2014 – جىلعى نوبەل حيميا سيلىعىنا 3 عالىم يە بولدى

2014.10.09 17:52   كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى

　　شۆەتسيالىق ءتىلشى بەينەبايلانىس ارقىلى حەللمەن سۇحباتتاسۋدا.

　　حالىق تورابى، 8 – قازان، ستوكحولم. 8 – قازان تۇسكى ساعات 11دەن 55 مينۋت وتكەندە، شۆەتسيا پاتشا اۋلەتى عىلىم اكادەمياسى نوبەل سيلىعىن باعالاۋ كوميسسياسىنىڭ ۇنەمىلىك ىستەرگە جاۋاپتى باس حاتشىسى ستايفان نورماك ءماجىلىس مايدانىنا كەلىپ، شۆەتسيا تىلىندە جانە اعىلشىن تىلىندە ا ق ش عالىمى ەريك بەتزيك، ۆيليام مورنەر جانە گەرمانيا عالىمى ستەفان حەلل قاتارلى عالىمداردىڭ ايقىندىق سالىستىرماسى جوعارى فلۋورەستسەنتتىك ميكروسكوپتى تاپقىرلاپ، ميكروسكوپ تەحنيكاسى ءدۇپ كەلىپ وتىرعان قيىن ماسەلەنى شەشكەندىكتەن، 2014 – جىلعى نوبەل حيميا سيلىعىنا يە بولعانىن جاريالادى.

　　ۇزاق ۋاقىتتان بەرى جارىق ءىلىمىنىڭ كولەمىنە ەنەتىن ميكروسكوپ تەحنيكاسى بەلگىلى شەكتەمەلەرگە ۇشىراپ كەلگەن، ادامدار تولقىن ۇزىندىعىنان اسىپ كەتكەن ايقىندىق سالىستىرماسىنا ماڭگى يە بولا المايتىن. بيلعى نوبەل حيميا سيلىعىنا يە بولعان عالىمدار فلۋورەستسەنتسيا مولەكۋلاسىنىڭ كومەگىنە سۇيەنە وتىرىپ، بۇل قيىن ءتۇيىندى شەشىپ، جارىق ىلىمىندەگى ميكروسكوپ تەحنيكاسىن نانو الەمىنە باستادى. بۇل ارقىلى عالىمدار جالقى كلەتكانىڭ ورگانيزم كلەتكاسى ىشىندەگى قوزعالىس تراەكتورياسىن باقىلاپ، مولەكۋلانىڭ مي نەرۆتەرىندە قالاي قوسىلىس تۋدىراتىنىن كورە الادى، پاركينسون اۋرۋى مەن الجەيمەر اۋرۋىنداعى بەلوكتىڭ وزگەرىس احۋالىن تاپتەشتەي ۇعىنا الادى. جالپى ايتقاندا، ءۇش عالىمنىڭ بۇل تاپقىرلىعى ميكروسكوپ تەحنيكاسىنىڭ قارىشتاي دامۋىنا مۇمكىندىك جاساپ، بولاشاقتا بيولوگيا، حيميا، شيپاگەرلىك سالالارىندا كەڭ كولەمدە قولدانىلاتىن بولادى.

　　ەريك بەتزيك 1960 جىلى ا ق ش – تىڭ ميچيگان شتاتىندا تۋىلعان، 1988 – جىلى كارنەل ۋنيۆەرسيتەتىنەن دوكتورلىقتى تامامداعان، قازىر ا ق ش – تىڭ حارۆەرد حۋگس شيپاگەرلىكتى زەرتتەۋ ورنىندا زەرتتەۋ گرۋپپاسىنىڭ جاۋاپتىسى بولىپ قىزمەت اتقارادى. ۆيليام مورنەر 1953 – جىلى ا ق ش – تىڭ كاليفورنيا شتاتىندا دۇنيەگە كەلگەن، 1982 – جىلى كارنەل ۋنيۆەرسيتەتىنەن دوكتورلىقتى تامامداعان، قازىر ا ق ش – تىڭ ستانفورد ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى. ستەفان حەلل 1962 – جىلى رۋمينيادا تۋىلعان، 1990 – جىلى گەرمانيانىڭ حەيدەلبەرگ ۋنيۆەرسيتەتىنەن وقۋ تاۋىسقان، قازىر گەرمانيا ازاماتتىعىندا، ماكس پلانك بيولوگيا، فيزيكا، حيميا زەرتتەۋ ورنىندا قىزمەت ىستەيدى.

　　ءۇش عالىمعا جيىنى 8 ميلليون شۆەتسيا كرونى سيلىق بەرىلدى (شامامەن ءبىر ميلليون 100 مىڭ ا ق ش دوللارى)

　　كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى