- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
لەۆ.تولستوي (رەسەي)
تىرلىكتىڭ تىرەگى
اۋدارعان: سادام ءوندىرحان ۇلى
2013.01.25 17:02 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
قىتىمىر قىستىڭ تاعى ءبىر كەشى. ەتىكشى ساۋداسى تىم شىركىن-اي بولماعان سوڭ دۇكەنىن جاۋىپ ۇيىنە قاراي اياڭدادى. كەنەت ول كوشەنىڭ ءبىر بۇرىشىنداعى شىركەۋدىڭ الدىنان قىبىرلاعان ءبىر نارسەنى بايقاعانداي بولدى…
وي تاۋبا، ادام ەكەن.
بەت قاريتىن مىناۋ قىزىل شۇناق ايازدا ول تىر جالاڭاش جاتىر، ۇستىنە كيىم ىلمەپتى. ەتىكشى ونىڭ جانىنا بارىپ سىرتقى پالتوسىن، اياق كيىمىن وعان كيگىزدى.
-مەنىڭ ۇيىمە ءجۇر،–دەدى ەتىكشى.
جۇبايىنىڭ بوتەن ادام ەرتىپ كەلگەنىن كورگەن ەتىكشىنىڭ ايەلىنىڭ بەينەسى وزگەرە قالدى. ۇيتكەنى جۇبايى ۇستىندەگى كىيىمىنە دەيىن الگى بەيتانىس ادامعا كيگىزگەن.
-وعان تاماق بەرشى،-دەدى ەتىكشى ايەلىنە.
-تەك ءبىر ءتىلىم بولكا عانا قالدى،–دەدى ايەلى قومپىلداپ.
ەتىكشى جاي سىبىرلى ۇنمەن ايەلىنە:
-بەرشى وعان، اشىققانىنا تالاي ۋاقىت بولعان كورىنەدى، جاق ايقاستىرماسا ول ءولىپ قالادى.
ەتىكشىنىڭ ايەلى كەبەجەدە قالعان ءبىر تال بولكانى الگى بەيتانىس ادامعا اكەلىپ بەردى. بولكانى قولىنا العان بەيتانىس ادامنىڭ بوزارعان جۇزىنەن جايدارمان كۇلكى لەبى ەستى.
مىنە وسىلاي ەتىكشىنىڭ ايەلى دالادا قالعان وسى جاستى ءوز بالاسىنداي كورىپ باۋلىدى. وعان اياق كيىم تىككەندى ۇيرەتتى. جاس جىگىت مەيلى نە ۇيرەتسە دە ول بارلىعىن لەزدە قاعىلەزدىكپەن ۇيرەنىپ الدى. ءتىپتى اياق كيىم تىككەندە الدىنا جان سالمايتىن مايتالمانعا اينالدى.
كۇندەر ايالسىز ءوتىپ جاتتى. جاس جىگىت ەتىكشىنىڭ ۇيىنە تۇرىپ، ولاردىڭ جۇمىستارىنا قولعابىس تيگىزىپ كەلەدى. ونىڭ تىككەن اياق كيىمدەرى جايلى، بەرىك، تىپ-تيناقتاي بولعاندىقتان اتاعى اسپاندادى. جۇرتشىلىقتىڭ بارلىعى وسىندا ارناۋلى كەلىپ اياق كيىم تىكتىرەتىن بولدى. بۇرىنعىداي ەمەس ەتىكشىنىڭ ءال-اۋقاتى جاقسارىپ قالتاسى قامپيىپ قالدى.
وسىنداي كۇندەردىڭ بىرىندە ەتىكشىنىڭ دۇكەنىنىڭ الدىنا قوس قوڭىراۋىن سىلدىرلاتقان ات اربا كەلىپ توقتادى. اربادان اتاعىن ات كوتەرە الماس سالاۋاتتى كيىنگەن ءبىر ۇلىق ءتۇستى.
ۇلىق قولىنداعى كوتەرگەن بوقشاسن ۇستەلگە قويىپ:
-مىناۋ ناعىز گەرمانيانىڭ زاتى، باعاسى 20 رۋبلي. سەن وسى بىلعارىدان ماعان ءبىر جۇپ ەتىك تىگىپ بەر،-دەدى.
-جارايدى تورە،-دەدى ەتىكشى بايەك بولىپ.
-سەن ماعان ءبىر جىل كيسە دە توزبايتىن، تابانى تۇسپەيتىن ەتىك تىگىپ بەرسەڭ مەن سەنىڭ ەڭبەكاقىڭا 10 رۋبلي بەرەمىن،-دەدى ۇلىق.
ۇلىق كەتكەننەن كەيىن ەتىكشى جاس جىگىتكە: «زاتتى الۋىن-عوي الدىق، بىلعارى وتە قىمبات ەكەن، ابايلاماساق بولمايدى. تورە وتە سۇرقيا ادام، ەشقانداي مۇلتىك شىعارۋعا بولمايدى. سەنىڭ كوزىڭ مەنەن وتكىر، سەن ءپىش، مەن تىگەيىن»،-دەدى.
جاس جىگىت بىلعارىنى قولىنا العاننان كەيىن ءبىر بۇكتەپ، ەكى بۇكتەپ قايشىمەن قيا باستادى.
-بۇل قايتكەنىڭ؟ باسىمدى السىن دەيسىڭ بە؟ تورەنىڭ بۇيىرتقانى ەتىك، ال سەن نە ىستەپ جاتىرسىڭ؟-دەدى ەتىكشى جانى شىعارداي.
ەتىكشىنىڭ ءسوزى بىتەر-بىتپەستەن ەسىك قوڭىراۋى شالىنىپ دۇكەنگە ماناعى تورەنىڭ ات قوسشىسى كىرىپ كەلدى. ول كىرەر-كىرمەستەن: «بولدى ىستەمەي-اق قويىڭدار، تورە ۇيگە جەتپەستەن اربادا كوز جۇمدى. حانىم سەندەرگە ەتىكتىڭ ورنىنا مايىتكە كيگىزەتىن اياق كيىم تىكسىن»،-دەدى.
التى جىل ءوتتى. جاس جىگىت ءالى دە سول ەتىكشىنىڭ ۇيىندە تۇرىپ كەلەدى. ول كۇندەگىدەي كوپ سىرتقا شىقپايدى، كوپ سويلەمەيدى. وسى جىلدارى ول تەك ەكى رەت عانا كۇلدى. ءبىرىنشى رەت ايەل قوجايىن وعان كەشكى تاماق ازىرلەگەندە، ەكىنشى رەت ءالى تورەگە كۇلگەن. ەتىكشى ونىڭ ىستەگەندەرىنە ءدان ريزا بولعاندىقتان ونىڭ كەلىپ شىعۋىمەن، كىم ەكەندىگىمەن ساناسپادى. تەك ونىڭ كەتىپ قالۋىنان قورىقتى.
ءبىر كۇنى ەتىكشىنىڭ ۇيىنە رەتتى كيىنگەنءبىر ايەل كەلدى. سۇيكىمدى دە ادەمى كيىنگەن ەگىز قىزدارىن قولىنا جەتەلەپ العان. تەك بىرەۋى سول اياعىن سىلتىپ باسقانى بولماسا ەكەۋى قۇيىپ قويعانداي ءبىر-بىرىنەن اۋمايدى.
ايەل ورنىعىپ وتىرعان سوڭ: «مەن قىزدارىما جازعىتۇرىم كيەتىن اياق كيىم تىكتىرەيىن دەپ ەدىم»،-دەدى.
ەتىكشى ەگىز بويجەتكەننىڭ اياعىن ولشەگەننەن كەيىن، سىلتىپ باساتىن بويجەتكەندى نۇسقاپ: «ونىڭ اياعىنا نە بولعان، تۋمىسىنان وسىلاي اياعىن سىلتىپ باساما؟»-دەدى ايەلگە.
-بۇل وسىدان بەس، التى جىلدىڭ الدىندا بولعان ۋاقيعا،-دەدى ايەل كۇرسىنىپ الىپ،- ول كەزدە جۇبايىم ەكەۋىمىز اۋىلدا ەگىن سالاتىنبىز، ەگىزدىڭ اكە-شەشەسى بىزبەن كورشىلەس وتىراتىن. اكەسى ورماندا جۇمىس ىستەيتىن. ءبىر جولى ونى بايقاۋسىزدا اعاش باسىپ قالىپ، ۇيىنە جەتكىزگەنشە باقيعا اتتانىپ كەتتى. سول اپتادا ونىڭ ايەلى وسى ەگىزگە بوساندى. وتباسى كەدەي بولدى، ەشكىم قول ءۇشىن بەرمەدى. اقىرى كوپ وتپەي شەشەلەرى دە كوز جۇمدى. قىستاقتاعى ايەلدەردىڭ ىشىندە ومىراۋدا بالاسى بار تەك مەن عانا بولعاندىقتان، قىستاقتاعىلار ەگىزدى ۋاقىتشا مەنىڭ قاراپ تۇرۋىما تاپسىردى. ول كەزدە مەن جاس تا قايراتتى بولاتىنمىن. وتباسىمىز دا اۋقاتتى. ءتاڭىرىم ماعان بۇل ەكەۋىن بەرگەننەن كەيىن كەلەسى جىلى ءوز بالام شەتىنەپ كەتتى. سودان تارتىپ بالا كوتەرمەدىم. ءبىراق، كۇندەرىمىز بۇرىنعىدان دا جاقساردى. ەگەر سول كەزدەرى ءتاڭىرىم ماعان بۇل ەكەۋىن بەرمەگەن بولسا، مەنىڭ كۇندەرىم قالاي وتەتىن ەدى»،-دەدى ايەل كوز جاسىنا ەرىك بەرىپ.
ەتىكشى الگى ايەلدى شىعارىپ ۇيىنە كەلگەندە جاس جىگىتتىڭ جادىراپ كۇلىمسىرەپ وتىرعان بەينەسىن كوردى.
ەتىكشى ونىڭ جانىنا بارىپ: «ساعان نە بولدى؟»-دەپ تاڭدانا سۇراۋ تاستادى.
جاس جىگىت وتىرعان ورنىنان بايىپپەن تۇرەگەلدى. قولىندا ىستەپ وتىرعان جۇمىسىن جيناستىرىپ، شالعىشىن شەشىپ، ەتىكشىنىڭ الدىنا بارىپ: وتاعاسى مەنى كەشىرىڭىز، ءتاڭىرىم مەنى كەشىردى. سىزدەردىڭ دە مەنى كەشىرۋلەرىڭىزدى وتىنەم،-دەپ ءيىلىپ تاعىزىم ەتتى.
-مەن ءاسىلى پەرىشتەمىن. ءتاڭىر مەنى ءبىر ايەلدىڭ ارۋاعىن الىپ كەلۋگە جۇمساعان. مەن جەر بەتىنە تۇسكەندە ءبىر ايەلدىڭ توسەكتە قينالىپ اۋىرىپ جاتقانىن كوردىم. ول ەگىز بالاعا بوسانىپ جۇمىرىقتاي بوبەكتەرىن ىستىق قۇشاعىنا الىپ مەيىرلەنە ەمىزدى. ول مەنى كورگەن جەردەن ءتاڭىردىڭ ءوزىنىڭ جانىن الۋعا جىبەرگەنىن سەزدى دە، كوزىنەن جاسى مونشاقتاپ توگىلدى، ءارى ماعان: «پەرىشتەم –اۋ، جۇبايىم ورماندا اعاشقا باسىلىپ، جارىق دۇنيەمەن جاڭا عانا قوشتاستى. ءبىزدىڭ ەشبىر تۋىس-تۋعان جاناشىرلارىمىز جوق. ەشكىم مەنىڭ بالالارىمدى باعىپ قاقپايدى، مەنىڭ جانىمدى الا كورمەشى، شيكى وكپە ەگىزىمدى ەسەيتىپ ادام قاتارىنا قوسۋىما مۇمكىندىك بەرشى! جالىنايىن!»-دەدى. مەن ونىڭ جانىن الۋعا ءداتىم شىداماي تاڭىرگە بارىپ:
مەن جاڭا بوسانعان ايەلدىڭ جانىن الا المايمىن-، دەدىم. ءتاڭىر ماعان:
-ءسوزسىز جاڭادان بوسانعان ايەلدىڭ جانىن الىپ كەلۋىڭ كەرەك، سەن سوندا عانا ادامنىڭ جۇرەك تۇكپىرىندەگىنى، قانداي نارسەگە كۇيى كەلمەيتىندىگىن، تىرلىگىنىڭ تىرەگى نە ەكەنى سىندى ءۇش ءتۇرلى اقيقاتتى تولىق ءتۇسىنىپ جەتەسىڭ دەدى. سونىمەن مەن جاڭادان بوسانعان ايەلدىڭ جانىن الۋعا قايتادان باردىم. ەش نارسەدەن حابارى جوق ەكى بوبەك انالارىنىڭ مەيىرلى ىستىق قۇشاعىنان سۋىق جەرگە دومالاپ ءتۇسىپ كەتتى دە بىرەۋىنىڭ اياعىن اناسىنىڭ اۋىر دەنەسى باسىپ قالدى. مەن جاڭادان بوسانعان ايەلدىڭ ارۋاعىن الىپ اۋىلدىڭ كەڭىستىگىنە كوتەرىلىپ تاڭىرگە تاپسىرۋعا بارا جاتقانىمدا اياق استىنان ءبىر قۇتىرىق جەل تۇرىپ قاناتىمدى قايىرىپ سىندىرىپ كەتتى. ارۋاق وزدىگىنەن جوعارى كوتەرىلىپ تاڭىرگە جەتتى دە مەن جەر بەتىندە قالىپ قويدىم. پەرىشتە ءسوزىن ارى قاراي جالعاپ:
-سەنىڭ ايەلىڭ كەبەجەدە قالعان جالعىز ءتىلىم بولكانى مەنىڭ قولىما ۇستاتقاندا، ونىڭ جانارىنان ءتاڭىردىڭ ايتقان ءبىرىنشى ءسوزى ەسىمە ورالدى. «ادامداردىڭ جۇرەك تۇكپىرىندە نە بار ەكەنىن بىلەسىڭ». مەن ءتۇسىندىم ادامداردىڭ جۇرەگىندە مەيىر-شاپاعات بار. مەن ءتاڭىردىڭ ماعان قويعان سۇراقتارىنا جاۋاپ تاپقانىما قۋاندىم. سوندىقتان تۇڭعىش رەت كۇلىمسىرەدىم. مەن سەندەردىڭ ۇيلەرىڭدە تۇرعانىما ءدال ءبىر جىل تولعاندا، ءبىر جىل كيسە دە توزبايتىن، تابانى تۇسپەيتىن ەتىك تىكتىرگەلى بىرەۋ كەلدى. مەن كەنەت ونىڭ ارتىندا تۇرعان دوسىم ـــ اجال پەرىشتەسىن كوردىم. ونى تەك مەن عانا كورە الام، جاي كوزبەن كورۋ مۇمكىن ەمەس. سوندىقتان مەن الگى ادامنىڭ بۇگىن كەشتەن قالماي باقيعا اتتاناتىنا كوزىم جەتتى. ال ول بايقۇس ءبىر جىلدىق پايدالاناتىن بۇيىمدارىن بۇيىرتۋدا. ءدال وسى كەزدە ءتاڭىردىڭ «ادامداردىڭ نە نارسەگە كۇيى كەلمەيتىندىگىن تۇسىنەسىڭ» دەگەن ەكىنشى ءسوزى ەسىمە ورالدى. ءبىراق مەن ءتاڭىردىڭ ايتقان ءۇشىنشى ءسوزى تىرلىكتىڭ تىرەگى نە ەكەنىن ءالى دە تولىق تۇسىنبەدىم. سول ءۇشىن مەن تاڭىردىڭ ايتقان ءسوزىنىڭ ماعاناسىن ءتولىق تۇسىنۋ ءۇشىن وسىندا جالعاستى تۇرىپ قالدىم. التىنشى جىلى ەكى بويجەتكەنمەنءبىر ايەل كەلدى. مەن كورگەن جەردەن بۇل ەكى بويجەتكەندى تاني كەتتىم ءارى ولاردىڭ قالاي امان قالعانىنان دا حابار تاپتىم. بەيشارا ايەل ماعان جالىنعانداعى ءسوزى ءالى ەسىمدە. مەن ولاردىڭ بالالارى امان قالمايتىن شىعار دەپ ويلاعام. ءبىراق بەيتانىس ءبىر انا اق سۇتىن بەرىپ ولاردى ادەمى ەرجەتكىزىپتى. وسى ايەلدىڭ باسقانىڭ كىندىگىنەن اسىراپ العان بالا ءۇشىن كوز جاسىن كولدەتكەندە ءونىڭ مەيىرلى جۇزىنەن ناعىز تاڭىردى كوردىم. ءارى تىرلىك تىرەگىنىڭ نە ەكەنىن دە تۇسىندىم. مىنە وسىلاي تاڭىر ماعان ەڭ سوڭعى ايتقان اقيقاتىن تۇسىندىردى ءارى مەنى كەشىردى. سوندىقتان مەن كۇلىمسىرەدىم. مەن قازىر بارلىعىن ءتۇسىندىم. ادام مىناۋ بايانسىز تىرلىكتە تەك سۇيىسپەنشىلىككە، مەيىر شاپاعاتقا عانا سۇيەنىپ تىرلىك ەتەدى ەكەن. ادامنىڭ تۇرمىسى مەيىر ماحابباتقا تولى بولسا تاڭىر سوندا. ادامداردىڭ جۇرەگىندە تاڭىر بولسا بارلىعى دا بولادى ۇيتكەنى ءتاڭىر ـــ ماحاببات.
وقىرمان ورەسى جۋرنالىنىڭ 2013-جىلعى 2-سانىنان اۋدارىلدى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
