جاتقاندىعىن باعالادى.
(2) ءبارىن قامتىدى
«جۇڭگو ەكونوميكاسى شالقار تەڭىز، شۇقاناق كولشىك ەمەس».
«دۇلەي داۋىل، سەل - نوسەر شۇقاناق كولشىكتى توڭكەرىپ تاستاي العانىمەن، شالقار تەڭىزدى قوتارا المايدى».
«سان مارتە دۇلەي داۋىل، سەل - نوسەردى باستان وتكەرگەن شالقار تەڭىز ءباز - باياعىسىنداي ءوز ورنىندا تۇر! 5000 جىلدىق ماشاقات پەن قيىنشىلىقتى باستان وتكەرگەن جۇڭگو دا ءباز - باياعىداي ءوز ورنىندا! بولاشاقتى بەتكە العاندا، جۇڭگو ماڭگى ءوز ورنىندا بولادى!»
11 - ايدىڭ 5 - كۇنى تۇستەن بۇرىن ساعات 9دان 50 مينۋت مولشەرىندە، شاڭحاي حالىقارالىق كورمە ورتالىعىندا ءتوراعا شي جينپيڭ جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسىنىڭ اشىلۋ سالتىندا ارقاۋ ءسوز سويلەدى.
وبرازدى تۇردە ايتىلعان «شالقار تەڭىز تەڭەۋى»، جۇڭگونىڭ جانە جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ قايسارلىعىن بەينەلەدى، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ءبارىن قامتيتىن دارقان قۇشاعىن بەينەلەدى. زالدا وتىرعان سيلى قوناقتار بۇعان قىزۋ قول شاپالاق سوقتى.
اشىلۋ سالتىنان ىلگەرى، ءتوراعا شي جينپيڭ ارنايى 2 قيمىل ورنالاستىردى: ءبىرى، قوناق قابىلداۋ زالىندا جينالىسقا كەلگەن شەتەل باسشىلارىن قارسى الدى جانە ولارمەن بىرگە ەستەلىك سۋرەتكە ءتۇستى؛ ەندى ءبىرى، بىرگە يگىلىكتەنۋ زالىندا يمپورت كورمەسىنە قاتىناسۋعا كەلگەن شەتەلدىك كاسىپكەرلەردىڭ ۋاكىلدەرىمەن كەزدەستى.
«جۇڭگونىڭ رەفورما جاساۋى، ەسىك اشۋى توقتامايدى، جۇڭگونىڭ سىرتقا اشىلعان ەسىگى بارعان سايىن ايقارا اشىلا تۇسەدى». ءتوراعا شي جينپيڭ مىنانى ءبىلدىردى: جۇڭگو ۇزدىكسىز شەتەل كاسىپورىندارىنىڭ جۇڭگوعا كەلىپ قارجى قوسىپ، شارۋاشىلىق وركەندەتۋىنە تاماشا ورتا ازىرلەپ، ءار ەل كاسىپورىندارىنىڭ جۇڭگونىڭ دامۋ ورايىنان بىرگە يگىلىكتەنۋىن قارسى الادى.
ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ سوزدەرى كاسىپكەرلەردى الاڭسىز ەتتى.
كاسىپورىن −مەملەكەتتەر ارا ەكونوميكا - ساۋدا سەلبەستىگىنىڭ ماڭىزدى تۇلعاسى. يمپورت كورمەسى كەزىندە، جاپونيا، كورەيا، ا ق ش، گەرمانيا سياقتى ەلدەردەن كورمەگە قاتىسۋعا كەلگەن كاسىپورىندار ەڭ كوپ، كولەمى ەڭ ۇلكەن بولدى. ءبىر جاقتىلىق، قورعامپازدىق باس كوتەرگەن جاعدايدا، كوپتەگەن سەركە كاسىپورىندار نازاردى جۇڭگوعا اۋدارىپ، جۇڭگوعا قاراي قادام تاستاپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا جارقىن ءتۇس ۇستەدى.
كورمەدەن بۇرىن، قاتىستى حالىقارالىق ۇيىم جاريالاعان 2 توپ ساندى مالىمەت پەن كوز الداعى جاعداي ءبىرىن - ءبىرى دالەلدەي ءتۇستى:
ب م ۇ ساۋدانى دامىتۋ كوميتەتىنىڭ بايانداماسىندا بيىل الدىڭعى جارتى جىلدا جۇڭگو باۋراعان شەتەلدىڭ تىكەلەي قارجى قوسۋى اعىمعا قارسى ％6 ءوسىپ، جالپى سوماسى 70 ميلليارد دوللاردان اسىپ، جۇڭگونىڭ دۇنيە ءجۇزى بويىنشا شەتەلدىڭ تىكەلەي قارجى قوسۋى ەڭ كوپ كىرگەن مەملەكەتكە اينالعاندىعى ايتىلدى؛
دۇنيە ءجۇزى بانكەسىنىڭ بايانداماسىندا جۇڭگو وتكەن ءبىر جىلدا ورتا، شاعىن كاسىپورىنداردىڭ شارۋاشىلىق ورتاسىن جاقسارتۋ ءۇشىن اتقارعان رەفورما سانى رەكورد ورناتىپ، دۇنيە جۇزىلىك قاتاردا الدىڭعى سانداعى 78 - ورىننان 46 - ورىنعا كوتەرىلگەندىگى، جۇڭگونىڭ قاتىستى سالالارداعى رەفورماسىنىڭ «ادام تاڭعالارلىق جىلدام ءارى ءونىمدى بولعاندىعى» ايتىلدى.
حالىقارالىق اقپارات قۇرالدارى وسى رەتكى يمپورت كورمەسىنە ا ق ش - تان 180گە جۋىق كاسىپورىن قاتىناسىپ، سانى جاعىنان كورمەگە قاتىناسقان مەملەكەتتەردىڭ ىشىندە 3 - ورىندى يەلەگەندىگىن، كوپتەگەن كاسىپورىنداردىڭ سەرىكتەستىكتىڭ جوعارى باسقارۋشىلارىنىڭ وزدەرى ۇيىرمە باستاپ كورمەگە قاتىناسقاندىعىن بايقادى. جۇڭگونىڭ بازارى مەن يمپورت كورمەسىنىڭ ا ق ش كاسىپورىندارىن باۋراۋ قۋاتى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى.
ا ق ش «ۋالل ستريت گازەتى» ءبىر ماقالاسىندا كورمەگە قاتىناسقان ا ق ش كاسىپورىندارىنىڭ ۇزىن - سونار ەسىمدىگىن ءتىزىپتى: گۋگل، بويڭ، كاتەرپللار، فەيسبۋك، گەنەرال موتور، حونەي ۋەل، تەسلا، كۋالكوم. «بۇرىن جۇڭگونىڭ وراسان زور ءوندىرۋ قۋاتىنىڭ الەم ەكونوميكاسىن جەتەكتەگەنىندەي، بولاشاقتا جۇڭگو سونداي زور سۇرانىسپەن الەم ەكونوميكاسىنىڭ ءوسۋىن جەبەيدى».
حالىقارالىق بايقاۋشىلار مىنالاردى اتاپ كورسەتتى: جۇڭگو كوپشىلىك سالادا نە دۇنيە ءجۇزى بويىنشا ەڭ ۇلكەن بازار بولىپ ۇلگىرگەن، نە دۇنيە ءجۇزى بويىنشا ەڭ ۇلكەن بازارعا اينالىپ كەلە جاتىر، بۇل دۇنيەدە جۇڭگو بازارىنا كىرمەۋدىڭ زاردابىن ەشقانداي سەرىكتەستىك كوتەرە المايدى.
«يمپورتتىڭ كومەسكى كۇشىن قاۋلاتامىز»، «بازارعا كىرۋگە رۇقسات ەتۋدى ۇزدىكسىز كەڭەيتەمىز»، «حالىقارالىق ماڭداي الدى ساۋدا ورتاسىن قالىپتاستىرامىز»، «سىرتقا ەسىك اشۋدىڭ جاڭا بەلەسىن تۇلعالايمىز»، «كوپ جاقتى جانە ەكى جاقتى سەلبەستىكتىڭ ىشكەرىلەي دامۋىن ىلگەرىلەتەمىز»... ءتوراعا شي جينپيڭ جۇڭگونىڭ رەفورما جاساپ، ەسىك اشۋدى اناعۇرلىم كەڭەيتۋىنىڭ ءبىر قىدىرۋ شارالارىن ايقىن العا قويىپ، جۇڭگو بازارىنىڭ دۇنيە ءجۇزى بازارىمەن تىعىز اسەرلەستىگىنىڭ ىشكى لوگيكاسىن ءداپ باسىپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا اناعۇرلىم كوپ سەنىم سيلادى.
