ۇستىرتتەگى «ۇشۋ شەكتەلگەن رايوندى» قورعاۋشى اۋە اسكەرلەرى
− شينجياڭ اسكەري رايونى بەلگىلى قۇرلىق اۋە لۇيى تاسىمال تىك ۇشاق 1 - يىڭىنىڭ بورىشقا ادال بولىپ، اسكەر شىنىقتىرىپ، سوعىسقا دايىندالعاندىعى تۋرالى (2)
2018.11.13 15:41 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
جىل بويى ۇستىرتتەگى «ۇشۋ شەكتەلگەن رايوندا» «جاڭا اۋە جەلىسىن» اشىپ، «ءومىر - ءولىم سىزىعىنان» ەندەي ءوتىپ، «ءومىر سىزىعىن» تۇتاستىرىپ، اۋەدەگى شەكارانى قورعاۋ، حاۋىپتەن قۇتقارىپ، اپاتتان اراشالاۋ سياقتى شۇعىل دا قاتەرلى اۋىر مىندەت الدىندا، شينجياڭ اسكەري رايونى بەلگىلى قۇرلىق اۋە لۇيى تاسىمال تىك ۇشاق 1 - يىڭىنىڭ (تومەندە «1 - يىڭ» دەلىنەدى) كوماندير - جاۋىنگەرلەرىنىڭ جاۋابى − «پارتيانىڭ قولباسشىلىعىنا بويسۇنامىز!».
قۇرلىق ارمياسىنىڭ تيپ وزگەرتۋ قۇرىلسىنىڭ جاڭا ساپارىندا، 1 - يىڭنىڭ كوماندير - جاۋىنگەرلەرى شەبەر ۇشۋعا جالىقپاي جاتتىعىپ، قيىن دا قاتاڭ ناقتى سوعىستىق شىڭدالۋ بارىسىندا جاڭا ىسكەرلىك كورسەتىپ، پارتياعا ادالدىقتى وتاننىڭ باتىس بولىگىنىڭ اۋەدەگى شايقاس مايدانىندا كەستەلەدى.
دۇنيەنىڭ جوتاسىندا ۇشاق ءىزىن قالدىردى
1 - يىڭنىڭ اسىلگى توركىنى 1993 - جىلى قۇرىلعان قۇرلىق اۋە بەلگىلى لۇيىنىڭ اۋەدە ۇشۋ 2 - ۇلكەن اترەتى بولاتىن، ول ارميامىزداعى ەڭ ەرتە قۇرىلعان، شينجياڭدا تۇرعان بىردەن - ءبىر قۇرلىق ارمياسىنىڭ اۋە اسكەرلەرى قوسىنى، العاش قۇرىلعاندا - اق «تۋدى بيىك ۇستاۋ، پارتيانىڭ قولباسشىلىعىنا بويسۇنۋ، بورىشقا ادال بولۋ» سىندى ساياسي ولشەم ورناتىپ، بولاتتاي بەرىك ادالدىق سەنىمىن سومدادى.
چىڭ سۇنگو ارميامىزدىڭ ەڭ ەرتە قۇرىلعان قۇرلىق اۋە لۇيىنىڭ لۇيجاڭى، ونىڭ ۇستانىمى: اۋەدە ۇشۋ شەكتەلگەن رايون بار، ءبىراق جاۋىنگەرلىك قۋاتتا قاعىس قالاتىن ءوڭىر بولماۋى كەرەك.
ءبىر جىلى ءمالىم تۇرپاتتى ۇشاقتىڭ مامانى سىناق رەتىندە ۇشاتىن بيىكتىگى 4000 مەتر كەلەتىن تىك ۇشاقتى قوسىنعا سەپتەۋدىڭ مۇمكىندىگىن قاراستىردى، الايدا شينجياڭداعى كوپتەگەن وڭىرلەردىڭ تەڭىز دەڭگەيىنەن ورتاشا بيىكتىگى سىناق رەتىندە ۇشۋ بيىكتىگىنەن اسىپ تۇسەتىن ەدى. سول كەزدە تۋانجاڭ بولىپ تۇرعان چىڭ سۇنگو وسى تۇرپاتتاعى تىك ۇشاقپەن ارميامىزدىڭ ەڭ بيىكتە تۇرعان قورعانىس ءتۇيىنى قاراقۇرىم تاۋ سىلەمىنىڭ قويناۋىنا بارىپ، وسى ۇشاق تۇرپاتىنىڭ «ناقتى كۇشىن» يگەرۋگە بەكىنەدى.
ول جولجەتەك جوق، حابارلاسۋ جوق، جەر بەتى قامتاماسىزدىعى جوق، اۋا رايى ماتەريالى مەن اۋە جەلى كارتاسى بۇكىلدەي اق تاڭداق كەز ەدى. ورىنباسار لۇيجاڭ لەي دىڭپيڭنىڭ ايتۋىنشا، ءبىر شاتقالدان، قورشاعان بۇلتتان شىعا الماساڭ، ۇشاق قۇلاپ، ادام ولەتىن جاعداي ەدى. اتتاناردا بىرنەشە ازامات ۇيىندەگىلەرگە وسيەت مانىندەگى حات قاعازدارىن قالدىردى.
تەڭىز دەڭگەيىنەن بيىكتىگى 5500 مەتر، 6000 مەتر كەلەتىن شەت - شەكسىز بۇلت تەڭىزىندە تىك ۇشاق ءبىر تال قاۋىرسىنداي قالتىلداپ كەلەدى. بۇل ءبىر ۇلى ءسات ەدى: تىك ۇشاق 6300 مەتر بيىكتىككە كوتەرىلدى! شينجياڭ قۇرلىق اۋە قىزمەتكەرلەرى تۇڭعىش رەت دۇنيەنىڭ جوتاسىنا اينالما قاناتتى تىك ۇشاقتىڭ ءىزىن قالدىردى! «جانىمنان ايرىلسام دا، بورىشىمدى ادا ەتەمىن». شينجياڭ قۇرلىق اۋە قىزمەتكەرلەرى ۇستىرتتەگى «ۇشۋ شەكتەلگەن رايوندا» مىعىم دا شۇعىلالى اياق ىزدەرىن قالدىردى.
«ءاربىر كوماندير - جاۋىنگەر تۇگەلدەي ءار رەتكى ۇشۋدى شايقاس رەتىندە قاراۋى كەرەك». بۇل وسى لۇيدىڭ لۇيجاڭى سۋ شياڭنىڭ كوماندير - جاۋىنگەرلەردەن كۇتكەن تالابى ەدى، سونىمەن بىرگە ونىڭ ءوزى دە وسىلاي ىستەدى.
الي بولىمشە اسكەري رايونىنىڭ باسىم بولىك شەكارا قورعانىس جەلىسى گيمالاي تاۋىنىڭ قويناۋىندا، شيپگيلا شەكارا قورعانىس ليانى ءبىر جىلدىڭ، از دەگەندە، جارىمىندا قاسات قاردىڭ قۇرساۋىندا قالادى، تىك ۇشاق ليان اترەتىنىڭ توبەسىنە ۇشىپ بارا العانىمەن، قونا المايدى. انا جىلى 30 جاستان ەندى اسقان سۋ شياڭ وسى ۇشۋ شەكتەلگەن رايوندى اشۋعا ىرىقتىلىقپەن سۇراندى.
سۋ شياڭ سوعىس ۇشاعىمەن جالاما قۇزدى جاناي اسقىن تومەن كەڭىستىكتە ۇشتى، ول وتەتىن ەڭ تار شاتقالدىڭ كەڭدىگى 200 مەترگە جەتپەيتىن. ەڭ سوڭىندا تەڭىز دەڭگەيىنەن 5100 مەتر بيىكتىكتەن تومەندەپ، تەڭىز دەڭگەيىنەن 4000 مەتر بيىكتەگى ليان اترەتىنىڭ توڭىرەگىنە جەتىپ، تىك ۇشاقپەن وسى ارادا تۇڭعىش رەت قونۋدى ورىندادى.
«بۇل <ءومىر مەن ءولىم ساتىندە دە بورىشتى ەستەن شىعارماۋداي> تاماشا ءداستۇردى جالعاستىراتىن مەكەن»، - دەدى 1 - يىڭنىڭ يىڭجاڭى گاۋ يان.
قۇرىلعان 25 جىلدان بەرى، 1 - يىڭنىڭ كوماندير - جاۋىنگەرلەرى «ءومىر - ءولىم سىزىعىنان» ەندەي ءوتىپ، نەشە ونداعان جاڭا اۋە جەلىسىن اشىپ، قورعانىس رايونى ىشىندەگى بارلىق «ۇشۋ شەكتەلگەن رايوندى» اشىپ، جەكە ۇشاقپەن شارلاۋ جاساۋدان كوپ ۇشاقپەن قۇراما ۇيىمداستىرىپ، تۇتاس جەلىسى، تۇتاس كەڭىستىك اۋماعى، تۇتاس الاپ بويىنشا اۋەدە شارلاۋ جاساۋعا وتۋدەي سەكىرىستى جۇزەگە اسىردى.
قىزىل گەن جويقىن كۇش ۇيىستىردى
«ءار جولعى مىندەتتى ءبىر رەتكى سىناق، ءار جولعى شارلاۋدى ءبىر رەتكى رۋحتى سومداۋ دەپ بىلەمىز». ساياسي تاربيەشى جاۋ لەي مىنانى ايتتى: مىندەت اتقارۋ جولىندا «قاراقۇرىم رۋحى»، «شىنشيانۋان رۋحى»، «شياۋبايياڭ رۋحى» سياقتى ءبىر قىدىرۋ قىزىل بايلىق 1 - يىڭنىڭ «قىزىل گەندى جالعاستىرىپ، ارميانى قۇدىرەتتەندىرۋدىڭ اۋىر مىندەتى» تاقىرىبىنداعى تاربيەنى ىشكەرىلەي ورىستەتۋدەگى «قىزىل ساباقحاناسىنا» اينالىپ، شي جينپيڭنىڭ ارميانى قۇدىرەتتەندىرۋ يدەياسى ارقىلى كوماندير - جاۋىنگەرلەردىڭ سەنىم نەگىزىن بەكەمدەدى.
گاۋ يان بىلاي دەدى: كاڭشيۋا توڭكەرىستىك قۇرباندار قابىرستانى − زاڭبەي ۇستىرتىندە مىندەت وتەيتىن، ۇشاق گرۋپپاسى اۋە جەلىسى، ءسوز جوق، باسىپ وتەتىن جەر، ەلىمىزدەگى تەڭىز دەڭگەيىنەن ەڭ بيىك وسى قۇرباندار قابىرستانىنان، توڭكەرىستىك اسكەريلەردىڭ قاسيەتتى جەرىنەن ءار جولى وتكەن سايىن، ۇشاق گرۋپپاسى تومەن كەڭىستىكتە ۇشىپ، قۇرباندارعا اۋەدەن قۇرمەت بىلدىرەدى. وسى سالت ارقىلى قىزىل گەندى 1 - يىڭدەگى كوماندير - جاۋىنگەرلەردىڭ جۇرەك تۇكپىرىنە ۇيالاتىپ، توڭكەرىستىك اعا بۋىنداردىڭ وتان تەرريتورياسىن قورعاۋداعى «ءومىرىن قيۋعا پەيىل بولىپ، بورىشتى ادا ەتەتىن» ادالدىق ەركىن 1 - يىڭدەگى كوماندير - جاۋىنگەرلەردىڭ جۇرەگىندە تەرەڭ تامىر تارتتىرىپ جالعاستىردى.
