باتىسقا ەسىك اشۋ ءورىستى كەڭەيتەدى

  لي جينسۇڭ، جاڭ لەي

2016.07.07 15:12   كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى

　　باتىسقا قاراي جول العان پويەزدەر الاتاۋ ساعاسىنان وتەدى، توڭىرەكتىڭ ءتورت بۇرىشىنان كاسىپكەرلەر وسى اراعا جينالادى، الاتاۋ ساعاسى كەشەندى باجىسىز اۋماعىنىڭ قاناتىن كەڭگە جايىپ سامعايتىندىعىندا داۋ جوق.

　　ورايلى ءسات: جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىنىڭ وزەك رايونى سانالاتىن شينجياڭداعى تۇڭعىش كەشەندى باجىسىز اۋماق رەتىندە، الاتاۋ ساعاسى كەشەندى باجىسىز اۋماعىنا ورتالىقتىڭ، سونداي - اق اۆتونوميالى رايوننىڭ ءار ءتۇرلى جەڭىلدىك ساياساتتارى شوعىرلانعان؛

　　جەر تيىمدىلىگى: الاتاۋ ساعاسى كەشەندى باجىسىز اۋماعى جاڭا ازيا - ەۆروپا قۇرلىق كوپىرىنە سۇيەنە وتىرىپ، دۇنيە جۇزىندەگى 30دان استام مەملەكەتپەن، رايونمەن، سونداي - اق ەلىمىزدەگى 11 ولكە، رايون، قالامەن تەمىر جول، اۋە جولى، تاس جول، قۇبىر جولى ارقىلى تۇتاسقان، ول − ورتا ەۆروپاعا، ورتا ازياعا باراتىن «چۇڭچيڭ - شينجياڭ - ەۆروپا»، «ۋحان - شينجياڭ - ەۆروپا»، «جىڭجوۋ - شينجياڭ - ەۆروپا» سياقتى 20دان استام كەزەكشى پويەزدەر اۋىستىرۋ جۇمىستارىن جاسايتىن جانە ءسوز جوق باسىپ وتەتىن جەر؛

　　جۇدىرىقتاي جۇمىلعان بەرەكەلى جۇرت: بۇراتالا موڭعۇل اۆتونوميالى وبلىسى «شەكارا وتكەلى ارقىلى وبلىستى الۋەتتەندىرۋ» ستراتەگياسىن العا قويىپ، الاتاۋ ساعاسى كەشەندى باجىسىز اۋماعىن ءتۇيىن ەتىپ، وبلىس ەكونوميكاسىنىڭ ارشىندى دامۋىنا دەم بەردى. الاتاۋ ساعاسى كەشەندى باجىسىز اۋماعى «2+5، اق + قارا»، «تاباندا كۇش سالۋ» رۋحىن بارىنشا ساۋلەلەندىرىپ، جۇرت بولىپ العا باسۋدى ويلاۋ، جۇمىلا ىستەۋدى ويلاۋ سىندى بۇرىن بولماعان تاماشا راي قالىپتاستىردى.

　　ەكونوميكالىق دامۋدىڭ جاڭا قالىبى الدىندا، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ، ۇكىمەتتىڭ ماڭىزدى تاپسىرماسىنا سايكەس، كەدەندىك جابىق جۇمىس جۇرگىزگەنىنە 2 جىل تولعان الاتاۋ ساعاسى كەشەندى باجىسىز اۋماعى ءوز ىسىنەن ايتارلىقتاي ەسەپ بەردى. حالىقارالىق ساۋدا، زات اينالىمى قىزمەتى، باجىسىز قامبادا ساقتاۋ، مۇنايدى، تابيعي گازدى قامبادا ساقتاۋ، وڭدەۋ، استىق، ماي وڭدەۋ سياقتى سالالارعا قاتىستى 86 كاسىپورىن كەشەندى باجىسىز اۋماققا كەلىپ ىرگە تەپتى، كەدەننەن جالپى 908 مىڭ 400 توننا زات ءوتىپ، ساۋدا قۇنى 3 ميلليارد 77 ميلليون دوللاردى قۇرادى. بيىلعى جىلدىڭ الدىڭعى جارتىسىندا الاتاۋ ساعاسى كەشەندى باجىسىز اۋماعىنىڭ ەكونوميكالىق اينالىمىنىڭ تاماشا جاعدايى ۇزدىكسىز جالعاسىپ، ساۋدا قۇنى بىلتىرعى سول تۇستاعىدان %150 ارتتى.

　　ساياساتتىق جەڭىلدىكتەن پايدالانىپ، كاسىپورىنداردى تارتتى

　　24 - ماۋسىمدا الاتاۋ ساعاسى جىندى مەديتسينالىق توقىماشىلىق شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ زاۆود ۇيىندە جۇمىسشىلار جابدىقتاردى ورناتىپ جاتقان ەدى. ونىڭ انا سەرىكتەستىگى − جىجياڭ شاۋشيڭ مەديتسينالىق توبى − جۇڭگوداعى مەديتسينالىق بۇيىمدار وندىرەتىن ەڭ كولەمدى توپتاردىڭ ءبىرى.

　　جىندى سەرىكتەستىگى جونىنەن العاندا، الاتاۋ ساعاسى كەشەندى باجىسىز اۋماعى − ەڭ ۇيلەسىمدى دامۋ تۇعىرى. سەرىكتەستىكتىڭ ورىنباسار باس مەڭگەرۋشىسى چين سۇڭشياڭنىڭ ايتۋىنشا، كاسىپورىندى بۇل جەرگە كەلۋگە تارتقان ساياسات جاعىنداعى جەڭىلدىك ەكەن. كەشەندى باجىسىز اۋماقتا يمپورت ەتىلگەن ماقتاعا نورما شەكتەمەسى قويىلمايدى، ونىڭ ۇستىنە ءار تونناسىنىڭ باعاسى دا ەل ىشىندەگى باعادان 2000 يۋان مولشەرىندە تومەن، كەشەندى باجىسىز اۋماقتا كيلوۆات ەلەكتردىڭ باعاسى 0.38 يۋان، ۇكىمەت 0.03 يۋانىن قايتارىپ بەرەدى، ەسەپتەپ كەلگەندە، جىجياڭداعىدان ءبىر ەسەدەن استام ارزان ەكەن.

　　الاتاۋ ساعاسى كەشەندى باجىسىز اۋماعىندا جىندى سياقتى كاسىپورىندار وتە كوپ، باجىسىز اۋماق ولارعا ناقتى تيىمدىلىكتەر جاسايدى.

　　ەل ىشىندەگى 16 - بولىپ اشىلعان كەشەندى باجىسىز اۋماق رەتىندە، قيان - كەسكى باسەكە جاعدايىندا قالاي عانا ەرلىكپەن العا ۇمتىلىپ، الدىڭعىلاردى قۋىپ جەتۋ كەرەك؟

　　الاتاۋ ساعاسى كەدەنى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى، كەدەن باستىعى الىم وبۇل بىلاي دەدى: «مەملەكەتتىڭ كەشەندى باجىسىز اۋماققا باعىتتاعان ءتۇرلى كاسىپتىك ءتيىمدى ساياساتتارىنىڭ سىرتىندا، الاتاۋ ساعاسى كەدەنى شاڭحاي ەركىن ساۋدا رايونىنىڭ وزىق تاجىريبەلەرىن جۇرەكتىلىكپەن قابىلداپ، شاڭحاي ەركىن ساۋدا رايونى كەدەنىنىڭ 14 ءتۇرلى جاڭا ءتۇزىمىن كوشىرىپ جالپىلاستىرىپ، كاسىپورىننىڭ ءوتىنىش ەتۋدەگى دەربەستىك ۇقىعىن كەڭەيتۋ ارقىلى كاسىپورىننىڭ ءوتىنىش ەتۋ رەت سانىن ازايتىپ، كاسىپورىننىڭ زات اينالىمى جىلدامدىعىن تەزدەتىپ، كەدەننەن وتكىزۋدىڭ وزىندىك قۇنىن تومەندەتىپ، كاسىپورىننىڭ <توپ - رەتى كوپ، مولشەرى از> يمپورت - ەكسپورت كاسىبىن جولعا قويۋىنا قولايلىلىقتار تۋدىردى. وسى ساياساتتاردى اتقارۋ ارقىلى كەشەندى باجىسىز اۋماقتىڭ جەڭىلدىك جاساۋ سەرپىنىن ونان ارى ارتتىرىپ، كەشەندى باجىسىز اۋماقتىڭ باۋراۋ قۋاتىن جوعارىلاتتى». شىعىستان اكەلىپ، باتىسقا شىعارىپ، كاسىپورىندارعا قىزمەت كورسەتۋ تۇعىرىن قۇردى

　　رايوندىق ورنىنان قاراعاندا، الاتاۋ ساعاسى كەشەندى باجىسىز اۋماعىنىڭ «شىعىستان اكەلىپ، باتىسقا شىعارۋداي» شارپۋ، جەتەكتەۋ رولى بار، شىعىستا چاڭجياڭ اتىراۋىنداعى، سونداي - اق ورتا بولىكتەگى ولكە، قالالاردان قابىلداسا، باتىستا جۇڭگونىڭ ورتا ازياعا، باتىس ازياعا، ەۆروپاعا قۇرلىق جولىمەن ەسىك اشاتىن ماڭىزدى تورابى مەن تۇعىرىنا اينالدى. كەشەندى باجىسىز اۋماقتىڭ وسى باسىمدىلىعىنان ويداعىداي پايدالانىپ، كاسىپورىنداردىڭ وسى جەردىڭ وزىندە حالىقارالىق كاسىپتەردى راسىمدەۋىنە مۇمكىندىك جاساۋ ءۇشىن، كەشەندى باجىسىز اۋماق قىزمەت كورسەتۋ تۇعىرىن قۇرۋعا بار كۇشپەن كىرىستى.

　　الاتاۋ ساعاسى كەشەندى باجىسىز اۋماعىنداعى كاسىپورىنداردا تىلشىلىك بابىمەن بولعان كەزىمىزدە، ەڭ كوپ ەستىگەنىمىز «كۇتۋشى ۇلگىسىندەگى قىزمەت كورسەتۋ» دەگەن ءسوز بولدى.

　　جىندى سەرىكتەستىگىنىڭ ءبىرىنشى مەرزىمدەگى نىسانىنا جالپى 220 ميلليون يۋان قارجى سالىنىپ، 2015 - جىلى 23 - قىركۇيەكتە قۇرىلىس جۇمىسى باستالعان ەكەن، بيىل 10 - تامىزدا رەسمي وندىرىسكە تۇسەتىن كورىنەدى. قىس ماۋسىمىنداعى جۇمىس توقتاعان ۋاقىتتى قوسپاعاندا، نەبارى 5 ايدان استام ۋاقىت قانا قۇرىلىس جۇرگىزىلىپتى. چين سۇڭشياڭ بىلاي دەدى: «وسىنداي قىسقا ۋاقىت ىشىندە وندىرىسكە ءتۇسىپ بولۋدىڭ ءوزى كەشەندى باجىسىز اۋماق پەن الاتاۋ ساعاسى كەدەنىنىڭ بىزگە جان - جاقتى قىزمەت كورسەتكەندىگىنىڭ ارقاسى دەۋگە بولادى. كاسىپورىن كەشەندى باجىسىز اۋماققا كىرگەن سوڭ، زاۆود ۇيلەرىن كەشەندى باجىسىز اۋماق ازىرلەپ بەرەدى، الدىڭعى 3 جىلدا تەگىن پايدالانامىز، ونان سوڭ، ساتىپ الۋىمىزعا نەمەسە جالعا الىپ پايدالانۋىمىزعا بولادى. سەرىكتەستىكتىڭ كەڭسەسىن باسقارۋ كوميتەتى تەگىن پايدالانۋعا بەردى، بۇدان سىرت، تاعى 28 جاتاقتى دا تەگىن بەرىپ وتىر».

　　كەشەندى باجىسىز اۋماقتاعى كاسىپورىنداردىڭ جوعارى دارەجەلى باسشىلارىنىڭ ءۇنحات توبى بار، مەملەكەت نەمەسە اۆتونوميالى رايون قاتىستى جاڭا ساياساتتاردى شىعارسا، الاتاۋ ساعاسى كەدەنى باستىعى، سونداي - اق كەشەندى باجىسىز اۋماق باسشىلارى ءۇنحات توبىندا قاتىستى ينفورماتسيالاردى جاريالاپ، سۇراۋلار بولسا توتە جاۋاپ بەرىپ وتىرادى.

　　الاتاۋ ساعاسى كەدەنى كەدەننەن وتكىزۋگە يكەمدى قىزمەت كورسەتۋ تۇعىرىن دا ازىرلەدى. «ءبىر رەتتە ءوتىنىش بەرۋ، ءبىر رەتتە تەكسەرۋ، ءبىر رەتتە جونەلتۋ» سىندى كەدەننەن وتكىزۋدىڭ جاڭا ۇلگىسىن جولعا قويدى، كەدەننەن وتۋگە ءوتىنىش بەرۋ ىستەرى 143 تۇردەن 84 تۇرگە ازايىپ، كەدەننەن ءوتۋ ۋاقىتى %50تىڭ ۇستىندە قىسقاردى. رايوندار ارا ەسەپ اۋىستىرۋ كاسىبىنىڭ ۇلگىسىن قاراستىرىپ، جىڭجوۋ، نانجيڭ سياقتى امبەباپ باجىسىز اۋماقتارمەن اراداعى بىرلەسىپ دامۋدى ىسكە اسىردى. ىشكى ولكەلەرمەن بىرلەسىپ باتىسقا ەسىك اشۋدىڭ ۇلگىسىن جاسادى

　　قازىرگە دەيىن حالىقارالىق ساۋدا، زات اينالىمى قىزمەتى، باجىسىز قامبادا ساقتاۋ، مۇناي، تابيعي گازدى قامبادا ساقتاۋ، وڭدەۋ، استىق، ماي وڭدەۋ سياقتى سالالارداعى كاسىپورىندار باجىسىز اۋماققا ىرگە تەۋىپ ۇلگەردى. ازيا - ەۆروپا ەكىنشى قۇرلىق كوپىرى بويىنشا اشىلعان «چۇڭچيڭ - شينجياڭ - ەۆروپا»، «ۋحان - شينجياڭ - ەۆروپا»، «جىڭجوۋ - شينجياڭ - ەۆروپا»، «ي - ۋ - شينجياڭ - ەۆروپا» حالىقارالىق تەمىر جول بىرلەسكەن ۇلكەن ارناسى ارقىلى الاتاۋ ساعاسى جۇڭگونىڭ ىشكى قۇرلىعىنداعى قالالاردان ەۆروپا بازارىنا توتە باراتىن پويەزدەر شىعاردى. مۇنىڭ كەشەندى باجىسىز اۋماقتىڭ بولاشاقتاعى دامۋىنا سەرپىن بەرەتىندىگىندە داۋ جوق.

　　الاتاۋ ساعاسى قالاسى پارتكومىنىڭ ورىنباسار شۋجيى، قالانىڭ ۇنەمىلىك ىستەرگە جاۋاپتى ورىنباسار باستىعى، شەكارا وتكەلى باسقارۋ كوميتەتىنىڭ ورىنباسار مەڭگەرۋشىسى، ساياسي - زاڭ كوميتەتىنىڭ شۋجيى دي يۇڭجياڭ بىلاي دەدى: «كەشەندى باجىسىز اۋماق بۇگىندە ەلىمىزدەگى ەسىك اشۋ ورەسى ەڭ جوعارى، جاسالاتىن جەڭىلدىك ساياساتتار ەڭ كوپ، يقۋاتى ەڭ كەمەلدى، جۇمىس تارتىپتەرى ەڭ ىقشام ەرەكشە اشىق ءوڭىر بولعانىمەن، ءبىراق الاتاۋ ساعاسى كەشەندى باجىسىز اۋماعى ءۇشىن ايتقاندا، ءتىپتى كوپ باسىمدىلىق پەن ەنەرگيانى توپتايمىن دەيدى ەكەن، ءسوز جوق، ساياسات، ءتۇزىم جاعىندا جاڭالىق اشۋ سەرپىنىن ۇزدىكسىز كۇشەيتۋ كەرەك. قازىر الاتاۋ ساعاسى قالاسى ءۇشىنشى توپتاعى جەرلەردىڭ ەركىن ساۋدا رايونىنا جەكە ءوتىنىش بەرىپ، باتىسقا ەسىك اشۋداعى الدىڭعى شەپ شەكارا وتكەلىن قۇرىپ، سول ارقىلى الاتاۋ ساعاسى قالاسىنىڭ وتكەل تۇرىندەگى ەكونوميكادان ءوڭىر تۇرىندەگى ەكونوميكاعا قاراي ويىسۋ قادامىن تەزدەتۋدىڭ جوباسىن جاساۋدا».