جايىربەك مۇحامەتحان ۇلى:

سۇحبات مازمۇنى

• نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
  ەلىمىز قازاقتارىنىڭ ساياسيعا قاتىستى اقپاراتتارى اۋدارمادان قول ۇزە المايدى. ۇگىت قىزمەتىنىڭ الدىڭعى شەبىندە جۇرگەن «شينجياڭ گازەتىنىڭ» ءبىر اۋدارماشىسى، رەداكتورى رەتىندە، ساياسي حابارلاردى قازاقتىڭ تىلىندە ۇعىنىقتى ەتىپ اۋدارۋ ءۇشىن قانداي شارتتارعا كوڭىل ءبولۋ كەرەك دەپ قارايسىز؟
• جايىربەك مۇحامەتحان ۇلى
  ءبىز بىلگەندە، ەلىمىزدەگى ءتىل-جازۋى بار ۇلتتار ساياسيعا قاتىستى اقپاراتتاردى، اعىم جاڭالىقتارىن تەك حانزۋ تىلىنەن عانا اۋدارىپ الادى. بىزدە قازىر حانزۋشادان اۋدارۋمەن شۇعىلداناتىن قىزمەتكەر سانى ەڭ كوپ، يەلەيتىن مازمۇن سالماعى ەڭ اۋىر، شارپيتىن سالاسى ەڭ كەڭ بولىپ وتىرعان اۋدارما سالاسى دا وسى اقپارات اۋدارماسى. ورتالىقتان، اۆتونوميالى رايوننان تارتىپ، وبلىس-ايماق، اۋداندارعا دەيىن اقپارات اۋدارماسىمەن شۇعىلداناتىندار بار. بۇلاردىڭ دا اقپاراتتىق حابار-ماقالالاردى باسىپ-جاريالاۋ، جەتكىزۋ، حابارلاۋ، تاراتۋ جاقتارىندا ءوز الدىنا ەرەكشەلىگى مەن قاسيەت-قالىبى بولادى. ءبىرى، مەزگىل شەكتەمەسىنە ۇشىراسا، ءبىرى ،مەكەن-ورىن شەكتەمەسىنە ۇشىرايدى، ەندى ءبىرى ،مازمۇن سيلىمدىلىعىنان تارشىلىق كورەدى. ال، كەيبىرەۋىنىڭ سيىمدىلىعى كەڭ دە مول بولادى.
  
  اقپاراتتىق حابارلاردى اۋدارۋدا، ءتۇپ نۇسقادا ايتىلعان، باياندالعان شىندىقتى، جاڭالىقتىڭ مازمۇنى مەن بولعان ۋاقىتىن، ورنىن، قاتىستى سان-سيفرلاردى، ادام، جەر-سۋ اتتارىن جانە جاڭالىق جونىندەگى باعا-بايلامدى دۇرىس، ءدال جەتكىزۋ تالاپ ەتىلەدى. اقپاراتتىق حابارلار كوبىنەسە تاقىرىپ پەن مازمۇن سىندى ەكى بولەكتەن قۇرالادى. ءبىرى، تاقىرىپ اۋدارماسى. حابار-ماقالانىڭ كوزى، ءتىپتى قاراشىعى سانالاتىن تاقىرىپتىڭ دا ءتۇرى سان الۋان، شارتى ءار باسقا بولادى. اقپاراتتىق حابار-ماقالالاردىڭ مازمۇنىنا قاراي تاقىرىبى دا ءار قيلى قويىلىپ جاتادى. اقپاراتتىق حابار-ماقالالاردىڭ تاقىرىبى جونىندە كوبىنەسە ناقتى، ءدال، تۇسىنىكتى، ايقىن بولۋ تالاپ ەتىلەدى. تاقىرىپ، بەينەلەپ ايتساق، ارۋدىڭ كوز جانارىنا، سارايدىڭ التىن قاقپاسىنا، مەكەمە-ورىنداردىڭ ۋيۆەسكاسىنا، جينالىس-جارىستاردىڭ مىنبەرىنە ۇقسايدى. ەگەر ول جاباعى ءجۇن سەكىلدى جانسىز، شۇبالاڭقى، كونەتوز جاماۋ كيىم سياقتى مىڭ جاڭعىرعان نارسە بولسا، وقىرمانىن، كورەرمەنىن كورگەن، ەستىگەن جەردەن ەلپ ەتكىزە المايدى، جالىقتىرادى، مەزى ەتەدى.
  
  ءبىزدىڭ اقپارات- باسپا ءسوز سالامىز ۇزاقتان بەرى، نەگىزىنەن اۋدارما ارقىلى كوز اشىپ، جالعاسىپ كەلگەندىكتەن، اۋدارمادا تاقىرىپتىڭ ءتۇپ نۇسقاسىن ءولى، مەحانيكالى، ءسوز بەن ءسوز-سويلەم فورماسى بويىنشا قالپىن قۇراتپاي قوتارۋ جايتى ورىن تەپتى. وسىنىڭ سالقىنىنان جىل سايىن جاڭعىرىپ وتىراتىن قۇجاتتاردىڭ، حابار-ماقالالاردىڭ، كوركەم شىعارمالاردىڭ تاقىرىبىن قويۋدا دا اۋدارمادان سىڭگەن جاداعاي سۇردەكتەن شىقپاۋ، ءبىر سىدىرعىلىق پەن ءبىر سارىندىلىق شەڭبەرىنەن قۇتىلا الماۋ شيىر-شىرماۋى نەداۋىر اۋىر بولىپ كەلدى. قازاق ءتىلىنىڭ ءسوز ساپتاۋ، سويلەم قۇراۋ ولشەمىنەن اۋاجايىلعان، قىل اياعى ىقشام، جيناقى، جاتىق، كوركەم بولۋ دەيتىن ەڭ جاي تالاپقا تولمايتىن تاقىرىپتار كوبەيدى. مۇنداي شيكىلىك پەن شالاعايىقتار كوبىنەسە كۇندەلىكتى باسىلىمدارداعى حابار-وشارلاردىڭ شۇبىرتپالى تاقىرىپتارىنان مەنمۇندالاپ ءجۇر. وتە-موتە، حانزۋ تىلىندەگى حاباردىڭ ۇلگىسىن قاز-قالپىندا كوشىرۋ «سىرقاتى» باسىم نەمەسە سوعان ەلىكتەپ ءوز تىلىمىزدە بەينەلەنەتىن حابار-ماقالالاردىڭ، شولۋ-ەسكەرتپەلەردىڭ دە تاقىرىبىن ۇزىنسونار جەلى ەتىپ تارتۋ سىندى قاساڭدىق جيى قايتالانىپ كەلەدى.
  
  زاماننىڭ جاڭالانىپ، ءوندىرىستىڭ وركەندەپ، وي ءورىستىڭ كەڭۋىنە ساي، قازىر حانزۋ تىلىندەگى باسىلىمدار بۇرىنعى قاتىپ-سەمگەن، جالاڭ-جاداعاي تاقىرىپ فورماسىنان قۇتىلىپ، تاقىرىپتى مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا قىزىقتى دا ءماندى، تاڭسىق تا تارتىمدى، قىسقا دا نۇسقا قويۋعا ات باسىن بۇردى. ماسەلەن، 2001-جىلى 24-شىلدەدەگى «بەيجيڭ تاڭ گازەتىندە»:
  
  «印{瓦}碎了,盛暑{梅}开了 » دەگەن تاقىرىپتا حالىقارالىق حابار جاريالاندى. مۇندا يندونەزيانىڭ سول تۇستاعى پرەزيدەنتى ۆاحيتتىڭ تاقتان ءتۇسىپ، ميگاۆاديدىڭ (ايەل) پرەزيدەنت بولعانى حابارلانعان. ءتىلشى-رەداكتورلار ەكى ادامنىڭ اتتارىنىڭ الدىڭعى ءارىپتەرىنىڭ (امالياتتادا دا سولاي جازىلىپ كەلگەن) ماعناسى ارقىلى حاباردىڭ نەگىزگى ءتۇيىنىن ءارى ءدال، ءارى ىقشام، ءارى وبرازدى بەينەلەگەن.«瓦» (قىش، فارپور)، «碎» (ۇگىتىلدى)−قىش شىتىنادى، ۇگىتىلدى؛ «梅» (شىترگۇل)، «开» (شەشەكتەۋ)−شىتىرگۇل اشىلدى. بۇل تاقىرىپ وسىلاي وتە تارتىمدى شىققان. تاعى ايتالىق، ءبىر گازەتتىڭ سپورت حابارىندا «北极熊不敌星月队» تاقىرىپتا سپورت جارىسى حابارى جەتكىزىلگەن. مۇندا «اق ايۋ» دەپ رەسەي فۋتبول كومانداسىن، «جۇلدىزدى اي» دەپ تۇركيا كومانداسىن تەڭەپ كورسەتىپ، تاقىرىپ تارتىمدىلىعىنان ۇتقان. بۇلاي بەينەلەۋ حانزۋ ءتىلىنىڭ ءار ءبىر ءارىپ ماعنا بەرەتىن ەرەكشەلىگى مەن ءسوز قولدانۋ زاڭدىلىعىنا باپ كەلەدى. بىزگە ۇيلەسپەگەنىمەن، بۇل تاقىرىپتى جاڭالاۋ، تاۋىپ قويۋ، ۇلگى-فورماسىن الۋان تۇرلىلەندىرۋ جونىندە وي سالادى. سوندىقتان ءبىز دە ستيلستيكامىزداعى شەندەستىرۋ، ۇندەستىرۋ، تەڭەۋ، استارلاۋ، قاتارلاۋ، دامىتۋ سەكىلدى ءتىلدى كوركەمدەۋ امالدارىنان پايدالانىپ، جاڭالىق پەن وزگەرىستەردى، وي مەن يدەيانى، كوزقاراس پەن ۇسىنىس-پىكىرلەردى جەتكىزۋدە، حابارلاۋدا تاقىرىپتى تاڭداي قاعىپ تاڭ قالارلىقتاي تۇيىندەي الماعان كۇندە دە، تىڭ، تاڭسىق، تارتىمدىراق قويۋعا تالپىنعانىمىز ءجون.
  
  سوزدە تاپتىق سيپات تا، ساياسي سيپات تا بولمايتىنى، تەك بولىمدى-بولىمسىز، بەت ەكى-استارلى، تۋرا جانە بۇرما ماعنالارى عانا بولاتىنى ءار كىمگە تۇسىنىكتى. «ورنىن تاپساڭ وينامايتىنءسوز جٶق» (ز.قابدولوۆ). ءار قانداي مازمۇنداعى ەرەكشەلىگىنە قاراي، تاقىرىبىن مۇمكىندىك بار بارىنشا ۇيلەسىمدى دە قونىمدى، ءدال دە دايەكتى، سيىمدى دا قيسىندى، كوركەم قويعان وڭ. ەشقانداي ماعىنا شىقپايتىن سىلدىر-سۇيىق ۇندەس، ۇيقاس قۋىپ كەتۋ كۇلكىگە قالدىراتىنى جانە بار. سول سەبەپتى دە، تاقىرىپتى تامسانارلىقتاي تاۋىپ قويۋ وڭاي ەمەس. ماسەلەن، حانزۋشا «شينجياڭ گازەتىندە»:
• جايىربەك مۇحامەتحان ۇلى
  «一批重点人才工程和项目陆续实施» حابار تاقىرىبى: «ءبىرقىدىرۋ ءتۇيىندى دارىندىلار ينجەنەرياسى مەن نىسانى ىركەس-تىركەس سالىنا باستادى» دەپ اۋدارىلعان، بۇل حاباردى ۇڭىلە وقىساق، ناقتى قۇرىلىس جۇمىسى ەمەس، ابىستراكت ۇعىمدار ايتىلادى ەكەن. ونىڭ ۇستىنە حابار تاقىرىبى مۇلدە مەحانيكالى اۋدارىلعان. مۇنى «دارىندىلارعا قاتىستى ءتۇيىندى ينجەنەريالار مەن نىساندار اتقارىلا باستادى» دەپ اۋدارسا دا ۇعىم-تۇسىنىك دۇرىس شىققان بولار ەدى. مۇندا «ءبىرقىدىرۋ»، «ءتۇيىندى دارىندى» دەگەندەر ارتىق، ءارى قازاقشا سويلەم قۇرىلىسىنا دا كەلمەيدى. ەندى ءبىرى، مازمۇن اۋدارماسى. اقپاراتتىق حابارلاردا ساياسي تەرمين، ادام، جەر-سۋ اتتارى، عىلىم-تەحنيكالىق اتاۋلار جيى كەزدەسەدى، مازمۇندى ءدال، ىقشام جەتكىزۋ كوزدە ۇستالادى. اقپاراتتىق حابارلاردا ءتىلشى-جۋرناليستەردىڭ قوساتىن سەزىمدىك بوياۋى از بولادى، ءسوز-سويلەم قۇرىلىمى جيناقى، ۇعىنىقتى، كوپكە تۇسىنىكتى بولۋ جاعى باسا ەسكەرىلەدى. جۋرناليستيكاعا ءتان بەينەلەۋ فورمالارى مەن ءسوز تىركەستەرى جيى ۇشىرايدى. «اۋزى كۇيگەن ءۇرىپ ۇرتتايدى» دەگەندەي بىزشە، ەلىمىزدە جۇرىلگەن كەزىندەگى ساياسي ناۋقاندار سالدارىنان «ويباي، پالە بولماسىن، ءوز قالپىندا كەتە بەرسىن، ودا نەڭ بار، ساۋ باسىڭا ساقينا تىلەمە...» دەگەن ۇرەيدەن ساياسي اقپاراتتاردىڭ تاقىرىبىن حانزۋشا ءوز كۇيىندە، قالپىندا سوزبە ءسوز اۋدارۋ ءبىر كەزدە داعدى بولسا، بۇل كۇندە قاساڭ قاعيداعا اينالدى. سونداي شەڭبەردەن ءالى شىعا الماي كەلەمىز. مۇنى ماماندار مەن وقىمىستى زيالىلار كوپ بولىپ اقىلداساتىن كەز جەتتى. پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ نۇسقاۋلارى، ۇستانىم-قۋاتتامالارى اۋدارما ارقىلى قازاق قاۋىمىنا كوركەم، ۇعىنىقتى، جيناقى، دۇرىس جەتسە، نەسى ايىپ؟ نەسى كىنا؟ بىزگە باسقا ۇلتتان، ۇيىمنان ەشكىم دە وسىلاي اۋداراسىڭ دەپ تالاپ قويعان ەمەس، اۋدارماداعى كىناراتتار مەن كىلتيپاندار دا وزىمىزدەن بولعان، ەندى ونى تۇزەتسەك تە ءوزىمىز عانا تۇزەتەمىز، باسقا ەشكىم كومەك بەرە المايدى.
• نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
  كەيدە كوڭىلگە قونىمىسز اۋدارمانىڭ كادىمگى اقپارات قۇرالدارىندا ءورىپ جۇرگەنى وتىرىك ەمەس. بالكىم، بۇل وزگە ءتىلدىڭ سويلەۋ مانەرىنىڭ ىقپالىنا ۇشىراعاندىقتان بولاتىن كەمشىلىكتەر شىعار، اقپاراتتىق اۋدارمامىزدا باسپا – باس اۋدارمادان كورى، اۋدارماشىنىڭ وي ەلەگىنەن وتكەن «رەداكسيالانعان اۋدارمانى» دارىپتەگەنىمىز ءجون شىعار؟
• جايىربەك مۇحامەتحان ۇلى
  «جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ مەملەكەتتىك ورتاق ءتىل-جازۋ زاڭىنىڭ» 8-تارماعىندا: «ۇلتتار ءوز ءتىل-جازۋىن قولدانۋعا جانە دامىتۋعا ەرىكتى» دەپ بەلگىلەنگەن. بىزدە ءتىل جازۋدى زامان تالابى، زاڭ جۇيەسى بويىنشا دامىتۋ ەمەس، قازىر حانزۋشا ءسوز-سويلەمدى قۇرىلىمى، قاڭقاسى، «سۇيەگى» بويىنشا بىتەۋ جۇتىپ، قاز-قالپىندا «قازاقشالاپ» تىركەس جاساۋ قاساڭ «قاعيداعا» اينالدى. «发展党员» دەگەن تىركەستى «پارتيا مۇشەلەرىن دامىتۋ» ەمەس، «پارتياعا مۇشە قابىلداۋ، تارتۋ» دەپ؛ «我们会研究你的要求» دەگەندى «تالابىڭىزدى زەرتتەيمىز ەمەس»، «تالابىڭىزدى اقىلداسامىز» دەپ اۋداراتىنىمىز سياقتى، 欢迎你到师范学院来学习 دەگەن سويلەمدى «پەداگوگيكا شۋەيۋانىمىزعا كەلىپ، ۇيرەنۋىڭىزدى قىزعىن قارسى الامىز» دەپ ەمەس، «پەدينستيتۋتىمىزدا وقىڭىز، قۇشاعىمىز اشىق» دەپ اۋدارعان وڭ. قايسى ءبىر تەلەفيلم اۋدارماسىندا:
  
  多么希望你也加入我们的革命队伍دەگەن ديالوكتى ءتىل بىلەتىن ءبىر اۋدارماشىنىڭ تىلدىك ورتاداعى ديالوك ەمەۋرىنى بويىنشا: «شىركىن، سەن دە توڭكەرىسشىلەر قاتارىندا بولساڭ-اۋ» دەپ جيناقتاپ اۋدارعانىن وقىعان ەدىك، سول سويلەم رەداكتوردىڭ تەزىنە تۇسكەندە: «سەنىڭ دە توڭكەرىستىك قوسىنىمىزعا قاتىناسۋىڭدى بارىنشا ءۇمىت ەتەمىز» دەپ «وڭالىپ» كەتىپتى. بۇل داعى بىلدىرمەي ءسىڭۋدىڭ شالىعى ءتيىپ، حانزۋ تىلىندەگى ءسوز-سويلەمگە ءولى جابىسىپ الۋدىڭ كەسىرى مەن كەساپاتى بولسا كەرەك. «سىنىقتان باسقانىڭ ءبارى جۇعادى» دەگەن. ال مۇنداي «بىلدىرمەي ءسىڭۋ نىسايى» تۇرمىستىق، وندىرسىتىك قارىم-قاتىناستا انا تىلىمىزگە، انا ءتىلىمىزدىڭ زاڭدىلىعىنا سالقىنىن ناقتاپ تيگىزە باسادى. باستادى ەمەس-اۋ، ءبىرتالاي دەندەپ كەتتى. ماسەلەن، «جاقسى ۇيرەنۋ، جاقسى باسقارۋ» دەگەندى مۇلدە قويىپ، «باسقارۋدى كۇشەيتۋ، ۇيرەنۋدى كۇشەيتۋ»، «دامۋدى تەزدەتۋ» دەمەسەك، بولمايتىن دارەجەگە جەتتىك. «比较好» دەگەن جاي سويلەمنىڭ ءوزى بۇل كۇندە «ءبىرشاما جاقسى»، «نەداۋىر جاقسى» دەپ قانا اۋدارىلىپ جاتادى. مۇنى تىلدىك ورتاعا قاراي، «كورىم»، «ءتاۋىر»، «جامان ەمەس» دەپ تۇرلەندىرىپ اۋدارۋعا ابدەن بولادى. سول سياقتى سوت كەسەتىن جازا ولشەمىندەگى « 轻微伤»، «轻伤»، «重伤» دەگەندەردى دە «بولماشى جاراقات»، «جەڭىل جاراقات»، «سالماقتى جاراقات» دەپ تۇرلەندىرگەن وڭ.
• نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
  ءتىلشى: اقپارات سالاسىنداعى جۇمىستارىڭىزدان سىرت، ادەبي اۋدارمامەن دە شۇعىلدانىپ ءجۇرسىز، «ۇلتتار ادەبيەتى» جۋرنالىنىڭ 2013–جىلعى سيلىعىنا دە يە بولدىڭىز؟
• جايىربەك مۇحامەتحان ۇلى
  «ادەبي ءتىل−جالپى حالىقتىق ءتىلدىڭ اياسىندا تۇزىلگەن، ەكشەلگەن، نورماعا تۇسىرىلگەن، سوزدىك قۇرامى، ەملەلىك ءبىتىمى، گرامماتيكالىق تۇلعالارى ايقىندالعان، حالىقتىڭ سان-سالالى مادەني قاجەتتىلىگىن وتەۋگە قابىلەتتى ءتىل. ادەبي ءتىل− كوركەم ادەبيەتتىڭ، عىلىمنىڭ، ءبىلىمنىڭ، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ، رەسمي، ىسكەرلىك، قاتىناستاردىڭ ءتىلى، سول تىلدە سويلەيتىن حالىقتىڭ ۇلتتىق قاتىناس قۇرالى. ادەبي ءتىلدىڭ شارتى−جالپىعا بىردەي تۇسىنىكتىلىك، وسى ورايدا ول اۋىزەكى سويلەۋ ءتىلىنىڭ ادەبي نورمادان تىس ەلەمەنتتەرىنە، ديالەكتىلەرگە، جارگوندارعا قارسى قويىلادى. تىلدىك قارىم-قاتىناستىڭ ماقسات-مىندەتىنە، باعىت-باعدارىنا قاراي ادەبي ءتىلدىڭ ءار الۋان ارنالارى بولادى.
  
  ادەبي ءتىل مەن ادەبيەت ءتىلى (كوركەم ادەبيەت ءتىلى) جيى شاتاستىرىلادى. بۇل ەكەۋى ەكى باسقا ۇعىم ەكەنىن ەستە ۇستاۋ كەرەك»،-دەلىنىپتى قازاقستاننىڭ «ادەبيەتتانۋ − تەرميندەر سوزدىگىندە».
  
  سول سياقتى كوركەم شىعارمالار اۋدارماسىن ادەبي اۋدارما ەمەس، كوركەم اۋدارما دەپ ايتساق، قولدانساق، دۇرىس، ءدال بولار ما ەكەن. ءوزىم «شينجياڭ گازەتىنىڭ» ادەبيەت-كوركەمونەر گرۋپپاسىندا ۇزاق جىل جۇمىس جاسادىم. سول بارىستا كوركەم اۋدارما تۋىندىلارىن دا ءتول شىعارمالارمەن قوسا جاريالاپ تۇردىق. كوركەم شىعارمالاردىڭ اۋدارماسىن سالىستىرا ۇيرەنىپ، ءار اۋدارماشىنىڭ شەبەرلىك، كوركەمدەۋ ءادىس-امالىن ءبىلىپ، ءوزىم دە العاش اڭگىمە، ولەڭ اۋدارىپ ءجۇردىم، سونان وعان ىقىلاس-پەيىلىم اۋا ءتۇستى. بىرتىندەپ پوۆەست، تەلە سەريالدار اۋداردىم. ءابدىل ابدىرەيىم ۇلى دەگەن حانزۋ تىلىندە ولەڭ جازاتىن اقىننىڭ «ايدىن كولىم»، «اسقار تاۋىم»، «دومبىرام» دەگەن ءۇش تومدىق جىر جيناعىن ءتارجىمالادىم. ءبارى باسپادان شىقتى. «ۇلتتار ادەبيەتى» جۋرنالى قازاقشا باسىلىمىنىڭ شىعۋى جۇڭگو قازاقتارىندا مەملەكەت دارەجەلى تۇراقتى ادەبيەت جۋرنالى بولماۋداي اقتاڭداقتىقتىڭ ورنىن تولتىردى. جۋرنالدىڭ 2013-جىلعى اۋدارما سيلىعىن بەرۋى بىزگە بەرىلگەن شابىت دەپ بىلەمىن. ءوزىم وسى جۋرنالعا ۇسىنىس ەتىلگەن اۋدارماشى جانە رەداكتورمىن. مۇمكىندىگىمشە جۋرنالدىڭ تالابىنان، ولشەم-شارتىنان شىعۋعا قۇلشىنىپ كەلەمىن.
• نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
  عالامتور سالاسىنا دا كوز قىرىڭىزدى سالىپ جۇرەتىن شىعارسىز، قازىر قازاقشا اقپاراتتىق سايتتاردىڭ سانى مولايدى عوي، ساپاسى قالاي بولىپ جاتىر دەپ ويلايسىز؟ نەندەي كەڭەستەرىڭىز بار؟
• جايىربەك مۇحامەتحان ۇلى
  ارينە، ءار كۇنى بولماسا دا، كۇن ارالاتىپ، ەلىمىز بەن شەتەل قازاقتارىنىڭ اقپاراتتىق سايتتارىن شولىپ تۇرامىن. قايسى باسىلىمنان وقىعانىم ەسىمدە قالماپتى، وندا باتىس ەلدەرى وقۋلىقتارىندا «ساۋاتسىز» دەگەن اتاۋعا: «مەكتەپ بەتىن كورمەگەن ادام عانا ساۋاتسىز ەمەس، مۇنان بىلاي كومپيۋتەردى مەڭگەرىپ، عالامتوردى كەزۋ مەن اعىلشىن ءتىلىن بىلمەيتىن ادام دا ساۋاتسىز سانالادى»،-دەپ ۇعىم-تۇسىنىك بەرە باستادى دەلىنىپتى. بۇل ەندىگى جەتكىنشەكتەرگە قاراتىلعان جوعارى تالاپ بولسا كەرەك. وسىعان قاراپ-اق ءبىزدىڭ دە ەندىگى بۋىنىمىز عالامتوردى بىلمەي، زامان كوشىنە ىلەسە المايدى دەپ بايلام جاساۋعا بولادى. قازىر ەلىمىزدە دە، شەتەلدەردە دە قازاقشا اقپاراتتىق سايتتار، گازەت-جۋرنالداردىڭ ەلەكتروندى باسىلىمدارى كوبەيىپ كەلەدى. بىزشە سانى كوپ بولعانىمەن، ساپاسى تاۋىرلەرى ازداۋ. كەيبىرەۋى باستابىندا تەبىندى كەلە جاتىپ، جول ورتادا توقىراپ، توقتاپ قالدى. ال كەيبىرەۋى بىرتىندەپ جاقساردى. فورماسى، ايدار-ايدارشالارى، كوركەمدىك بەينەلەۋ ادىستەرى ت. ب. لارىنىڭ قانداي بولىپ جاتقانى جٶنىندە تون پىشە المايمىن. ماعان ايتەۋ تۇگەلگە جۋىعىنىڭ مازمۇنى ءبىر سارىندى، ءبىر سىدىرعى، ءبىرىزدى سەزىلەدى. ءبىرىن ءبىرى قايتالاۋ باسىم دا، دارالىق از. ەندى كەيبىر جەكە سايتتار، ايماقتىق ەلەكتروندى باسىلىمدار شەتەل قازاقتارىنىڭ اقپارات حابارلارىن كوشىرىپ باسۋ جايتى ورىن تەۋىپ وتىر، بۇل دۇرىس ەمەس دەپ بىلەمىن. ويتكەنى اقپاراتتىق حابارلار ءبىر ەلدىڭ ۇستانىمىن، وي-كوزقاراسىن بىلدىرەدى، وندا ساياسي، مەملەكەتتىك، مادەنيەتتىك سيپات بولادى. ءوز ەلىمىزدىڭ قاتىستى ورىندارىنىڭ بەكىتۋىنەن وتكىزبەي، باسقا ەلدىڭ اقپاراتتىق حابارلارىنءوز الدىنا الباتى، كەلسە-كەلمەس جاريالاي بەرسە، ونىڭ شالىعى بۇكىل قازاق ءتىلدى سايتتارعا تيمەي قويمايدى، بۇعان اباي بولعان وڭ. دەسەدە حالقىمىزدىڭ «كوش جۇرە تۇزەلەدى» دەگەنىندەي جاڭا، الابوتەن، تاڭسىق دۇنيەلەرگە قاي زاماندا دا ەل العاش توسىرقاي، ۇركە قاراعان، ءبىراق ولار بىرتە-بىرتە جالپىلاسقان سوڭ، ەل جاتىرقامايتىن بولعان. ءبىز دە وسىنى مەدەۋ تۇتامىز، ەرتەڭگە كامىل سەنىممەن قارايمىز.
• نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
  تەرمينولوگيا سالاسىنداعى جاپپاي قازاقىلاندىرۋعا قالاي قارايسىز؟ كەي اتاۋلاردىڭ قازاقشا بالاماسى ءساتتى شىققاندىقتان، بۇگىن قولدانىسىمىزعا ەنىپ كەتتى، مىسالى: ءتىنتۋىر، ۇشاق، اۋەجاي ...دەگەندەي. ال، ۇقساماعان كوزقاراستاعىلار، الەم حالىقتارى نەگىزىنەن ورتاق قولداناتىن كەي اتاۋلاردى ءتۇپ نۇسقاسىندا پايدالانۋدى قۋاتتايدى، قاراپ تۇرساڭىز، ەكى ايتىلىمنىڭ دا ءجونى بار سياقتى، «اربا دا سىنباس، وگىز دە ولمەس» ءبىر جول تابۋ كەرەك شىعار؟
• جايىربەك مۇحامەتحان ۇلى
  «ءتىلى ولگەن−ءتىرى ولگەن» دەيدى حالقىمىز. «ءسوزى جوعالعان حالىقتىڭ ءوزى دە جوعالادى» دەگەن ءتىل تاعدىرى ءۇشىن تىنباي ىزدەنىپ، وراسان زور ەڭبەك ەتكەن دانا ويشىل احمەت بايتۇرسىنوۆ. راسۇل عامزاتوۆ: «ەگەر ەرتەڭ تۋعان ءتىلىم جوعالار بولسا، مەن بۇگىن ولۋگە دايىنمىن» دەپ انت بەرگەن ەكەن. ۇلتتىق سالت-سانا، ادەت-عۇرىپ وشكىندەپ بارا جاتقان مىنا زاماندا، بۇگىنگى تاڭدا ءتىل ءبىر ۇلتتىڭ ۇلت بولىپ تۇرۋىنىڭ بىردەن-ءبىر بوگەناي-بەلگىسىنە، العى شارتىنا اينالىپ بارا جاتقانىن اڭعارۋ قيىن ەمەس. 19-عاسىردىڭ سوڭى، 20-عاسىردىڭ باس شەنىندە قازاق دالاسىنا دا ونەر ۇشقىنى ءتۇستى. بەينە جاڭا مادەنيەت قوزعالسى تۇسىنداعى حانزۋ وقىمىسىتىلارى سياقتى شىعىس پەن باتىستىڭ وزىق ويلارىن، العاباسار يدەياسىن قابىلداعان، سونىمەن سۋسىنداعان قازاق زيالىلارى دا مۇمكىندىگىنشە سونى اتاۋ، جاڭا تەرمين، تىڭ بالاما جاساۋعا، تابۋعا تالپىندى. ولار انا تىلمىزدە جاراتىلستىق، قوعامدىق عىلىمدار(تەك) بويىنشا بالامالاندى. ماسەلەن، حيميادا (ءتۇر): وتتەگى، سۋتەگى، كومىرتەگى، قوسىلىس، قوسپا، قىشقىل ءتارىزدى تەرميندەر؛ فيزيكادا: قوزعالىس، سالماق، تارتىلىس، كەرنەۋ، جىلدامدىق سەكىلدى تەرميندەر؛ ماتەماتيكادا: قوسۋ، الۋ، تەڭدەۋ، قالدىق، ءبولۋ، الۋ تەكتەس تەرميندەر؛ استرونوميادا: جۇلدىز(جەتى قاراقشى، ۇركەر، شولپان، ەسەكقىرعان)، اي شارى، قۇس جولى سىقىلدى تەرميندەر؛ فيلوسوفيادا: تانىم، كوزقاراس، وي، سانا، يدەيا، زاڭدىلىق سىندى تەرميندەر؛ ادەبيەتتانۋدا: بۋناق، شۋماق، ۇيقاس، بايانداۋ، بايىمداۋ، اڭگىمە، ولەڭ-جىر ءتارىزدى تەرميندەر؛ انا تىلىمىزدە: راي، شىراي، بارىس، تابىس، ۇستەۋ، باستاۋىش، بايانداۋىش، ساباقتاس سويلەم سياقتى تەرميندەر(تىزە بەرسەك باسقا پاندەردە دە كەزدەسە بەرەدى) ءوز سوزىمىزبەن بالامالانىپ، جۇيەگە ءتۇسىرىلىپ، سول عىلىمداعى ءبىر تۇراقتى اتاۋعا اينالدى. مۇنداي تەرميندەرگە انا تىلىمىزدە ەن-تاڭبا سالىنعاندىقتان عاسىرعا جۋىق ۋاقىتتان بەرى ەشقانداي وزگەرىسكە ۇشىراماي، ەلدىڭ ساناسىنا ءسىڭىپ، تىلىندە قالىپقا ءتۇسىپ، انا تىلىمىزدە تەرمين جاساۋدىڭ، جاڭعىرتۋدىڭ مۇمكىندىگى مولدىعىن ايگىلەپ كەلدى. وكىنەرلىگى وبيەكتيۆ، سۋبيەكتيۆ سەبەپتەر سالدارىنان مۇنداي تەرميندىك بالامالار از جاسالدى، جاسالسا دا جالپىلاسپاي قالدى. كەرىسىنشە، انا تىلىمىزدە بار كەيبىر بالامالاردىڭ، اتاۋلاردىڭ ورنىنا وزگە ءتىلدىڭ تەرميندەرى ورىنسىز تىقپالاندى، كىرىكتى، ورىن يەلەدى.
  
  جاپپاي قازاقىلاندىرۋ ورىنسىز، ولاي ىستەۋ مۇمكىن دە ەمەس. قازاقشا ادام اتتارىن پەتر، يۆان، جەك دەپ قويا بەرسەك، ءبىزدىڭ الپىسپاي، اكىمقازى، ساناتبەك دەگەن ەسىمدەرىمىز جوعالادى. سول سياقتى جاڭا تەرميندەرگە دە جۇزدە ءجۇز بولماسا دا، اندىزداپ جاساپ، بالامالاپ، جاڭعىرتىپ وتىرعان دۇرىس. بۇل ارادا گاپ جاساۋدا ەمەس، جالپىلاستىرۋ مەن جالپىلاسۋدا. دانا ويشىل احمەت بايتۇرسىن ۇلى: «ءبىز سياقتى مادەنيەت جەمىسىنە جاڭا اۋزى تيگەن جۇرت، ءوز تىلىندە جوق دەپ، مادەني جۇرتتاردىڭ تىلىندەگى سوزدەردى العىشتاپ، انا تىلىمەن جات ءتىلدىڭ سوزدەرىن الماستىرا بەرسە، اقىرىندا انا ءتىلىنىڭ قايدا كەتكەنىن بىلمەي ايىرىلىپ قالۋى ىقتيمال. سوندىقتان، مادەني جۇرتتاردىڭ تىلىندەگى ادەبيەتتەرىنىڭ، عىلىم كىتاپتارىن قازاق تىلىنە اۋدارعاندا ءپان سوزدەرىنىڭ دايارلىعىنا قىزىقپاي، انا ءتىلىمىزدەن قاراستىرىپ ءسوز تابۋىمىز كەرەك. سوندا ءبىزدىڭ ءتىلىمىز تازا بولادى»،-دەپتى.
  
  90-جىلدارى ەسىكتىڭ ايقارا اشىلۋىنا، ەلدىڭ مادەنيەت ورەسىنىڭ وسۋىنە، ماماندار مەن وقىمىستىلار قاتارىنىڭ كوبەيۋىنە بايلانىستى انا تىلىمىزدە جاڭا اتاۋ-تەرميندەردى جاساۋدىڭ، بالامالاۋدىڭ، جاڭعىرتۋدىڭ مۇمكىندىگى كۇشەيدى. ءبىرتالاي اتاۋ-تەرمين جاسالدى، قابىلداندى، جۇيەگە ءتۇسىرىلدى. ماسەلەن، ايردروم- اۋەجاي، كاموندروپكا-ءىسساپار، مۇزەي-مۇراجاي، يانۋار-قاڭتار، كالەندار- كۇنتىزبە، فونتان-سۋبۇرقاق، تورسىلداق- وتشاشۋ، شتانكى- زىلتەمىر، ت.ب. بۇلاردان قوعامنىڭ، مادەنيەتتىڭ، شارۋاشىلىقتىڭ دامۋىنا بايلانىستى اتاۋ-تەرميندەردىڭ جاڭارىپ، تۇرلەنىپ، ءتىلدىڭ دە كەمەلدەنىپ، بايىپ وتىراتىندىعىن اڭعارۋعا بولادى.
  
  ەندەشە، وسى تۇستاعىلار قايتكەنى ءجون؟ بىزشە جوعارىدا ايتقانىمىزداي ەندىگى جەردە ءتىلدى تەك اتاۋ-تەرميندەر عانا قورلاندىرادى، باسقا ءسوز تاپتارىن جاساۋ، قابىلداۋ مۇمكىن ەمەس. حالقىمىزدىڭ شارۋاشىلىق اتاۋلارىنا، سىن ەسىمدەرگە، سينونيم سوزدەرگە باي ەكەنى راس. ءبىراق، «تەمىر-تەرسەك، دىبىس-كەسكىن، ەلەكتر-ماگنيت» تەحنيكاسى سالتانات قۇراتىن مۇنان بىلايعى جەردە ولار قاپتاعان قالىڭ تەرميندەرگە «توتەپ بەرە المايدى» ياعني شاراسىزدىق، قىسقالىق ەتەدى. بىزدە اۆتوموبيلدىڭ، راديو قابىلداعىشتىڭ، نەمەسە تەلەديداردىڭ «ىشەك-قارنىنداعى» سانسىز بولشەكتەردىڭ اتى-ءجونىن، سىن-سيپاتىن بىلدىرەتىن سوزدەر جوقتىڭ قاسى. مۇنىڭ ءبارىن ءوز تىلىمىزدە بالايمىز، جاسايمىز دەسەك استامدىق بولار. دەسە دە حانزۋلار وعان دەرلىك ات قويدى. ال ءبىز تىم قۇرىعاندا بىرنەشەۋى بولسا دا، «ءوڭ-تۇرقىن»، «قاسيەت-قالپىن» بىلدىرەتىن قازاقى ات تاپساق ۇلكەن تابىس، ەلەۋلى ەڭبەك، انا تىلىمىزگە قوسقان ۇلەس بولار ەدى. ءبىز حيميالىق ەلەمەنتتەر ىشىندەگى وتتەگى، سۋتەگى، كومىرتەگى دەگەن بالامالاردان ۇتپاساق، ۇتىلعانىمىز جوق. ءوز تىلىمىزدەگى اي اتتارىن جاڭعىرتقانىمىز نۇر ۇستىنە نۇر بولدى! شاما جەتسە قىل اياعى تۇرمىسقا قاجەتتى ۇساق بۇيىمداردان تارتىپ، عىلىم جۇيەسىندەگى تىڭ تەرمين، جاڭا اتاۋلارعا دەيىن انا تىلىندە بەينەلەۋدىڭ جولدارىن ىزدەگەن ءجون. كوپ بولىپ «ىزدەۋ سالىپ»، تەز قابىلداۋعا، جالپىلاستىرۋعا جالپى بەتتىك جۇمىلساق، اتاۋ-تەرميندەرگە «ازان شاقىرىپ، ات قويۋدىڭ»، قازاقى ەن سالىپ، تاڭبا باسۋدىڭ اۋىلى الىستاماي، جۇگى جەڭىلدەرى ابدەن مۇمكىن.
• نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
  ويلاپ وتىرساق، اۋدارما مەن اقپارات سالاسىنداعى كەي كەمشىلىكتەرىمىزدى تەك ءتىل ماسەلەسىنە عانا سايدىرۋىمىزعا بولمايتىن سياقتى. قازاقتىڭ ءتىلى دە وزگە دامىعان تىلدەر سياقتى قازىرگى زامانعى اقپاراتتىق ينفورماتسيالاردى ەركىن بەينەلەۋگە قابىلەتتى دەي الامىز. ەندەشە، ۇزىن – سونار ماقالادان تينامداي وي تۇيىندەي المايتىن ساپاسىز اۋدارمالاردى كىمنەن كورەمىز؟ بالكىم، مۇنى تىلگە دەگەن قۇرمەتسىزدىك، انا تىلگە دەگەن جاۋاپكەرسىزدىك دەپ تۇسىنگەن ءجون شىعار؟ بالكىم، ءتۇپ نۇسقانىڭ مانىنە ۇڭىلمەۋ، ايتىلعان ويدى تۇسىنبەگەندىكتەن ءسوز قۋالاپ اۋدارۋدان تۋىنداۋى مۇمكىن عوي؟
• جايىربەك مۇحامەتحان ۇلى
  دۇرىس ايتاسىز. مۇندا شەبەرلىك دەگەن ماسەلە بار. حانزۋ، قازاق تىلدەرىنىڭ مورفولوگيالىق، سينتاكيستىك، ستيلستيكالىق جاقتارىندا ۇلكەن پارىقتار بولعاندىقتان، ەكى تىلدەن ءبىر-بىرىنە اۋدارما جاساۋدا كوپتەگەن قيىندىق جولىعادى، سوندىقتان بەلگىلى اۋدارما شەبەرلىگىنەن پايدالانۋعا تۋرا كەلەدى. ەكى تىلدە ويلاۋ فورماسىنا، ءتىل قولدانۋ داعدىسىنا، بەينەلەۋ امالياتىنا قاراي، ءتۇپ نۇسقاداعى ويدى، ءمان-مازمۇندى اناعۇرلىم دۇرىس، ءدال جەتكىزۋ ءۇشىن تىلدىك ورتاعا ساي، ءتۇپ نۇسقاداعى ءسوز-سويلەمدى وزگەرتىپ، باسقاشا قۇرىپ جەتكىزۋگە تۋرا كەلەدى. ەگەر مەحانيكالى تۇردە ءتۇپ نۇسقاداعى ءسوز-سويلەمدەردى قاز-قالپىندا اۋدارسا، وندا بەينەلەنەتىن ءتىلدىڭ ءسوز ساپتاپ، سويلەم قۇراۋ زاڭدىلىعى بۇزىلىپ، ءمان-مازمۇننىڭ جاتىق، ەركىن جەتۋىنە مۇمكىندىك بولمايدى. زات ەسىم، سىن ەسىم، ەتىستىك، ۇستەۋ-شىلاۋلاردىڭ ورنى دا سويلەم قۇرىلىسىنا بايلانىستى وزگەرىپ تۇرادى. قازىر اۋدارمادا جالپىلاي ءسوز قوسىپ اۋدارۋ، ءسوز قىسقارتىپ (ىقشامداپ) اۋدارۋ، ورنىن اۋىستىرىپ اۋدارۋ، سويلەمدى بۇتارلاپ اۋدارۋ، بىرىكتىرىپ اۋدارۋ، سويلەمدى بولىمدى-بولىمسىز ەتىپ اۋدارۋ، ىرىقتى-ىرىقسىز ەتىپ اۋدارۋ سياقتى ادىستەر بار. وسىلاردان پايدالانۋ كەرەك. ءبىر عانا مىسال كەلتىرەيىن:
  
  《你是不是要干点活儿挣几个工分？你这个熊样子能干什么？放个屁都怕把你震倒。你跟上小石匠到滞洪闸上去当小工吧，怎么样？回家找把小锤子，就坐在那儿砸石头子儿，愿意动弹就多砸几块，不愿动弹就少砸几块，根据历史的经验，公社的差事都是胡弄洋鬼子的干活«
  
  − ءبىراز جۇمىس ىستەپ ءنومىر تاپقىڭ كەلە مە؟ ءاي، قايدام، مىنا كەيپىڭمەن نە تىندىرارسىڭ؟ ءۇپ ەتكەن جەل شىقسا ۇشىپ كەتەر ءتۇرىڭ بار. ءوزىڭ ايتشى، بادىزشىگە قولعانات بولۋعا جايىڭ قالاي؟ وندا ۇيىڭنەن بالعا اكەل. سوندا بارىپ تاس شاعاسىڭ. ەرىنبەسەڭ كوبىرەك، ەرىنسەڭ ازىراق شاعارسىڭ، كورىپ ءجۇرمىز عوي، كوممۋنانىڭ جۇمىسى قاشان ءبىر ماندۋشى ەدى، اشەيىن ءيت ءمىنىپ، يرەك قامشىلاعان. ( كاكەش قايىرجان ۇلى اۋدارعان مو ياننىڭ «ءجاۋدىر شالعام» پوۆەستىنەن). وسى ابزاتىستاعى استى سىزىلعان سويلەمدەر باسقاشا بالامالارمەن اۋدارىلعان.
• نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
  ءوزىڭىزدىڭ ءتول ادەبي تۋىندىلارىڭىز بەن جيناقتارىڭىز دا بار شىعار؟ قازىر قانداي قوماقتى جۇمىستاردى قولعا الىپ ءجۇرسىز؟
• جايىربەك مۇحامەتحان ۇلى
  ۋنيۆەرسيتەتتە وقىپ جۇرگەن كەزدەن ولەڭ-جىر، قىسقا اڭگىمە جازىپ، ادەبيەتتىڭ قاقپاسىن قاققام. گازەت-جۋرنالداردا اندىزداپ باسىلىپ تۇردى. قوعامعا شىققاننان كەيىن دە كوركەم شىعارما جازىپ ءجۇردىم. ءبىراق ۋاقىتىمنىڭ كوبى اۋدارماعا جۇمسالدى. اۋدارماعا نەگىزىنەن كاسىبي جۇمىسپەن اينالىسۋدان باستاپ كىرىسكەم. الدىڭعى تولقىن ــ اعا بۋىن اۋدارماشىلاردىڭ اۋدارما ونەرىندەگى شەبەرلىگى مەن شەشەندىگىنەن ۇلگى-ونەگە قابىلداپ، ءمان-مازمۇندى ءتۇسىنۋ، بەينەلەۋ، جەتكىزۋ تانىم-تۇسىنىگىمدى، قابىلەتىمدى ۇشتادىم.
  
  «ورتا ازيانىڭ مىقتى ەلباسى ــ نازاربايەۆ»، «تولعاقتى 20 ماسەلە» 3 كىتاپ، «زاڭدار جيناعى»، «شۇعىلالى 80 جىل»، «ازاماتتىق ءمورال قۇرىلىسىن اتقارۋ پروگرامماسى»، «تەلەكەسكىن، فوتوسۋرەت ءتۇسىرۋ ونەرى»، «اۋىل شارۋاشىلىعىن وسىزاماندىرۋ»، «جەر بايلىعىن زاڭ بويىنشا قورعاپ، ودان ۇتىمدى پايدالانۋ تۋرالى»، «قازىنالىق باقىلاۋ ىلىمىنە جالپى شولۋ»، «قازىنا-ەكونوميكاعا قاتىستى زاڭ بىلىمدەرى»، «جياڭ زىمين ماقالالارىنان تاڭدامالىلار»، «ۇلتتار ىنتىماعىن كۇشەيتىپ، وتاننىڭ تۇتاستىعىن قورعاۋ» 3 كىتاپ، «ۇلتتار ىنتىماعىنا قاتىستى 50 ماسەلە»، « جاعراپيا قولدانباسى»، «ۇلت تانۋدان ساۋات»، «جۇڭگونىڭ ەجەلگى تاريحىنا شولۋ»، «اسكەري قايراتكەردىڭ عۇمىرى»، «قازاقتىڭ مادەنيەت تاريحى»، «جەر باسقارۋعا قاتىستى بىلىمدەر»، «رەسپۋبليكا قۇرىلعاننان بەگى جالىندى جاستار» سياقتى كىتاپتاردى بىرلەسىپ اۋداردىم «ايدىن كولىم»، «اسقار تاۋىم»، «دومبىرام» (ولەڭدەر جيناعى)، «عارىشتى اڭساعان عارىپ» (پوۆەست)، « بالاعا جارايسىڭ دەي ءبىلىڭىز»، «ساۋدا ونەرى»، «سۋ بويىندا»، «حالىق جاساقتارى قولدانباسى»، «قورشاعان ورتانى قورعاۋ»، «50 سۇراۋ-جاۋاپ»، «جارىسقا تولى جاھان»، «كۇيكى تىرلىكتىڭ كۇيبەڭى» (پوۆەست)، «جاتتىعۋ» 1-، 2-كىتاپشا، «شينجياڭنىڭ قارىشتاپ دامۋىنا قاتىستى ماسەلەلەردەن سۇراۋ-جاۋاپ»، «ەكولوگيالىق ورتا جانە جاڭاشا اۋىل-قىستاق قۇرىلىسىنان 100 سۇراۋ»، «شارۋالاردىڭ مۇددەسىن قورعاۋعا قاتىستى زاڭدىق ساۋاتتاردان سۇراۋ-جاۋاپ» ت.ب لاردى دەربەس اۋداردىم.
  
  «حان ۋ دي پاتشا»، «قىزىققا تولى كۇندەر-اي»، «نەكە جانە قاستاندىق»، «ءبىر ءداۋىر جاستارى»، «ۋ سويقى»، «ماحاببات ماۋسىمى»، «شيكوۋدان ءوتۋ»، «ارىندى جاستار»، «و، ليتتي»، « قاشقىنداردى قۋعىنداۋ»، «ماۋزىدۇڭنىڭ بالالىق شاعى»، «ماۋزىدۇڭ-1949»، « ارىندى ازاماتتار»، «التىن اتىراۋ»، «انا مەيىرى»، «ازاتتىق»، «باعلان مەن سۇرشونە»، «تاعدىر تالكەگىندە»، «سۇڭعىلا زاڭگوم»، «ءۇش پاتشالىق قيساسى»، «شەشەم مەنىڭ»، «فرانسياداعى كۇندەر».....سياقتى تەلەفيلىمدەردى بىرلەسىپ اۋداردىم.
  
  «جانىمنىڭ جارىعى» اتتى ولەڭدەر جيناعىم شىقتى، «ءتىل−تىنىس، ءسوز−ىرىس» اتتى ماقالالار كىتابىم باسىلدى. بىلتىر جۇڭگو جازۋشىلار قوعامى ۇيىمداستىرعان «جۇڭگو وسىزامان ادەبي تۋىندىلارىنان تاڭدامالىلار» اتتى تۇرلىشە جانرداعى كوركەم شىعارمالاردى اۋدارۋعا قاتىناستىم. اكبار ءماجيت ۇلىنىڭ شىعارمالارىنان تاڭدامالىلار كىتابىن قۇراستىرىپ، كەيبىرەۋىن اۋدارىپ باسپاعا دايندادىم. كوپتەن بەرى «اۋدارماتانۋدىڭ نەگىزدەرى» اتتى كىتاپ جازۋدى قولعا العان ەدىم، بيىل كوكتەمدە باسپاعا بەرگەم، وكىنىشكە وراي، بيىل قازاقشاعا بەرىلگەن كىتاپ ءنومىرى شامالى بولىپ، جوسپارعا ەنبەي قالدى، ءساتى تۇسسە، كەلەر جىلى جارىق كورىپ قالار. قازىر مو ياننىڭ «生死疲劳» اتتى رومانىن اۋدارۋ ۇستىندەمىن.
• نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
  تاماشا سۇحباتىڭىزعا راحىمەت!