ا ق ش گەيتس قور قوعامىنىڭ بىرىككەن ءتوراعاسى بيلل گەيتس ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ارقاۋ ءسوزىن «ادامدى جەلپىندىرەدى» دەپ باعالادى، «قازىرگى كۇردەلى حالىقارالىق ورتادا جۇڭگونىڭ اشىق، سيىسىمدى جانە ءوزارا تيىمدىلىك جاساپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ رۋحىنان جازباي، ءار ەلمەن سەلبەستىكتى كۇشەيتۋى ايرىقشا قىمباتتى».
ءتوراعا شي جينپيڭ: حالىقارالىق جاعدايدى يگەرۋ ءۇشىن تاريحقا، جالپى جاعدايعا، تۇلعاعا دۇرىس كوزقاراس ورناتۋ كەرەكتىگىن، - اتاپ كورسەتكەن بولاتىن.
تاريحتىڭ ءدۇربىسىن قولعا العاندا عانا، وتكەن كۇندەرگە الدەقايدا جاقسى نازار سالىپ، تاريح زاڭدىلىعىن قورىتىندىلاپ، بولاشاققا كوز تاستاپ، تاريحتىڭ العا ىلگەرىلەۋ اۋقىمىن يگەرە الامىز. يمپورتتى ىرىقتىلىقپەن كەڭەيتۋ استە ۋاقىتشا شارا ەمەس، قايتا دۇنيە ءجۇزىن، بولاشاقتى، بىرگە دامۋدى بەتكە العان ۇزاق بولاشاقتىق ويلام.
يمپورت كورمەسىن وتكىزۋ دۇنيە ءجۇزىنىڭ دامۋىنا جاڭا وراي ۇسىنىپ، جۇڭگونىڭ دامۋى ءۇشىن جاڭا ىلگەرىلەۋشىلىك اكەلەدى.
يمپورت كورمەسىن وتكىزۋ حالىقتىڭ تاماشا تۇرمىسقا دەگەن قاجەتىن قاناعاتتاندىرۋمەن قاتار، جوعارى ساپالى يمپورت ارقىلى جۇڭگونىڭ ءوزىنىڭ قامداۋ جاعىنداعى قۇرىلىمدىق رەفورما جۇرگىزۋىن «ماجبۇرلەيدى» ءارى ىلگەرىلەتەدى.
يمپورت كورمەسىن وتكىزۋ ساۋدانىڭ بىركەلكى دامۋىن جۇزەگە اسىرۋدى ىلگەرىلەتەدى، ساۋداداعى ءىرى ەلدىڭ ساۋداداعى بەلدى ەلگە قاراي قادام تاستاۋىن ىلگەرىلەتەدى.
رەفورمانى تەرەڭدەتۋ بارىسىندا ەسىك اشۋ كەڭەيەدى، ەسىك اشۋدى كەڭەيتۋ بارىسىندا رەفورما اناعۇرلىم تەرەڭدەيدى.
يمپورت كورمەسىنە قاتىناسقان كەزدە، ءتوراعا شي جينپيڭ شاڭحايدى 2 رەت اۋىزعا الدى −
11 - ايدىڭ 4 - كۇنى كەشكى قارسى الۋ قوناعاسىندا، ءتوراعا شي جينپيڭ كەزىندە ءوزى قىزمەت ىستەگەن وسى قالاعا مىناداي باعا بەردى: «توڭىرەكتىڭ ءتورت بۇرىشىنىڭ ساۋداسىن توعىستىرىپ، شار تاراپتاعىلاردىڭ باسىن قوستى؛ وركەنيەت توعىسىپ، شۇلەن شۇعىلا شاشتى».
اشىلۋ سالتىنداعى سوزىندە، ءتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەدى: «شاڭحاي ارقاسىن چاڭجياڭ وزەنىنە سۇيەپ، كەۋدەسىن تىنىق مۇحيتقا تىرەگەن، جۇڭگونىڭ سىرتقا ەسىك اشۋىنا ۇزاق ۋاقىت باستاماشى بولعان».
«اشىق، جاڭاشىل، سيىسىمدى −شاڭحايدىڭ ەڭ ايقىن قاسيەتىنە اينالدى. مۇنداي قاسيەت جاڭا داۋىردەگى جۇڭگونىڭ دامۋىنىڭ، العا ىلگەرىلەۋىنىڭ وبرازدى كارتيناسى».
قارسى الۋ قوناعاسىنداعى دەن قويا جوبالانعان ءبىر جوبانىڭ ءمانى زور: ۇزىن اس ۇستەلىنىڭ ورتاسىنداعى 20 نەشە مەتر ۇزىندىقتاعى كوك ءتۇستى سۇيىق كريستالدى ەكران بەينە يرەلەڭدەپ اعىپ جاتقان وزەن ىسپەتتى رەفورما جاساپ، ەسىك اشقان 40 جىلدان بەرگى وسى قالانىڭ تەرەڭ وزگەرىستەرىن كورسەتتى.
شاڭحايدىڭ اڭگىمەسى ءتۇبىن قۋعاندا جۇڭگونىڭ اڭگىمەسى.
رەفورما جاساپ، ەسىك اشقان 40 جىلدا، شاڭحاي جۇڭگونىڭ دۇنيە جۇزىنە بەت العان اياق الىسىنا كۋا بولدى، دۇنيە ءجۇزىنىڭ جۇڭگوعا كىرۋ اياق الىسىن دا ەستەلىككە الدى.
ارقاۋ سوزىندە، ءتوراعا شي جينپيڭ شاڭحاي قاتارلى جەرلەردىڭ جۇڭگونىڭ سىرتقا ەسىك اشۋىنداعى ماڭىزدى رولىن اناعۇرلىم جاقسى ساۋلەلەندىرۋ ءۇشىن، شاڭحاي ەركىن ساۋدا سىناق رايونىنىڭ جاڭا اۋماعىن قۇرۋ سياقتى ءبىر قىدىرۋ كەلەلى شارالاردى جاريالادى.
«جۇڭگو قاشاندا جەر شارىنىڭ بىرگە ەسىك اشۋىنىڭ ماڭىزدى ىلگەرىلەتۋشىسى، جۇڭگو قاشاندا دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسى ارتۋىنىڭ تۇراقتى قوزعاۋشى كۇش قاينارى، جۇڭگو قاشاندا ءار ەلدىڭ ساۋدا ورايىن كەڭەيتۋىنىڭ ومىرشەڭدىككە يە ءىرى بازارى، جۇڭگو قاشاندا جەر شارىنىڭ جونگە سالۋ رەفورماسىنىڭ بەلسەندى ۇلەس قوسۋشىسى!» ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ اشىلۋ سالتىنداعى ارىندى ءسوزى شار تاراپقا تارادى.
(3) ۇلكەن جول
ءبىر جارىم كۇن، 4 رەتكى كوپ جاقتى قيمىل، 7 رەتكى ەكى جاقتى كەزدەسۋ، ءتوراعا شي جينپيڭ يمپورت كورمەسى كەزىندە ايرىقشا قاربالاس بولدى.
11 - ايدىڭ 5 - كۇنى تۇستە يمپورت كورمەسىنىڭ باستالۋ سالتىنان كەيىن، ءتوراعا شي جينپيڭ كورمەگە قاتىناسۋعا كەلگەن شەتەل باسشىلارىمەن بىرگە مەملەكەتتىك ساۋدا جانە قارجى قوسۋ جالپىلىق كورمە زالىنا كەلىپ، كورمە سارايىن بىرگە ارالادى.
ۆەنگريا، ەگيپەت، انگليا، چەحيا، كەنيا، سالۆادور، دومينيكا، لاوس، گرۋزيا، ۆيەتنام، پاكيستان، رەسەي... وسى كورمە رايوندارى ءار ەلدىڭ ءوزىنىڭ دامۋ ۇستانىمىنان بىرگە يگىلىكتەنەتىن تۇعىرى.
چەحيا سارايىندا، زەمان زۇڭتۇڭ چەحيادا وندىرىلگەن پيانينومەن قولما - قول ءبىر كۇي ورىندادى، سونداي - اق ءتوراعا شي جينپيڭدى چەحيانىڭ سىراسىنان ءدام تاتۋعا ۇسىنىس ەتتى؛ گرۋزيانىڭ زۇڭليى باحتازە مەن ۆيەتنامنىڭ زۇڭليى رۋان چۇنفۋ ءتوراعا شي جينپيڭگە ءوز ەلدەرىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى مەن ساياحات نىساندارىن تانىستىردى؛ لاوس سارايىنداعى جۇڭگو - لاوس تەمىر جول نىسانىنىڭ قۇم نۇسقاسى مەن پاكيستان سارايىنداعى جۇڭگو - پاكيستان ەكونوميكا ءدالىزىنىڭ كورمە تاقتاسى جۇڭگو مەن لاوستىڭ جانە جۇڭگو مەن پاكيستاننىڭ «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى» بىرگە قۇرىپ، بىرگە دامۋدى ىسكە اسىرۋداعى كوركەم بولاشاعىن ايگىلەدى...
ءتوراعا شي جينپيڭ قىزىعا تاماشالاپ، ءالسىن - ءالى سۇراۋ سۇراپ وتىردى، ءار جاقتىڭ جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسى ورايىندا، ساۋدا ورايىن بايقاپ، سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، وزىندىك باسەكەلىك قابىلەتتەرىن جوعارىلاتىپ، جۇڭگوعا ساپالى ونىمدەردى ەكسپورت ەتۋ ارقىلى جۇڭگو بازارىن بايىتىپ، جۇڭگو تۇتىنۋشىلارىنىڭ كۇننەن - كۇنگە ارتىپ كەلە جاتقان كوپ نەگىزدى قاجەتىن قاناعاتتاندىرىپ، ءوزارا تيىمدىلىك جاساپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلۋدى ىسكە اسىرۋىن ءۇمىت ەتەتىندىگىن ايتتى.
«100، 200، 300......» جۇڭگو سارايىنىڭ جاڭالىق اشا دامۋ تاراۋىندا، ءتوراعا شي جينپيڭ لاوستىڭ زۇڭليى تۇڭلۇندى، ۆيەتنامنىڭ زۇڭليى رۋان چۇنفۋدى فۋشيڭ اتتى جوعارى جىلدامدىقتى پويەزدى سەزىنۋ ۇيىندە ەلىكتەمەلى جۇرگىزۋ تۇعىرىن مەڭگەرىپ، ساعاتىنا 350 كيلومەترلىك جىلدامدىقپەن زىمىرايتىن جوعارى جىلدامدىقتى پويەزدىڭ كورۋ جانە ەستۋ تۇيسىگى اسەرىن سەزىنۋگە ۇسىنىس ەتتى. رەسەيدىڭ زۇڭليى مەدۆەدەۆ ءتانتى بولىپ «وتە تەز ەكەن» دەپ اۋىز جاپپاي ماقتادى.
«ءبارىمىز پويەزدەمىز». ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ قالجىڭى جۇرتتىڭ ءبارىن كۇلدىردى.
ايالداۋ، ءتۇيسىنۋ، ىقپالداسۋ، پىكىرلەسۋ، باي مازمۇندى كورمە ءار ەلدىڭ باسشىلارىن ايرىقشا قىزىقتىرىپ، كورمە سارايلارىن ارالاۋ ۋاقىتى اسىلگى جوسپاردان الدەقايدا اسىپ كەتتى.
ءبىر جايت ادامعا ايرىقشا وي سالادى: وسى كەزەكتى يمپورت كورمەسى كەزىندە، جۇڭگو ەڭ كەنجە قالعان 35 ەلدىڭ كاسىپورنىن ادەيى ۇسىنىس ەتتى. كورمەدەن پايدالانىپ، وسى ەلدەردىڭ كاسىپورىندارى ءوز ەلدەرىنىڭ ەرەكشە ونىمدەرىن كورمەگە قويدى: ەفيوفيانىڭ كوفەسى، زامبيانىڭ بالى، گامبيانىڭ ۇلتتىق كيىم - كەشەكتەرى، وڭتۇستىك سۋداننىڭ قولونەر بۇيىمدارى......
جۇڭگو ءىس جۇزىندىك ارەكەتىمەن ەڭ كەنجە قالعان ەلدەردىڭ جۇڭگو بازارىنىڭ ورايىنان پايدالانىپ، ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋىنا قاتىناسىپ، اشىق دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسى قۇرىلىسىن قول ۇستاسا ىلگەرىلەتۋىن قولدادى، كومەكتەستى.
«ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋى ىشكەرىلەي دامىعان بۇگىنگى كۇندە، ازۋلىلاردىڭ السىزدەردى تارپا باس سالۋى، بىرەۋ ولمەي بىرەۋگە كۇن بولماۋى جۇرگەن سايىن تارىلاتىن تۇيىق جول، سيىسىمدى، جالپىعا بىردەي، ءوزارا تيىمدىلىك جاساپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ جۇرگەن سايىن كەڭەيەتىن دۇرىس جول». كەزەكتەگى حالىقارالىق جاعدايدا، ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ اشىلۋ سالتىنداعى ءسوزى اناعۇرلىم تەرەڭ مانگە يە بولىپ، ءار ەلدەن كەلگەن سيلى قوناقتاردىڭ كەڭ كولەمدى قۇپتاۋىنا يە بولدى.
شاڭحاي مەملەكەتتىك كورمە ورتالىعىندا، ءبىر الىپ «ءتورت قۇلاق ءشوپ» جەر شارى قىستاعى سياقتى، كورمەگە قاتىناسقان ءار ەلدى تىعىز بايلانىستىردى. جۇڭگو حالىقارالىق يمپورت كورمەسىن وتكىزۋ جۇڭگونىڭ ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ ءۇشىن قاجىماي - تالماي قۇلشىناتىندىعىن دا بەينەلەدى.
«جۇڭگونىڭ اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدەگى ەسىك اشۋدى ىلگەرىلەتۋ قادامى توقتامايدى! اشىق دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ قادامى توقتامايدى! ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ قادامى توقتامايدى!» ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ايبىندى داۋىسى ادامداردىڭ قۇلاق تۇبىندە ۇزاق ۋاقىت جاڭعىرىپ تۇردى.
ءبىر ايدان ارتىق ۋاقىتتىڭ الدىندا، كەنيانىڭ زۇڭتۇڭى كەنياتا جۇڭگو - افريكا سەلبەستىك تالقى مىنبەرىنىڭ بەيجيڭدەگى باسشىلار باس قوسۋىنا قاتىناسقان بولاتىن. ارادا ءبىر ايدان اسا بەرگەندە، ول جولدى الىسسىنباي، سوناۋ شالعايدان جۇڭگوعا تاعى كەلدى، سەلبەستىك ءۇشىن كەلدى.
كەنيانىڭ زۇڭتۇڭى ءتوراعا شي جينپيڭگە كەزدەسكەندە بىلاي دەدى: سوڭعى جىلدارى ءسىز «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» جانە جۇڭگو - افريكا سەلبەستىك تالقى مىنبەرى قۇرىلىسىن تاباندىلىقپەن ىلگەرىلەتىپ، ەكونوميكالىق جاقتاعى سەلبەستىكتى، تەڭ يگىلىككە كەنەلۋدى جۇزەگە اسىرۋعا كۇش سالىپ كەلەسىز، وسى رەتكى يمپورت كورمەسى تىڭ قادام تاستالعاندىعىن بەينەلەيدى.
سالۆادوردىڭ زۇڭتۇڭى سانچەس «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» باستاماسى «ءبىزدىڭ مەملەكەتتەر ارا قارىم - قاتىناسقا قانداي مامىلەدە بولۋىمىز ءۇشىن شىت جاڭا تۇرعى، سونداي - اق ءبىزدىڭ الەمدىك سايىستارعا توتەپ بەرۋىمىز ءۇشىن دە شىت جاڭا تۇرعى ۇسىندى» دەپ قارادى.
بۇل تاريح كوشىندەگى ءمانى زور ءبىر كورىنىس: شاڭحاي مەملەكەتتىك كورمە ورتالىعىنىڭ قوناق قابىلداۋ زالىندا ءتوراعا شي جينپيڭ شار تاراپتان كەلگەن قوناقتاردى قارسى الدى، ارت جاقتاعى «كوكتەم سامالى چاڭجياڭنىڭ جاعاسىن تاعى دا جايقالتتى» دەگەن ۇلكەن جۇڭگوشا سۋرەت ايرىقشا كوز تارتادى −
شىعىستان جەل ەسىپ، قورعاندار مەن تاۋلاردى الۋان تۇسكە بوياپ، ماساتىداي قۇلپىرتتى.
(تىلشىلەر جياڭ ۋي، چىن ىرحوۋ، لي جۇڭفا، ليۋ حۋا، جاۋ چاۋ)
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 11 - ايدىڭ 6 - كۇنى شاڭحايدان بەرگەن حابارى)
جاۋاپتى رەداكتورى : مانەپ ەربول ۇلى
وقىرمان نازارىنا
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