1 - دارەجەلى ۇشقىش لي حۇڭبين بىردە جان تۇرشىگەرلىك جاعدايدى باستان كەشىرەدى. سول جىلى 2 تىك ۇشاق شارلاۋ مىندەتىن اتقارىپ جۇرگەندە، كەنەتتەن تاۋ ساعاسىن قالىڭ بۇلت قاپتاپ، الاسۇرعان بوران تاۋ باسىنداعى قاردى ۇشىرادى. ۇشاق گرۋپپاسى سول جاقتاعى يرەك تاۋ ساعاسىن اينالىپ كەرى قايتۋدى ۇيعارادى. ساعات 12دەن 30 مينۋت وتكەندە، كۇشتى اۋا اعىسىنىڭ اسەرىندە تىك ۇشاق جوعارى كوتەرىلۋ قوزعاۋشى كۇشىنەن ايرىلادى، سونىمەن بىرگە تومەن شوككەن كۇشتى اۋا اعىسى تىك ۇشاقتى تومەنگە قاراي قۇلديلاتا جونەلەدى... ەرەكشە قىسىلتاياڭ جاعدايدا، اعا ۇشقىش جۋ نيڭلين مەن كومەكشى ۇشقىش لي حۇڭبين شۇعىل قونۋدى ۇيعارادى. ەڭ سوڭىندا تىك ۇشاق تەڭىز دەڭگەيىنەن 5800 مەتر بيىكتىكتەگى قارلى ۇستىرتكە قونىپ، ۇشاقتاعى كوماندير - جاۋىنگەرلەر امان قالادى. ماماندار: «توتەنشە قىسقا ۋاقىت ىشىندە ءدال، اعاتسىز جۇرگىزىلگەن 100دەن استام ۇشاقتى مەڭگەرۋ ارەكەتى وسى جولعى ەرەكشە جاعدايدى ءساتتى ءبىر جاقتى ەتتى، بۇل دۇنيە ءجۇزىنىڭ اۆياتسيا تاريحىنداعى كەرەمەت» دەپ باعالادى.
تاۋ اڭعارىنان ءوتۋ، قارلى شىڭدى اينالۋ، بۇلتقا ەندەي كىرۋ، قۇمدى بورانمەن كۇرەسۋ، 1 - يىڭدەگى كوماندير - جاۋىنگەرلەردىڭ اراسىندا كوبى «ءومىر - ءولىم سىزىعىندا شىڭدالعان» وتكەن.
ءبىر جىلى ءۇرتىس 10 نەشە كۇن جاڭبىر جاۋىپ، التايداعى بەلگىلى شەكارا قورعانىس قاراۋىلىنىڭ ازىق - تۇلىگى تاۋسىلايىن دەپ قالادى. ەرەكشە ۇشقىش چىن حۇيجيە شۇعىل مىندەتتى ۇستىنە الادى. تىك ۇشاق تاۋ بەتكەيىنە كەلگەندە، تومەن كەڭىستىكتەگى بۇلت، سوقىر تۇمان، قالىڭ جاڭبىر كورۋ اياسىن تارىلتادى، مۇندايدا ۇشاقتىڭ سوعىلۋ شىرعالاڭى وڭاي تۋىلاتىن ەدى. چىن حۇيجيە تىك ۇشاقتى بۇلتتىڭ توبەسىنە شىعارادى، سوڭىندا قاراۋىلعا ەڭ جاقىن جەرگە قونىپ، قاراۋىلدىڭ قاجەتى شەشىلەدى.
25 جىلدان بەرى، وسى داڭقتى كوللەكتيۆ 13 ەرەكشە ۇشقىشتى باۋلىپ جەتىلدىردى، «بۇكىل ارميا بويىنشا ارميانى ءسۇيۋدىڭ، قارۋ ونەرىنە جەتىلۋدىڭ ۇلگىسى»، «بۇكىل ارميا بويىنشا تاڭداۋلى كوماندير»، «بۇكىل ارميا بويىنشا تاڭداۋلى سانموۋجاڭ» سياقتى وزات تيپتەردەن ءبىر توبى جارىققا شىقتى.
25 جىلدان بەرى، 1 - يىڭدەگى كوماندير - جاۋىنگەرلەر «شىنجوۋ» عارىش كەمەلەرىنىڭ ۇشىرىلۋى، ۇستىرتتە شۇعىل قۇتقارۋ - كومەكتەسۋ سياقتىلاردى 200دەن استام رەت قامتاماسىز ەتتى؛ 40 نەشە رەت تاكلاماكان شولىنەن ەندەي ءوتتى، 30 نەشە رەت «اۋەدەگى تيىم سالىنعان ءوڭىر» قاراقۇرىمنان ەرلىكپەن ءوتتى؛ ارميامىزدىڭ قۇرلىق ارميا اۋە اسكەرلەرى تاريحىندا جاڭاشا تىك ۇشاقتىڭ تەڭىز دەڭگەيىنەن 5300 مەتر بيىك جەردە حاۋىپسىز قونۋ سياقتى 4 ءتۇرلى رەكوردتى جارىققا شىعاردى.
«نىسانانى» جەڭىسكە جەتۋ ونەرىن شىڭاۋعا تۋرالادى
قۇرلىق ارميا اۋە اسكەرلەرى قۇرلىق ارمياسىنىڭ وڭىرلىك قورعانۋ ۇلگىسىنەن جالپى وڭىرلىك سوعىس جۇرگىزۋ ۇلگىسىنە قاراي بۇرىلىس جاساۋىندا ماڭىزدى بورىش پەن رولدى ارقالاپ وتىر. بۇگىن ارميانى قۇدىرەتتەندىرۋ نىساناسىنىڭ جەتەكشىلىگىندە 1 - يىڭدەگى كوماندير - جاۋىنگەرلەر ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ جەلىلەس ماڭىزدى سوزدەرىنىڭ رۋحىن ىشكەرىلەي ۇيرەنىپ، دايەكتىلەندىرىپ، قىزىل گەندى جالعاستىرۋ «نىساناسىن» جەڭىسكە جەتۋ ونەرىن شىڭاۋعا تۋرالاپ، تۇرلەندىرىپ قايتا سومداۋ ساپارىندا قاجىرلى ۇشۋ جاتتىعۋلارىن جاساپ، جاڭا داۋىردەگى قۇرلىق ارميانىڭ جاڭاشا سوعىس جۇرگىزۋ كۇشىن بارىنشا سومدادى.
«اعا ۇشقىش، قۇمدى بوران قاتتى ەكەن، قايتايىق!»، «رولدى مىقتى ۇستا، ءالى دە مۇمكىندىك بار، ءوتىپ كەتۋگە بولادى!». جوعارى جاق بۇلت قاباتى، تومەنگى جاقتا قۇمدى بوران، ەڭ سوڭىندا تىك ۇشاق بۇلت پەن قۇم اراسىنان ەندەي وتەدى. بۇل بىلتىر ورىنباسار يىڭجاڭ حۇڭ تاۋدىڭ قۇمدى شولدە دالمە - ءدال تاستاۋ جاتتىعۋىن جاساعان كەزدەگى ءبىر كورىنىس ەدى.
قۇمدى شولدە ۇشقاندا، ەگەر قۇمدى بورانعا تاپ بولساڭ، اۋىر سىنعا تاپ بولعانىڭ، مۇندايدا جۇرەكتى بولۋىڭ، ونان دا ماڭىزدىسى، ونەرىڭ ۇستەم بولۋى كەرەك.
تۇرلىشە وڭىردە تاستاۋداعى شۇعىل جۇرگىزۋ ونەرىن تەز يگەرۋ ءۇشىن، حۇڭ تاۋ كوپ تەر توگىپ، جۇرەك قانىن جۇمسادى. جازدا قۇمدى ءشولدىڭ جەر بەتىنىڭ تەمپەراتۋراسى 70 سەلتسي گرادۋستان اسادى، تىك ۇشاقتىڭ ءىشى تونارداي قىزادى، ءار جولعى جاتتىعۋدان كەيىن حۇڭ تاۋدىڭ ارقاسىندا ءبىر قابات سور جابىسىپ قالادى. ۇزدىكسىز شوگەلدىكپەن ۇيرەنىپ، قاجىرلىلىقپەن جاتتىعۋ ارقىلى ول ەڭ سوڭىندا قۇمدى شولدە ۇشاقتان ءتۇسىرىپ تۇتقيىل شابۋىلداۋ، اۋەدەن تاستاۋ، مايداندا ىزدەۋ - قۇتقارۋ سياقتى جاڭا سوعىس ادىستەرى، جاتتىعۋ ادىستەرى ۇستىندە ىزدەنىس جاساپ، بۇكىل يىڭ مويىنداعان تاڭداۋلى ۇشقىش بولىپ جەتىلدى.
حۇڭ تاۋ − 1 - يىڭدەگى كوماندير - جاۋىنگەرلەردىڭ ۋاقىتپەن جارىسىپ اسكەر جاتتىقتىرىپ، سوعىسقا دايىندالۋىنىڭ ىقشام كورىنىسى.
بيىل جىل باسىندا جاڭا جوبا بويىنشا جاپپاي جاتتىعۋ باستالدى. گاۋ يان دەربەس گرۋپپا جاتتىعۋىنىڭ سىناق ءتۇيىنى ۇشۋ يىڭىنىڭ باستىعى مىندەتىن ۇستىنە الىپ، لۇيدە ءار ءتۇرلى فاكتوردى بىرىكتىرىپ، ارنايىلاندىرىپ، بولەكتەر بويىنشا قۇراۋ سىندى جاتتىعۋ ۇلگىسىن ەڭ الدىمەن جالپىلاستىردى، ءونىمى ەسەلەپ ارتىپ، اسكەري ءبولىمنىڭ جالپى بىرىككەن سوعىس جۇرگىزۋ قابىلەتىن اناعۇرلىم ءوسىردى.
«بۇرىن <تۇندەگى جاتتىعۋ> تاڭداپ ۇشۋ ساباعى بولاتىن، ال قازىر <مىندەتتى تۇردە ۇشۋ ساباعى>»، «بۇرىن تەحنيكاعا ءمان بەرىلەتىن، قازىر تاكتيكاعا ءمان بەرىلەدى؛ بۇرىن جەكە ۇشاق ءوز الدىنا ارەكەت جۇرگىزەتىن، قازىر كوپ ۇشاق سايكەسەدى»، «كەڭىستىككە كوتەرىلۋدىڭ ءوزى سوعىس، مايداننىڭ بارلىعى باس كەيىپكەر»، «شەكتەن باتىلدىقپەن ءوتىپ، تيىم سالىنعان وڭىرگە ەرلىكپەن سايىس جاريالادى»... مىنە وسى سوزدەر تىلشىلىك سۇحبات بارىسىندا كوپ تىلگە الىندى.
تاكلاماكان ءشولىنىڭ كۇزگى كەشىندە ىزعار لەبى بىلىنەدى. 1 - يىڭدەگى كوماندير - جاۋىنگەرلەر سوعىس ۇشاقتارىنا شىعىپ، اسپانعا كوتەرىلدى، تاعى ءبىر ناقتى سوعىستىق كەشكى جاتتىعۋ باستالدى.
جاۋاپتى رەداكتورى : مانەپ ەربول ۇلى
وقىرمان نازارىنا
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
