شاعىن توناردان كاسىپ سالاسىنىڭ تىڭ ورىسىنە قادام تاستادى
□ گازەتىمىزدىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى ءتىلشىسى ليۋ ي
2020.08.25 15:16 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
نان − ءدامدى تاعام ءارى تانىمالى تاعام، سونداي - اق جەدەل كوركەيگەن كاسىپ سالاسى.
شينجياڭداعى تاريحى ۇزاق ەرەكشە ازىق - تۇلىك بولعان ناندى جۇرتشىلىق ەرەكشە ۇناتادى. سوڭعى جىلدارى تۇتاس شينجياڭنىڭ جەر - جەرى ءوز ءىس جۇزىندىكتەرىمەن ۇشتاستىرىپ، نان كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋىن زور كۇشپەن ىلگەرىلەتتى، كىشكەنتاي نان ەسىكتىڭ الدىنداعى شاعىن توناردا عانا جابىلۋدان كاسىپ سالالانۋ جولىنا ويىسىپ، شارۋالاردىڭ كىرىسىن ارتتىرىپ، ەكونوميكانىڭ دامۋىن جەبەيتىن جاڭا قوزعالتقىشقا اينالدى. ناننىڭ جاسالىپ، جابىلۋى كاسىپ سالالاندىرۋدىڭ ماڭىزدى بۋىنى، وسى بارىستا تاعى قايسى وتكەلدەردەن ءوتۋ كەرەك؟ ءتىلشى وسى جونىندە تىلشىلىك ىستەدى.
كولەمدەندىرىپ تيجارات جۇرگىزۋ ونىمدىلىكتى جوعارىلاتتى
”كولەمدەندىرۋدى جۇزەگە اسىرۋ − نان كاسىپ سالاسىنىڭ بولاشاقتاعى دامۋىنىڭ ماڭىزدى بەتالىسى، سونداي - اق كاسىپ سالاسىنىڭ دامىپ زورايۋىنىڭ نەگىزى“. 8 - ايدىڭ 19 - كۇنى ءۇرىمجى قالالىق نان كاسىپ سالاسىن دامىتۋ قوعامىنىڭ باستىعى پولات وشۇر بىلاي دەدى: ناندى كاسىپ سالالاندىرىپ دامىتۋ تونار سانى مەن ءوندىرىس قۋاتىن ارتتىرۋ بولىپ قانا قالماستان، ونان دا ماڭىزدىسى، تۇرلىشە ساتىداعى بازار قاجەتىن قاناعاتتاندىرۋعا قاجەتتى وسىزاماندانعان ءوندىرىس ءتاسىلى بولىپ تابىلادى.
كەلپىن اۋدانى يۇرچي اۋىلى تۇما - ەرىق قىستاعى سول جەردەگى ايگىلى نان جاباتىن قىستاق. وسى ارادان ءداستۇرلى نان كاسىپ سالاسىنىڭ تيبىن وزگەرتىپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋدىڭ جاندى امالياتىن كورۋگە بولادى.
كەلپىن اۋدانىنداعى جۇقا نان جابۋ ونەرىن جالعاستىرۋشى، قىستاق تۇرعىنى عۇلام ءمۇتاللىپ نان جابۋ ونەرىنە ابدەن قانىق. الايدا، ونەركاسىپتەندىرۋدىڭ ءداستۇرلى ءوندىرىس ءتاسىلىن قايتا تۇلەتۋى ونىڭ نانعا دەگەن تانىمىن تۇبەگەيلى وزگەرتتى.
”بۇرىن ايەلىم ەكەۋىمىز ۇيدەگى شاعىن توناردىڭ قاسىنان شىقپايتىنبىز، شارشاپ - شالدىعىپ ىستەسەك تە، ءبىر كۇندە ارەڭ 150 نان جاباتىنبىز، ءبىر ايداعى تابىسىمىز 2000 نەشە يۋان بولاتىن“، - دەدى عۇلام، ونىڭ ايتۋىنشا، قازىر ول كۇنىنە 700دەي جۇقا نان جاۋىپ، ايلىق كىرىسىن 8000 يۋاننان اسىرىپ وتىر ەكەن.
وراسان زور وزگەرىس كولەمدى دە جوعارى ءونىمدى ءوندىرىس تاسىلىنەن باستاۋ الادى. وسى 2 جىلدا تۇما - ەرىق قىستاعى نان جابۋ سەلبەستىك كووپەراتيۆىن ۇيىمداستىرىپ قۇرىپ، نان كاسىپ سالاسى باقشاسىن قۇرىپ، وسىزاماندانعان نان جابۋ جابدىقتارىن ەنگىزىپ، ىركىلىسسىز جۇمىس جۇرگىزۋدى جۇزەگە اسىرىپ، ناننىڭ ءوندىرىلۋ ونىمدىلىگىن زور كولەمدە جوعارىلاتتى، سونداي - اق 100دەن استام قىستاق تۇرعىنىن جۇمىستانۋعا جەتەكتەدى.
”كاسىپ سالاسى باقشاسى ءار كۇنى 50 مىڭنان استام نان جابادى، بازاردىڭ قاجەتىن قامداي الماي وتىر“. عۇلام ماقتانىشپەن بىلاي دەدى: وسىزاماندانعان ءوندىرىس ءتاسىلى كەلپىن جۇقا نانىنىڭ ىقپال كۇشىن بارعان سايىن ارتتىرىپ، اناعۇرلىم كوپ قىستاق تۇرعىنىن كىرىستەرىن ارتتىرىپ، بايۋعا جەتەكتەدى.
بيىل عۇلام جۇمىس ىستەپ جاتقان ورىك اۋىلىنىڭ نان كاسىپ سالاسى باقشاسى ازىق - تۇلىكتى تازارتىپ ءوندىرۋ سەحىن سالىپ، ولشەمدەندىرىلگەن بۇكىلدەي اۆتوماتتى نان ءوندىرىسى جەلىسىن ورناتتى، ىسكە قوسىلعاننان كەيىن ءوندىرىس ونىمدىلىگىن ونان ارى جوعارىلاتىپ قالماستان، ءونىمنىڭ ساپاسىن دا جوعارىلاتىپ، بۇدان كەيىن نان ونىمدەرىنىڭ ساۋدا سارايلارى مەن ەرەن بازارلاردا ساتىلۋىنا نەگىز قالايدى.
ازىق - تۇلىك مانەرلەۋ كاسىپورىندارى جونىنەن العاندا، ناننىڭ كولەمدەندىرىلىپ ءوندىرىلۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋ دا ۇقساس ءبىر ءتۇيىندى قىزمەت.
شينجياڭ جياڭشياۋناڭ ازىق - تۇلىك شەكتى سەرىكتەستىگى ءوندىرىس جابدىقتارىن جاڭالاپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋعا كۇش سالىپ، ءوندىرىس قاجەتىن ۇزدىكسىز قاناعاتتاندىرىپ، ءوندىرىس بۋىندارىنداعى ساپاسىن جوعارىلاتىپ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋدى جۇزەگە اسىرۋعا مۇمكىندىك جاسادى.
”ءبىز ءداستۇرلى بولكا پىسىرۋ جابدىعى تۋنەل پەشتى كەمەلدەندىردىك، ءبىر كۇندە 20 مىڭ نان وندىرە الادى، مۇنداي كىشكەنتاي ناننىڭ وزگەشەلىگى اناعۇرلىم ايقىن، ونىمدىلىگى اناعۇرلىم جوعارى“. القا باستىعى ۋاڭ شياۋچيڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: ءوندىرىس قۋاتىن جوعارىلاتۋمەن بىرگە، كاسىپورىن توقاشتى شىت جاڭا قوراپتاپ جانە ورنىن تۇراقتاندىرىپ، كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋىنا اناعۇرلىم ۇلكەن ءورىس اشتى.
ءوندىرىس بۋىندارىنىڭ پارمەندى تىرەك بولۋىنىڭ ارقاسىندا، قازىر جياڭشياۋناڭ 3 ۇلكەن ءتۇر، 30 نەشە جەكە ءتۇردى قامتىعان ءونىم جۇيەسىن قالىپتاستىرىپ، كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋى اناعۇرلىم بيىك بەلەسكە قادام تاستادى.
تولىقسىز ساناققا قاراعاندا، 2019 - جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن تۇتاس شينجياڭدا 15 مىڭ تونار بار بولىپ، كۇنىنە شامامەن 650 توننا كەلەتىن 3 ميلليون 800 مىڭ نانمەن قامداپ، نان كاسىپ سالاسىنىڭ ءوندىرىس قۋاتىن ورنىقتى جوعارىلاتۋمەن بىرگە، نان شارۋاشىلىعىن كاسىپ سالالاندىرىپ، كولەمدەندىرىپ باسقارۋ دەڭگەيىن دە ورنىقتى جوعارىلاتىپ، تۇتاس رايوننىڭ نان كاسىپ سالاسىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋدى جۇزەگە اسىرۋىنا بەرىك نەگىز قالاعان.
ولشەمدەندىرۋ ساپا نەگىزىن بەكەمدەدى
ءوندىرىس قۋاتى زور كولەمدە جوعارىلاعاننان كەيىن، كىشكەنتاي ناندى قايتكەندە جاقسى باعادا ساتۋعا بولاتىنى كاسىپ سالاسىنىڭ باياندى اقاۋسىز دامۋىنا سايادى.
تۇما - ەرىق قىستاعى نان كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋى كەزىندە ءىشىنارا قيىنشىلىقتارعا ۇشىراعان.
”ءبىز سەلبەستىك كووپەراتيۆىن قۇرىپ، ساتۋ تور تۇيىندەرىن قۇردىق، ايتسەدە، ساتىلىم مولشەرى ءبىر مەزگىل تۇرالادى، كەيبىر ساتۋ تۇيىندەرىندە ءبىر كۇندە 20 نان دا ساتىلمادى“. عۇلام ەسكە الىپ بىلاي دەدى: قۇرىلعان باستاپقى مەزگىلدە سەلبەستىك كووپەراتيۆى وندىرگەن ناننىڭ ساپاسى اركەلكى بولدى، ءاربىر ناننىڭ ۇلكەن - كىشىلىگى، وشاعى دا بىردەي بولمادى، ءبىر تۇتاس ولشەم بولماعان سوڭ، بازاردا ساتۋ قيىنعا سوقتى.
”ولشەم − نان ايگىلى ماركاسى ەرەكشەلىگىن قالىپتاستىرۋداعى ماڭىزدى فاكتور، ايگىلى ماركا ومىرشەڭدىگىنىڭ نەگىزى، سونداي - اق كاسىپ سالاسى دامۋىنىڭ ماڭىزدى تىرەگى“. پولات بىلاي دەدى: ولشەم بولماسا، وسىزاماندانعان نان كاسىپ سالاسى دا بولمايدى.
ماسەلەنىڭ تۇيىنشەگى تابىلدى، تۇما - ەرىق قىستاعىنىڭ سەلبەستىك كووپەراتيۆى كوپشىلىكتى جۇقا ناننىڭ فورماسى، ۇلكەن - كىشىلىگى، پىسىرىلۋ ۋاقىتى سياقتى ولشەمدەردى اقىلداسۋعا باستاپ، ولشەمدەندىرىلگەن تەحنولوگيالىق بارىس بەلگىلەپ، وتكەندەگى ۇلكەن - كىشىلىگى ۇقسامايتىن، فورماسى ءار ءتۇرلى جۇقا ناندار بىرتىندەپ بازاردان عايىپ بولدى.
”ءبىر تۇتاس ولشەم بولعاننان كەيىن، ءبىزدىڭ ناننىڭ ساتىلۋ مولشەرى كۇرت كوتەرىلىپ، ساتىلۋى تۇرالاۋ جاعدايىن تۇبەگەيلى وزگەرتتى“، - دەدى عۇلام.
سوڭعى جىلدارى ناننىڭ فورماسىندا، ۇلكەن - كىشىلىگىندە، دامىندە پارىقتىڭ ءبىرشاما زور بولۋى ماسەلەسىنە مەڭزەس، تۇتاس رايون نان ونىمدەرىنىڭ ءوندىرۋ ولشەمىن، مانەرلەۋ ولشەمىن جانە ساقتاۋ ولشەمىن جىلدام جاساپ، كاسىپورىن مەن جوعارى مەكتەپتەردىڭ، عىلمي زەرتتەۋ ورىندارىنىڭ سەلبەستىگىن قولداپ، عىلىم - تەحنيكانى جەتەكشى ەتىپ، نان كاسىپ سالاسىن قارابايىر ءوندىرۋ ۇلگىسىنەن ولشەمدەندىرىپ ءوندىرۋ جولىنا تۇسۋگە جەتەكتەپ، كاسىپ سالاسى دامۋىنىڭ جالپى تۇلعالىق ونىمدىلىگىن جوعارىلاتتى.
بىلتىر شينجياڭ استىق كاسىپ سالاسى قوعامى مەن شينجياڭ استىق - ماي ونىمدەرى ساپاسىن باقىلاۋ - تەكسەرۋ پۋنكتى جاساعان «نانعا (قارما) ارناۋلى پايدالانىلاتىن ءبيداي ۇنىنىڭ توپتىق ولشەمى» ىركەس - تىركەس جالپىلاستىرىلىپ، قولدانىلدى، ولشەم نان جابۋ تەحنولوگياسى، ەكونوميكالىق ونىمدىلىگى سياقتى فاكتورلاردى جان - جاقتى ەسكەرۋ نەگىزىندە، ۇن مانەرلەۋ كاسىپورىندارىن ءوندىرىس بۋىندارىندا ولشەم، تالاپ بويىنشا ۇن دايىنداۋدى ويداعىداي ىستەپ، ساپاسى، قورەكتىگى جانە ازىق - تۇلىك حاۋىپسىزدىگى كورسەتكىشى نان (قارما) ءوندىرىسى كاسىپورىندارى مەن ناۋبايحانالاردىڭ تالابىنا ۇيلەسەتىن ارناۋلى ءبيداي ۇنىن وندىرۋگە جەتەكتەپ، ناننىڭ كاسىپ سالالانىپ دامۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتتى. ءبىر جىلدان بەرى، تۇتاس رايونداعى ۇن مانەرلەيتىن كولەمنەن جوعارى 10 نەشە كاسىپورىن وسى ولشەمدى پايدالانىپ، نان جابۋعا ارنايى پايدالانىلاتىن ۇن ءوندىرىپ، تۇتاس رايوننىڭ نان كاسىبى سالاسىنىڭ دامۋىنا ورنىقتى دا سەنىمدى شيكىزات قامتاماسىزدىعىن ازىرلەدى.
ۇعىسۋىمىزشا، قازىر رايونىمىز ناننىڭ ءوندىرىس ولشەمى جۇيەسىن جەدەل ورناتىپ، مانەرلەپ ءوندىرۋ، سەح باسقارۋ سياقتىلاردىڭ جەلىلەس ولشەمدەرى مەن تەحنيكالىق بەلگىلەمەلەرىن اقىلداسىپ بەكىتىپ، ەنەرگيا از جۇمسالاتىن، عۇمىرى ۇزاق زور كولەمدى، كاسىپ سالالاندىرىلعان ءوندىرىس جابدىعى ولشەمىن جەدەل جاساپ، نان كاسىپ سالاسىنىڭ كولەمدەنىپ دامۋ دەڭگەيىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋدا.
شوعىرلى دامىتۋ كاسىپ سالاسى تىزبەگىن اقاۋسىزداندىردى
وسىزاماندانعان ءوندىرىس ءتاسىلى، ولشەمدەندىرىلگەن ءونىم ساپاسى، نان كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋى تاعى اناعۇرلىم عىلمي دا ءونىمدى كاسىپ سالاسى ۇلگىسىن قاجەت ەتەدى، سوندا عانا تۇتاس كاسىپ سالاسى تىزبەگى دامۋىنىڭ، ونىمدىلىگىنىڭ سايكەستى جوعارىلاۋىن جۇزەگە اسىرۋعا بولادى.
ءۇرىمجى قالاسىنداعى نان مادەنيەتى كاسىپ سالاسى باقشاسىنا بارعانىمىزدا، الەمدەگى ءبىرىنشى ناننىڭ ۇلگىسى ساياحاتشىلاردى ايالداپ سۋرەتكە تۇسۋگە ۇزدىكسىز باۋرايدى، كورمە زالىنداعى نانعا قاتىستى تاريحي حيكايالار، نان جابۋ سەحىنداعى ءداستۇرلى تەحنيكانى ەلەستەتۋ نان كاسىپ سالاسىنىڭ مادەنيەت تارتىمدىلىعىن اڭعارتىپ تۇر.
پولات بىلاي دەدى: ناننىڭ جۇرتتى باۋرايتىنى ونىڭ تاماشا ءدامى عانا ەمەس، تاعى حيكايالارى دا بار. نان كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋى ازىق - تۇلىك سالاسىنىڭ شەكتەمەسىن دە بۇزىپ، كاسىپ سالالارىنىڭ توعىسپالى دامۋىنان اناعۇرلىم جوعارى ساپا مەن ونىمدىلىككە يە بولا الادى.
”ءبىز كورمە اۋماعىنا نان جاۋىپ كورۋ نىسانىن قوستىق، ۇن يلەۋ، نان جاساۋدان پىسىرۋعا دەيىن ساياحاتشىلاردىڭ نان جابۋدىڭ تولىق بارىسن سەزىنۋىنە بولادى“. شينجياڭ نانبەگ ازىق - تۇلىك اشۋ شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى تۇرسۇنجان ابىلا بىلاي دەدى: ساياحاتتىڭ قاۋىرت كەزىندە، سەزىنۋ اۋماعىنىڭ كۇندىك ساتىلىم سوماسى 10 مىڭ يۋاننان اسادى، ساياحات كاسىبىنە سۇيەنىپ، نانبەگ جەلىلەس ونىمدەرىنىڭ ايگىلى ماركا ىقپالى ۇزدىكسىز جوعارىلاۋدا.
توعىسپالى دامۋ اناعۇرلىم ءورىستى بازار ورايىن الا كەلدى، بۇل ءدال بولاشاقتاعى رايونىمىزدىڭ نان كاسىپ سالاسىنىڭ شوعىرلى دامۋىنىڭ ىقشام كورىنىسى. قازىر ءۇرىمجى قالاسى نان مادەنيەت كاسىپ سالاسى باقشاسى شينجياڭداعى 19 ايگىلى ازىق - تۇلىك مانەرلەۋ كاسىپورىندارىن ەنگىزىپ، كۇنىنە وندىرىلەتىن نان 160 مىڭنان اسىپ، نانبەگ، جياڭشياۋناڭ سياقتى ءبىر توپ ىقپالدى ماركا قالىپتاستىرىپ، نانعا قاتىستى شينجياڭنىڭ ەرەكشە قۇرعاق جەمىستەرى، مال جانە ءۇي قۇستارى، ءسۇت ونىمدەرى، دامدەندىرگىش، ۇن سياقتى جوعارعى، تومەنگى بۋىنداعى كاسىپ سالالارىن ورنىقتى دامۋعا جەتەكتەدى.
”كاسىپورىن ءار جىلى 100 نەشە توننا راۋشانگۇل ۆاريناسىن، 70 توننا جاڭعاق ءدانىن، 350 توننادان استام ۇن، 100 توننادان استام ءتۇرلى ۆارينا ساتىپ الىپ، نان كاسىپ سالاسى مەن قاتىستى كاسىپ سالالارىنىڭ بىرگە دامۋىن جۇزەگە اسىردى“، - دەدى تۇرسۇنجان.
كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ ۇزدىكسىز ۇزارۋى نان كاسىپ سالاسى دامۋىنىڭ ماڭىزدى سۇيەنىشىنە اينالدى. بۇدان كەيىن، تۇتاس رايون كاسىپورىنداردىڭ كاسىپ سالاسى تىزبەگىن بىرىكتىرۋىنە قولداۋ كورسەتىپ، جەتەكشى كاسىپورىنداردى بىرلەسكەن جەلىلەستىك، جارنا سەلبەستىگى سياقتى ادىستەرمەن شاعىن ءوندىرىس كاسىپورىندارىن، جەكە ساۋدا - ونەركاسىپشىلەردى بىرىكتىرۋگە جەتەكتەپ، فاكتورلار ساپالىلاندىرىلىپ ۇلەستىرىلگەن، وندىرىستە ارناۋلى جۇمىس ءبولىسى بار، پايداسىن بىرگە بولىسەتىن نان كاسىپ سالاسى بىرىككەن تۇلعاسىن قۇرىپ، نان كاسىپ سالاسىنىڭ بىرلەسىپ دامۋىن جەبەپ، نان كاسىپ تىزبەگىن تۇلعالاپ، شوعىرلى دامۋدى جۇزەگە اسىرادى. سونىمەن بىرگە، نان كاسىپ سالاسىنىڭ وسى زامانعى اۋىل شارۋاشىلىعى، جابدىق جاساۋ كاسىبى جانە وسى زامانعى قىزمەت كورسەتۋ كاسىبىمەن ورگانيكالى توعىسۋىن جەدەلدەتىپ، ەرەكشە جەمىس ورمانى ەگىمشىلىگى، ساياحات كاسىبى سياقتى كاسىپ سالالارىنىڭ سايكەستى دامۋىن جەتەكتەپ، اتىز باسىنان داستارقان باسىنا دەيىنگى 1 -، 2 -، 3 - كاسىپ سالالارىنىڭ توعىسپالى دامۋ كاسىپ تىزبەگىن قالىپتاستىرىپ، تۇتاس رايوننىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋىنداعى تانىمالى تاعامعا اينالدىرادى.
جاۋاپتى رەداكتورى : مانەپ ەربول ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
