يان - اننىڭ الما كاسىپ سالاسىنداعى جاڭاشا وندىرگىش كۇش (كوكتەم مەرەكەسىندە نەگىزگى ساتىنى ارالاۋ)

كوكتەم مەرەكەسى تاياپ قالدى، يان ـ ان الماسى قامبادان شىعارىپ، ساتۋدىڭ قاۋىرت مەزگىلىنە ءوتتى.

زەردەلى زات اينالىمى ورتالىعىندا الما ءبىر جاشىككە ءبىر ەكىلىك ءنومىر جاپسىرىلىپ تيەلىپ جاتىر، وسىلايشا تۇتىنۋشىلاردىڭ جاس كۇيىندە، الاڭسىز تۇتىنۋىنا مۇمكىندىك جاسالدى؛ جىنتىكتەي مانەرلەۋ سەحىندا المادان ءار ءتۇرلى ءونىم وندىرىلۋدە.

باس شۋجي شي جينپيڭ 2022 ـ جىلى 10 ـ ايدا شانشيدىڭ يان ـ ان قالاسىندا قىزمەت تەكسەرگەندە بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”الما ەكپەشىلىگىن بار كۇشپەن دامىتۋدىڭ ورايلى ءساتى كەلدى، جەرى شۇرايلى، ەلى تىنىستى دەۋگە بولادى، بۇل ەڭ تاماشا، ەڭ لايىقتى كاسىپ سالاسى، بولاشاعى زور“.

باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ تاپسىرماسىن ەستە بەرىك ساقتاعان يان - ان جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى دامىتۋ ارقىلى الما كاسىپ سالاسىن عىلىم ـ تەحنيكا جولىنا، ساپا جولىنا، ماركا جولىنا ءتۇسىرىپ، ”ءداستۇرلى كاسىپ سالالارىن جاڭالاپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋ دا جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى دامىتا الادى“ دەگەندى ءتۇسىندىردى، ”اۋىل ـ قىستاقتىڭ ءورىسى كەڭ، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ بولاشاعى زور“ ەكەندىگىن دە جاندى ءتۇسىندىردى.

ساتىلىمنىڭ جاقسى بولۋى نەمەنەگە سۇيەنەدى؟

المانى ”CT گە سالىپ تەكسەرۋ“ ارقىلى تاڭداپ، ىلگەرىندى - كەيىندى 16 جۇمىس ءتارتىبىن جۇرگىزدى، ساپا حاۋىپسىزدىگىنىڭ جالپى بارىسىن قۋزاستىرۋعا بولادى

”ءبىزدىڭ المامىز وتە ءوتىمدى“. شانشي ۋاڭجاڭگۇي اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋ شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى ۋاڭ چاۋ تاڭداۋلى جەمىستەردى نۇسقاپ تۇرىپ بىلاي دەدى: اۋىرلىعى 350 گرام، قانت دارەجەسى 16 گرادۋس، جەمىستىڭ وڭ ـ سول ەكى جاعىنىڭ جوعارى ـ تومەندىك پارقى ءبىر ميلليمەتردەن اسپايدى...

بارلىق جاعىنان ”عىلىم - تەحنيكالىق ۇلگى“ ورناتتى، قاتاڭ ىرىكتەۋدەن وتكىزدى، تابيعي تۇردە باعاسى جوعارىراق بولادى.

يان ـ ان تابيعي سەرىك اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋ شەكتى سەرىكتەستىگى گانچۋان جيناۋ ـ جونەلتۋ، مانەرلەۋ بازاسىندا زەردەلى جەمىس تاڭداۋ جەلىسى قاربالاس جۇمىس جۇرگىزۋدە.

قىپ - قىزىل الما جەمىس تاڭداۋ جولىنا كىرىپ، ”CT تەكسەرۋىنە“ دايىندالدى. سەرىكتەستىكتىڭ باس ديرەكتورى فاڭ حاۋ ءبىر ـ بىرلەپ نۇسقاپ بىلاي دەدى: ”سىرتقى ءبولىم“ تەكسەرۋىندە جەمىس ءپىشىنى، ۇلكەن ـ كىشىلىگى، اقاۋى سياقتىلار قامتىلعان؛ ”ىشكى ءبولىم“ تەكسەرۋىندە قانت دارەجەسى، كوگەرۋ وزەگى، قارايۋ سياقتى فاكتورلارعا نازار اۋدارىلىپ، تيتتەي دە اقاۋى جوقتارى ىرىكتەلەدى.

ءتۇرلى ”تەكسەرۋ كورسەتكىشتەرىنە“ نەگىزدەلىپ دالمە ـ ءدال سۇرىپتاپ، ونان سوڭ اۆتوماتتى اۋىرلىق ولشەۋ يندۋكسيا جۇيەسى دارەجەگە ايىرعاننان كەيىن، الما تۇرلىشە جولدارمەن شىعادى. ”ىلگەرىندى ـ كەيىندى 16 جۇمىس ءتارتىبى ارقىلى ەگجەي ـ تەگجەيلى سۇرىپتالعاننان كەيىن عانا جاشىككە سالۋعا بولادى“ دەدى فاڭ حاۋ.

مۇنداي جەمىس تاڭداۋ جەلىسى يان - اندا 189 عا جەتتى. زەردەلىلەندىرىپ سۇرىپتاۋ، دارەجەگە، باعاعا ءبولىپ ساتۋ، دارالىق قاجەتتى قاناعاتتاندىرۋ باسقىشتارى ورىندالىپ، ورتا ەسەپپەن ءار كيلوگرام المانىڭ باعاسى ءبىر يۋاننان 2.4 يۋانعا دەيىن جوعارىلاتىلادى.

جاقسى المانى جاقسى باعادا ساتۋعا بولادى، تۇتىنۋشىلاردىڭ مويىنداۋى وتە ماڭىزدى.

شانشي ديڭدۋان جەمىس شارۋاشىلىعى عىلىم ـ تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگىندە ءاربىر الما جاشىگىنە ساپا حاۋىپسىزدىگىن قۋزاستىرۋ بەلگىسى جاپسىرىلعان، ءۇنحات ارقىلى جايمالاعاندا، بۇل المانى قايسى باعبان وسىرگەنىن، قانداي تىڭايتقىش بەرىپ، قانداي قاعاز دوربا كيگىزگەنىن ءبىر كورىپ ـ اق بىلۋگە بولادى. ”ساپا حاۋىپسىزدىگىنىڭ جالپى بارىسىن قۋزاستىرۋعا بولادى، تۇتىنۋشىلاردىڭ الاڭسىز تۇتىنۋىنا، جاقسى المانى ىقىلاسپەن ساتىپ الۋىنا مۇمكىندىك جاسايمىز“ دەدى سەرىكتەستىكتىڭ باس جوراسى جاۋ حىڭلياڭ.

يان - اندا الما ساتۋدىڭ جاڭا ۇلگىسى، جاڭا كاسىپ كۇيى ۇزدىكسىز جارىققا شىقتى − الما عالامتورمەن توعىستى، 2024 - جىلى ەلەكتروندى ساۋدانىڭ ساتىلىم جالپى سوماسى مەجەمەن 4 ميلليارد 500 ميلليون يۋاننان استتى؛ بۇكىل ەلدەگى ءىرى قالالاردا 152 تىكە ساتۋ دۇكەنى اشىلىپ، ورتا، جوعارى دەڭگەيلى بازارداعى ساتىلۋ مولشەرى %60 تەن استى؛ جۇڭگو - ەۆروپا كەزەكشى پويەزىنە تيەلىپ، قۇرلىق - تەڭىز بىرلەسكەن تاسىمالىمەن جيىنى 30 نەشە مەملەكەت پەن رايونعا ەكسپورت ەتىلدى، يان - اندا الما ءوتىمدى بولدى.

ءپىشىنىنىڭ ادەمى بولۋى نەگە سۇيەنەدى؟

اۋا رايى ءىرى ساندى مالىمەتى گۇلدى قورعادى، بۇرشاقتان ساقتانۋدىڭ تولىق اۆتوماتتى تورى جەمىستى قورعادى، سۋ مەن تىڭايتقىش ءبىر تۇلعالاندىرىپ تامشىلاتۋ جولىمەن بەرىلدى

الما ءوتىمدى بولۋدا الدىمەن سورتى جاقسى بولۋ كەرەك.

”4000 جىڭ تاڭداۋلى جەمىس 75 مىڭ يۋانعا ساتىلدى“. لوچۋان اۋدانى شىتوۋ قالاشىعىنىڭ باعبانى سۇي ۋەيدۇڭ ەككەن تاڭداۋلى جەمىستىڭ اتى ”چينسۇي“، ونى باتىس سولتۇستىك ەگىن، ورمان شارۋاشىلىعى عىلىم ـ تەحنيكا داشۋەسى لوچۋان الما تاجىريبە پۋنكتى زەرتتەپ جەتىلدىرگەن، جۇمساق، شىرىندى، حوش ءيىسى اڭقىعان، تىعىز ەگۋگە بولادى، باپتاۋعا قولايلى، سۋ، تىڭايتقىشتى ۇنەمدەيدى.

الما اعاشى تۇقىم مەن تەلىتۋشى اعاش سىندى ەكى بولەكتەن بۋدانداستىرىلىپ جەتىلدىرىلگەن، سورتتىڭ ۇستىڭگى جارىمى "چيپ"، تەلىتۋشى اعاش − جەر استى بولەگى، ىرگە تاسى.

ءبىر مەزگىلدەن بەرى ەلىمىزدە ەگىلگەن المانىڭ كوبى يمپورت ەتىلگەن تەلىتۋشى اعاشتان جەر بەتىندەگى مايدا ۇشىن تەلۋ ارقىلى جەتىلدىرىلگەن. قازىر يان - اندا ۋىتسىزداندىرىلعان تەلىتۋشى − ۋچيچيۋزى زەرتتەپ جاسالدى.

مەملەكەتتىك الما كاسىپ سالاسى تەحنيكا جۇيەسى يان ـ ان جالپىلىق سىناق پۋنكتىنىڭ باستىعى زوۋ ياڭجۇن بىلاي دەپ تانىستىردى: ”ۋچيچيۋزى + چينسۇي“ تەلىتۋشى بۇتاقتى بىرىكتىرىپ، ”جۇڭگو چيپىنە“ ”جۇڭگو تامىرىن“ جالعاپ، كورىنىسى تاماشا، بازار قارسى الاتىن الما جەتىلدىرىپ، يان ـ انعا الما كاسىپ سالاسى جوعارى ساپالى دامۋىنىڭ ىرىقتىلىق ۇقىعىن مىقتاپ يگەرتتى.

جەمىس باعىنان جاقسى الما الۋدا ءاربىر ءوندىرىس بۋىنىن ويداعىداي مەڭگەردى.

”وسى ماۋسىمدا المادان مول ءونىم الۋ اۋا رايى ءىرى ساندى مالىمەت قىزمەت وتەۋىنىڭ ارقاسى“ دەدى جىدان اۋدانى شينلۇڭ جەمىس ـ جيدەك، كوكونىس شارۋالار كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ جاۋاپتىسى ان گۋاڭرۇڭ اسەرلەنە.

2024 – جىلى 4 - ايدىڭ 22 - كۇنى تۇننەن 23 - كۇنى تاڭەرتەڭگە دەيىن جىدان اۋدانىندا تومەن تەمپەراتۋرالى قىراۋ ۇسىگى پايدا بولدى. 3 كۇن بۇرىن ان گۋاڭرۇڭ الدىن الا مالىمەت تاپسىرىپ العان ەدى. 4 - ايدىڭ 23 ـ كۇنى تاڭ سارىدە ”الما تىنىشتىعى اۋا رايى“ شاعىن قولدانىس جۇيەسى ساقتىق دابىلىن قاقتى، ەرتەدە ـ اق دايىندىعى بار ان گۋاڭرۇڭ سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ مۇشەلەرىن باستاپ وت جاعىپ، ءتۇتىن تۇتەتىپ، جەمىس اعاشتارىن گۇل اشۋ مەزگىلىندەگى ۇسىك اپاتى وتكەلىنەن ءساتتى وتكىزدى.

يان ـ ان قالالىق اۋا رايى مەكەمەسى ەكولوگيا جانە اۋىل شارۋاشىلىق اۋا رايى ورتالىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ليۋ جىچاۋ بىلاي دەپ تانىستىردى: بۇكىل قالا بويىنشا 1684 جەمىس باقشاسى اۋا رايى پۋنكتى جاڭادان سالىندى، اۋا رايى ساندى مالىمەتى اناعۇرلىم دالمە ـ ءدال بولدى، جەمىس شارۋاشىلىعىندا اۋا رايىنا بايلانىستى اپاتتان ساقتانۋ، اپات زيانىن ازايتۋ جۇيەسى ساندى مالىمەتتى جيناعاننان كەيىن، زەردەلىلەنگەن الدىن الا مالىمەت بەرۋ جانە گۇل اشۋ مەزگىلىندەگى ۇسىك اپاتىن باعالاۋ شاعىن قولدانىس جۇيەسى ارقىلى دەر كەزىندە جاريالاپ، باعبانداردىڭ دەر كەزىندە ءونىمدى توتەپ بەرۋىنە كومەكتەستى.

كوكتەمگى اۋا رايى ۇلكەن ساندى مالىمەتى گۇلدى قورعادى، جاز، كۇز ماۋسىمدارىندا بۇرشاقتان اۆتوماتتى ساقتانۋ تورى جەمىستى قورعادى؛ الاسارتىپ، ءجيى ەگىپ، ونىمدىلىگى ەسەلەپ ارتتى؛ سۋ مەن تىڭايتقىشتى ءبىر تۇلعالاندىرىپ تامشىلاتىپ سۋارۋ ارقىلى سۋ، تىڭايتقىش ۇنەمدەلدى؛ ءشوپ وتاعىش ورنىنا ءشوپ وسىرمەيتىن جامىلشى جابىلىپ، قۇرت ولتىرەتىن دارىلەردىڭ ورنىن قۇرت ولتىرەتىن شىراق باستى... باعباندار المادان مول ءونىم الدى، ساپاسى اناعۇرلىم جاقساردى، يان ـ انداعى المانىڭ ساپالى جەمىس بەرۋ شاماسى %85 تەن استى.

”جوعارى دەڭگەيلەندىرۋدىڭ“ رولى قانداي؟

جاڭالىق اشۋ تىزبەگى كاسىپ تىزبەگىن جەتەكتەدى، ”ءونىم ساتۋ“ ”ماركا ساتۋعا“ ويىستى، ”قىزىل جەمىس“ ”التىن جەمىسكە“ اينالدى

جاس جەمىس ساتۋدان سىرت، الما كاسىپ سالاسىندا قانداي زور ءىس تىندىرۋعا بولادى؟

كاسىپ سالاسى تىزبەگى، جاڭالىق اشۋ تىزبەگى، ماركا تىزبەگى، قۇن تىزبەگى، فاكتور تىزبەگى سىندى بەس تىزبەك سايكەستى، يان ـ ان الما كاسىپ سالاسىن وسىزاماندانعان ءىرى كاسىپ سالاسى ەتىپ قۇرىپ شىعۋعا بار كۇشىن سالىپ، ”قىزىل جەمىستى“ ”التىن جەمىسكە“ اينالدىردى.

تەحنيكادا جەدەل قامال الىپ، جاڭالىق اشۋ تىزبەگىمەن كاسىپ سالاسى تىزبەگىن جەتەكتەدى، الما كاسىپ سالاسى ”كونە ماركادان“ ”ىقپالدى ماركاعا“ قاراي دارەجەسىن جوعارىلاتتى.

المالار جىنتىكتەي مانەرلەۋ ارقىلى بال سياقتى قويۋ جەمىس شىرىنىنا اينالادى. ي - تيان جەمىس شىرىنى (شانشي) شەكتى سەرىكتەستىگىندە الما جاڭا ءبىر قىرىنان بازارعا سالىندى.

”تۇتاس بارىستاعى عىلىم ـ تەحنيكالىق قامتىلىم ءبىرشاما جوعارى“. سەرىكتەستىك ءوندىرىس ءبولىمىنىڭ باستىعى شى جۇنچياڭ مىسال كەلتىرىپ بىلاي دەدى: ”ءسۇزۋ بۋىنىندا جيىنى 7 دارەجە بار، ەڭ نازىك ءبىر دارەجە 0.02 ميكرومەترلىك جارعاق تۇتىكشەمەن ءسۇزىپ، المانىڭ ’لايلانعان شىرىنىن‘ ’تازا شىرىنعا‘ اينالدىرادى“.

كوپ ساتىلى پايدالانىپ، كوپ بۋىندا قۇندى ارتتىردى، يان - اندا جەمىس - جيدەك ونىمدەرىن جىنتىكتەي مانەرلەيتىن 37 كاسىپورىن بار، ولار جىلىنا 631 مىڭ توننا جاس جەمىس مانەرلەيدى، مەجەمەن 2024 - جىلى يان - اندا المانىڭ تۇتاس كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ ءونىم قۇنى 55 ميلليارد يۋانعا جەتپەك.

”يان ـ ان المانى جىنتىكتەي مانەرلەۋدە تاعى جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى جەدەل جەتىلدىرىپ، ۇستەمە قۇنى جوعارى اناعۇرلىم كوپ ونىمدەردى اشىپ، كاسىپ سالاسى ونىمدىلىگى مەن باعباندارادىڭ كىرىسىن ونان ارى جوعارىلاتتى“ دەدى مەملەكەتتىك الما كاسىپ سالاسى تەحنيكا جۇيەسىنىڭ بۇرىنعى اعا عالىمى ما فىڭۋاڭ.

فاكتورلار ساپالىلانىپ، شوعىرلانىپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگى قۇن تىزبەگىن جوعارىلاتتى، يان ـ ان الماسى ”ءونىم ساتۋدان“ ”ماركا ساتۋعا“ قاراي جەدەل بۇرىلىس جاسادى.

”الما +“ ءتىپتى دە كوپ ”ارتقان قۇن بۇرشىگىن“ جەتىلدىردى. لوچۋان الماسىنىڭ قاتىستى كاسىپ سالالارى شوعىرلانعان رايونىندا قامبادا ساقتاۋ، قوراپتاۋ، جىنتىكتەي مانەرلەۋ سياقتى كاسىپورىندار ىركەس ـ تىركەس ىرگە تەپتى. ”ءبىز عىلىم ـ تەحنيكا، دارىندى سياقتى وزىق فاكتورلاردى شوعىرلاندىرىپ، تىزبەكتى ۇزدىكسىز ۇزارتىپ، تىزبەكتى تولىقتاپ، ’لوچۋان الماسى‘ ماركاسىنىڭ باسىمدىعىن ونان ارى كۇشەيتەمىز“ دەدى باقشا رايونىن باسقارۋ كوميتەتى مەڭگەرۋشىسىنىڭ ورىنباسارى ياڭ حۇي.

”لوچۋان الماسى“ ماركاسىنىڭ قۇنى ۇزاق ۋاقىتتان بەرى بۇكىل ەل بويىنشا جەمىس - جيدەك تۇرىندەگى ماركالاردىڭ قۇنى قاتارىندا الدىڭعى ورىندى يەلەپ، ”كوككە كوتەرىلىپ“، 30 نەشە كەلەلى جارىستى، ءماجىلىستى ءوز اتىمەن وتكىزدى، ”يان - ان الماسى“ التىن ماڭدايشالىعى دا بارعان سايىن جارقىراي ءتۇستى.

تاياۋدا ”المانى جوعارى ساپالى دامىتۋدا الدىمەن اتقارىلاتىن رايون“ قۇرۋدى وراي ەتىپ، يان - ان المانىڭ ماركا دارەجەسىن جوعارىلاتۋعا كىرىسىپ، ”جۇڭگو الماسىنىڭ جوعارى دەڭگەيلى ماركاسىن جاراتۋ“ جاڭا نىساناعا بار كۇشپەن جورىق جاسادى. قىسقى سولتۇستىك شانشي ۇستىرتىندە قازىر جاڭا كۇش توپتالۋدا.

”يان - ان الما كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋى توڭكەرىستىك بايىرعى رايوندار مەن ءداستۇرلى كاسىپ سالالارىنىڭ دا جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى دامىتۋىنا بولاتىندىعىن دالەلدەدى. ءار سالا، ءار كاسىپ جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى ورنىقتى دامىتقاندا عانا، جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ قۇدىرەتتى بىرىككەن كۇشىن ۇيىستىرۋعا بولادى، مىنە، بۇل ءبىزدىڭ جۇڭگو ەكونوميكاسىنا دەگەن سەنىمىمىزدىڭ مىعىم ارقاۋى“ دەدى جۇڭگو اۋىل شارۋاشىلىق عىلىم اكادەمياسى اۋىل شارۋاشىلىق ەكونوميكاسى جانە دامۋدى زەرتتەۋ ورنىنىڭ اعا زەرتتەۋشىسى ليۋ حىگۋاڭ.

(«حالىق گازەتىنىڭ» تىلشىلەرى ۋاڭ حاۋ، چاڭ چين جازۋعا قاتىناستى)

كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى