تەكسەرۋ – زەرتتەۋ جۇرگىزۋ — جۇمىستى ءبىتىرۋدىڭ نەگىزى، جۇمىستى بىتىرۋدە باسىپ وتەتىن جول. تەكسەرمەگەن ادامنىڭ سويلەۋگە ۇقىعى جوق، شەشىم قابىلداۋ ۇقىعى تىپتەن بولمايدى. باسشى كادرلاردىڭ نەگىزگى ساتىعا بارىپ تەكسەرۋ – زەرتتەۋ جۇرگىزۋى توتەنشە قاجەتتى. الايدا، نەگىزگى ساتىعا بارعاندا، ءسوزسىز، حالىقتى اۋرەلەۋ ءۇشىن بارماستان، حالىققا قىزمەت ىستەۋ ءۇشىن بارۋ قاجەت ەكەنىن ەستە بەرىك ساقتاۋ كەرەك.
نەگىزگى ساتىعا بارعاندا حالىقتى اۋرەلەۋ ءۇشىن بارماستان، حالىققا قىزمەت ىستەۋ ءۇشىن بارۋ دەگەنىمىز ەرىپ جۇرگەن ادامنىڭ كوپ بولماۋىن كورسەتەدى. «ەرىپ بارعان ادام كوپ بولماۋى، بارعان جەردەگىلەردەن ەرتىپ جۇرەتىندەردىڭ از بولۋى، كۇتىپ الۋدى قاراپايىمداستىرۋ» — ورتالىقتىڭ سەگىز ءتۇرلى بەلگىلەمەسىندە ايتىلعان ايقىن تالاپ. الايدا، جەرگىلىكتى ورىنداردا از ساندى باسشى كادرلار نەگىزگى ساتىعا بارىپ تەكسەرۋ – زەرتتەۋ جۇرگىزگەندە ءالى دە «كوپ ادام ەرتىپ، ءسان – سالتاناتقا سالىنادى». كەيبىرەۋى ءتىپتى نەگىزگى ساتىداعىلارعا ماڭىزدى ءتورت كوشەلەردە قاتىناستى باسقارۋدى ايقىن تالاپ ەتەدى نەمەسە سوزبەن يشارات بەرەدى، ولاي ىستەمەسە «قۇرمەتسىزدىك» سانايدى، نەگىزگى ساتىعا بارعاندا بۇلاي ىستەۋ، حالىقتى اۋرەگە سالۋ ەكەنى تابيعي. بارشا باسشى كادرلاردىڭ تانىمدا بۇرىلىس جاساپ، نەگىزگى ساتىعا بارۋدى قاراپايىمداستىرىپ، نەگىزگى ساتىدا شىنايى تەكسەرۋ – زەرتتەۋ جۇرگىزۋىن تىلەيمىز.
نەگىزگى ساتىعا حالىقتى اۋرەگە سالۋ ءۇشىن بارماستان، حالىققا قىزمەت ىستەۋ ءۇشىن بارۋ كەرەك دەگەنىمىز «الدىن الا ورنالاستىرۋعا» باتىل قارسى تۇرۋدى كورسەتەدى. ءىشىنارا باسشى كادرلار نەگىزگى ساتىعا بارعاندا، «الدىن الا ورنالاستىرۋدى» ۇناتادى. بارۋدان بۇرىن حابارلاسىپ، بەلگىلەنگەن جول بويىنشا، ساعات قانشادان قانشاعا دەيىن قاي جەردە نەنى ەكسكۋرسيالاۋ، كىمنىڭ تانىستىرۋىن تىڭداۋ، قانشا ۋاقىت توقتاۋ، ساعات قانشادان قانشا مينۋت وتكەندە كەتۋ دەگەن سياقتىلاردىڭ بارلىعىن «كەستەگە ءتىزىپ» قويادى. نەگىزگى ساتىداعى ورىندار نەگىزگى ساتىعا كەلگەن باسشى كادردى ريزا قىلۋ ءۇشىن، ەرتە باستان دايىندالىپ، اڭگىمەلەسەتىن بۇقارانى الدىن الا ورنالاستىرىپ، جۇرەتىن جولدىڭ بويىن اسەمدەۋ سياقتى جۇمىستاردى ىستەيدى. ءىس جۇزىندە، باسشى كادر نەگىزگى ساتىعا بارىپ شىنايى تەكسەرۋ – زەرتتەۋ جۇرگىزەمىن دەيدى ەكەن، الدىن الا حابارلاسپاي – اق بارۋىنا، كەز كەلگەن ۋاقىتتا بۇقارانىڭ ۇيىنە بارىپ، ولارمەن اڭگىمەلەسۋىنە بولادى، وسىنداي بولسا بۇقارانىڭ شىنايى جۇرەك ءۇنىن تىڭداۋعا تىپتەن وڭاي بولادى.
نەگىزگى ساتىعا بارعاندا بۇقارانى اۋرەلەۋ ءۇشىن بارماستان، بۇقاراعا قىزمەت ەتۋ ءۇشىن بارۋ كەرەك دەگەنىمىز ماسەلەنى باعدار ەتۋگە تاباندى بولۋدى كورسەتەدى. باسشى كادرلار بيىك عيماراتتان ءتۇسىپ، اۋلالارعا ىشكەرىلەي بارىپ، نەگىزگى ساتىعا تەكسەرۋ – زەرتتەۋ جۇرگىزۋدە ناقتى ونىمدىلىككە قول جەتكىزەمىن دەسە، تەكسەرۋ – زەرتتەۋ تاسىلىنە وزگەرىس ەنگىزۋگە، تەكسەرۋ – زەرتتەۋ ساپاسىن جوعارىلاتۋعا، ناق مايدانعا بارىپ جۇمىس ىستەۋگە، نەگىزگى ساتىعا بارىپ قىزمەت وتەۋگە، ءبىرىنشى شەپكە بارىپ ماسەلەنى بايقاۋعا، ماسەلەنى ءبىرىنشى شەپتە شەشىم ەتۋگە، ءسوزسىز، تاباندى بولۋى كەرەك. تەك شىن نيەتپەن، اتىزدارعا، اۋلالار مەن توسپالارعا دەيىن بارىپ، بۇقارامەن بەتپە – بەت، ىشتەسە اڭگىمەلەسكەندە عانا، شىنايى جاعدايدى تۇسىنۋگە، يگەرۋگە، بۇقارانىڭ «شۇعىل، كۇردەلى، ۋايىمداعان، زارىققان» ماسەلەلەرىن شەشىم ەتۋگە بولادى. لي يىڭ
كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى