- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
توي ءداستۇرىمىز زامان تالابىنا ۇيلەسسە يگى
جاڭارسىن نۇراش ۇلى
2016.01.20 17:02
توي دەسەم، تاعى دا تاپتاۋرىن تاقىرىپ پا دەرسىزدەر، ءيا، بۇل جاۋىر بولعان تاقىرىپ عوي، توي بولىپ تۇرعان عا نە جەتسىن، ول − تاتۋلىقتىڭ، بەرەكە - بىرلىكتىڭ، قويۋ قارىم - قاتىناستىڭ دانەكەرى، ءتىپتى، حالقىمىز اراسىندا «توي قۇدايدىڭ قازىناسى»، «توي دەسە قۋباس دومالايدى» دەگەن ماقال - ماتەلدەر دە جارىققا شىعىپ، «توي تويعا ۇلاسسىن، تويدان كەندە قىلماسىن» دەپ ۇلكەندەر باتا بەرىپ، توي يەسىنە ىزگى تىلەگىن ءبىلدىرىپ، جاقسىلىققا بالاپ، جاقسىلىققا اسىعىپ، تويدى جاقسىلىقتىڭ مايەگىنە اينالدىرعان. تورقالى تويدا وزدىرىلاتىن اقىندار ايتىسى، ات بايگەسى، كوكبار تارتۋ، بالۋان سالۋ تەكتەس ويىن - ساۋىق قيمىلدارى بۇرىنعى كەزدە قازاقتىڭ دالا ومىرىندەگى ماڭىزدى رۋحاني وركەنيەتىن ايگىلەسە، ال بۇگىنگى كۇندە زامان العاباسارلىعىمەن ۇشتاسىپ، دارالىعىمىزدى ساۋلەلەندىرەتىن وزىق مادەنيەتىمىز سانالىپ وتىر. مىنە بۇلار بىزدەن ۇلتتىق سالت - داستۇرىمىزدەگى العاباسار جاقتاردى جارقىراتىپ، جاساڭعىراتىپ، ءداۋىر لەگىنە
ىلەستىرۋدى تالاپ ەتسە، ال اياعىمىزعا تۇساۋ بولعان كەرەناۋ جاقتارى تەكتەپ تەجەۋدى كۇتەدى. دەمەك، اتالعان تاقىرىپتى تالقىلاۋىمىزداعى ماقساتىمىز باۋىرلاستاردىڭ جاقسىلىعىنا ارنالعان توي - تومالاعىنا جارماسۋ ەمەس، تەك اسىپ بارا جاتقان اعاتتىقتارىمىزدى ايتىپ، ويعا تۇيگەندەردى ورتاعا سالۋ.
رەفورما جۇرگىزىپ، سىرتقا ەسىك اشقاننان بەرى، پارتيامىزدىڭ ابزال ساياساتىنىڭ ارقاسىندا، حالىقتىڭ تۇرمىس دەڭگەيى ۇزدىكسىز جوعارىلاپ، «قوي ۇستىنە بوز تورعاي جۇمىرتقالاعان» ءداۋىر ورنادى. حالىق ازىق - تۇلىك، كيىم - كەشەك سياقتى تۇرمىستىق جاقتارداعى مولشىلىققا كەنەلدى، پارتيانىڭ حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋ ساياساتىنىڭ جىل سايىن نىعايۋىنا، مولايۋىنا جانە بەرەتىن جاردەم قاراجاتىنىڭ كوبەيۋىنە بايلانىستى ەگىنشى - مالشىلاردىڭ بالا وقىتۋ، اۋرۋىن ەمدەتۋ، ءۇي سالۋ قاتارلى جاقتارداعى اۋىرتپالىعى نەداۋىر جەڭىلدەدى. كىرىسى مولايعان وتباسىلار ادەمى قورا - جاي سالىپ، كوپ ساندى وتباسى اۋىل شارۋاشىلىق ماشينالارى تۇرماق جەڭىل اۆتوكولىك الا باستادى. اۋىل - قىستاقتاردىڭ بەت - بەينەسىندە وراسان زور وزگەرىس تۋىلدى. الايدا حالىقتىڭ تۇرمىس ورەسى جوعارىلاعان سايىن باۋىرلاستارىمىز اراسىندا قۇر اتاق - ابىرويعا بوي ۇرۋداي كەلەڭسىز جاعداي بايقالىپ، بار - جوعىنا قاراماي باسقالارمەن كور سوقىرلىقپەن باسەكەلەسەتىن، بارىن شاشىپ، اۋەلى، قارىزدانىپ توي وتكىزەتىندەر كۇننەن - كۇنگە كوبەيدى. ءتىپتى، بالانى وقۋعا اتتاندىرۋ تويى، ءۇي جۋۋ شايى، تاناباۋ تاعۋ تويى، تۋعان كۇن وتكىزۋ سياقتى بۇرىن سالت - داستۇرىمىزدە جوق توي تۇرلەرىنىڭ كوبەيۋى جۇرتتى مەزى قىلا باستاعانداي. مۇنىڭ اياعى استا - توك ىسىراپشىلدىققا سوقتى، تويدىڭ ءتۇرى مەن سانىنىڭ كوپتىگىنەن ادامدار قايسىنىنا بارارىن بىلمەي داعداراتىن جاعداي جارىققا شىقتى. وسىعان بايلانىستى جول - جورالعىنىڭ سانى دا مولايدى، ءتىپتى، جاقىننان بەرى تويعا كەلۋشىلەردىڭ ءبىر ءبولىمى الەم - جالەم بوپ ءبىرىڭعاي كيىنەتىندى شىعاردى. كەلىن ءتۇسىرۋ تويىندا كەلىنگە سىرعا تاعۋ باسەكەلەسۋدىڭ، باقتالاسۋدىڭ كومبەسىنە اينالىپ، كەلىنگە سىرعا تاعاتىن جەڭگەلەرى مەن اپەكە - سىڭلىلەرىنىڭ قاتارى ءسۇت پىسىرىم ۋاقىت جالعاساتىن بولدى. ول از بولعانداي ءار تويدىڭ الدىندا وتكىزىلەتىن اقىلداسۋ شايىنىڭ كولەمى بارعان سايىن ۇلعايىپ، ول دا توپىرلاعان تويعا اينالدى. قالىڭمال كوپ جىلداردان بەرى ەلدى قاجىتىپ جۇرگەن تاعى ءبىر جاي ەدى. وتباسى ءال - اۋقاتىنىڭ جاقسىلانۋىنا بايلانىستى قازىر كەيبىر جەرلەردە قىز جاقتىڭ ۇل جاقتان الاتىن سالىعى بارعان سايىن اۋىرلادى. كەيدە قۇدالىققا 40 − 50ادام كەلىپتى، 50− 60مىڭ يۋان اقشا سالىپتى دەگەن سوراقىلىقتى دا ەستىپ ءجۇرمىز. وسىلار جينالا كەلىپ، ورىنسىز شىعىنعا مۇرىندىق بولىپ، ءىشىنارا وتباسىلارى شاراسىزدان بانكەدەن وندىرىسكە ارناپ العان قارىزىن توي مەن قالىڭمالعا جۇمسايتىن، بانكەدەن الا الماسا جوعارى ءوسىمدى قارىزعا بەلشەسىنەن باتاتىن كۇيگە ءتۇستى. ال قالىڭمال تۇرالاتقان جاس وتاۋ كوپ جىلدار بويى ەكونوميكالىق جاقتان ەڭسە كوتەرە الماي، ءبىر جاعىنان، باسپانا سالۋدىڭ اۋىرتپالىعى قاجىتسا، ەندى ءبىر جاعىنان، وتباسىن اسىراۋ قيىنعا ءتۇستى.
«ەلۋ جىلدا ەل، ءجۇز جىلدا قازان جاڭا» دەگەندەي جاڭا جۇڭگو قۇرىلعان الپىس نەشە جىلدان بەرى، اسىرەسە، رەفورما جۇرگىزۋ، سىرتقا ەسىك اشۋ اتقارىلعان قىرىق جىلعا تاياۋ ۋاقىتتا ەلىمىز قازاقتارىنىڭ ەكونوميكالىق ومىرىندە ءبىرسىپىرا ءداۋىر بولگىش جاڭالىقتار جارىققا شىقتى. ايتالىق، ەگىنشىلىكتىڭ تەحنيكاسىن تولىق مەڭگەرگەن شەبەر ديقاندار قوسىنى، اسىل تۇقىمدى مالدى قورالاپ ايدايتىن مايتالمان مالشىلار قوسىنى قالىپتاسا باستادى، اسىرەسە، وسى عاسىرعا قادام قويعاننان بەرى جاستارىمىز بويكۇيەزدىكتەن ارىلىپ، ءداستۇرلى اتا كاسىپتەن قول ءۇزىپ ءتۇرلى جاڭا كاسىپتەردىڭ جولىن اشتى. جاس بۋىن قۇرىلىسشىلاردىڭ، ساۋداگەرلەردىڭ، اسپازداردىڭ، قولونەرشىلەردىڭ قاتارى ەندى - ەندى مولايىپ كەلە جاتىر. «باستاۋ كورسەڭ كوزىن اش» دەمەكشى، جاڭبىردان كەيىنگى كوك مايساداي ەندى - ەندى جەتىلىپ كەلە جاتقان وسى ازاماتتارىمىزدى قولداۋىمىز، قارجىلاندىرۋىمىز، جەتەلەۋىمىز جانە جەتىلدىرە بەرۋىمىز كەرەك ەدى، ءبارىمىزدى قۇر دۇرمەككە ىلەسۋگە، توي - تومالاققا، قىزدىڭ قالىڭمالىنا جۇمساماي قايتا قولدا بار قارجىنى ءوندىرىسىمىزدى وركەندەتۋگە، ۇرپاعىمىزدى ساپالىلاندىرۋعا، كاسىپتەندىرۋگە ىستەتۋ كەرەك ەدى ءارى بۇلاي ىستەۋ بۇگىنگى كۇندە ءاربىر قازاق وتباسى ءۇشىن اۋاداي قاجەت ەدى. امال نە؟ وكىنىشكە وراي تەجەلەتىنىمىز ۇلعايىپ، ۇزاراتىنىمىز قىسقارىپ بارا جاتقان سياقتى. زەر سالا ويلانساق، توي - تومالاق دۇرمەگىنە ىلەسىپ، قۋانىش قۇشاعىندا جۇرگەنىمىزبەن قازىرگى كەزدە ءىشىنارا اشىنارلىق جايتتەردە از ەمەس.
تەكەس اۋدانىندا 2015- جىلعا دەيىن تىزىمدىككە الىنعان ەكونوميكالىق تۇلعالاردىڭ قۇرامىنا ءۇڭىلىپ كورەيىك: اۋدان بويىنشا ءار كاسىپتەگى جەكە تيجاراتشى 4171، مۇنىڭ ىشىندە قازاق ازاماتتارىنان جەكە تيجاراتشىلار نە ءبارى 670، سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ جالپى سانى 247، مۇنىڭ ىشىندە قازاق ازاماتتارىنان ۇيىمداسقانى نە ءبارى 65، جەكەلەر يگىلىگىندەگى كاسىپورىن سانى 262، مۇنىڭ ىشىندە قازاق ازاماتتارى اشقان كاسىپورىن سانى نە ءبارى 8. اتا كاسىبىمىز بولعان مال شارۋاشىلىعىن دا ءونىمدى دامىتىپ كەتە العامىز جوق. قازىر اۋدان كولەمىندە وسىزاماندانعان كولەمدى مال باعىمشىلىق فەرماسى 20عا تايادى، ءبىراق ءبىزدىڭ ۇلتىمىزدان شىققانى نەكەن - ساياق. سوڭعى بىرنەشە جىلدان بەرى اۋدان قالاشىعىندا تەز قارقىندا سالىنىپ جاتقان جەكە عيماراتتاردىڭ ىشىندە قازاق قاۋىمىنىكى جوقتىڭ قاسى. مىنە وسى سان - سيفرلار، ءبىزدىڭ ۇلتىمىزدا 2 -، 3 - كاسىپپەن شۇعىلدانعانداردىڭ سانى ساۋساقپەن سانارلىقتاي عانا ەكەندىگىن، ال باسقا ۇلتتار پارتيانىڭ اۋىل - قىستاققا قاراتقان ءتيىمدى ساياساتىنان پايدالانىپ، ەكونوميكالىق جاڭا تۇلعالار قۇرىپ، جاڭا كىرىس كوزىن اشىپ جاتقاندىعىن تۇسىندىرەدى. ءبىز باسپانامىزدىڭ ادەمىلىگىنە، الدىمىزداعى بەس قارامىزدىڭ سەمىزدىگىنە، ەڭبەكاقىمىزدىڭ وسكەنىنە ءماز بولىپ، كەڭەس دەپ ءبىر ءىرى قارا، رەسمي توي دەپ ءبىر ءىرى قارا، 5 − 6 قوي سويىپ، استا - توك توي جاساپ، توگىپ - شاشىپ جاتىرمىز. مىسالى، ءبىر وتباسى كەڭەس شاي بەرىپ، ونان توي جاساپ تاراتقانعا دەيىن كەم دەگەندە ءبىر اي الاشاقپىن بولادى. ال ۇيعۇر اعايىندار تاڭ سارىدەن باستاعان تويى ءتۇس اۋا تاراپ، بەسىن كەزدە توي يەلەرى ساۋداسىنا كەتە بەرەدى. ال ءبىزدىڭ ازعانتاي كاسىپكەرلەرىمىزدىڭ ساۋداسى توي كەزىندە جابىلادى دا تۇرادى. دەمەك ءبىز دۇركىرەپ «تويعا اينالعاندا، باسقالاردىڭ قويعا اينالعانىن» مويىنداماساق بولمايدى. باسقا ۇلتتاردىڭ جاستارى ۇيلەنگەندە ولارعا اتا - انا بولعانداردىڭ الدىمەن ويلايتىنى كوبىنشە ولاردىڭ باسپاناسىن دايىنداۋ، كاسىپتەندىرۋ. ال ءبىزدىڭ كوپ ساندىلارىمىز، كوپ جاعدايدا كاسىپتەنىپ بولاشاق وتباسىنا ەكونوميكالىق نەگىز قالاعاننىڭ ورنىنا، كۇن ساناپ ورلەگەن قالىڭمالدىڭ سالىعىن قارىزدانىپ دايىنداپ، «اسىقساڭ جاقسىلىققا اسىق» دەپ توي قامىمەن ابىگەر بولىپ، وتاۋ كوتەرگەن جاستاردىڭ باسپاناسى مەن كاسىپتەنۋىن ويلاسۋعا مۇرساسى جەتپەيدى. ونان سوڭ «ال ەندى باسىڭا وتاۋ تىگىپ، باۋىرىڭا قازان اسىپ بەردىم ەندىگى شارۋاڭا مەندە قارايلاسار شاما جوق، سەنەن باسقا دا بالالارىمنىڭ قامى تاعى بار» دەپ شىرىلدايدى. شىنىندا، قالىڭمال مەن تويدان تۇرالاعان وتباسىندا مۇنداي حال قايدان بولسىن! وسىلايشا ورىنسىز قالىڭمال شەكتەن اسىپ، كەلىن تۇسكەن وتباسىنىڭ
اۋىرتپالىعىن ارتتىرىپ، قارا شاڭىراقتان ەندى قول ۇزگەن وتاۋ يەلەرى كوڭىلدى كۇن كەشۋدىڭ ورنىنا باسپاناسىنىڭ قامىن ءبىر ويلايدى، كاسىپ ىزدەپ جان - جاققا شاپقىلايدى. سول وتباسىنىڭ مۇنان كەيىنگى قالىپتى ءوندىرىسى مەن تۇرمىسىنا اسا زور ىقپالىن تيگىزەدى. كەيبىرەۋى قىسقا ءجىپ كۇرمەۋگە كەلمەي قىنجىلادى، رەنجيدى، اسقىنا كەلە وتباسىندا كيكىلجىڭ كوبەيىپ، نەكەدەن اجىراسۋعا بارىپ سوعادى. تولىقسىز ساناققا قاراعاندا، وسى سەبەپتەن قازاقتا اجىراسقانداردىڭ سالىستىرماسى %13كە بارعان، مۇنىڭ ىشىندە قاشىپ نەكەلەنگەندەر %50تى ۇستاعان ءارى بۇل جاعداي جىل سايىن اسقىنا تۇسكەن.
تۇرعىنداردىڭ تۇتىنۋ قيمىلىنا قاتىستى ىنگىل كوەففيتسەنتى دەگەن ءبىر تۇجىرىم بار، بۇل تۇرعىنداردىڭ ازىق - تۇلىگىنە جۇمسايتىن اقشاسىنىڭ جالپى وتباسىلىق كىرىس - شىعىسىندا ۇستايتىن سالىستىرماسىن كورسەتەدى. تۇرعىنداردىڭ كىرىسى مەن مادەنيەت ورەسى جوعارىلاعان سايىن ولاردىڭ ىنگىل كوەففيتسەنتى بارىنشا تومەندەپ، باسقا جاقتارعا، ايتالىق ءۇي، قاتىناس، ساياحات، ۇيرەنۋ سياقتىلارعا جۇمسايتىن قاراجاتى بارعان سايىن ارتادى. ءبىر ۇلت نەمەسە ءبىر مەملەكەت ءۇشىن ايتقاندا وسىلاي. مۇنىڭ زاڭدىلىق رەتىندە مويىندالعانىنا ءبىر عاسىردان استام ۋاقىت بولدى. جاقىندا اشىلعان ج ك پ 18- كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ بەسىنشى جالپى ماجىلىسىندە جاسالعان «ج ك پ ورتالىق كوميتەتىنىڭ حالىق شارۋاشىلىعى مەن قوعامدىق دامۋدىڭ «13- بەسجىلدىق» جوباسىن جاساۋ جونىندەگى ۇسىنىسىندا» «اقىلعا قونىمدى تۇتىنۋدى دارىپتەپ، استا - توك ىسىراپشىلىقتان بارىنشا تەجەلۋدى، ءسان - سالتاناتقا بەرىلۋدى توقتاتۋدى، ۇقىپتى دا ۇنەمشىل قوعامدىق سالت قالىپتاستىرۋدى» تالاپ ەتتى. بۇل ورتالىقتىڭ ءۇنى، زامان تالابى. زاڭدىلىققا باعىنباساق ەرتەمە - كەش جازاسىنا ۇشىرايمىز، ورتالىقتىڭ ۇنىنە ءۇن قوسىپ، زامان تالابىنا ۇيلەسپەسەك تاعى دا ۋاقىتتان ۇتىلىپ، قاتاردان قالامىز.
دەمەك، قازىرگى كەزدە نەداۋىر اۋاجايىلعان استا - توك توي، ورىنسىز قالىڭمال، قولدا بار بايلىق قورىن ازايتىپ، ءوندىرىستىڭ ۇلعايۋىنا، جاڭا كاسىپ كوزىن اشۋعا كەدەرگى بولسا، ەندى ءبىر جاعىنان، بۇل جايت جالعاسا بەرسە الدا قوعام تابالدىرىعىن ەندى اتتاعان ۇل - قىزدارىمىزدى اسەمقويلىققا، بويكۇيەزدىككە يتەرمەلەپ، ساعات، مينۋتقا تالاسقان باسەكەدەن كەنجە قالدىرىپ، كەيىن شەگىندىرەدى. ءتىپتى، ءاربىر وتباسىنا، اسقىنا كەلە ۇلت تاعدىرىنا كەرى ىقپالىن تيگىزەرى قاق. ارينە، ءتونىپ كەلە جاتقان ەشتەڭە جوق، دەسەدە بۇكىل ەل بولىپ تاعى ءبىر 5 جىلدىقتىڭ جوبا - جوسپارى تالقىلانىپ، كەدەيلىكتەن، كەنجەلىكتەن قالاي قۇتىلىپ، دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام قۇرۋعا قۇلشىنىپ جاتقان تاعى ءبىر ورايلى كەزدە توي تويلاپ جۇرە بەرمەي، ەل تاعدىرى، ۇرپاقتىڭ بولاشاعى تۋرالى ويلانۋ كەزەك كۇتتىرمەيدى.
ايتىلعان ماسەلە وسىدان 10جىل بۇرىن ەل اعالارى جاعىنان ورتاعا قويىلىپ، قاتىستى ۇگىت - تاربيە جۇرگىزىلىپ، ماسەلەنى شەشۋدىڭ كەيبىر شارالارى دا ورتاعا قويىلعان. كەيىندەپ قىزمەتتىڭ قاربالاستىعى بولار، بۇعان ءاي دەيتىن اجە، قوي دەيتىن قوجا بولماي بارا جاتقانداي. ال قازىر باسشى كادرلارعا، پارتيا مۇشەلەرىنە ورتالىق كوميتەت جاعىنان وسىنداي كەلەڭسىز جايتتەردەن تيىلۋدىڭ تالاپتارى، بەلگىلەمەلەرى العا قويىلدى جانە قاتاڭ اتقارىلۋدا. سۋ باسىنان تۇنيدى دەگەندەي قاراپايىم حالىقتى جالىقپاي جەتەلەسەك ءىس ساتىنە باسىپ، وڭالىپ كەتەدى دەگەنگە سەنەمىز. وسىعان سەپتىگى تيەمە دەپ تومەندەگى ءبىرقانشا جاقتاعى پىكىردى كوپشىلىك تالقىسىنا سالامىن.
ءبىرىنشى، ۇگىت قيمىلىن كەڭىنەن قانات جايدىرىپ، يدەيانى بىرلىككە كەلتىرۋ كەرەك. اۋدان، اۋىل باسشىلارى، قىستاق باسشىلارى جانە ءارقايسى تاراۋلار بۇل جۇمىستى وسى زامانعى مادەنيەتتى ۇلىقتاۋداعى ماڭىزدى قىزمەت رەتىندە قاراپ، حالىق ىستەرى، جۇمىسشى ۇيىمى، ايەلدەر بىرلەستىگى، جاستار وداعى جانە توي - تومالاق، ءولىم - ءجىتىم جونەلتۋ كوميسسياسىنىڭ رولىنان پايدالانىپ، بۇقارالىق ۇگىتتى كۇشەيتۋى كەرەك. اۋىل اقساقالدارىن، ساقا كادرلار، ساقا پارتيا مۇشەلەرى، ساقا وزاتتار مەن ساقا اسكەريلەر كولەمىندەگىلەردى ۇيىمداستىرىپ، تالقى جۇرگىزىپ، بۇل جۇمىستىڭ زاردابىن ۇعىندىرىپ، ولاردىڭ قولداۋىن قولعا كەلتىرۋ، مادەنيەت تاراۋلارى ارناۋلى كونسەرت دايىنداپ، راديو - تەلەۆيزور تاراۋلارى ارناۋلى ايدار اشىپ، ۇگىت جوباسىن جاساپ، قاتىستى باسشىلاردى، زەينەتكەرلەردى جانە مامانداردى ۇسىنىس ەتىپ، ۇنامسىز جاقتاعى قوعامدىق قۇبىلىستى ارناۋلى تالقىلاۋ، شولۋ جاساۋ وسى ارقىلى ءاربىر ازامات بۇل ماسەلەنى ۇرپاقتىڭ، ۇلتتىڭ بولاشاعى تۇرعىسىنان ويلايتىن قوعامدىق اۋقىم قالىپتاستىرۋ كەرەك.
ەكىنشى، ۇيىمدىق باسشىلىق كۇشەيتىلۋى، باسشى كادرلار، زيالىلار قاۋىمى باستاماشى بولۋى ءتيىس. «ۇلگىنىڭ رولى شەكسىز» كادرلار مەن پارتيا مۇشەلەرى، ءار سالاداعى اقىن - جازۋشىلار دا ۇلتىمىز ومىرىندەگى اتالعان ماسەلەلەرگە قاتىستى قۇبىلىستاردى تاقىرىپ ەتكەن شىعارمالاردى جازۋى، ايتۋى ءتيىس. قىستاق كاسىپتىك قىزمەتكەرلەرى، الەۋمەتتىك اۋماق كادرلارى بۇل ىستە حالىققا باستاماشى بولىپ، بۇل جاعىنداعى استا - توكتىكتەن الدىمەن تەجەلىپ، باۋىر - تۋىسىنا، ەگىنشى - مالشىعا ءوزى ۇلگى بولۋى كەرەك. مەيلى كادر، الدە اۋىل - قىستاق تۇرعىنى بولسىن، ءوز وتباسىنداعى توي - تومالاق، قۇدالىق، ءنازىر - قۇزىر وتكىزسە ءوزى قونىستانعان وڭىردەگى ورىنعا نەمەسە قىستاق تۇرعىندار كوميتەتىنە مالىمدەپ تىزىمگە الدىرۋى، قاتىستى تالاپتار بويىنشا بەكىتكەننەن سوڭ توي دايىندىعىن ىستەۋ ءارى بۇل تەجەمدەردى داعدىعا اينالدىرىپ، اۋىلدىق حالىق قۇرىلتايلارىنىڭ، قىستاق تۇرعىندار كوميتەتىنىڭ جيىنى ارقىلى ەرەجە - ءتۇزىم بەلگىلەۋ ءتيىس. مۇندا حالىق ىستەر، ءادىليا، ايەلدەر بىرلەستىگى، جاستار وداعى، وقۋ - اعارتۋ، ءدىني ىستەر، ۇگىت، مادەنيەت تاراۋلارىنان ۇيىمداسقان باسشىلىق گرۋپپا قۇرۋ ءارى وسى باسشىلىق گرۋپپا ءتۇزىمنىڭ اتقارىلۋىنا قاراتا جەتەكشىلىك ەتۋ، باقىلاۋ جۇرگىزىپ، اي سايىن، ماۋسىم سايىن قورىتىندىلاپ، قوعامعا اشىق جاريالاۋ ءتيىس.
ءۇشىنشى، توي - تومالاقتىڭ وتكىزەتىن ورنىنا، تۇرىنە، كولەمىنە، ۋاقىتىنا شەك قويىلۋى قاجەت. مۇندا قىز ۇزاتۋ تويى، كەلىن ءتۇسىرۋ تويى، سۇندەت تويى سىندى تويلار مەن ءولىم - ءجىتىم ىستەرىنە قاراتا «جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ ءتارتىپ جازاسى ەرەجەسىنىڭ» 85- تارماعىندا: «باسشى كادرلار توي - تومالاق، ءولىم - ءجىتىم جۇمىستارىن قىزمەت مىندەتى جاعىنداعى قولايلىلىعىنان پايدالانا جۇرگىزىپ، قوعامدا ناشار ىقپال تۋدىرعاندارعا، ەسكەرتۋ نەمەسە قاتاڭ ەسكەرتۋ جازاسى؛ كىناسى اۋىرلارىنا پارتيا ىشىندەگى مىندەتىنەن قالدىرۋ جازاسى بەرىلەدى. توي - تومالاق، ءولىم - ءجىتىم جۇمىستارى بارىسىندا ورايدان پايدالانىپ، مال - مۇلىك جيناعاندار نەمەسە مەملەكەتتىڭ، كوللەكتيۆتىڭ، حالىقتىڭ مۇددەسىنە قول سۇعاتىن باسقا دا ءىسى بارلار وسى تارماقتاعى بەلگىلەمە بويىنشا اۋىر نەمەسە اۋىرلاتىپ جازالانادى، ءتىپتى، پارتيادان شىعارىلادى» دەپ بەلگىلەنگەن. ءداستۇرلى تويلاردان باسقا بالانى وقۋعا اتتاندىرۋ، تاناباۋ تاعۋ، تۋىلعان كۇن وتكىزۋ، بالاسىنىڭ قىزمەتكە شىققانىن قۇتتىقتاۋ تويى، ءۇي جۋۋ شايى، شەجىرە شىعارۋ شايى، رۋلاردىڭ باس قوسۋى قاتارلىلاردى ەندىگارى توي رەتىندە وتكىزبەۋ، تويدان بۇرىن كەڭەس دەپ الاشاقپىن بولماي ءبىر تويدى 2 جەردە وتكىزبەي، ادەمى ءان - كۇي، ابىز باتامىزبەن تويدى ءوز مارەسىندە وتكىزىپ، حالىق بۇقاراسىنا جاقسى ونەگە قالدىرۋ كەرەك.
ءتورتىنشى، ەكى جاس ۇيلەنگەن سوڭ باقىتتى وتباسى بولۋىن، باسپاناسى بولۋىن، شۇعىلداناتىن كاسىبى بولۋىن كوزگە ۇستاپ، اتا - انالار قالىڭمال الۋدان قاتاڭ تيىلۋى كەرەك. جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسى نەكە زاڭىنىڭ 3 - تارماعىندا «نەكەنى جەلەۋ ەتىپ نەكەنى ساۋدالاۋعا بولمايدى» دەپ بەلگىلەنسە، 6 - تارماعىندا «ۇل جاق 22 جاس، قىز جاق 20جاستان بۇرىن نەكەلەنۋگە بولمايدى» دەپ بەلگىلەنگەن. سوندىقتان كوپ بولىپ ات سالىسىپ، جالپى جارىسا ءۇن قاتىپ، وسى زامانعى مادەنيەتتى جەتەكشى ەتۋ، زامانعا
ىلەسۋدىڭ، كوشتەن قالماۋدىڭ ءجونى وسى ەكەن دەپ، اتا داستۇرىمىزبەن، سالت - سانامىزدا جوق جورا - كادەلەردى وزىمىزگە زورلاپ تاڭۋدان اۋلاق بولۋ، توي - تومالاق، ءولىم - ءجىتىم ىستەرىن قاراپايىم وتكىزۋ جاعىندا الدىڭعىعا مۇراگەر، كەيىنگىگە بۇيداگەر بولىپ اۋىل باسشىلارى، قىستاق باسشىلارى جانە ءارقايسى تاراۋلار وسكەلەڭ جاۋاپكەرلىكپەن باسشىلىقتى كۇشەيتىپ، باسا ءمان بەرىپ، اتالعان ۇنامسىز جاقتاعى ىستەردەن باتىلدىقپەن ارىلىپ، قوعامدىق جاقسى اۋقىم قالىپتاستىرۋعا باستاماشى بولۋ كەرەك.
اۆتور: تەكەس اۋداندىق حالىق ۇكىمەتىنىڭ اكىمى
توي تۋرالى پىكىر نەگە تولاس تاپپايدى وسى؟ بۇل − ءبىر وقىرماننىڭ ساۋالى، قاجىعانبا دەيسىڭ. ءيا، راسىندا، توي تۋرالى، اسىرەسە، قازاقتىڭ توي - تومالاق، ءولىم - ءجىتىم ىستەرى جونىندە، بىلگەن ادامعا، از ايتىلعان جوق، ءبىراق جونگە كەلەر، ساباسىنا تۇسەر ءتۇرى جوق. وسىدان دا بولار قالام العاننىڭ كوبى وكپەلى. نەگە؟ سەبەبى، قازاقتىڭ تويلارىنىڭ كوبى ءوز دەڭگەيىنەن، ەل ويلاعان كولەمنەن اسىپ، ارتىلىپ، اۋا جايىلىپ بارادى، ىلعي دا «كورپەگە قاراي كوسىلگەننەن» گورى قارا تالاسۋ، باسەكەلەسۋ، ورىنسىز بوسپەلىك جاعى كوبىرەك كوزگە ۇرادى. مىنا ماقالا اۆتورى ءوز ويىن بىزدەگى تويلاردى ۇلتىمىز اراسىنداعى كەيبىر جەتىسپەۋشىلىك، كەندەلىك سياقتى قارابايىرلىقتارمەن سالىستىرا كەلىپ ورتاعا قويادى. قالامداسىمىزدىڭ وزگەگە ۇقساي بەرمەيتىن جەرى، ول − اكىم. توي تۋرالى بۇرىندى - سوڭدى اكىمنىڭ تولعانعانىن تىم كوپ كورگەمىز جوق. اكىم حالىقتىڭ اراسىندا جۇرەدى، حالىقتىڭ مۇڭى مەن مۇقتاجىن كوپ ەستيدى، ارينە، ونىڭ ايتقانى نازاريادان گورى امالياتقا جاقىن تۇرادى. قوعامدىق ماسەلەلەردىڭ شەشىمىن تابۋ ءۇشىن حالىق وسىنداي ورامدى وي ايتاتىن اكىمدەرگە ءزارۋ.
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
