2024.11.20 19:02 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
سول جەر ۋاقىتى 11 - ايدىڭ 18 - كۇنى تۇستەن كەيىن مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ برازيليانىڭ ريو - دە - جانەيروسىندا 20 ەل توبى باسشىلارىنىڭ 19 - رەتكى باسشىلار ماجىلىسىنە جالعاستى قاتىناستى. باسشىلار ءماجىلىسىنىڭ 2 - كەزەڭدىك جيىنى ”دۇنيە جۇزىلىك باسقارۋ قۇرىلىمى رەفورماسى“ كەڭەس تاقىرىبى توڭىرەگىندە تالقى جۇرگىزگەندە، شي جينپيڭ «دۇنيە جۇزىلىك باسقارۋدىڭ ادىلەتتى، ۇيلەسىمدى جۇيەسىن قول ۇستاسا قۇرايىق» دەگەن تاقىرىپتا ماڭىزدى ءسوز سويلەدى.
سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى لي شۋەرىن تۇسىرگەن
«حالىق گازەتى»، 11 - ايدىڭ 18 - كۇنى، ريو - دە - جانەيرو (تىلشىلەر حۋ زىشي، چى بين). سول جەر ۋاقىتى 11 - ايدىڭ 18 - كۇنى تۇستەن كەيىن مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ برازيليانىڭ ريو - دە - جانەيروسىندا 20 ەل توبى باسشىلارىنىڭ 19 - رەتكى باسشىلار ماجىلىسىنە جالعاستى قاتىناستى.
باسشىلار ءماجىلىسىنىڭ 2 - كەزەڭدىك جيىنى ”دۇنيە جۇزىلىك باسقارۋ قۇرىلىمى رەفورماسى“ كەڭەس تاقىرىبى توڭىرەگىندە تالقى جۇرگىزگەندە، شي جينپيڭ «دۇنيە جۇزىلىك باسقارۋدىڭ ادىلەتتى، ۇيلەسىمدى جۇيەسىن قول ۇستاسا قۇرايىق» دەگەن تاقىرىپتا ماڭىزدى ءسوز سويلەدى (تولىق مازمۇنىن «حالىق گازەتىنىڭ» 2 - بەتىنەن وقي الاسىزدار).
شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: 20 ەل توبى باسشىلارىنىڭ باسشىلار ءماجىلىسى 16 جىلدىق بارىستى باسىپ ءوتتى. جاڭا باستامادا 20 ەل توبى بۇرىنعىعا مۇراگەر بولىپ، كەيىنگىگە جول اشىپ، دۇنيە جۇزىلىك باسقارۋدى ۇزدىكسىز كەمەلدەندىرىپ، تاريحتىڭ العا باسۋىن ىلگەرىلەتەتىن كۇش بولۋى كەرەك. ءبىز ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسى ۇستانىمىن ۇستانىپ، ءبىر - ءبىرىمىزدىڭ دامۋىمىزدى سىن - سايىس ەمەس، وراي دەپ ءبىلىپ، ءبىر - ءبىرىمىزدى ارىپتەس ەمەس، سەرىك ساناپ، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى ەرەجەسىنىڭ ماقساتى مەن پرينسيبىن نەگىز ەتكەن حالىقارالىق قاتىناستىڭ نەگىزگى ولشەمىنە بويسۇنىپ، حالىقارالىق زاڭدى نەگىز ەتكەن حالىقارالىق ءتارتىپتى قورعاپ، حالىقارالىق ورتاق تانىمدى ونان ارى ۇيىستىرىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بارابار، ءتارتىپتى كوپ ۇيەكتەنۋىن، ەكونوميكانىڭ جالپىعا ءتيىمدى، سيىسىمدى جاھاندانۋىن جەبەۋىمىز كەرەك.
ءبىرىنشى، دۇنيە جۇزىلىك ەكونوميكانى باسقارۋدى كەمەلدەندىرىپ، سەلبەستىك سيپاتتى دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن قۇرۋ كەرەك. دۇنيە جۇزىلىك ەكونوميكالىق سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناستى كۇشەيتۋگە كۇش سالىپ، ماكرولىق ساياساتتى سايكەستىرۋدى كۇشەيتىپ، جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى جەتىلدىرىپ، ماكرولىق ساياساتتى سايكەستىرۋدىڭ ”ورنىقتىرعىشىن“ سومداپ، اشىق، سيىسىمدى، كەمسىتپەيتىن حالىقارالىق ەكونوميكالىق سەلبەستىك ورتاسىن قالىپتاستىرۋ كەرەك. ستيلى پاك، سالتى دۇرىس ساۋدا ورتاسىن قالىپتاستىرىپ، شىرىكتەسۋگە، استە، جول بەرمەۋگە تاباندى بولىپ، قاشقىنداردى قۋعىنداۋ، ارام ولجانى قايتارىپ الۋ جاعىنداعى حالىقارالىق سەلبەستىكتى كۇشەيتۋ كەرەك.
ەكىنشى، دۇنيە جۇزىلىك فينانستى باسقارۋدى كەمەلدەندىرىپ، ورنىقتى دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن قۇرۋ كەرەك. وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ ءسوز سويلەۋ ۇقىعى مەن ۋاكىلدىك سيپاتىن ارتتىرىپ، حالىقارالىق فينانس بازارىنىڭ ورنىقتىلىعىن بىرگە قورعاپ، ءوز ەلىنىڭ اقشا ساياساتىن رەتتەۋدە سىرتقا كەرى ىقپال تۋدىرۋىنان ساقتانۋ ءۇشىن، دامىعان ەلدەر بۇل جاعىندا جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋى كەرەك. فينانس حاۋىپ - قاتەرىن باقىلاۋ - تەكسەرۋ، ساقتاندىرۋ، ءبىر جاقتى ەتۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، دۇنيە جۇزىلىك فينانس حاۋىپسىزدىگى تورىن بەكەمدەۋ كەرەك. وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەردىڭ جاسىل قارجى قۇراۋ قاجەتىن اناعۇرلىم ويداعىداي قاناعاتتاندىرۋ كەرەك.
ءۇشىنشى، دۇنيە جۇزىلىك ساۋدانى باسقارۋدى كەمەلدەندىرىپ، اشىق دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن قۇرۋ كەرەك. دۇنيە جۇزىلىك ساۋدا ۇيىمى رەفورماسىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتىپ، قورعانىمپازدىققا قارسى تۇرىپ، ەكونوميكالىق ماسەلەلەردىڭ ساياسيلانۋىنان، دۇنيە جۇزىلىك بازاردى ادەيى ءبولىپ تاستاۋدان ساقتانىپ، جاسىل، تومەن كومىرتەكتى بولۋدى جەلەۋ ەتىپ قورعانىمپازدىققا سالىنۋدان ساقتانىپ، اناعۇرلىم بارابار، سيىسىمدى جانە سىندارلى كاسىپ تىزبەگى، قامداۋ تىزبەگى سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناسىن سەلبەسىپ ورناتۋ كەرەك.
ءتورتىنشى، دۇنيە جۇزىلىك سان - سيفرلار باسقارۋىن كەمەلدەندىرىپ، جاڭاشىل دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن قۇرۋ كەرەك. سيفرلانۋعا بۇرىلىس جاساۋعا، سيفرلى ەكونوميكا مەن ناقتى ەكونوميكانىڭ ىشكەرىلەي توعىسۋىنا، جاڭادان گۇلدەنگەن سالالارداعى ەرەجەلەردى جاساۋعا جەتەكشىلىك ەتىپ، جاساندى زەردەدەگى حالىقارالىق باسقارۋ مەن سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، جاساندى زەردەنىڭ ىزگىلىككە تالپىنۋىنا، بۇكىل ادامزاتقا باقىت جاراتۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك. جۇڭگو جاق 2025 - جىلى دۇنيە جۇزىلىك جاساندى زەردە جينالىسىن ۇزدىكسىز وتكىزەدى، 20 ەل توبىنا مۇشە ەلدەردىڭ ات سالىسۋىن قارسى الادى.
بەسىنشى، دۇنيە جۇزىلىك ەكولوگيانى باسقارۋدى كەمەلدەندىرىپ، ەكولوگياسى جاراسىمدى دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن قۇرۋ كەرەك. ورتاق، ءبىراق پارىقتى جاۋاپكەرشىلىك پرينسيبىنە بويسۇنىپ، «پاريج كەلىسىمى» مەن «كۇنميڭ - مونترەال دۇنيە جۇزىندەگى ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگى جۇلگەسىن» جاپپاي، ءونىمدى تياناقتاندىرۋ كەرەك. دامىعان ەلدەر وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەرگە قاجەتتى قارجى، تەحنيكا، قابىلەت قۇرىلىسىنا قولداۋ كورسەتىپ، بيىلعى جىلى وتكىزىلەتىن كليمات وزگەرىسىنە، شولەيتتەنۋگە بايلانىستى شارت جاساسۋشى جاقتار جينالىسىنىڭ بەلسەندى تابىستارعا قول جەتكىزۋىن قولداۋ كەرەك. الدىمەن ورناتىپ، ونان سوڭ كۇشىنەن قالدىرۋعا تاباندى بولىپ، تازا ەنەرگيانىڭ ءداستۇرلى ەنەرگيانىڭ ورنىن ورنىقتى، ءتارتىپتى باسۋىنا مۇمكىندىك جاساپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ جاسىل، تومەن كومىرتەكتى تيپكە بۇرىلىس جاساۋىن جەدەلدەتۋ كەرەك. جۇڭگو جاق ءار جاقپەن جاسىل نەگىزگى قۇرىلىس، جاسىل ەنەرگيا، جاسىل كەن ونىمدەرى، جاسىل قاتىناس سياقتى سالالارداعى حالىقارالىق سەلبەستىكتى ۇزدىكسىز تەرەڭدەتىپ، شاماسى كەلەتىن كولەمدە وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەرگە قولداۋ كورسەتۋدى قالايدى.
شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: عالامدىق حاۋىپسىزدىكتى باسقارۋ دا − عالامدىق باسقارۋدىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولەگى. 20 ەل توبى بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى مەن ونىڭ حاۋىپسىزدىك القالار كەڭەسىنىڭ اناعۇرلىم زور رول اتقارۋىن، داعدارىستى بەيبىت جولمەن شەشۋگە ءتيىمدى بارلىق قۇلشىنىستى قولداۋى كەرەك. ۋكراينا داعدارىسىن ساياسي جولمەن شەشۋدىڭ جولىن قاراستىرىپ، گازادا سوعىس توقتاتۋدى ىلگەرىلەتىپ، وڭىرلىك ادامگەرشىلىك داعدارىسىن باسەڭدەتۋگە جانە سوعىستان كەيىنگى قايتا قۇرۋعا قولداۋ كورسەتۋ كەرەك. ”ەكى ەل جوباسىن“ تياناقتاندىرىپ، پالەستين ۇلتىنىڭ زاڭدى ۇقىعىن قالپىنا كەلتىرۋ كەرەك.
شي جينپيڭ سوڭىندا مىنانى ءبىلدىردى: ءبىز 20 ەل توبىنىڭ قۇرىلۋ اۋەلگى ماقساتىن قايتا ەسكە الىپ، ريو - دە - جانەيرودان تاعى دا جولعا شىعىپ، سەرىكتەستىك قارىم - قاتىناستى ساۋلەلەندىرىپ، ناعىز كوپ جاقتىلىقتى امالياتتا ايگىلەپ، بىرگە دامىپ، گۇلدەنۋدىڭ كوركەم بولاشاعىن اشايىق!
برازيليانىڭ زۇڭتۇڭى لۋلا ءماجىلىستى باسقاردى.
باسشىلار ءماجىلىسى «20 ەل توبى باسشىلارىنىڭ ريو - دە جانە يرو باسشىلار ءماجىلىسىنىڭ جارناماسىن» ماقۇلدادى.
ساي چي، ۋاڭ ي قاتارلىلار جوعارىداعى قيمىلدارعا قاتىناستى.
كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى