جىبەك جولى ءۇشىن 40 نەشە رەت قايتا گۇلدەنىپ-كوركەيگەن بايىرعى قالا

2014.09.23 14:36   كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى

　　حالىق تورابىنىڭ ءتىلشىسى لي لييانىڭ 22 – قىركۇيەكتە تاشكەنتتەن بەرگەن حابارى. حالىق تورابىنىڭ «جاڭا جىبەك جولىنا ساپار» اتىنداعى حابار گرۋپپاسى جىبەك جولىنىڭ بويىنداعى بايىرعى ايگىلى قالا ــ قيۆا قالاسىنا ات باسىن بۇردى. قيۆا وزبەكستاننىڭ باتىس وڭتۇستىگى مەن تۇركمەنستاننىڭ شەكارالاسقان وڭىرىنە ورنالاسقان، حورازم وبلىسىنا قاراستى قالا. سوناۋ ەرتەدە وسىدان 4000 جىل نەمەسە 6000 جىل بۇرىن، وسىناۋ توپىراعى قۇنارلى امۋ ءدارياسىنىڭ قويناۋىنداعى قۇمدى كەڭ القاپتا وقشاۋ تۇراتىن حورازم وڭىرىندە اۋىل شارۋاشىلىعى مەن ادامزات وركەنيەتى پايدا بولعان.

　　قيۆا ــ جىبەك جولىنىڭ بويىنداعى ەڭ قيىرداعى ساقتالىپ قالعان بايىرعى قالالاردىڭ ءبىرى. قيۆا قالاسى گۇلدەنگەن كەزىندە حورازم ءوڭىرى حالىقارالىق ساۋدانىڭ ەڭ ۇلكەن ورتالىعى جانە جىبەك جولىنىڭ بويىنداعى ماڭىزدى قالالاردىڭ ءبىرى بولعان. ساۋداگەرلەر ۆولگا وزەنى وڭىرىنەن، ءۇندىستاننان جانە يراننان قيۆاعا جينالىپ، وسى ارادان ورتا شىعىس پەن جۇڭگوعا بەت الاتىن. تاريحتا، قيۆا قالاسى 40 نەشە رەت ويراندالعان، ءبىراق ءار رەت جىبەك جولىنىڭ قاجەتىمەن قايتا گۇلدەنىپ –كوركەيىپ وتىرعان. قازىرگى قيۆا قالاسىنىڭ كوركى نەگىزىنەن 17 – عاسىردىڭ سوڭىنان تارتىپ 20 – عاسىردىڭ باستاپقى مەزگىلىندەگى قيۆا حاندىعى داۋىرىنە دەيىنگى سالىنعان قۇرىلىستاردان قالىپتاسقان.

　　قيۆا قالاسى ــ اڭىزداردا ايتىلاتىن ورتا ازياداعى بايىرعى قالا. بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ وقۋ-اعارتۋ، عىلىم-تەحنيكا، مادەنيەت ۇيىمى 1990 – جىلى قيۆا قالاسىن «دۇنيە ءجۇزى مۇراعاتتار ەسىمدىگىنە» ەنگىزگەن. 1997 – جىلى بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمىنىڭ وقۋ-اعارتۋ، عىلىم-تەحنيكا، مادەنيەت ۇيىمىنىڭ باسقارۋىندا قيۆا قالاسىنىڭ 2500 جىلدىق مەرەي تويى قۇتتىقتالدى.

　　كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى