- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
قازاق ۇلىتتىق تاعامى-قىمىزدىڭ تۇرلەرى
2014.12.09 11:35
بيەنىڭ سۇتىنەن دايىندالاتىن دەنساۋلىققا شيپالى ءارى جۇعىمدى سۋسىن قىمىز-قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق تاعامدارىنىڭ ىشىندەگى ەڭ قۇرمەتتى داستارقان تاعامدارىنىڭ ءبىرى. سارى قىمىز-دەرتكە شيپا، دەنەگە كۇش. قىمىز نەگىزىنەن جىلقى تەرىسىنە تىگىلىپ، توبىلعى ءتۇتىنىنىڭ ىسى سىڭگەن سابادا نەمەسە اعاش كۇبىدە اشىتىلادى. قىمىزدىڭ اشىتقىسى قور دەپ اتالادى. داكىگە تۇيگەن قوردى ساباعا نە كۇبىگە سالىپ، ونىڭ ۇستىنە ءبىر شەلەكتەي جاڭا ساۋعان سالقىن ساۋمالدى قۇيىپ، ىدىستىڭ سرتىن جىلىلاپ وراپ تاستايدى. جور ەزىلىپ ساۋمالعا تەگىس تارعاندا ساۋمالدىڭ ءدامى قشقىلدانادى. ءسويتىپ، جاڭا جور جاسالادى. جاڭا قوردىڭ ۇستىنە سالقىنداتىلعان (ويتپەگەندە قىمىز ىرىمتىكتەلىپ كەتەدى) ساۋمالدى قۇيىپ، ءار جولى ساۋمالدى قۇيىپ، ءار جولى ساۋمال قۇيىلعان سايىن پىسپەكپەن جارتى ساعاتتاي ءپسىپ ارالاستىرىپ وتىرادى. قىمىز اشىتىلاتىن ىدىستىڭ ىشىنە قويدىڭ ءسۇر قۇيرىعىن نەمەسە جىلقىنىڭ ءسۇر قازىسى مەن سەمىز جاياسىن سالىپ جىبەرسە، قىمىز مايلى ءارى جۇمساق بولادى. ادەتتە قىمىزدىڭ وزىنەن دە ماي شىعادى. ول ماي قارالتقىمدانىپ، قىمىزدىڭ بەتىندە قالقىپ جۇرەدى. ىڭىردە پسىلگەن قىمىزدى جىلىلاپ قىمتاپ قويىپ، كەلەسى كۇنى بيەنىڭ باس ساۋىمى ساۋىلىپ بولعاننان كەيىن عانا قوتارادى. سابامەن كۇبىنى ەڭ كەمىندە ءبىر رەت ىستاپ وتىرۋ كەرەك. دەر كەزىندە تازارتىپ تۇرماسا ىستالماعان ىدىس وڭەزدەنىپ، قىمىزدان ەسكى ءدام شىعىپ تۇرادى. قىمىزدان ءبىر كۇنگە جەتەرلىك قوتارىپ العاننان كەيىن، ونىڭ ورنىنا قايتا ساۋمال قۇيىلادى، بۇل بارىس بيە اعىتىلعانعا دەيىن وسىلاي جاسالعاسا بەرەدى. قىمىز قوتارعاندا ىدىستىڭ تۇبىندە جەتەرلىك مولشەردە جور قالۋعا ءتيىس. قىمىز دايىنداۋ شەبەرلىگىنە، ءسۇتتىڭ تەگىنە، ۋاقىت مەزگىلىنە قاراي بىرنەشە تۇرگە بولىنەدى. وسىعان وراي ولاردىڭ اتالۋى دا الۋان ءتۇرلى بولادى. ونىڭ باستىلارى تومەندەگىدەي: ۋىز قىمىز-بۇل بيە ءسۇتىنىڭ ۋىز ءدامى تارماعان كەزدە اشىتىلعان قويۋ قىمىز. كەيدە ونى ماي قىمىز دەپ تە اتاعان. بۇل العاشقى قىمىزدى ساپىرۋعا اۋىلدىڭ ۇلكەن-كىشىسى جينالۋ، اق نيەتتى تىلەك ءبىلدىرىپ، ءبولىپ ءىشۋ حالىقتىق سالت بولعان. سارى قىمىز- جاز ورتاسىنداعى ءشوپ ابدەن پسىپ، بۋىنى قاتقان كەزدەگى قىمىز. بۇل كەزدە قونىس اۋدارۋ سياقتى كوشىپ-قونۋدان قىمىز كوپ شايقالىپ، كوپ پسىلەدى دە ىرىمتىگى جاقسى جازىلىپ، اشۋى بىلىنبەي،قىمىزدىق كۇشى ءوز بويىنا سىڭگەن سارعىلت بولادى. جاڭا سابانىڭ ءيسى، دامگە تولعان گۈل بايشەشەك شىرىندارى قىمىزعا ەرەكشە ءدام بەرەدى. سارى قىمىزدى ىشكەن ادام جادىراپ، تەرلەگىش، كوپ ىشسە ماۋ جىراپ ۇيىقتاعىش كەلەدى. تۇنەمەل قىمىز- مول قوردىڭ ۇستىنە ءسۇت قشىقىلى ارناۋلى تورسىقتا ساقتالىپ، ەكى تاۋلىك ساپىرىلعان، پسۋى جەتكەن قىمىز. تۇنەمەل قىمىز اسىقتپاي وتىرىپ، ۇزاق ءماجىلىس-ماسىليحاتتاردا ىشۋگە دايارلانادى. ونىڭ قىزدىراتىن دايارلانادى. ونىڭ قىزدىراتىن كۇشى بولادى. قۇنان قىمىز-ءۇش تاۋلىك بويى اشىتىلادى. ول ساۋمال ىشپەيتىن ادامدارعا بەرىلەدى.كەيدە ول اس پەن تويلارعا اپارۋ، ۇزاق وتىرىستا ءىشىپ وتىرۋ ءۇشىن دايىندالادى. ءتورت تاۋلىك بويى اشىتىلعان دونەن قىمىز، بەس تاۋلىك بويى اشىتىلعان قىمىز بەستى قىمىز.ونان كۇشتى اساۋ قىمىز دەگەن كۇشتى قىمىزدار دا كوبىنەسە سونداي ءماجىلىس، تويلارعا ارنالىپ اشىتىلعان. ساۋمال-باياۋ اشىعان نەمەسە اشتى قىمىزعا جاڭا ساۋعان بيە ءسۇتىن قوسىپ ءپسۋ ارقىلى جۇمسارتىلعان، قارتتار بالالارعا ارنالعان قىمىز. قىسردىڭ قىمىزى-بۇل، ادەتتە، قىس ايلارىندا اۋرۋ ادامعا نەمەسە ۇلكەن توي-دۋماندارعا، كەيدە وتە سيلى قوناقتارعا ارناپ جازدا قىسىر قالعان، ءبىراق تايى ەمىپ جۇرگەن بيەلەردىڭ سۇتىنەن اشىتىلادى. قورابالى قىمىز- قوردىڭ ۇستىنە ءسۇت قۇيىپ، بىرنەشە كۇن جينالعان مول قىمىز، ونى قورلانعان قىمىز دەپ تە اتايدى. بال قىمىز-قىمىزعا تاتتىلىك بەرۋ ءۇشىن بال، قانت، ورىك-مەيىز قوسىپ پىسەدى. بال قىمىز كوبىنەسە سىرقات ادامعا، بالالارعا، سونداي-اق جاس بوسانعان ايەلدەرگە ارنالادى. قسراق قىمىز-ءبىرىنشى رەت قۇلىنداعان قۋلىق بيەنىڭ سۇتىنەن اشىتىلاتىن قىمىز. قۋلىق بيەنىڭ ءسۇتى جىلدا ساۋىلىپ جۇرگەن سارى قارىن ماما بيەلەردىڭ سۇتىنە قاراعاندا الدە قايدا قۋاتتى بولادى. قسىراق قىمىزدى، ادەتتە، «تۋ قىمىز» دەپ تە اتايدى. سىرگە جيار قىمىز- بيە اعىتىلار كەزدەگى ەڭ سوڭعى قىمىز. بيە العاش بايلانىپ، ۋىز قىمىز ىشەردە ءبىر توي بولسا، بيە اعىتىلىپ، سىرگە جيار قىمىزدى ىشەردە تاعى ءبىر توي بولادى.
كەلۋ قاينارى: ماتەريال
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
