5 پايىز مولشەرىندەگى مەجەلى نىسانانى جۇزەگە اسىرۋ سەنىمى كۇشەيۋدە

ۋاقىت 11 - ايعا اياق باستى.

”بيىلعى جىلدىڭ اياقتاۋىنا 2 ايعا جەتپەيتىن ۋاقىت قالدى، قىزمەتتەردى، اسىرەسە، ەكونوميكالىق قىزمەتتى ونان ارى مىقتى، ناقتى يگەرىپ، تۇتاس جىلدىق ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋ نىساناسىن قۇلشىنا جۇزەگە اسىرۋ كەرەك“. باس شۋجي شي جينپيڭ تاياۋدا حۋبەيدە قىزمەت تەكسەرگەندە وسىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى.

9 – ايدىڭ 26 – كۇنى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتى ساياسي بيۋروسىنىڭ ءماجىلىسى اشىلعاننان بەرى فۋجيان، انحۇي ولكەلەرىندە قىزمەت تەكسەرگەندە، ولكە، مينيسترلىك دارەجەلى ارناۋلى تاقىرىپتىق زەرتتەۋ - تالقى كۋرسىنىڭ ساباق باستاۋىندا، باس شۋجي شي جينپيڭ تۇگەلدەي تۇتاس جىلداعى ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋ نىساناسىن قۇلشىنا جۇزەگە اسىرۋدى باسا دارىپتەدى.

قازىرگى جاعداي قانداي؟

”5% مولشەرىندەگى كوزدەگەن جوسپاردى ىسكە اسىرۋ سەنىمى كۇشەيۋدە“. ”ءۇش توقساندىق مالىمەت“ اقپار جاريالاۋ ماجىلىسىندە مەملەكەتتىك ساناق مەكەمەسى وسى تۇجىرىمدى ورتاعا قويدى.

ساندى مالىمەتتەن سەنىمگە نازار سالۋ − نەگىزدى بەكەمدەپ، كاسىپورىندى ورنىقتىرۋدا جاقسارۋ جاعدايى جارىققا شىقتى.

50.1%، ەندى عانا جاريالانعان 10 - ايداعى جۇڭگونىڭ جاساۋ كاسىبىنىڭ ساتىپ الۋ ديرەكتورلىق كورسەتكىشى (PMI) كەڭەيۋ ارالىعىنا قايتا ورالىپ، 4 - توقسانداعى جۇڭگو ەكونوميكاسىنا جاقسى باستاما اشتى.

تەك GDP دىڭ ارتۋ قارقىنىنا عانا كوز جىبەرسەك، 1 - توقساندا %5.3، 2 - توقساندا %4.7، ءۇشىنشى توقساندا %4.6 بولعان. الايدا، ساقينا ءتارىزدى كورسەتكىش بويىنشا قاراعاندا، 3 - توقساندا %0.9 ارتىپ، ءۇرتىس 9 توقسان وڭ ارتۋدى ساقتاعان.

”ءۇش توقساندىق مالىمەت“ جاريالانعاننان كەيىن كوپتەگەن شەتەل قارجىلاندىرعان قۇرىلىم جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋى جونىندەگى مەجەنى جوعارىلاتتى، گولدمان توبى 2024 – جىلعى جۇڭگونىڭ GDP ىنىڭ ارتۋىن %4.7 تەن %4.9 كە جوعارىلاتتى. مورگان بانكەسىنىڭ جۇڭگوداعى باس ەكونوميسى جۋ حايبين بىلاي دەپ قارادى: جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ ارتۋ قوزعاۋشى كۇشى 3 - توقساننىڭ سوڭىندا لايىقتى ورلەپ، 9 - ايدا ەل ىشىندەگى قيمىل كورسەتكىشى بازار مەجەسىنەن جاپپاي اسىپ كەتتى.

”الدىڭعى 3 توقسانداعى %4.8 ارتۋ قارقىنىنا وڭاي قول جەتكەن جوق، تۇتاس جىلدىق نىسانانى جۇزەگە اسىرۋعا بەرىك نەگىز قالادى“ دەدى مەملەكەتتىك ساناق مەكەمەسى باستىعىنىڭ ورىنباسارى شىڭ لاييۇن.

جالپىلاي قاراعاندا، ورنىعۋ مەن العا باسۋ ءالى دە جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ باستى ريتىمى سانالادى.

ءبىر جاعىنان، ورنىقتىلىقتىڭ نەگىزى اناعۇرلىم بەكەمدەلدى. ارتۋ، جۇمىستانۋ، اقشانىڭ قۇنسىزدانۋى، حالىقارالىق كىرىس - شىعىس سىندى 4 ۇلكەن ماكرولىق كورسەتكىش ەكونوميكالىق اينالىمنىڭ جالپى جاقتان ورنىقتى ەكەندىگىن، ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەگەندىگىن ايگىلەدى، ”بۇلار جۇڭگونىڭ ماكرولىق ەكونوميكاسىنىڭ توزىمدىلىگىن ساقتاۋى ءۇشىن تاماشا نەگىز ازىرلەدى“ دەدى جۇڭگو حالىق داشۋەسى ەكونوميكا شۋەيۋانىنىڭ پروفەسسورى فان جى - يۇڭ.

ءبىر جاعىنان، ىلگەرىلەۋدىڭ قوزعاۋشى كۇشى كۇشەيدى. جوعارى تەحنيكالى كاسىپ سالاسىنا قارجى قوسۋ مەن جوعارى تەحنيكالى جاساۋ كاسىبىنىڭ ارتقان قۇنىنىڭ ارتۋ قارقىنى جالپى تۇلعالىق ورەدەن زور دارەجەدە الدا بولدى. جوعارى عىلىم - تەحنيكا، جوعارى ءونىمدى، جوعارى ساپالى كاسىپ سالالارىنىڭ دامۋى بارعان سايىن جاقساردى.

رەفورمادان سەنىمگە نازار سالۋ − ساياسات كۇش ۇستەدى، رەفورما دەم بەردى.

”ءۇش توقساندىق مالىمەتكە“ نازار سالساق، ”ەكونوميكالىق ءتۇزىلىس رەفورماسى سىندى وسى ءتۇيىندى كورنەكتىلەندىرۋ“ بەتالىسى ايقىن بولدى.

حالىق تۇرمىسىنا تيىمدىلىك جاساپ، تۇتىنۋدى جەبەپ، تۇرعىن ءۇي بازارىن ورنىقتىردى. 10 - ايدىڭ سوڭىندا 150 ميلليون تۇرعىنعا تيىمدىلىك جاسايتىن فينانس ساياساتى تياناقتاندى، ىركىندى ءۇي قارىزىنىڭ ءوسىم مولشەرىن رەتتەۋ جىلىنا ورتا ەسەپپەن 150 ميلليارد يۋان اۋىرتپالىقتى جەڭىلدەتەدى.

سونىمەن بىرگە، جۇڭگو حالىق بانكەسى مەحانيزمدى رەفورما جاساۋ نەگىزىندە كەمەلدەندىردى، قارىز الۋشىنىڭ بانكەمەن دەربەس كەڭەسىپ، ءۇي قارىزىنىڭ ءوسىمىن يكەمدى رەتتەۋىنە بولادى.

9 – ايدىڭ سوڭىنان بەرگى ءبىر قىدىرۋ ساياسات كوز الداعى ۇزاق بولاشاققا تيىمدىلىك جاسادى. ”بۇل − ماكرولىق رەتتەۋ - مەڭگەرۋدىڭ ءبىر رەتكى بەلەستىك باستاماسى“ دەدى چيڭحۋا داشۋەسى جۇڭگو دامۋ جوباسىن زەرتتەۋ ورنىنىڭ ۇنەمىلىك ىستەرگە جاۋاپتى ورىنباسار باستىعى دۇڭ يۇي.

ىركىندى ساياسات، ارتۋ ساياساتى جاعىندا، ماكرولىق تىزگىندەۋدىڭ كەرى پەريودتىق رەتتەۋ ”شاراسى“ دا، ورتا، ۇزاق مەرزىمدىك دامۋ ساپاسىن جوعارىلاتۋدىڭ رەفورمانى تەرەڭدەتۋ ”شاراسى“ دا بار، بارلىعى جوعارى دەڭگەيدەگى سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعى ءتۇزىلىسىن ورناتۋدى ىلگەرىلەتىپ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى جەبەيدى.

”جاڭا دامۋ ۇستانىمى رەفورما بارىسىندا قالىپتاسقان، جوعارى ساپالى دامۋعا ىقپال جاسايتىن جانە ونى تەجەيتىن يدەيالىق كوزقاراس پەن ءتۇزىلىس، مەحانيزم كىناراتتارى رەفورما بارىسىندا الاستالعان، ەكونوميكانىڭ دامۋ ساپاسىنىڭ ءونىمدى جوعارىلاۋى مەن مولشەرىنىڭ ۇيلەسىمدى ارتۋى دا رەفورما بارىسىندا بىرتىندەپ جۇزەگە اسقان“. باس شۋجي شي جينپيڭ وسىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى.

رەفورمانى اناعۇرلىم جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ جالپى جاعدايىندا، ەكونوميكالىق ءتۇزىلىس رەفورماسى ”بىرەۋى ارقىلى ءبارىن جۇمىلدىرۋدىڭ“ تەتىگى.

”ەكى كەلەلى“ قۇرىلىسى جەدەل تياناقتانىپ، ”ەكى جاڭا“ ساياساتى كۇش سالا اتقارىلىپ، حالىقتىق شارۋاشىلىقتى جەبەۋ زاڭى جونىندە زاڭ شىعارۋ اياق الىسى ىلگەرىلەتىلۋدە، كاپيتال بازارىنىڭ سىرتقا ەسىك اشۋ قارقىنى تاعى دا تەزدەدى... رەفورما مەن زاڭمەن باسقارۋدىڭ بىرلىگىنە، كۇشىنەن قالدىرۋ مەن ورناتۋدىڭ ديالەكتيكالىق بىرلىگىنە، رەفورما مەن ەسىك اشۋدىڭ بىرلىگىنە تاباندى بولىپ، ورنالاستىرۋ مەن تياناقتاندىرۋدىڭ قاتىناسىن ويداعىداي ءبىر جاقتى ەتۋدە ”ساياساتتىڭ كۇش ۇستەۋى“ مەن ”رەفورمانىڭ دەم بەرۋىنىڭ“ كەشەندى شارالارى پارمەندى، ءونىمدى بولدى.

رەفورما سەنىمدى كۇشەيتىپ، دامۋعا قوزعاۋشى كۇش قوستى.

10 – ايدىڭ 10 – كۇنى ءبىر ميلليارد يۋاننان استام قارجى قوسىلعان الما سەرىكتەستىگىنىڭ قولدانىلمالى زەرتتەۋ تاجىريبەحاناسى گۋاڭدۇڭ ولكەسى شىنجىن قالاسى فۋتيان رايونىندا سالىنىپ ىسكە قوسىلدى. شىنجىن قالاسى ەڭ ەرتە اشقان قالا رايونىنىڭ ءبىرى رەتىندە، فۋتيان رايونى كەڭىستىكتىڭ تاپشىلىعى، وزىندىك قۇننىڭ ارتۋى سياقتى ”مازاسىزدىقتارعا“ ءبىرشاما ەرتە ۇشىرادى.

بوگەتتەردى بۇزۋدا فۋتيان رايونى جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى دامىتۋدى كوزدەدى. ءبىلىم مەنشىك ۇقىعىن جەدەل قورعاۋ ورتالىعىن قۇرىپ، جاساندى زەردە اكىمشىلىك ىستەرى تاۋلىك بويى جەلىدە جۇمىس جۇرگىزدى... رەفورما جاڭا ەكونوميكانىڭ دامۋىن ىلگەرىلەتتى، بۇل اراداعى ارنايىلاندىرىلعان، كەمەلدەندىرىلگەن، ەرەكشەلەندىرىلگەن، جاڭاشالاندىرىلعان ”شاعىن قۋاتتى“ سەرىكتەستىكتەردىڭ سانى 3 جىلدا 8 ەسەدەن استام ارتتى، بىرلىك اۋماقتاعى وڭىرلىك ءوندىرىس جالپى ءونىم قۇنى شىنجىننىڭ ورتاشا مانىنەن 4 ەسەدەن استام ارتتى.

وندىرگىش كۇش وندىرىستىك قاتىناستى بەلگىلەيدى. جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى دامىتۋ ءۇشىن، ءسوز جوق، رەفورمانى ونان ارى جاپپاي تەرەڭدەتىپ، وعان ۇيلەسەتىن جاڭاشا وندىرىستىك قاتىناستى قالىپتاستىرۋ كەرەك. پارتيا 20 - كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءۇشىنشى جالپى ماجىلىسىندە جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى دامىتۋ ءتۇزىلىس، مەحانيزمىن اقاۋسىزداندىرۋ ورتاعا قويىلدى. ءبىر قىدىرۋ ساياسات جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردىڭ دامۋىن، زورايۋىن جەدەل ىلگەرىلەتتى.

ساياساتتى تياناقتاندىرۋ، رەفورمانى تياناقتاندىرۋ جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەرگە دامۋدىڭ جاڭا كەڭىستىگىن ازىرلەدى. الدىڭعى 3 توقساندا ينفورماتسيا جەتكىزۋ، جۇمساق بولشەك جانە ينفورماتسيالىق تەحنيكالىق قىزمەت وتەۋ كاسىبىنىڭ ارتقان قۇنى %11.3 ارتتى. عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ دامۋدىڭ جاڭا قوزعاۋشى كۇشىن جارىققا شىعارىپ، جۇڭگو ەكونوميكاسىنىڭ ايقىن ەرەكشەلىگىنە اينالدى.

جۇڭگو كولەمى ەرەكشە ۇلكەن ءارى ارتۋ كومەسكى كۇشى بار بازارعا يە. 9 - ايدا جاڭا ەنەرگيالى اۆتوكولىكتىڭ ايلىق ءوندىرۋ - ساتۋ مولشەرى تاريحتاعى ەڭ جوعارى ورەنى جاراتتى، وتە كولەمدى بازار زەرتتەۋ - اشۋ ۇسىنىلىمىن اناعۇرلىم ويداعىداي قامتىپ، دۇرىستاۋ وزىندىك قۇنىن كوپكە ءبولدى.

يمپورت كورمەسىنىڭ تۇڭعىش كۇنى ساتىپ الۋشى ساۋداگەر شاڭحاي نويىن ماشينا - ەلەكتر عىلىم - تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگى قۇنى 50 ميلليون دوللارلىق ساتىپ الۋ تاپسىرىسىن الىپ، جارتىلاي وتكىزگىش، اۆتوموبيل سياقتى سالالارداعى وزەكتى باسەكەلىك قۋاتىن جوعارىلاتتى، سونداي - اق جۇڭگونىڭ ەرەن كولەمدى بازارىنىڭ باۋراعىشتىعىنا كۋا بولدى.

مولشەردى ارتتىرۋ ساياساتىنىڭ ءبىر توبى ەندى تياناقتانادى. مەملەكەتتىك دامۋ جانە رەفورما كوميتەتىنىڭ قاتىستى جاۋاپتىسى بىلاي دەدى: ساياساتتىق شارالار ىركەس – تىركەس جاريالانىپ اتقارىلۋدا، جاڭا ساياسات تا زەرتتەلىپ جاتىر. ”ساياسات ونىمدىلىگىنىڭ ۇزدىكسىز كورنەكتىلەنۋىنە ىلەسە، تۇتاس جىلدا ەكونوميكادا الدىڭعى مەزگىلدە جوعارى بولۋ، ورتا مەزگىلدە تومەن بولۋ، كەيىنگى مەزگىلدە قايتا جاقسارۋ اۋقىمى جارىققا شىعادى“ دەدى جۇڭگو ماكرولىق ەكونوميكانى زەرتتەۋ ورنىنىڭ باستىعى حۋاڭ حانچۋان.

ءونىمدى بازار مەن تىندىرىمدى ۇكىمەتتىڭ ەكى جاعىن بىردەي يگەرۋىندە جوعارى دەڭگەيدە جوبالاۋ مەن نەگىزگى ساتىنىڭ جاسامپازدىعى ءوزارا سايكەستى. رەفورمانىڭ تىڭعىلىقتى ونىمدىلىگى جۇڭگونىڭ تۇتاس جىلداعى ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋ نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋىنا ءتىپتى دە مىعىم قۋات ازىرلەدى.

كاسىپورىنداردان سەنىمگە كوز جىبەرسەك، مەجە جاقسارىپ، ومىرشەڭدىك كۇش ارتتى.

9 - ايدا كولەمدەنگەن ونەركاسىپتىڭ ارتقان قۇنىنىڭ ارتۋ قارقىنى ءۇرتىس 4 اي تومەندەگەننەن كەيىن تۇڭعىش رەت جوعارىلادى؛

10 - ايدا ءوندىرىس - شارۋاشىلىق قيمىلىنىڭ مەجەلى كورسەتكىشى 4 ايداعى جوعارى مانگە جۋىقتادى؛

10 - ايدا تاۋار ۇيلەردىڭ كەلىسىلگەن ساۋداسى بىلتىرعى سول مەزگىلدەگىمەن سالىستىرعاندا ”قوس ارتۋدى“ جۇزەگە اسىردى، بۇكىل ەلدەگى ءۇي - جاي بازارلارىندا قۇلدىراۋ مەن ورنىعۋ سىندى بەلسەندى جاعداي جارىققا شىقتى؛

…

وسى ساندى مالىمەتتەردەن ءوندىرىس - شارۋاشىلىق قيمىلىنىڭ جالپى تۇلعالىق كەڭەيۋىنىڭ تەزدەگەندىگىن، ەكونوميكالىق اينالىمنىڭ بەلسەندى فاكتورلارىنىڭ كوبەيگەندىگىن كورۋگە بولادى.

سالىق تاراۋلارىنىڭ ساياساتتىق قولداۋىنىڭ ارقاسىندا، 1 - ايدان 9 - ايعا دەيىن شاندۇڭ زىپۋ ەمدەۋ عىلىم - تەحنيكا سەرىكتەستىگى سالىق، اقى تيىمدىلىگىنەن 2 ميلليون 300 مىڭ يۋاننان استام يگىلىكتەندى. ”بۇل اقشا تۇگەلدەي جاڭالىق اشۋعا، زەرتتەۋ - اشۋعا جۇمسالدى، بيىل 9 - ايدا سەرىكتەستىك مەملەكەت دارەجەلى ماماندانعان، سارالانعان، ەرەكشە، جاڭا كاسىپورىنعا تاڭدالدى“ دەدى قازىنا باس باقىلاۋشىسى شان ۋىنليڭ.

بۇكىل ەلدىڭ جاعدايىنان قاراعاندا، الدىڭعى 3 توقساندا عىلىم – تەحنيكادا جاڭالىق جاراتۋ مەن جاساۋ كاسىبىنىڭ دامۋىن قولداعان سالىقتى كەمەيتۋ، اقىنى تومەندەتۋ جانە سالىق قايتارۋ مولشەرى 2 تريلليون يۋاننان اسىپ، 1 – ايدان 10 - ايعا دەيىن جوعارى تەحنيكالى كاسىپتەردىڭ ساتىلۋ كىرىسى سايكەس مەزگىلدەگىدەن %11.4 ارتقان.

شىنجىن جياليچۋاڭ توبى جۋحاي ءوندىرىس بازاسىندا ءبىر توپ زەيىندەنگەن يكەمدى ءوندىرىس جەلىسى ەندى عانا ىسكە قوسىلدى. ”جاساندى زەردەنىڭ جىلدام دامۋى قىرۋار تاپسىرىس اكەلدى، جاڭا ءوندىرىس جەلىسى ونىمدەردىڭ تاپسىرىپ بەرىلۋىنە مۇمكىندىك جاسادى“ دەدى بازانىڭ جاۋاپتىسى لياڭ دۇڭبيڭ.

شەتەل كاسىپورىندارى دا وسىنداي. گەرمانيانىڭ مەرسەدەس - بەنز توبى تاياۋدا جۇڭگوداعى سەلبەستىك سەرىكتەرىمەن بىرگە جۇڭگوعا 14 ميلليارد يۋاننان استام قارجى قوسۋدى جوسپارلاعاندىعىن جاريالادى. ”گەرمانيانىڭ جۇڭگوعا قوسقان قارجىسىنىڭ ۇزدىكسىز ارتۋى جۇڭگو ەكونوميكاسىنا دەگەن ۇزاق ۋاقىتتىق سەنىمىن ايگىلەدى“ دەدى رولانبەرگ دۇنيە جۇزىلىك باسقارۋ كوميتەتىنىڭ تەڭ ۇقىقتى ءتوراعاسى دانيس دەپ.

بازار شارۋاشىلىعى − مەجەلى شارۋاشىلىق، سەنىمدى شارۋاشىلىق. كاسىپورىنداردا سەنىم بولسا، ەكونوميكادا قوزعاۋشى كۇش بولادى. ساياساتتاعى تيىمدىلىك كوپتەگەن كاسىپورىننىڭ تيپ جاڭالاۋ اياق الىسىن تەزدەتىپ، دامۋدىڭ ومىرشەڭدىك كۇشىن قاۋلاتتى.

”قازىر دۇنيە ءجۇزى 100 جىلدا بولماعان زور وزگەرىس جاعدايىندا تۇر، مۇنداي ءداۋىر جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ گۇلدەنۋىنە ءتىپتى دە كوپ شۇعىلالى ءسات ازىرلەيدى“. باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ سوزىندە ۋاقىت پەن اۋقىم، قاتەر مەن وراي جونىندەگى تەرەڭ تولعانىس قامتىلىپ جاتىر. ەكونوميكالىق جاعدايعا وسىنداي ديالەكتيكالىق تۇرعىدان مامىلە جاساپ، ەكونوميكالىق قىزمەتتى ويداعىداي ىستەۋ توتەنشە ماڭىزدى.

”سەنىم كۇشەيۋدە“، ءبىراق سەنىم اسپاننان تۇسپەيدى. ناقتى ءىس ىستەۋ بارىسىندا جەتىلەدى، كۇرەس جۇرگىزۋ بارىسىندا جەتىلەدى، ۇدەرە العا تارتۋ بارىسىندا اسقاقتايدى. سەنىمدى سەرپىلتۋدە، ەڭ اۋەلى، ”پارتيالى كادرلاردىڭ ءىس تىندىرىپ، ناتيجە شىعارۋ رۋحىن سەرپىلتۋ" كەرەك، وندا تاعى دا ىسكەرلىكتى ماڭداي الدى ورىنعا قويىپ، ەل بىرلىگىنەن بەرىك قامال تۇرعىزۋ كەرەك.

كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى