- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
قوي تۇلىگىنە قاتىستى نانىم-سەنىمدەر، سالت-داستۇرلەر مەن ىرىم، تيىمدار
2015.01.13 15:00
حالىقتىق پايىمعا قاراعاندا، قوي جىلى تۋعان جاندار قاراپايىم، جۋاس، ءبىراق سىنشىل، تىنباي ىزدەنگىش جىگەرلى بولادى دەسەدى.
حالىقتىڭ بايىرعى ۇعىمى بويىنشا ءار تۇلىكتىڭ يەسى، ءپىرى بار. سيىردىڭ ءپىرىن-زەڭگى بابا، تۇيەنىڭ ءپىرىن-ويسىلقارا، جىلقىنىڭ ءپىرىن-قامبار اتا، ەشكىنىڭ ءپىرىن شەكشەك اتا دەسە، قويدىڭ ءپىرىن شوپان اتا دەپ اتايدى. اتالعان پىرلەر تەك ءتورت تۇلىكتىڭ ەمەس، ءتورت تۇلىكتى ءوسىرۋشى كاسىپ يەلەرىنىڭ دە جەبەۋشىسى دەپ ەسەپتەلەدى. ماسەلەن، زەڭگى بابا-سيىرشىنىڭ، ويسىلقارا- تۇيەشىنىڭ، قامبار اتا-جىلقىشىنىڭ، شەكشەك اتا-ەشكى باعۋشىنىڭ، ال شوپان اتا قويشىلاردىڭ ءپىرى دەپ سانالادى. حالىق ۇعىمىندا جىلقى-جەلدەن، سيىر-سۋدان، تۇيە-شولدەن، ەشكى-تاستان، قوي وتتان جارالعان.
قويعا بايلانىستى سالت-داستۇرلەر:
-ءسابيدىڭ ءتىلى مەزگىلىندە شىقپاسا، ناعاشىسىنىڭ ۇيىنە اپارىپ، قوي سويدىرىپ، سونىڭ توق ىشەگىن موينىنا بايلاپ بەرەدى. سوندا بالانىڭ ءتىلى شىعادى دەپ سانالادى؛
-كۇيەۋ جىگىتتىڭ «ەسىك اشار» ءداستۇرى ورىندالعان سوڭ، قىز اعاسىنىڭ ۇيىندە ءولى-تىرىگە ارناپ كۇيەۋ جىگىت الىپ كەلگەن ەركەك قوي سويىلىپ، ءارۋاقتارعا ارنالادى. اۋىل اقساقالدارى شاقىرىلىپ، تاباق تارتىلادى. باتا سۇرالادى. ءولى-تىرىگە سويىلعان قويدىڭ ەتىنەن قالىڭدىق ءدام تاتپاۋعا ءتيىس. حالىق سەنىمى بويىنشا، ءدام تاتقان قىز اۋرۋعا شالدىعادى؛
- قازاقتا قوي قىرقىپ، ءجۇن ساباعان جانە كيىز باسقان كەزدە جەل سوقسا، ءجۇندى ۇشىرىپ كەتەدى دەپ ەكى تال ءشيدى نەمەسە شومشەكتى ايقاستىرىپ، جۇنمەن بايلاپ قويادى. ونىسى-جەل شامىنان ساقتانۋ بولسا كەرەك؛
- قوزىنىڭ قۇيرىعى مەن ەنىنىڭ كەسىندىسىن قۇمىرسقاداي كوپ بولسىن دەپ يلەۋىنە تاستاعان؛
- ءۇي-جايدى قورعايدى دەپ، قويدىڭ كارى جىلىگىن بوساعاعا ءىلىپ قويادى؛
- العاش تۋعان قوزىعا شاشۋ شاشىپ، «مىڭنىڭ باسى بولعىر» دەپ اۋزىن ۇرلەگەن؛
- قوي سويعاندا توستەگى شەمىرشەكتى كەسىپ الىپ، بالالارعا قاراتا «اتىڭ جۇيرىك بولا ما؟» دەپ قابىرعاعا لاقتىرىپ جابىستىرادى؛
- قوي قىرقاتىن قايشىنى يەسىنە جۇنگە وراپ قايتارادى، سونداي-اق، قولعا بەرمەي، جەرگە قويىپ بەرۋ كەرەك.
قويعا قاتىستى ىرىمدار:
-قوتىر شىققان بالاعا سويعان مالدىڭ كوزىنىڭ سۋىن جاقسا جازىلادى دەپ ەسەپتەيدى؛
-قوتانداعى قوي ءبىر باعىتقا قاراپ جۋساسا، كەشىكپەي تۋ سىرتىنان بوران سوعادى؛
-ورىستەن قايتقان قويدىڭ ەزۋىندە ءشوپ كەلسە، قىس قىتىمىر بولادى؛
-قوي قوراعا ەركىن كىرسە، قىس جايلى بولادى؛
-قوي تۇياعىمەن ءتوسىن قاسىسا، قار قالىڭ تۇسەدى؛
-قوي ءتىسىن قايراسا، كەشىكپەي بوران سوعادى؛
-قوراداعى قوي پىسقىرىنسا، قوزى-لاق سەكەڭدەپ ويناسا، قويلار سۇزىسسە، جاڭبىر جاۋاتىندىقتىڭ نىشانى بولعان؛
-قوزى ەنەسىنەن ءبولىنىپ قالا بەرسە، قىس قاتتى بولىپ، جۇتقا ۇلاسۋى مۇمكىن. ال ەنەسىنەن وزىپ جۇرسە، قىس جاي-لى بولادى؛
-كۇز مەزگىلىندە قوي وتارى ورگە قاراي جايىلسا، جۇت بولادى دەپ جورىلعان؛
-قوي قورادان «زاۋىقسىز» ورسە، سول كۇنى كۇن-رايى بۇزىلادى دەپ بىلگەن؛
-قويدىڭ جەلگە قاراپ كۇيىس قايتارىپ جاتۋى-كۇن رايىنىڭ جايلىلىعى مەن جىلىلىعىنىڭ نىشانى؛
-قىس باسىندا قويلار شاشىراي جايىلسا، قىس جايلى بولماق؛
-بوگدە ادام وتار ىشىندە جاتسا، مالدىڭ قۇتى كەتەدى؛
-قويشى قوي باققاندا ۇستايتىن تاياعىن بوتەن بىرەۋگە بەرمەگەنى ءجون. ويتكەنى شوپاننىڭ تاياعى كيەلى بولىپ ەسەپتەلەدى. ول جىن-شايتاندى مالدان الاستايدى؛
-جاڭا اي تۋعاندا قويعا قوشقار جىبەرسە، يەسى وكپەلەيدى؛
-قوي شۋىن جەپ قويسا، ءسۇت شىقپاي قالادى دەپ جوريدى.
قويعا قاتىستى تىيىمدار:
-قوي قۇيىمشاعىن تۇشتاقاي بولاسىڭ دەپ بالاعا بەرمەيدى؛
-قويعا قوشقار سالعاندا زەكىپ سويلەۋگە بولمايدى. قوشقار قۋاتىنان ايىرىلادى، قوي قىسىر قالادى دەسەدى؛
-قويدىڭ شۋىن جەردەن ايىرۋعا بولمايدى. سوندىقتان، ونى تاستاعاندا جەرگە سۇيرەتىپ اپارۋ كەرەك. ايتپەسە قوزى قاشاعان بولادى دەلىنەدى؛
-قوي ءجۇنىن ورتەۋگە بولمايدى؛
-ءتۇن ىشىندە قوراداعى مالدى سانامايدى؛
-قانداي جاقىن ادامى بولسا دا ءتۇن ىشىندە قورادان مال ۇستاپ بەرمەيدى. ويتكەنى، قوي جۋساپ جاتقان قورادا باق تا جاتادى ەكەن. قورانىڭ بەيقامدىعى ىدىراسا-مال تىنىشتىعى بۇزىلادى؛
-ورىستە جايىلىپ جۇرگەن مالدىڭ نەمەسە قورالى قويدىڭ ورتاسىن قاق جارىپ وتپەيدى. سەبەبى، ءۇيىرلى مالدىڭ ىشىندە قىزىر پايعامبار جۇرەدى. مالدىڭ وتتاي ىستىق كورىنۋى سودان دەپ ىرىمدايدى. قورالى قويدىڭ ورتاسىن جارىپ وتسە-قىزىر شامدانادى، مال ەكىگە بولىنەدى. ورتاسىنان ايىرىلادى، شىعىنعا ۇشىرايدى. ”قوي مەككەدەن شىققان“ دەيتىن تۇسىنىككە بايلانىستى بولۋى ىقتيمال.
-قويدىڭ ءمۇيىزىن وتقا جاقپايدى؛ قوراداعى قوي سۇيەگى سىرقىرايدى؛
-قويدى قانت بەرىپ، تۇز بەرىپ شاقىرۋعا بولمايدى، وعان سايتان جۇگىرەدى؛
-قوي تولدەپ جاتقان ۋاقىتتا قان شىعارۋعا بولمايدى؛
-قوي ورىسكە كەتكەن سوڭ، قوي قورانىڭ ەسىگىن اشىپ تاستاۋعا بولمايدى، ويتكەنى جىن-شايتان كىرىپ كەتەدى؛
-قوي باعىپ وتىرىپ تىگىن تىگۋگە، سونىمەن بىرگە وزىنە، وتباسىنا بايلانىستى قايعىلى جاعدايلاردى ايتۋعا بولمايدى. مال يەسى وكپەلەيدى؛
-قويلارعا قوشقار قوسىپ جاتقاندا داۋىس كوتەرۋگە، سونداي-اق، قامشى ورۋگە بولمايدى. قويدىڭ قۇتى قاشادى دەلىنەدى؛
-كەمتار ادام قويعا قوشقار جىبەرۋىنە بولمايدى. قوزىلار سونداي بولىپ تۋۋى مۇمكىن؛
- قوي قوزداپ جاتقاندا مالدى ساتپايدى، بىرەۋگە سىيلامايدى. مالدىڭ قۇتى قاشادى.
قاينارى : ورتالىق تەلەۆيزيا تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
