جيلين ولكەسى بايچىڭ قالاسى ورماندى، جايىلىمدى، سازدىقتى ءبىر تۇلعالاندىرىپ قورعاپ جانە قالپىنا كەلتىرىپ، جۇيەلى باسقارۋعا تاباندى بولىپ، جاسىل دامۋدى ىلگەرىلەتتى

جيلين ولكەسىنىڭ بايچىڭ قالاسى حورچين قۇمدى القابىنىڭ سولتۇستىك جيەگىنە ورنالاسقان. كەڭىستىكتەن قاراعاندا، كەڭ - بايتاق سورتاڭ جەردىڭ جاسىلدانىپ، ورمان، جايىلىم جانە سازدىقتىڭ جاسىل ”ۇلى قورعان“ بولىپ تۇتاسقاندىعىن كورۋگە بولادى.

بايچىڭ قالاسى جىنلاي اۋدانى ۋانباۋشان مەملەكەتتىك جايىلىم جاراتىلىستىق باقشاسىندا 10 مىڭ مۋ قاسمالداق جايقالىپ وسكەن. ”قاسمالداق سورتاڭعا، قۇمدى بورانعا ءتوزىمدى، قۇنارسىز جەرگە تىرشىلىك تىنىسىن سيلادى، قازىر ساحارادا جابايى حايۋاناتتار دا كەزدەسەدى“. جايىلىمدى كوتەرمەگە العان ۋاڭ يۇيليان ءشوپ جانە ءشوپ ۇرىعىن ساتۋ ارقىلى قالتاسى بارعان سايىن قامپيتتى.

قۇمدى بوران، سورتاڭ، قۋاڭشىلىق − سولتۇستىكتەگى قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ بەلدەۋىندەگى ءتۇيىندى وڭىرلەردىڭ ءبىرى رەتىندە، بايچىڭ قالاسى ءبىر مەزەت ەكولوگيا ناشارلاۋ داعدارىسىنا تاپ بولدى.

2018 - جىلى 9 - ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ جيليندەگى شاعان كولىندە قىزمەت تەكسەرگەندە بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋدى ماڭداي الدى ورىنعا قويىپ، جاسىل دامۋعا تاباندى بولۋ كەرەك“. 2020 - جىلى 7 - ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ جيليندە قىزمەت تەكسەرگەندە بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋ − باعالى بايلىق ۇستانىمىن بەرىك ورناتىپ، كەلەلى ەكولوگيالىق ينجەنەريانى ويداعىداي اتقارۋ كەرەك“.

باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى نۇسقاۋىنىڭ رۋحىن ىشكەرىلەي دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرعان بايچىڭ قالاسى 2021 - جىلى ورمان، ءجايىلىم، سازدىق ەكولوگياسىن تۇتاستىرۋ ينجەنەرياسىن اتقارىپ، ەكولوگيالىق جۇيەنى جونگە سالىپ، ەكولوگيالىق وقشاۋ ارالداردى، ورمان، جايىلىم، سازدىقتاردى تۇتاستىرىپ، ءبىر تۇلعالانعان قورعاۋ جانە قالپىنا كەلتىرۋ جولىن قاراستىردى.

بايچىڭنىڭ شىعىس سولتۇستىك بولەگىندەگى موموگ مەملەكەت دارەجەلى جاراتىلىستىق قورىق رايونىندا سۋ مولىعىپ، قۇستار توپتالدى.

سۋ باستاۋ ينجەنەرياسىن سۇيەنىش ەتىپ، وزەن - كولدەردى تۇتاستىرۋ ارقىلى ەكولوگيالىق سۋ تولىقتادى.

شياڭحاي، موموگ سىندى ەكى ماڭىزدى سازدىق تاۋ - ىر وزەنىنەن شياڭحايعا سۋ باستاۋ، نىنجيان وزەنىنەن بايچىڭعا سۋ باستاۋ سياقتى ينجەنەريالار ارقىلى 300 ميلليون تەكشەمەتر سۋ تولىقتادى. بايچىڭ قالاسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى حۋاڭ شيۋچيڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: ”ءىرى سۋ يگىلىگى ينجەنەرياسى ’نەگىزگى كۇرە تامىر‘، كولدەر اراسىنداعى ’ۇساق قان تامىر‘دى اشىپ، تاسقىن مەزگىلىندەگى تاسقىن، جاڭبىر سۋىن جانە اۋماعىمىزدان وتكەن سۋدى وڭىردەگى سازدىققا، كولگە، سۋ قويماسىنا ەنگىزىپ، جۇلدىزداي سامسىعان سۋ جۇيەسى تورىن قالىپتاستىردىق“.

جايىلىمداعى سازدىقتاردى قالپىنا كەلتىرۋدى قامال الۋ ءتۇيىنى ەتىپ، جايىلىمدى جاسىلداندىرۋ ارەكەتىن اتقاردى.

5000 مۋدان استام شوعىرلى تۇتاسقان 14 جايىلىمدى جان - جاقتى جونگە سالىپ، ءىرى جايىلىمداردى جاڭالاپ، دارەجەسىن جوعارىلاتىپ، ساپالى ءشوپ سالىستىرماسىن كەڭەيتىپ، 350 مىڭ مۋ جوعارى ولشەمدى جاساندى ءشوپ بازاسىن قۇرىپ، 724 مىڭ 900 مۋ جايىلىمدى قالپىنا كەلتىردى، جونگە سالدى؛ ماڭىزدى سازدىقتاردى بيولوگيالىق قورشاۋ، وسىمدىك جامىلعىلارىن تولىقتاپ ەگۋ، توپىراق الۋعا، مال باعۋعا، ەگىن سالۋعا تيىم سالۋ ارقىلى 598 مىڭ 400 مۋ تۇياق كەستى بولعان سازدىقتى قالپىنا كەلتىردى. سونىمەن بىرگە، ىڭعايىنا قاراي، كەيبىر جەرگە ءشوپ ءوسىرىپ، كەيبىر جەردى سازدىق ەتىپ قۇرىپ، جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي جايىلىمنىڭ، سازدىقتىڭ ءوزىن - ءوزى قالپىنا كەلتىرۋ قابىلەتىن جوعارىلاتتى.

ورمان ءوسىرىپ، جاسىلداندىرۋدى ءتۇيىن ەتىپ، ەگىس اتىزدارىن ورمانمەن تورلاندىرۋدى، جولداردى، وزەندەردى، كولدەردى ورمانمەن كومكەرۋدى، قىستاقتاردا تىڭ يگەرىپ، ورماندى قورشاۋدى، قالا - قالاشىقتاردى باۋ - باقشالاندىرۋدى جۇزەگە اسىردى.

3 جىلدان بەرى بايچىڭ قالاسى جيىنى 752 مىڭ 300 مۋ جەرگە ورمان ءوسىرىپ، 1208 كيلومەتر ءدالىز جاساپ، 1772 قىستاقتى جاسىلداندىرىپ، ءبىر ميلليون 960 مىڭ شارشى مەتر قالا اۋماعىن جاسىلداندىردى. بايچىڭ قالالىق ورمان، جايىلىم مەكەمەسىنىڭ باستىعى سۋ يۇڭشين بىلاي دەپ تانىستىردى: ”جاڭا اعاش تۇرلەرىن جەتىلدىرۋ ارقىلى بايچىڭ قالاسى بۇرىنعى ءبىرىڭعاي تەرەك ورمانىن كوپ اعاش ءتۇرىن قامتىعان ەكونوميكالىق ورمانعا، ارالاس ورمانعا اينالدىرىپ، 86 مىڭ مۋ جەرگە قىزىل دولانا، شىرعاناق، ءتاجىلى اعاش سياقتى ەكونوميكالىق ورمانءوسىردى“.

جاسىل دامۋعا تاباندى بولىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ جەتىستىكتەرىن بەكەمدەپ جانە كەڭەيتىپ، اۋىل - قىستاقتىڭ جاپپاي گۇلدەنۋىن ىلگەرىلەتتى.

ەكولوگيا ىستەرى حالىق ءۇشىن ىستەلىپ، حالىققا پايدا جەتكىزىپ، حالىقتىڭ اۋقاتتانۋىنا دەم بەردى، ورمان، جايىلىم، سازدىق ەكولوگياسىن تۇتاستىرۋ ينجەنەرياسى شارۋالاردىڭ جۇمىستانۋىنا جەتەكشىلىك ەتىپ، شارۋالاردىڭ كىرىسىن ارتتىردى. 2023 - جىلى بايچىڭ قالاسىنىڭ ورمان شارۋاشىلىعى جالپى ءونىم قۇنى 3 ميلليارد 960 ميلليون يۋانعا جەتتى؛ اعاش ەگۋ، ءشوپ ەگۋ، سۋارۋ، باپتاۋ، باسقارۋ، قورعاۋ سياقتى قىزمەتتەر ارقىلى 20 مىڭنان استام ادام جۇمىسقا قابىلداندى.

سالقىن سامال ەسىپ، تىرنالار بۇرالا بيگە باستى. ورمان، جايىلىم، سازدىق ەكولوگياسىن تۇتاستىرۋ ينجەنەرياسى اتقارىلعاننان بەرى بايچىڭ قالاسىنىڭ جاۋىن - شاشىن مولشەرى ءۇرتىس 3 جىل 500 ميلليمەتردەن اسىپ، اۋانىڭ ساپالى بولۋ كۇن سانى تۇتاس جىلداعى كۇن سانىنىڭ %96.4 ىن ۇستادى.

پارتيا 20 - كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ءۇشىنشى جالپى ءماجىلىسىنىڭ «قاۋلىسىندا» تاۋ، سۋ، ورمان، اتىز، كول، جايىلىم، ءشولدى ءبىر تۇلعالاندىرىپ قورعاۋ جانە جۇيەلى باسقارۋ مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرىپ، ەكولوگيانى قورعاۋدىڭ، قالپىنا كەلتىرۋدىڭ كوپ نەگىزدى قوسىلىم مەحانيزمىن ورناتۋ ورتاعا قويىلدى. بايچىڭ قالالىق پارتكومنىڭ شۋجيى لي حۇڭسى مىنانى ءبىلدىردى: ”ءبىز تاۋ، سۋ، ورمان، اتىز، كول، جايىلىم، ءشولدى ءبىر تۇلعالاندىرىپ قورعاۋعا جانە جۇيەلى باسقارۋعا باستان - اياق تاباندى بولىپ، ەكولوگيالىق ورتانى بار كۇشىمىزبەن قورعاپ، ءتۇرلى ءادىس - امالمەن جاسىل دامۋعا تالپىنامىز“.

كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى