تىزبەك ۇلگىسىندەگى دامۋ ارقىلى كاسىپ سالاسى شىت جاڭا بەينەگە ەندى − شاندۇڭ ولكەسى تاي – ان قالاسى جاڭاشا ونەركاسىپتەندىرۋ ارقىلى ەكونوميكانىڭ باياندى قوزعاۋشى كۇشىن جەتىلدىردى

2023.02.28 16:04   كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى

سۋرەتتە: شاندۇڭ ولكەسى تاي - ان شينتاي قالاسى جيلي يۋانچىڭ - بىنتۋ جاڭا ەنەرگيالى ساۋدا اۆتوموبيلىن ءوندىرۋ سەحى. سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى سۇن شياۋحۇي تۇسىرگەن

　　شينحۋا اگەنتتىگى، 2 - ايدىڭ 27 – كۇنى، جينان. تاقىرىبى: تىزبەك ۇلگىسىندەگى دامۋ ارقىلى كاسىپ سالاسى شىت جاڭا بەينەگە ەندى

　　− شاندۇڭ ولكەسى تاي – ان قالاسى جاڭاشا ونەركاسىپتەندىرۋ ارقىلى ەكونوميكانىڭ باياندى قوزعاۋشى كۇشىن جەتىلدىردى

　　شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى سۇن شياۋحۇي

　　تۇتاس تىزبەك بويىنشا دامۋ تيپتە بۇرىلىس جاساپ، دارەجەنى جوعارىلاتۋعا دەم بەردى، نازاردى جاسىل، تومەن كومىرتەكتى كاسىپ سالاسىنىڭ ابزالدىعىنا شوعىرلاندىرىپ، جاڭالىق اشۋدىڭ ىركىلىسسىز بولۋىنىڭ «قاينار كوزىن» قامتاماسىز ەتتى... شاندۇڭ ولكەسى تاي - ان قالاسى جاڭاشا ونەركاسىپتەنۋدى ىلگەرىلەتۋدى ەكونوميكانىڭ باياندى قوزعاۋشى كۇشىن جەتىلدىرۋدىڭ رەال جولى ەتىپ، ساپالى دامۋدا قارقىندى جەدەلدەتۋ جاعدايىن جارىققا شىعاردى.

　　تىزبەك ۇلگىسىندەگى دامۋ قارقىندى تەزدەتىپ، دارەجەنى جوعارىلاتتى

　　تاي - ان شينتاي قالاسى جيلي يۋانچىڭ -بىنتۋ جاڭا ەنەرگيالى ساۋدا اۆتوموبيلىن ءوندىرۋ سەحىنا بارعاندا، جۇمىسشىلاردىڭ ءتارتىپتى تۇردە قۇراستىرۋمەن قاربالاس بولىپ جاتقانىن كوردىك.

　　«سەرىكتەستىگىمىزدىڭ قازىر 1560 تاپسىرىسى بار، ءوندىرىستى 3 - ايدىڭ ورتا شەنىنە دەيىن تىعىز ورنالاستىرىپ قويدىق. جۇمىسشىلار تۇگەلدەي جۇمىس ورىندارىنا قايتىپ ۇستەمە جۇمىس ىستەپ، قارقىندى تەزدەتۋدە، وسىلايشا تاپسىرىستى ءدال ۋاعىندا ورىنداۋعا كەپىلدىك ەتپەكپىز» دەدى سەرىكتەستىكتىڭ باس ديرەكتورى ۋ جينكى.

　　شينتاي قالاسىندا 227 اۆتوموبيل جانە ۇساق بولشەكتەر كاسىپورنى، سونداي - اق 10 مىڭعا جۋىق اۆتوموبيل ونىمدەرى بار، مەملەكەت بويىنشا ورتاشا، اۋىر تۇرپاتتى اۆتوموبيل بولشەكتەرىن وندىرەتىن بازا، ۇزاق ۋاقىتتان بەرى تۇتاس اۆتوموبيل جاساۋ كاسىپورنى كەمشىل بولىپ كەلدى. بىلتىر كاسىپ ابزالدىعىنا سۇيەنىپ، تىزبەك ۇلگىسىندەگى ساۋداگەر شاقىرۋعا سۇيەنگەن شينتاي تاي - ان قالاسىنىڭ تۇڭعىش جاڭا ەنەرگيالى اۆتوموبيل نىسانى جيلي يۋانچىڭ - بىنتۋ جاڭا ەنەرگيالى ساۋدا اۆتوموبيل نىسانىن ءساتتى ەنگىزدى ءارى تاياۋدا تۇڭعىش اۆتوموبيل لەنيادان ءساتتى شىعارىلدى.

　　«ىزبەك ۇلگىسىندەگى ساۋداگەر شاقىرۋ وي جەلىسى تاي - ان قالاسىنىڭ جاڭاشا ونەركاسىپتەنگەن قۋاتتى قالا قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋدەگى وزەكتى تۇتقاسى سانالادى». تاي - ان قالالىق ونەركاسىپتى ىلگەرىلەتۋ كوميتەتى پارتكومىنىڭ شۋجيى سۇڭ حۇڭيىن بىلاي دەپ تانىستىردى: ءبىز جاڭاشا ونەركاسىپتەنگەن قۋاتتى قالا قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋ كوميتەتىن قۇرىپ، كاسىپ شوعىرىن دامىتۋدىڭ تىزبەكتى ورنالاستىرۋىن ىلگەرىلەتىپ، كاسىپ شوعىرىنىڭ جەدەل قالىپتاسۋىن جەبەپ، ءار جاقتىڭ سۋبيەكتيۆ بەلسەندىلىگىن جۇمىلدىردىق. سونىمەن بىرگە، 160 تان استام كادردى تاڭداپ اۋىستىرىپ، قالالىق ونەركاسىپتى ىلگەرىلەتۋ كەڭسەسى مەن ءارقايسى كاسىپ تىزبەگى ارناۋلى توبىن تولىقتاپ، ءبىرىنشى شەپكە بارىپ كاسىپورىندار مەن نىسان قۇرىلىسىنا قىزمەت وتەۋدى جولعا قويدىق.

　　تاي – ان فەيچىڭ قالاسىندا جەرگىلىكتى ورىن «تىزبەك يەسى» كاسىپورنى شاندۇڭ رۇيفۋ ليتي كاسىبى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ شوعىرلاندىرۋ، جەتەكتەۋ اسەرىن ساۋلەلەندىرىپ، 19 ۇزارتىلعان تىزبەكتى تولىقتاۋ نىسانىن شوعىرلاندىرىپ، «ليتي سۇرىپتالعان كەنىن وڭدەۋ − نەگىزدىك ليتي تۇزى − وڭ، تەرىس ەلەكترودتى ماتەريال − باتەريا بولشەكتەرىن قۇراستىرۋ − جاراقسىز باتەريانى جيناپ الىپ پايدالانۋ» سىندى تولىق پەريودتى كاسىپ سالاسى تىزبەگىن قالىپتاستىردى.

　　فەيچىڭ قالالىق پارتكومنىڭ شۋجيى جاڭ لي بىلاي دەدى: سايكەستى تولىق بولۋ ابزالدىعىنا سۇيەنىپ، فەيچىڭ قالاسىنداعى كوپتەگەن ليتي جەلىلەس ونىمدەرىنىڭ ءوندىرىس وزىندىك قۇنى كورنەكتى تومەندەدى، پايداسى كورنەكتى بولدى، ليتي باتەرياسىنىڭ جالپى ءونىم قۇنى 10 ميلليارد يۋاننان استى.

　　«تاي - ان بيىل تىزبەكتى ورناتۋ، تىزبەكتى ۇزارتۋ، تىزبەكتى تولىقتاۋ، تىزبەكتى كۇشەيتۋ تەبىنىن ۇزدىكسىز ارتتىرىپ، ەكونوميكانىڭ ساپاسىن جاقسارتىپ، مولشەرىنىڭ ۇيلەسىمدى ارتۋىن ىلگەرىلەتەدى» دەدى تاي - ان قالالىق پارتكومنىڭ شۋجيى ياڭ حۇڭتاۋ.

　　جاسىل، تومەن كومىرتەكتى قوزعاۋشى كۇش شىت جاڭا بەينەگە ەندى

　　قازىر تاي - ان قالاسى داييۋە رايونى داۋىنكوۋ قالاشىعىنا ورنالاسقان تايشان گيپس شەكتى سەرىكتەستىگى بەيجيڭگە تولايىم ساتىلاتىن تاقتا تاپسىرىسىن ورىنداۋعا جەدەل كىرىستى، كاسىپورىن جاڭا تەحنيكانى، جاڭا تەحنولوگيانى جالپىلاستىرعاننان بەرى ءونىمنىڭ وزىندىك قۇنى تومەندەپ قانا قويماي، كومىر قىشقىل گازىن شىعارۋ مولشەرى %20 تومەندەدى.

　　«ءبىز ىستىق جەلمەن تىكە كەپتىرۋ تەحنيكاسىن اشىپ، ەكى رەت ىستىق اۋىستىرۋدى ءبىر رەت ىستىق اۋىستىرۋعا وزگەرتىپ، جىلۋ ونىمدىلىگىن %85 كە جەتكىزىپ، وزىندىك قۇندى ۇنەمدەۋمەن بىرگە، لاستانۋدى دا تومەندەتتىك» دەدى تايشان گيپس شەكتى سەرىكتەستىگى پارتكوم شۋجيىنىڭ ورىنباسارى جاڭ جيانچۇن.

　　فەيچىڭ قالاسى تۇز ۇياشىعىنىڭ اۋانى سىعىپ، ەنەرگيا ساقتاۋ ەلەكتر ستانسياسى نىسانى قۇرىلىسىنىڭ جۇمىس باسىندا تۇتاس سالاداعى دەربەس ءبىلىم مەنشىك ۇقىعىنا يە 300 مەگاۆاتتىق اۋا سىعىپ، ەنەرگيا ساقتاۋ نىسانى جەدەل ىلگەرىلەتىلۋدە. بۇل نىسان تۇگەلدەي سالىنىپ بولعاننان كەيىن ءبىر ساعاتتا 300 مىڭ كيلوۆات - ساعات توك تاراتادى.

　　مادەنيەت، ساياحات جاعىنداعى ايگىلى قالا رەتىندە تاي - ان جاڭاشا ونەركاسىپتەندىرۋدى ىلگەرىلەتۋ بارىسىندا جاسىل، تومەن كومىرتەكتى بولۋدى باستان - اياق وزەكتى مازمۇن ەتتى.

　　تاي - ان قالالىق دامۋ جانە رەفورما كوميتەتىنىڭ مەڭگەرۋشىسى شۇي جاۋبيڭنىڭ تانىستىرۋىنا قاراعاندا، تاي - ان قالاسى كاسىپ سالاسى ارناۋلى جوباسىن جوعارى ولشەممەن جاساپ، مەشەۋ ءوندىرىس قۋاتىن قاتاردان قالدىرۋدى جەدەلدەتۋ ارقىلى جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپتەردى جەتىلدىرگەن، زورايتقان.

　　كوپتەگەن كاسىپورىن تيبىن وزگەرتىپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى بەلسەنە ىلگەرىلەتكەن جاعدايدا ەكونوميكا ساپالى دامۋعا ۇزدىكسىز قادام تاستادى. ساندى مالىمەتتە كورسەتىلۋىنشە، قازىر تاي - اندا سۋ، اتموسفەرا، توپىراق سياقتىلاردىڭ ورتا ساپاسى كورسەتكىشى وتكەن جىلدىڭ ۇقساس مەزگىلىندەگىدەن زور دارەجەدە جاقسارعان.

　　فاكتورلاردى قامتاماسىز ەتۋ ومىرشەڭدىك كۇشكە دەم بەردى

　　تاياۋدا تاي – انداعى ءبىر ينتەرنەت عىلىم - تەحنيكا سەرىكتەستىگىندە شيكىزات ساتىپ الۋ سەبەبىنەن قارجى تاپشىلىعى جارىققا شىقتى. جەرگىلىكتى ورىنداعى سيفرلى ەكونوميكا كاسىپ تىزبەگىنە فينانس جاعىنان جەتەكشىلىك ەتۋ اترەتى جاعدايدى ۇعىسقاننان كەيىن، ارناۋلى ادام ورنالاستىرىپ، ماتەريال جيناپ، ۇستەمە جۇمىس ىستەپ، ءبىر اپتاعا جەتپەيتىن ۋاقىتتا 50 ميلليون يۋان سەنىمدىلىگىن تەكسەرىپ بەكىتىپ، سەرىكتەستىكتىڭ قارجى تاپشىلىعىن باسەڭدەتىپ، قالىپتى اينالىمىنا كەپىلدىك ەتتى.

　　تاي - ان قالالىق جەرگىلىكتى فينانستى باقىلاۋ - باسقارۋ مەكەمەسىنىڭ باستىعى ني جيانجۇننىڭ تانىستىرۋىنا قاراعاندا، فينانسقا جەتەكشىلىك ەتۋ اترەتى تاي - ان قالاسىنىڭ جەرگىلىكتى ورىننىڭ تۇلعالىق ەكونوميكاسىنا جانە شاعىن، ۇساق كاسىپورىندارعا فينانستىق قولداۋدى كۇشەيتۋ ءۇشىن قۇرعان قوسىنى ەكەن، ولار 29 فينانس ورنىنان 120 ادامدى تاڭداپ، 13 جاڭاشا ونەركاسىپتەندىرۋ كاسىپ تىزبەگىنە فينانس جاعىنان جەتەكشىلىك ەتۋ اترەتىن قۇرىپ، فينانستىق جەتەكشىلىك ەتۋدىڭ باعىتتامالىلىعى مەن ونىمدىلىگىن جاپپاي جوعارىلاتقان.

　　فاكتورمەن قامتاماسىز ەتۋ نىسان قۇرىلىسىنىڭ شەشۋشى ءتۇيىنى سانالادى. تاي - ان ساۋدا ورتاسىن ساپالىلاندىرىپ، بايلىق فاكتورىن شوعىرلاندىرىپ، جاڭالىق اشۋ، جاسامپازدىق قۋاتىن تاسقىنداتىپ، ساپالى دامۋدى پارمەندى كەپىلمەن قامدادى.

　　«كاسىپورىن بىزگە قانداي فاكتورلىق قامتاماسىزدىق قاجەت ەكەنىن ايتسا بولعانى، ءبىز ءتىزىم جاساپ، قاتىستى تاراۋلارعا تىكەلەي جەتكىزىپ، شەكتى مەرزىمدە بىتىرەمىز» دەدى سۇڭ حۇڭيىن.

　　مىسالى، جەرمەن قامداۋ جاعىندا، تاي - ان ءالى پايدالانىلماعان جەرلەردى جالپى بەتتىك تەكسەرىپ، ورىن تاڭداۋداعى بەس ءتۇستى كارتا سىزىپ، جەردەن پايدالانۋ رەسمياتىن وتەۋگە قاجەتتى ۋاقىت شەگىنە قاراي رەڭىن ايىرىپ، كاسىپورىندارعا تىكەلەي جەر بەرۋ شارتىنا جەتەتىن «قىزىل ءتۇستى» جەردى الدىمەن تانىستىرادى؛ ولكە بويىنشا تۇڭعىش رەت جاسالعان ماڭىزدى قارجى قوسۋ نىسانى «جاسىل پاسپورت» تۇزىمىندە ءىرى نىسانداردى تىزىمدەۋ، نىسان تۇرعىزۋدان قۇرىلىس جۇرگىزۋگە رۇقسات بەرۋگە دەيىنگى ءارقايسى بۋىن ساپالىلاندىرىلىپ، فۋنكتسيالىق تاراۋلار مەن قىزمەت وتەۋ ارناۋلى قىزمەتكەرلەرىنىڭ جالپى بارىسى قاداعالانىپ، راسمياتتارىنىڭ قارقىنى ٪75 تەزدەتىلدى.

　　«ءبىرقىدىرۋ پارمەندى رەفورما شارالارى تاي - انداعى 13 كاسىپ تىزبەگىنىڭ ومىرشەڭدىك كۇشىن تاسقىنداتىپ، جاڭاشا جاساۋ كاسىبىنىڭ ەكونوميكانى قارىشتاپ دامىتۋىنا مۇمكىندىك جاسادى» دەدى ياڭ حۇڭتاۋ.

　　كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى