بەتتى ساقتاۋ | باس بەت ەتۋ | حات ساندىعى | حابارلاسىڭىز | ءبىز تۋرالى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى

باس شۋجيدىڭ ”ءىرى ىستەر“، ”ۇساق ىستەر“ جونىندەگى كوزقاراسى (باس شۋجيدىڭ حالىققا سۇيىسپەنشىلىگى)

«حالىق گازەتىنىڭ» تىلشىلەرى جياڭ يۇن، چيان ي – بين

2023.03.09 16:31     كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى

  بەينە مەيىر - شاپاعات ۋادەسى سياقتى، ءار جىلى ۋاعىندا جەتىپ كەلەدى. 1 - ايدىڭ 18 - كۇنى قويان جىلعى كوكتەم مەرەكەسى قارساڭىندا، باس شۋجي شي جينپيڭ استانا بەيجيڭدە بەينە ەكران بايلانىسى ارقىلى بۇكىل ەلدىڭ 6 جەرىندەگى نەگىزگى ساتى كادر - جۇرتشىلىعىنان شىنايى حال سۇرادى.

  بالنيتساعا جاتقان قارتتاردىڭ دەنساۋلىق جاعدايىن، ەنەرگيامەن قامداۋ كاسىپورىندارىنداعى قىزمەتكەرلەردىڭ كەزەكتەسىپ دەمالا الۋ - الماۋىن، اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن تولايىم ساتۋ بازارىنداعى ساۋداگەرلەردىڭ ساۋدا - ساتىق جاعدايىنىڭ قانداي ەكەنىن سۇرادى... جۇرەككە شۋاق شاشىپ، سۇراپ بىلگەنىنىڭ بارلىعى بۇقارانىڭ ”ۇساق ىستەرى“ بولعانىمەن، وندا ”مەملەكەتتىڭ زور ىستەرى“ ايگىلەنىپ، كوسەم مەن بۇقارانىڭ تىلەگى تىعىز توعىسىپ جاتتى.

  حالىق تىلەگى − ەڭ ۇلكەن ساياسي، حالىق تۇرمىسىندا كىشى - گىرىم ءىس جوق. ءجۇز ميلليونداعان حالىقتىڭ كىشى - گىرىم ءىسى − كوممۋنيستەردىڭ ءىرى ءىسى، بۇل − ءجۇز جىلدىق جاپا - ماشاقاتتىڭ، شۇعىلالى تاريحتىڭ جاڭعىرۋى ءارى عاسىرلىق ۇلكەن پارتيانىڭ دايەكتى ۇلكەن - كىشى ديالەكتيكاسى.

  ”وتكەن عاسىردىڭ 60 - جىلدارىنىڭ سوڭىندا مەن جۇڭگونىڭ سارى توپىراقتى ۇستىرتىندەگى ءبىر شاعىن قىستاقتا شارۋا بولىپ، بۇقارانىڭ ەگىنشىلىك جۇمىسىنىڭ قيىندىعىن جانە كيىم - كەشەك، ازىق - تۇلىك قيىنشىلىعىن شىنايى سەزىندىم، ولاردىڭ تاماشا تۇرمىسقا دەگەن تىلەگى مەنىڭ ساناما تەرەڭ ۇيالادى“. 2022 - جىلى 6 - ايدا دۇنيە جۇزىلىك دامۋ جونىندەگى جوعارى جىكتەگىلەر كەڭەسىندە باس شۋجي شي جينپيڭ لياڭجياحىداعى كەشىرمەلەرىن تاعى ءبىر رەت تىلگە تيەك ەتتى.

  جىلدار جىلجىپ ءوتىپ جاتتى، سارى توپىراقتى وڭىردەن شىعىپ، اۋىل - قىستاق ءوندىرىس ۇلكەن اترەتى پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى بولۋدان پارتيانىڭ باس شۋجيى بولۋعا دەيىن، شي جينپيڭ جولداس حالىق تىلەگىن تەرەڭ ءتۇسىنىپ، حالىقتى قۇرمەت تۇتتى.

  حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەۋدە كىشى - گىرىم ءىس بولمايڭدى. 2021 - جىلى كوكتەمدە باس شۋجي شي جينپيڭ گۋاڭشي گۇيليننىڭ سايۋان قالاشىعى ماۋجۋشان قىستاعىنىڭ تۇرعىنى ۋاڭ دىليدىڭ ۇيىنە بارىپ قوناق بولدى، شاعىن ديالوگتا تەرەڭ ماعىنا قامتىلدى.

  ”باس شۋجي، جايشىلىقتا وسىنشاما قاربالاس بولاسىز، تاعى ءبىزدى كورۋگە كەلىپسىز، شىنىمەن سىزگە راقىمەت“.

  ”مەن قاربالاس بولسام، وسى جۇمىستارمەن قاربالاس بولامىن، ’مەملەكەتتىڭ زور ءىسى‘ دەگەنىمىز حالىقتىڭ باقىتتى تۇرمىسى“.

  «بيلىك − حالىق، حالىق − بيلىك»، حالىق باس شۋجيدىڭ كوڭىلىندە ەڭ نەگىزگى ورىندا تۇرادى؛ «بۇقاراعا ءتيىمدى ىستەردى قانشا كىشكەنە بولسا دا ىستەۋ كەرەك»، سان مىڭداعان وتباسىنىڭ ۇساق ىستەرى باس شۋجيدىڭ كۇردەلى دە كەلەلى ءىسى سانالادى.

  سىرتقا شىعىپ قىزمەت تەكسەرگەندە ارنايى الەۋمەتتىك اۋماققا بارىپ، ”كوپشىلىكتىڭ قانداي كوكونىس جەيتىنىن“ كورەدى، قىستاقتارعا بارىپ، وتباسىلاردى ارالاپ، ”اۋرۋ كورسەتۋ قامتاماسىز ەتىلدى مە، جوق پا“ دەپ سۇرايدى، حۋبەيدە ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ قىزمەتىن تەكسەرگەندە ” ۋحاندىقتار توڭازىتىلماعان بالىق جەگەندى ۇناتادى، شارت - جاعداي جار بەرسە كوپ رەت ۇيىمداستىرىپ قامداۋ كەرەك“ دەپ ارنايى تاپسىرادى... مەيلى قاي جەرگە بارسا دا، باس شۋجي شي جينپيڭ تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزگەندە قاشان دا بۇقارانىڭ ىستەرىن تاپتەشتەي ۇعىسىپ، ىقىلاس - پەيىلمەن ەل باسقارۋدىڭ جاندى امالياتىنا قانىعىپ جۇرەدى.

  ”كوممۋنيستەر حالىققا باقىت جاراتۋدىڭ ەڭ زور ساياسي ناتيجە ەكەنىن، ءسوز جوق، ەستە بەرىك ساقتاۋى كەرەك“. حالىقتى قايتكەندە باقىتقا كەنەلتۋگە بولادى؟ ” ءبىز حالىق بۇقاراسىنىڭ كىشى - گىرىم ءىسىن ءوزىمىزدىڭ ۇلكەن ءىسىمىز دەپ ساناۋدا تاباندى بولۋىمىز كەرەك“ دەگەن ءسوز − جۇمىس ىستەۋدىڭ ءادىسى، ” جان – جاقتى قامتۋعا ءارى ەگجەي - تەگجەيلى ىستەۋگە تالپىنۋ“ − ءىس تىندىرۋدىڭ جولى.

  بيىلعى مەملەكەتتىك ەكى ءماجىلىس اشىلعاننان 3 - ايدىڭ 8 – كۇنىنە دەيىن باس شۋجي شي جينپيڭ ۇيىرمە - گرۋپپالاردىڭ تالقىسىنا 3 رەت قاتىناستى. 2013 - جىلدان 2022 - جىلعا دەيىن، مەملەكەتتىك ەكى ماجىلىستە باس شۋجي شي جينپيڭ ۇيىرمە - گرۋپپالاردىڭ تالقىسىنا 53 رەت قاتىناستى، بۇقارانىڭ ماڭايىنداعى ىستەردى باس شۋجي قايتا - قايتا اۋىزعا الىپ، ارت - ارتىنان سۇراستىردى.

  گۋاڭدۇڭ ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىندە ”جۋجياڭ اتىراۋىندا قازىر PM2.5 قانشالىق شامادا“ دەپ سۇرادى، حۋنان ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىندە شىبادۇڭ قىستاعى ” بىلتىر قانشا كەلىن ءتۇسىردى“ دەگەنگە نازار اۋداردى، سىچۋان ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ تالقىسىنا قاتىناسقاندا ”جالاما جارتاس قىستاعىنداعى“ بالالاردى ەسىنە الدى، چيڭحاي ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىندە ەگىننىڭ ءوسۋ جاعدايىن، قاڭىلتاق كەرپىش ءوندىرىسىن، سيىر، قوي ەتىنىڭ باعاسىن سۇراپ ءبىلدى... سۇراق پەن جاۋاپ اراسىندا كەلەلى باعىت – ساياساتتىڭ ەگجەي - تەگجەيلى تياناقتانۋ جاعدايىن تەكسەردى، بولاشاقتاعى دامۋدىڭ ۇلى جوسپارىن اقىلداستى، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ ارقىلى جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جاپپاي ىلگەرىلەتۋدىڭ ۇلى كورىنىسىن ايگىلەدى.

  حالىق تۇرمىسىنداعى ”كىشى - گىرىم ىستەردىڭ“ باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ كوڭىلىندەگى ءىرى ىستەر، سالماقتى ىستەر ەكەنىن تۇسىنگەندە عانا، كوزىلدىرىككە سۇيەنىپ قالعان بالالارعا اراشا بولۋ، ازىق - تۇلىك حاۋىپسىزدىگى، تازا جىلۋمەن قامداۋ، اۋىل - قىستاقتاعى دارەتحانالاردى وزگەرتۋ، قوقىر - قوقسىقتى تۇرگە ايىرۋ سياقتى بۇقارانى مازالاپ وتىرعان ” كىشى - گىرىم اۋرەشىلىكتىڭ“ نە ءۇشىن باس شۋجيدىڭ الدىنا قويىلىپ، باس شۋجيدىڭ كوكەيىنەن مىقتاپ ورىن الاتىنىن، سونداي - اق ورتالىقتىڭ ماڭىزدى ماجىلىستەرىنىڭ كۇن تارتىبىنە، مەملەكەت دامۋىنىڭ ورەلى جوبالارىنا ەنگىزىلىپ، ارت - ارتىنان رەفورمانىڭ نازار اۋداراۋ تۇيىنىنە، كۇش سالۋ تۇيىنىنە اينالىپ وتىرعانىن بىلە الامىز.

  حارۆارد داشۋەسى كەننەدي شۋەيۋانىنىڭ ءۇرتىس 10 جىل جۇڭگودا ورىستەتكەن حالىق اۋانىن تەكسەرۋىندە كورسەتىلۋىنشە، جۇڭگو حالقىنىڭ ۇكىمەتكە ريزا بولۋ شاماسى جىل سايىن %90 تەن جوعارى بولعان. نە ءۇشىن؟ مۇنىڭ جاۋابى، ۇكىمەتتىڭ ءىرى ىستەرى مەن بۇقارانىڭ ۇساق ىستەرىنىڭ ءوزارا توعىسىپ، مەملەكەت ساياساتى مەن حالىق تىلەگى توعىسىپ، پارتيا مەن حالىق تىلەگى توعىسىپ جاتقانىندا.”قىزمەتىڭىزدى ۇناتاسىز با؟ قىزمەتىڭىزدەن شارشادىڭىز با؟“ 2019 - جىلى ا ق ش - تىڭ يلينوي شتاتى سولتۇستىك نەرس ورتا مەكتەبى حانزۋ ءتىلى كلاسىنىڭ وقۋشىلارى باس شۋجي شي جينپيڭگە جازعان حاتىندا وسىلاي دەپ تاڭدانا سۇراۋ قويعان بولاتىن. ”مەنىڭ قىزمەتىم − حالىق ءۇشىن قىزمەت وتەۋ، بۇل قىزمەت وتە جاپالى، الايدا اسا كوڭىلدىمىن“. باس شۋجي جاۋاپ حاتىندا وسىلاي دەپ جاۋاپ بەردى.

  ”دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇلكەن باقىت حالىقتىڭ باقىتى ءۇشىن كۇرەسۋدەن ارتىق بولمايدى“. بۇل − عاسىرلىق ۇلكەن پارتيانىڭ بوگەتتەردى بۇزىپ ءوتۋىنىڭ كۇش قاينارى، ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاسقان كوممۋنيستەردىڭ مىزعىماس تالپىنىسى.قازىر پارتيا 20 - قۇرىلتايىنىڭ بايانداماسىنداعى ستراتەگيالىق ورنالاستىرۋلار جەر - جەردىڭ ساياساتىنا اينالىپ، حالىق تۇرمىسىنداعى ۇساق - تۇيەك ىستەرگە ءنار بەرىپ، بۇقارانىڭ تابىس سەزىمىمەن، باقىت سەزىمىمەن، حاۋىپسىزدىك سەزىمىمەن توعىسىپ جاتىر.

  جاڭا ساپارعا بەت العاندا، بۇقارانىڭ جۇزىنەن كۇلكى ەسىپ، پارتيالى كادرلاردىڭ كۇرەس، باقىت دارەجەسىنىڭ قانشالىق جوعارى ەكەنىن بەلگىلەپ وتىر. ”ءبىر وتباسىنىڭ، اۋەلى، ءبىر ادامنىڭ نەگىزگى تۇرمىس ماسەلەسى ءالى شەشىلمەيدى ەكەن، ءبىزدىڭ قام - قايعىسىز جۇرۋىمىزگە بولمايدى؛ بۇقارانىڭ باقىتتى تۇرمىسقا دەگەن تىلەگى ىسكە اسپاعان بولسا، ءبىز تيتتەي دە بوساڭسىماي، بۇقارانى ىنتىماقتاستىرىپ جانە باستاپ، ولارمەن بىرگە كۇرەس جۇرگىزۋىمىز كەرەك“. باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ءسوزى ايبىندى دا پارمەندى بولدى.

  2016 - جىلعى مەملەكەتتىك ەكى ءماجىلىس كەزىندە باس شۋجي شي جينپيڭ چيڭحاي ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنە كەلدى، ۇزاققا جالعاسقان ديالوگ جۇرت جۇرەگىنە تەرەڭ ۇيالادى.

  20 مينۋتقا سوزىلعان ديالوگتا باس شۋجي قايتا – قايتا بۇقارانىڭ جانىنداعى ”ۇساق ىستەرگە“ بايلانىستى ءسوز قىستىرىپ وتىردى، گۇيدى اۋدانى داشىجيا قىستاعى پارتكومىنىڭ شۋجيى بي شىڭجۇڭ جاۋاپ بەرگەن سايىن كوڭىلدى بولا ءتۇستى.

  بي شىڭجۇڭ ۇزاقتان بەرى ىشكە بۇگىپ جۇرگەن ءسوزىن اقتارىلا ايتىپ:

  ”ءبىز جاقتاعى بۇقارا بۇقارا ءسىزدى ... نە دەپ ايتسام بولار ەكەن، ءسىزدى توتەنشە جاقسى كورەدى!“ دەدى.

  كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى