حۋانيۋ الماسى ءوتىمدى بولدى

كىرىس ءسوز

بيىل − ”14 - بەسجىلدىق“ جوبا اياقتالاتىن جىل، سونداي - اق رەفورمانى اناعۇرلىم جاپپاي تەرەڭدەتۋدەگى ماڭىزدى ءبىر جىل. جاڭا جورىقتا ءبىز ءورىس اشا العا ىلگەرىلەپ، قيىندىقتاردان قامال الىپ، بەكىمىمىز بەن سەنىمىمىزدى اناعۇرلىم بەكەمدەيمىز.

”جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ جاڭا جورىعىندا ءاربىر ادام باس كەيىپكەر، ءاربىر بوداۋ توتەنشە قاستەرلى، ءاربىر ساۋلە جارقىراپ شۇعىلا شاشادى“. كۇرەسكەرلەردىڭ قادامى ماڭگى توقتامايدى، ىسكەرلەر ماڭگى العا باسادى. بۇگىننەن باستاپ، گازەتىمىز ”كوكتەم مەرەكەسىندە نەگىزگى ساتىدان كورگەن - بىلگەندەرىمىز“ اتتى ارناۋلى ستون اشتى، تىلشىلەرىمىز نەگىزگى ساتىلارعا بارىپ، تاۋ - وزەندى ارالاپ، دامۋدىڭ تىنىسىن سەزىنىپ، بارشا وتباسىنىڭ جاعدايىن ۇعىنىپ، ”قاشاندا العى شەپتە جۇرەتىن“ بەينەمەن قالىڭ ەڭبەكشىلەردىڭ، قۇرىلىسشىلاردىڭ، يگىلىك جاراتۋشىلاردىڭ ارمان ءۇشىن قۇلشىنا كۇرەس جاساعان ىزدەرىن شىنايى ەستەلىككە الىپ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ سان قيلى ءىزىن جاندى بەينەلەيدى.

كورمەگەن كىسى بىلمەيدى، گانسۋ ولكەسى تيانشۇي قالاسى مايجي رايونى حۋانيۋ قالاشىعى لوجياگۋ قىستاعىنىڭ تەڭىز دەڭگەيىنەن 1500 مەتر بيىكتىكتەگى ساي - جىلعالارىنىڭ بەتكەيىندە ءبىر ”جەڭىل رەليس“ جاسىرىنىپ جاتىر.

6.1 كيلومەتر ۇزىندىقتاعى رەليستە تاۋ اراسىنداعى 130 نەشە تەكشە تۇتاسىپ، 710 مۋ جەمىس باعىن شارپىپ جاتىر.

1 - ايدىڭ 13 – كۇنى، اۋا رايى سونداي تاماشا، تيانليرىن جەمىس - جيدەك ونىمدەرى شارۋالار كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆىنىڭ جاۋاپتىسى دۇڭ تيان - ىن رەليستى تاسىمال اۆتوموبيلىن ورنالاستىرىپ، تاۋعا تىڭايتقىش تاسۋمەن قاربالاس بولىپ جاتتى، ول: ”ءبىر جاعىنان باقشانى رەتتەپ، ءبىر جاعىنان اۋىل شارۋاشىلىعى ءوندىرىس قۇرال - جابدىقتارىن دايىنداپ جاتىرمىز، كوكتەم مەرەكەسىنەن كەيىن ۇستەمە تىڭايتقىش بەرەمىز“ دەدى.

”بىلتىر 9 - ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ نانشانداعى حۋانيۋ بازاسىنا ارنايى كەلىپ قىزمەت تەكسەرىپ، ءبىزدى ’وسى ەرەكشە كاسىپتى ءتىپتى دە كولەمدەندىرۋگە‘ شابىتتاندىردى، مەن سول كەزدە ناق مايداندا بولاتىنمىن“ دەدى ىرشىليپۋ قىستاعىنداعى جەمىس ەگەتىن ءىرى وتباسى مۇشەسى ۋ جىڭچۋان كەشەگىدەي ەسىنە الىپ.

”بيىلعى جاڭا جىلدى قۇتتىقتاۋ سوزىندە باس شۋجي تاعى دا ’تيانشۇي حۋانيۋ الماسى ءارى ۇلكەن، ءارى قىزىل‘ دەپ ماداقتادى، بۇل ءسوزدى تىڭداپ قاباعات قۋاندىق!“ ۋ جىڭچۋان نىق سەنىممەن: ”جەڭىل رەليس بولعاننان كەيىن، حۋانيۋ الماسى ءتىپتى دە ءوتىمدى بولا ءتۇستى“ دەدى.

”بىلتىر 9 - ايدا جەڭىل رەليس ىسكە قوسىلدى، الما تاسۋ جايلى بولدى، ءبىز دە جەڭىلدەپ قالدىق“. دۇڭ تيان - ىن رەليستى نۇسقاپ تۇرىپ بىلاي دەدى: بۇرىن تاۋ بيىك، جول تىك، اربانى ادام كۇشىمەن سۇيرەپ، الما وڭاي بۇلىنەتىن. قازىر جەمىستى ءۇزىپ الىپ، جەڭىل رەليسكە سالىپ، ەشقانداي زاقىمداماي توڭازىتۋ قويماسىنا كىرگىزەمىز.

”3 بەنزين پاراۆوز باسى، 6 ۆاگون بار، ءبىر جولدا 2400 جىڭ جەمىس تاسيمىز“. دۇڭ تيان - ىن بىلاي دەپ ەسەپ جاسادى: ”تاۋدان تۇسەردە الما تاسىپ، تاۋعا شىعاردا اۋىل شارۋاشىلىق ماتەريالدارىن جەتكىزەمىز، ارلى - بەرلى قايتۋعا ءبىر ساعات قانا ۋاقىت كەتەدى، ەكونوميكالىق ونىمدىلىك نەداۋىر جوعارىلايدى“.

حۋانيۋ الما بازاسىنا كىرسەڭىز، جاڭالىقتارى كوپ ەكەن.

جەرگىلىكتى باعبانداردىڭ جۇزىنەن قۋانىش لەبى ەسەدى، ”ءبىر ءتۇپ الما اعاشى جانە ءۇش پروفەسسور“ دەيتىن اڭگىمەلەرى تاعى بار.

”لۇڭيۋان شەبەرى“، تيانشۇي پەداگوگيكا شۋەيۋانىنىڭ پروفەسسورى حۋ ليپيڭ دەرت - دەربەزدەن، زياندى جاندىكتەردەن ساقتانۋدى جانە ونى تىزگىندەۋدى قولما - قول ۇيرەتىپتى؛ گانسۋ اۋىل شارۋاشىلىق داشۋەسى عىلىم - تەحنيكانى دامىتۋدى زەرتتەۋ ورنىنىڭ باستىعى چىن بايحۇڭ جەمىس باقشاسىنا قاراتا ەگجەي - تەگجەيلى باسقارۋ شاراسىن قولدانىپتى؛ ولكەلىك اۋىل شارۋاشىلىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ جەمىس اعاشى مامانى ما ميڭ سۋ مەن تىڭايتقىشتى مەڭگەرىپتى.

”ماماندار دەرت – دەربەزدى انىقتاپ، شارا قولداندى، دەرتتەنگەن جەمىس اعاشى قايتا دالدەندى، ونىڭ ۇستىنە مول ءونىم بەردى“ دەپ ۋ جىڭچۋان ارت - ارتىنان القاۋىن ايتتى.

قىس كۇندەرى جەمىس باعىنداعى بۇرشاقتان ساقتانۋ تورى جالت - جۇلت ەتىپ، جەر استىنا كومىلگەن تامشىلاتىپ سۋارۋ قۇبىر تورابى سۋ قۇرامىن، قورەكتىگىن جەتكىلىكتى قامدادى...

عىلىم - تەحنيكا تامىر تارتىپ، باعباندار مول ءونىم الىپ، حۋانيۋ الماسى دەڭگەيىدى جوعارىلاتۋدىڭ ”جىلدام ارناسىنا“ ءتۇستى. تيانشۇي قالالىق اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق مەكەمەسى بەرگەن ساندى مالىمەتتە كورسەتىلۋىنشە، نەگىزگى ەگىلگەن سورت ءتىپتى دە جاڭارىپ، 6 – بۋىن ساپالى تاۋار جەمىس - جيدەك شاماسى %80 تەن اسىپ، ولشەمدەنگەن جەمىس باقشاسى 500 مىڭ مۋعا جەتكەن.

حۋانيۋ الماسىنىڭ ءوتىمدى بولۋى فينانستىڭ دەم بەرۋىنەن ايرىلا المايدى.

”جەمىس باقشاسى كولەمدەنىپ، ساپاسى جوعارىلادى، مۇندا ’الما قارىز اقشاسى‘ ۇلكەن كومەك كورسەتتى“. ۋ جىڭچۋان بىلاي دەدى: ءوسىمى تومەن، قارىز قايتارۋ يكەمدى، 500 مىڭ يۋان ىشىندە سەنىمدىلىككە قاراي قارىز اقشا الۋعا بولادى.

نانشان حۋانيۋ الما بازاسىنىڭ الما اعاشى ەگىلگەن جەر اۋدانى 150 مىڭ مۋدان استى. تاياۋداعى 3 جىلدا اۋىل شارۋاشىلىق بانكەسىنىڭ تيانشۇي بولىمشە بانكەسى 275 ميلليون يۋان قارىز اقشا تاراتتى، بازا ەگىنشىلىك كولەمىن كەڭەيتىپ اۋىل شارۋاشىلىق ماشينالارىن كوبەيتىپ، تىڭايتقىش ساتىپ الدى، بازا كووپەراتيۆىنىڭ 200 دەن استام مۇشەسى، ىرشىليپۋ قىستاعىنداعى 300 دەن استام قىستاق تۇرعىنى يگىلىككە كەنەلدى. بيىل تاعى ”جەمىس باعىندا اپاتتان ساقتانۋ قارىز اقشاسى“ تاراتىلىپ، الما كاسىپ سالاسىنا ۇزدىكسىز دەم بەردى.

حۋانيۋ الماسى ءوتىمدى بولىپ، جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ كۇيى جاندانا ءتۇستى.

جاقسى المانى قالاي جاقسى باعاعا ساتۋعا بولادى؟ قاجەتسىنۋ جاعىنا قاداعالاي نازار اۋدارىپ، ءار جىلى ءۇزىپ - تەرۋ مەزگىلىندە، سەلبەستىك كووپەراتيۆى ”ينفورماتسيا قىزمەتكەرلەرىن“ جىبەردى، ولار جەر – جەردى ارالاپ، تۇتىنۋ سۇرانىسىن جينادى، جەمىستىڭ ۇلكەن - كىشىلىگىنە، ءتۇسىنىڭ قانىقتىق دارەجەسىنە، قانت قۇرامىنا قاراي سورتقا، تۇرگە ءبولىپ، زاتپەن باعىتتامالى قامدادى.

”ءاربىر المانىڭ ەڭ ۇيلەسىمدى ساتىپ الۋشىلارىن تابۋ كەرەك“. جەلىدەن تىسقارى ”جەكەلىك تاپسىرىس“ 40 مىڭنان استام جەمىس ەگۋشىنى يگىلىككە كەنەلتتى. نانشان حۋانيۋ الما بازاسىنىڭ جىلدىق جان باسىندىق جەمىس - جيدەك تازا كىرىسى 8700 يۋاننان استى.

مايجي رايونىنداعى گانجياڭ جەمىس - جيدەك، كوكونىستەردى جاس كۇيىندە ساقتاۋ قامباسىندا قوراپتالعان حۋانيۋ الماسى جەر - جەرگە جونەلتىلۋدە.

150 ميللياردىنشى جەدەل جولداما! بىلتىر 11 - ايدىڭ 17 - كۇنى جاڭ پىڭفەي چۇڭچيڭگە ءبىر ساندىق حۋانيۋ الماسىن جىبەرىپ، مەملەكەت بويىنشا جەدەل جەتكىزۋ كاسىپ مولشەرىنىڭ جاڭا رەكوردىنىڭ كۋاگەرى بولدى. ەلەكتروندى ساۋدا تورىنا سۇيەنىپ جەمىس ساتقان جاڭ پىڭفەي بىلتىر المانىڭ وزىنەن 60 مىڭنان استام تالون ساتتى، كەدەيلىكتەن ارىلعان 10 نەشە وتباسى ودان تىكە تاراتۋ ارقىلى زات ساتۋدى ۇيرەنىپ، كىرىسى ەسەلەپ ارتتى.

ءوتىمدى بولعان حۋانيۋ الماسى شەتەلدەرگە دەيىن ساتىلدى. ”ءبىزدىڭ قازىر شەتەلدە 4 قامبامىز بار، ونىمدەرىمىز 20 نەشە مەملەكەت پەن رايونعا ساتىلادى“. تيانشۇي جياۋەي ساۋدا شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى يان گاڭ بىلاي دەدى: 2024 – جىلى ساتۋ سومامىز %50 ارتىپ، شەتەل اقشاسى 100 ميلليون يۋانعا تايادى، %60 ساتىلىم سوماسى حۋانيۋ الماسىنان كەلەدى.

مول ءونىم ەسەبى جاڭا ارمان - تىلەكتى سومدادى.

”800 مۋ جەردە بۇرشاقتان ساقتانۋ زەردەلى تورىن قۇرىپ، جاڭا بۋىن قىراۋدان ساقتانۋ ماشيناسىن ساتىپ الىپ، جەمىس باعىن تۇمانداندىرۋ جۇيەسىن ورناتىپ، 200 مۋ جەرگە سۋ مەن تىڭايتقىشتى ءبىر تۇلعالاندىرىپ بەرۋدى جۇزەگە اسىردىق...،“ ۋ جىڭچۋاننىڭ ءوندىرىس جوسپارى سونشاما جۇيەلى ەدى.

”زەردەلى سورتقا ايىرۋ جۇيەسىن قۇرىپ، شەتەلدەگى قامبالاردى جاڭادان سالىپ، حۋانيۋ الماسىن ’حالىقارالىق جەمىسكە‘ اينالدىرامىز“. بۇل − يان گاڭنىڭ جاڭا ارمانى.

مايجي رايونى جەمىس شارۋاشىلىعىن دامىتۋ ورتالىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى گاۋ يۇڭشين ءوزىن جەمىس باعىن اسىراۋشى دەپ اتادى. قالامشا وسىرەتىن 2 كاسىپورىن، المانى سورتقا ءبولىپ قوراپتايتىن 73 العاشقى مانەرلەۋ كاسىپورنى، ءتۇيىندى قامبادا ساقتايتىن 22 باستاماشى كاسىپورىن، المانى جىنتىكتەي مانەرلەيتىن 2 كاسىپورىن بار… مەملەكەتتىڭ وسى زامانعى اۋىل شارۋاشىلىعى كاسىپ سالاسى باقشاسى قۇرىلىسىنا سۇيەنە وتىرىپ، لاۋگاۋ سەنىممەن بىلاي دەدى: ”جاڭا داۋىردە قايراتتانا ىستەپ حۋانيۋ الماسىنىڭ ءوتىمىن ءتىپتى دە ارتتىرامىز!“

كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى