- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
ۇكىمەت قىزمەتىنەن بايانداما
− 2015 - جىلى 20 - قاڭتاردا اۆتونوميالى رايوندىق 12 - كەزەكتى حالىق قۇرىلتايىنىڭ 3 - ماجىلىسىندە جاسالدى
شوكىرات زاكىر
2015.01.29 13:22 كەلۋ قاينارى : ءتاڭىرتاۋ تورابى
ۋاكىلدەر:
مەن قازىر شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتى اتىنان ماجىلىسكە ۇكىمەت قىزمەتىنەن بايانداما جاسايمىن، قاراپ شىعۋلارىڭىزدى، سونداي - اق ساياسي كەڭەس مۇشەلەرىنىڭ، ماجىلىسكە سىرتتاي قاتىناسقانداردىڭ پىكىر بەرۋىن سۇرايمىن!
1. 2014 - جىلعى قىزمەتتەرگە شولۋ
وتكەن ءبىر جىل − رايونىمىز ەكونوميكاسىنىڭ تومەندەۋ قىسىمى ارتقان، ورنىقتىلىقتى قورعاۋ جاعدايى قاتاڭ دا كۇردەلى جىل بولدى، پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ شىنايى قامقورلىعىندا جانە اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، ءبىز پارتيا 18 - قۇرىلتايىنىڭ، پارتيا 18 - كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ءۇشىنشى، ءتورتىنشى جالپى ماجىلىستەرىنىڭ، ورتالىقتىڭ شينجياڭ قىزمەتى جونىندەگى 2 - رەتكى اڭگىمە ءماجىلىسىنىڭ رۋحىن مىقتاپ ارقاۋ ەتىپ، ج ك پ اۆتونوميالى رايوندىق 8 - كەزەكتى كوميتەتى التىنشى، جەتىنشى، سەگىزىنشى جالپى (كەڭەيتىلگەن) ماجىلىستەرىنىڭ ورنالاستىرۋى بويىنشا، قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىقتى ساقتاۋ باس نىساناسىن بەرىك يگەرىپ، جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىن بىرگە قۇرۋداي كەلەلى تاريحي ورايدى قاپى جىبەرمەي، «رەفورمانى، جاڭالىق اشۋدى تەرەڭدەتىپ، باياندى تىنىشتىققا كۇش - قۋات ۇيىستىرۋ» قيمىلدارىن ارقاۋ ەتىپ، ورنىقتىلىق بارىسىندا العا باسۋعا تالپىنۋ، رەفورمادا جاڭالىق اشۋ باستى اۋەنىنەن جازباي، تۇراقتى ارتتىرۋدى، رەفورمانى جەبەۋدى، قۇرىلىمدى رەتتەۋدى، حالىق تۇرمىسىنا تيىمدىلىك جاساۋدى، حاۋىپ - قاتەردەن ساقتانۋدى ءتۇيىن، حالىقتىڭ جاعدايىن ۇعىسۋدى، حالىق تۇرمىسىنا تيىمدىلىك جاساۋدى، حالىقتىڭ تىلەگىن توعىستىرۋدى جەلى ەتىپ، قازىرگىگە ءتيىمدى، ۇزاق بولاشاققا اناعۇرلىم پايدالى ءىرى شارالاردى پارمەندى قولدانىپ، ءبىر نيەت، ءبىر تىلەكتە بولىپ، قيىنشىلىقتاردى جەڭىپ، قىزمەتتەردەن ورنىقتىلىق بارىسىندا ناتيجە شىعارۋ، ورنىقتىلىق ىشىندە العا باستىرۋ نىساناسىن جۇزەگە اسىردىق.
− ەكونوميكانىڭ ارتۋ قارقىنى مەملەكەت بويىنشا الدىڭعى لەككە ءوتتى. رايوندىق ءوندىرىس جالپى ءونىم قۇنى 920 ميلليارد يۋانعا جەتىپ، %10 ارتىپ، ارتۋ دارەجەسى مەملەكەت بويىنشا ورتاشا دەڭگەيدەن 2.6 پايىز جوعارى بولاتىندىعى؛ الەۋمەتتىك قازىنانىڭ مەجە ەسەپتەگى كىرىسى 128 ميلليارد 260 ميلليون يۋانعا جەتىپ، %13.7 ارتاتىنى؛ قوعامدىق تۇتىنۋ ونىمدەرىنىڭ بولشەك ساتىلۋ جالپى سوماسى 227 ميلليارد 965 ميلليون يۋانعا جەتىپ، %11.8 ارتاتىنى؛ تۇرعىنداردىڭ تۇتىنۋ ونىمدەرى باعاسىنىڭ قىمباتتاۋ دارەجەسى %2.1 بولاتىندىعى مەجەلەندى.
− قۇرىلىم ۇزدىكسىز ساپالىلانىپ، دارەجەسى جوعارىلادى. مۇنايدان باسقا ونەركاسىپ ءونىمى %12.6 ارتىپ، مۇناي ونەركاسىبىنىڭ ارتۋ دەڭگەيىنەن 5.4 پايىز جوعارى بولدى. جەرگىلىكتى ونەركاسىپ %14.9 ارتىپ، ورتالىقتىڭ شينجياڭداعى كاسىپورىندارىنىڭ ارتۋ دەڭگەيىنەن 7.5 پايىز جوعارى بولدى. مۇنايدان باسقا ونەركاسىپتىڭ ۇستايتىن سالىستىرماسى %54كە، جەرگىلىكتى ونەركاسىپتىڭ ۇستايتىن سالىستىرماسى %38كە جەتتى. جالپىلىق مەنشىككە جاتپايتىن شارۋاشىلىق ورىندارىنىڭ ومىرشەڭدىك كۇشى ۇزدىكسىز ارتىپ، جالپىلىق مەنشىككە جاتپايتىن ونەركاسىپ ورىندارىنىڭ ارتۋ قارقىنى تۇتاس ونەركاسىپتىكىنەن 5.4 پايىز جوعارى بولىپ، كولەمنەن جوعارى ونەركاسىپتىڭ ارتۋىنا قوسقان ۇلەسى %33.8كە جەتتى. جاڭادان تىركەۋگە الدىرعان كاسىپورىندار مەن تىزىمدەتىلگەن كاپيتال جەكە - جەكە %62.1 جانە %87.5 ارتتى. بازاردىڭ ومىرشەڭدىك كۇشى، دامۋ قوزعاۋشى كۇشى، قوعامدىق جاسامپازدىق قۋاتى اناعۇرلىم جانداندى.
− قارجى قوسۋ اياسى تۇڭعىش رەت تريلليون يۋاندىق كولەمنەن استى. جالپى قوعامدىق تۇراقتى مۇلىككە قوسىلعان قارجى تۇڭعىش رەت تريلليون يۋاننان اسىپ، ءبىر تريلليون 18 ميلليارد 500 ميلليون يۋانعا جەتىپ، %25 ارتىپ، 2009 - جىلعىنىڭ 3.6 ەسەسىندەي بولدى. قارجى قوسۋ قۇرىلىمى ۇزدىكسىز جاقساردى. حالىقتىق قارجى قوسۋ بەلسەنە جانداندى. قارجى سالۋدىڭ قوسقان ۇلەسى %43.9 بولدى. جالپى جاعدايدىڭ دامۋىنا قاتىستى سۋ يگىلىگى، قاتىناس - تاسىمال ءىرى نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسى مەن ءتۇيىندى نەگىزدىك كاسىپ نىساندارى سالىنا باستادى. لانجوۋ - شينجياڭ تەمىر جولىنىڭ 2 - قوس باعىتتى لەنياسى بۇكىلدەي تۇتاستىرىلىپ، شينجياڭ جوعارى قارقىندى تەمىر جول تاسىمالى داۋىرىنە ءوتتى.
− اۋىل شارۋاشىلىعىن قامتاماسىز ەتۋ قۋاتى كۇشەيدى. استىق وندىرىسىنەن ءۇرتىس 7 جىل مول ءونىم الىنىپ، جالپى ءونىم 14 ميلليون 350 مىڭ تونناعا جەتتى؛ ماقتانىڭ جالپى ءونىمى 4 ميلليون 510 مىڭ توننا بولدى؛ ەرەكشە ورماندىق جەمىس - جيدەكتىڭ جالپى ءونىمى 6 ميلليون 500 مىڭ تونناعا كوبەيدى؛ ەت، جۇمىرتقا، ءسۇت، ءۇي قۇستارىن ءتۇيىن ەتكەن مال شارۋاشىلىعىن دامىتۋدا تىڭ جەتىستىككە قول جەتتى. ەرەكشە ەگىن شارۋاشىلىعىنىڭ باسەكەلىك قۋاتى ارتىپ، قۇرىلعىلى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ساپاسى مەن ونىمدىلىگى نىق قاداممەن جوعارىلادى.
− ەكونوميكانى ارتتىرۋدىڭ تىڭ تۇيىندەرى تولاسسىز جارىققا شىقتى. ارالاس مەنشىكتەگى شارۋاشىلىق، جالپىلىق مەنشىككە جاتپايتىن شارۋاشلىق، باقشا رايونى شارۋاشىلىعى تەز قارقىنمەن وركەندەدى، ستراتەگيالىق جاڭادان تەبىندەگەن كاسىپتەر جىلدام ىلگەرىلەدى. جەرگىلىكتى ورىننىڭ مۇناي - گازعا جارنا قوسىپ، سەلبەسىپ اشۋى مەن مۇناي - گازدىڭ ءىرى نىسان قۇرىلىسى تابىستى بولدى. قارامايلى بۇلتتىق ەسەپتەۋ كاسىبي باقشا رايونىنىڭ قۇرىلىسى مەن ەلەكتروندى ساۋدا تەكشەسىنىڭ دامۋ اياق الىسى تەزدەدى. شينجياڭنان باتىسقا جۇك تاسيتىن كەزەكشى پويەز قاتىنادى، قاشقار ۋنيۆەرسال باجىسىز رايونى مەملەكەتتىك ساراپتان ءوتىپ، جابىق كۇيدە جۇمىس جۇرگىزە باستادى، جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىندە وزەكتى رايون بولۋ قۇرىلىسىنىڭ باستاماسى جاقسى بولدى.
− حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋدىڭ ونىمدىلىگى كورنەكتى بولدى. 5 - رەتكى حالىق تۇرمىسى جىلىنداعى قۇرىلىستار قاۋىمنىڭ قالاۋىنان شىقتى، اۆتونوميالى رايوننىڭ الەۋمەتتىك قازىنادان حالىق تۇرمىسى قۇرىلسىنا جۇمساعان شىعىسى جالپى شىعىستىڭ %70.3ىن ۇستادى. ۇكىمەت ورىنداۋعا ۋادە بەرگەن 25 سالاداعى حالىق تۇرمىسىنا قاتىستى 150 ءتۇرلى ينجەنەريا تۇگەل ناقتىلاندى. اۋىل - قىستاقتاردا شارۋالاردىڭ ناق كىرىسى، قالا - قالاشىقتاردا تۇرعىنداردىڭ جان باسىندىق شىعىس ەتۋگە بولاتىن كىرىسى جەكە - جەكە 8296 يۋانعا، 22 مىڭ 160 يۋانعا جەتىپ، %13.7، %11.5 ارتىپ، ارتۋ قارقىنى ءۇرتىس 3 جىلدان بەرى مەملەكەت بويىنشا الدىڭعى قاتاردا تۇردى. جاڭادان جۇمىسقا ورنالاسقاندار 470 مىڭ ادامعا جەتىپ، 410 مىڭ ادام كەدەيلىكتەن قۇتىلدى.
− قوعامدىق ىستەر ۇدەرە دامىدى. وقۋ - اعارتۋ، عىلىم - تەحنيكا، دەنساۋلىق ساقتاۋ، مادەنيەت سەكىلدى ىستەر تىڭنان ۇزدىكسىز العا باستى. وڭتۇستىك شينجياڭداعى 4 ايماق - وبلىستا نەگىزىنەن 14 جىل تەگىن وقىتۋ جۇزەگە اسىرىلدى. ونەركاسىپتەندىرۋ مەن ينفورماتسيالاندىرۋدان ۇلگى كورسەتەتىن كاسىپورىنداردىڭ، باياندى دامۋ تاجىريبە رايوندارىنىڭ جانە زەردەلى قالالاردىڭ قۇرىلىسى ۇزدىكسىز تەزدەدى. وسى زامانعى مادەنيەت پەن عىلىم - تەحنيكانىڭ، وقۋ - اعارتۋدىڭ تىرەكتىلىك رولى ۇزدىكسىز كۇشەيدى. جاسامپاز شينجياڭ قۇرىلىسى ىلگەرىلەي ءتۇستى.
ءبىر جىلدان بەرى ءبىز باستى نىسانانى ارقاۋ، رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدى قوزعاۋشى كۇش، ەكونوميكالىق قۇرىلىستى وزەك ەتىپ، حالىق تۇرمىسىن كۇش سالا قامتاماسىز ەتۋ مەن جاقسارتۋدا مىناداي قىزمەتتەردى كورنەكتى تۇردە يگەردىك:
ءبىرىنشى، قوعامدىق جالپى جاعدايدىڭ ورنىقتىلىعىن باتىل قورعادىق. ءبىز لاڭكەستىككە قارسى تۇرىپ، ورنىقتىلىقتى قورعاۋدىڭ قاتاڭ دا كۇردەلى جاعدايىنا مەڭزەس، باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى سوزدەرىنىڭ رۋحىن دەن قويا ۇيرەنىپ، پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ شەشىمدەرى مەن ورنالاستىرۋلارىن باتىل دايەكتىلەندىرىپ، نەگىزگى زاڭ تۋىن بيىك ۇستاپ، ۇلتتىق تەرريتوريالى اۆتونوميا ءتۇزىمىن دايەكتىلەندىرىپ، پارتيانىڭ ۇلت، ءدىن ساياساتىن تياناقتاندىرىپ، قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىقتى ساقتاۋ باس نىساناسىن مىقتاپ ارقاۋ ەتىپ، شينجياڭدى زاڭمەن جونگە سالۋ، ىنتىماقتاسا شينجياڭنىڭ ورنىقتىلىعىن ساقتاۋ، باياندى كوركەيتۋ، جونگە سالۋ باعىتىنا تاباندى بولىپ، زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك قىلمىستارعا سوققى بەرۋدى دە، ءار ۇلت بۇقاراسىنا تاربيە بەرىپ، ءجون كورسەتۋدى دە بىردەي قاتاڭ يگەرىپ، زورلىقتى كۇشكە قارسى تۇرىپ، زاڭمەن جونگە سالۋدى، ءتارتىپتى دارىپتەپ، قوعام ورنىقتىلىعىن بار كۇشپەن قورعادىق. ۇلتتار ىنتىماعىنىڭ العاباسارلىعى جاعىندا وركەنيەتتى ورىن قۇرۋدى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتتىك. وتانشىل ءدىني قايراتكەرلەردى ءدىن شاريعاتىنان پايدالانىپ، حالىقتى دۇرىس جولمەن ءجۇرىپ، پاك بولۋعا ۇيىمداستىرىپ، دىنگە سەنەتىن قالىڭ قاۋىمدى دۇرىس سەنىم ورناتىپ، ۇشقارىلىقتى شاۋجايلاۋعا باستادىق. ءار ۇلت حالقىن كەڭ كولەمدە جۇمىلدىرىپ، ولارعا جانە نەگىزگى ساتى بيلىك ۇيىمدارىنا تىعىز سۇيەنىپ، «ۇشقارىلىقتى الاستاۋدىڭ» ءونىمدى جولدارىن بەلسەنە قاراستىرىپ، «ءۇش ءتۇرلى كۇشكە» قاتاڭ سوققى بەرىپ، اۋىر زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك دەلولارى مەن وقيعالارىن زاڭ بويىنشا ءبىر جايلى ەتتىك. كەڭ كولەمدى زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك دەلو - وقيعالارىنىڭ تۋىلۋىنان باتىل ساقتانۋدى، زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك ارەكەتتەرىنىڭ دۇركىن - دۇركىن تۋىلۋ جايتىن باتىل تىزگىندەۋدى، زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك ارەكەتتەرىنىڭ ىشكى ولكەلەرگە قاراي ءورشۋ اۋقىمىن باتىل شاۋجايلاۋدى نىسانا ەتىپ، زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك قىلمىس ارەكەتتەرىنە قاتاڭ سوققى بەرۋدىڭ ارناۋلى قيمىلىن باستاپ، كەزەڭدىك تابىسقا جەتتىك. زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك قىلمىستارىنا سوققى بەرىپ، بۇقارانى تاربيەلەپ، قاۋىمنىڭ قالاۋىنان شىعىپ، قوعام ورنىقتىلىعىن قورعادىق. اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ ءبىر تۇتاس ورنالاستىرۋىنا ساي، رايونىمىز بويىنشا 74 مىڭ ورگان كادرىنان 11 مىڭ قىزمەت گرۋپپاسى ۇيىمداستىرىلىپ، بارلىق اۋىل - قىستاق، الەۋمەتتىك اۋماقتارعا بارىپ، 6 ءتۇرلى مىندەتتى ارقاۋ ەتە «حالىقتىڭ جاعدايىن ۇعىسۋ، حالىق تۇرمىسىنا تيىمدىلىك جاساۋ، حالىقتىڭ تىلەگىن توعىستىرۋ» قيمىلىن ورىستەتىپ، جۇرتشىلىقتىڭ احۋالىن ۇعىسىپ، حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ ساياساتىن تياناقتاندىرىپ، قاۋىمنىڭ تىلەگىن توعىستىردىق. 4 - كەزەكتى جۇڭگو − ازيا - ەۆروپا كورمەسىنىڭ، APEC ءماجىلىسىنىڭ ءساتتى وتۋىنە جانە مەملەكەت مەرەكەسى سياقتى ماڭىزدى مەرەكە - مەيرام كەزدەرىندەگى قوعامدىق جالپى جاعدايدىڭ ورنىقتى بولۋىنا كەپىلدىك ەتتىك.
ەكىنشى، رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدەگى ورنالاستىرۋلاردى تياناقتاندىرۋ جۇمىسىن مىقتى يگەردىك. ءبىز پارتيا 18 - كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ءۇشىنشى جالپى ءماجىلىسىنىڭ رۋحىن باتىل دايەكتىلەندىرىپ، ج ك پ اۆتونوميالى رايوندىق 8 - كەزەكتى كوميتەتى التىنشى جالپى (كەڭەيتىلگەن) ءماجىلىسىنىڭ رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋ جونىندەگى ورنالاستىرۋى بويىنشا رەفورمانى قاجىماي - تالماي ىلگەرىلەتتىك. جوعارى دەڭگەيدە جوبالاۋدى كۇشەيتىپ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى مال - مۇلىك، كاسىپورىن رەفورماسىن تەرەڭدەتۋدى، ارالاس مەنشىكتەگى شارۋاشىلىقتىڭ دامۋىن تەزدەتۋدى، ۇكىمەت فۋنكتسياسىنا بۇرىلىس جاساۋدى، قازىنا - باجى ءتۇزىلىس رەفورماسىن نىعايتۋدى، ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىن جەبەۋدى ءتۇيىن ەتىپ، كەلەلى رەفورما شارالارىن العا قويدىق. كاپيتالدى تىركەۋگە الۋ ءتۇزىمى رەفورماسىن اتقاردىق. اۆتونوميالى رايوندىق مەملەكەت مەنشىگىندەگى مال - مۇلىكتى باقىلاۋ - باسقارۋ كوميتەتى قاداعالايتىن 15 كاسىپورىنعا قاراستى 353 سەرىكتەستىكتىڭ %60تەن استامى ارالاس مەنشىكتە شارۋاشىلىق جۇرگىزە باستادى. ورتالىقتىڭ شينجياڭداعى كاسىپورىندارى مەن جەرگىلىكتى كاسىپورىنداردىڭ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىندار مەن حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ سەلبەستىگىندە كورنەكتى تابىسقا قول جەتتى. ورتالىقتىڭ كاسىپورىندارىن جەر قاراستىلىعى بويىنشا تىركەۋگە الۋدا، مۇناي - گاز بايلىعىن دەربەس اشۋدا ماندىك ىلگەرىلەۋشىلىك بولدى. اۆتونوميالى رايون دارەجەلى تەكسەرىپ بەكىتۋ ىستەرىنەن 735 ءتۇرىن كۇشىنەن قالدىردىق جانە رەتتەدىك، قىسقارتىلۋ مولشەرى %40تەن اسىپ، %35تەن جوعارى قىسقارتۋداي رەفورما نىساناسىنا مەزگىلىنەن بۇرىن جەتتىك. اۋىل - قىستاقتاردا جەردى كوتەرمەگە الىپ شارۋاشىلىق جۇرگىزۋ ۇقىعىن بەكىتۋ، تىركەۋ، كۋالىك تاراتۋ سىناعىن بەلسەنە ورىستەتتىك. سۋ ۇقىعى مەن باعاسى رەفورماسىندا ارشىندى قادام تاستادىق. ماقتانىڭ نىسانالى باعا رەفورماسى سىناعىن ورنىقتى ىلگەرىلەتتىك. قارجى قوسۋ - توعىستىرۋ رەفورماسىن ۇزدىكسىز تەرەڭدەتىپ، باتىس سولتۇستىكتەگى تۇڭعىش جارنا ۇقىعى ساۋدا سەنترىندە جۇمىس باستادىق، تيانشان اۋىل شارۋاشىلىق - ساۋدا بانكەسىنىڭ جۇمىس اينالىمى تاماشا بولدى. ۇكىمەت قۇرىلىمدارى مەن ءىسورىندار رەفورماسىن ۇزدىكسىز تەرەڭدەتتىك. جۇمىسپەن قامتۋ، وقۋ - اعارتۋ، عىلىم - تەحنيكا، قوعامدىق قامتاماسىز ەتۋ، نوپوس ءتۇزىمى سياقتى رەفورمالاردى تارتىپپەن ىلگەرىلەتتىك.
ءۇشىنشى، جاعدايدى زەرتتەۋ مەن وعان تۇجىرىم جاساۋدى كۇشەيتىپ، ەكونوميكانىڭ دامۋىن جەدەلدەتتىك. ءبىز ەكونوميكانىڭ تومەندەۋ قىسىمى ۇدەگەن جاعدايعا مەڭزەس، كۇش - قۋاتتى ساقتاپ، ەكونوميكانى ورنىقتى ارتتىرۋدى، جۇمىسپەن قامتۋعا كەپىلدىك ەتۋدى ءتۇيىن ەتىپ، زەيىن - زەردەنى شوعىرلاندىرا قۇرىلىمدى رەتتەپ، ارتۋ فورماسىنا بۇرىلىس جاساپ، ەكونوميكانىڭ ورنىقتى، تەز قارقىنمەن دامۋىن دەمەدىك.
جاڭاشا ونەركاسىپتەندىرۋدى نىق قاداممەن ىلگەرىلەتتىك. بەلگىلى كولەمنەن جوعارى ونەركاسىپتىڭ ارتقان قۇنى 307 ميلليارد 897 ميلليون يۋانعا جەتىپ، %10ارتىپ، بۇكىل مەملەكەتتىڭ ورتاشا ارتۋ قارقىنىنان جوعارى بولدى. ءداستۇرلى كاسىپتەردىڭ ابزالدىلىعىن ۇزدىكسىز ساقتاپ، ەلەكترون ينفورماتسياسى، جاڭا ماتەريال، جابدىقتاۋ - جاساۋ كاسىبى، جاڭا ەنەرگيا سەكىلدى تىڭنان تەبىندەگەن ستراتەگيالىق كاسىپتەردى تەز قارقىنمەن دامىتتىق. جەل كۇشى مەن فوتوۆولتتىق ەلەكتر قۋاتىن ءوندىرۋ، مۇناي، مۇناي - حيميا سىندى مەملەكەتتىڭ جاڭاشا ونەركاسىپتەندىرۋ كاسىبىنەن ۇلگى كورسەتۋ بازالارىنىڭ قۇرىلىسىن جەدەلدەتتىك. شينجياڭنان سىرتقا جەتكىزىلگەن توك 11 ميلليارد 870 ميلليون كيلوۆات - ساعاتقا جەتىپ، 8. 1 ەسە ارتتى. جەل كۇشى، فوتوۆولت گەنەراتور اگراگاتتارىنىڭ سيىمدىلىعى جەكە - جەكە 8 ميلليون 30 مىڭ كيلوۆاتقا، 3 ميلليون 260 مىڭ كيلوۆاتقا جەتىپ، مەملەكەت بويىنشا 3 - ورىنعا ءوتتى.
اۋىل شارۋاشىلىعىن وسىزامانداندىرۋدى تەز دامىتتىق. اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ارتۋ فورماسىنا بۇرىلىس جاساپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى ارقاۋ ەتىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ بازا قۇرىلىس قۋاتىن، ءونىمدى تاۋارعا اينالدىرۋ قۋاتىن، بازارعا ءورىس اشۋ قۋاتىن جانە عىلىم - تەحنيكانىڭ تىرەكتىلىك قۋاتىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتتىق. اۋىل شارۋاشىلىعىن وڭىرلەندىرۋ، سالالاندىرۋ، ۇيىمدى تۇردە باسقارۋ دەڭگەيىن ۇزدىكسىز وسىردىك. اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن العاشقى قادامدا وڭدەۋ، قۇنتتاپ مانەرلەۋ نىساندارىن سالدىق. اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن ساتۋ ۇلگىسىن توقتاۋسىز جاڭالاپ، ەلەكتروندى ساۋدا، شارۋالار مەن ەرەن بازارلار كەلىسۋ، وسى زامانعى زات اينالىمى بويىنشا جەتكىزىپ بەرۋ سەكىلدى جاڭاشا كاسىپتى تەز دامىتتىق. اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ جالپىلىق ءوندىرىس قۋاتى ۇزدىكسىز كۇشەيدى.
جاڭاشا قالا - قالاشىقتاندىرۋدى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتتىك. شينجياڭنىڭ قالا - قالاشىق جۇيەسىنىڭ جوباسى ۇزدىكسىز كەمەلدەندى. اۋىل - قالاشىق باس جوباسىن، قىستاق جوباسىن جاساۋ نەگىزىنەن تۇگەل قامتىلدى. قالا نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسى توقتاۋسىز جاقسارىپ، قالالاردا وتىندىق گازدىڭ جالپىلاسۋ مولشەرى، تۇرمىستىق قوقىر - قوقسىقتى زالالسىزداندىرىپ ءبىر جايلى ەتۋ مولشەرى، كوگالداندىرۋ مولشەرى جەكە - جەكە %90.5كە، %84.2كە، %33.8كە جەتتى. جاسىل، ەنەرگيا ۇنەمدەيتىن ءۇي قۇرىلىس ىستەرىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتتىك. قالا، اۋىلداردا قونىستانۋ ورتاسىن باياندى جاقسارتتىق.
نەگىزدىك قۇرىلعىلاردى وسىزامانداندىرۋ اياق الىسىن تەزدەتتىك. ءتۇيىندى نىساندارعا 375 ميلليارد 960 ميلليون يۋان قارجى قوستىق، سالىنىپ جاتقان 190 ءتۇيىندى نىسان مەن تىڭنان سالىنا باستاعان 15 ءتۇيىندى نىسان ءساتتى ىلگەرىلەدى. ۇلكەن داڭعىل قۇرىلىسىندا ماندىك قادام تاستالدى. اقسۋ - قاشقار لەنياسى سەكىلدى 6 جوعارى قارقىندى تاس جول سالىنىپ ءبىتىپ، كولىك قاتىنادى، جاڭادان قوسىلعان جول 1588 كيلومەترگە جەتتى. ءۇرىمجى ايلانبا جوعارى قارقىندى تاس جول قۇرىلىسى جەدەلدەتىلدى. قۇمىل - ەرگىنا، كورلا - حولمۇت تەمىر جولى سەكىلدى كوپ تارماقتى تەمىر جول جەلىسى سالىنا باستادى. تەمىر جول قۇرىلىسىنا قوعامدىق كاپيتالدان 9 ميلليارد يۋان قوسىلدى. ياركەن، چارقىلىق سەكىلدى اۋدانداردىڭ اۋەجاي قۇرىلىسىنىڭ الدىڭعى مەرزىمدىك جۇمىسى تەبىندەي ءتۇستى. قۇمىل - جىڭجوۋ 800± كيلوۆولتتىق ەرەكشە جوعارى كەرنەۋلى تۇراقتى توك جەتكىزۋ قۇرىلىسى سالىنىپ ءبىتىپ، ىسكە قوسىلدى. شىعىس جوڭعار - شىعىس جۇڭگو 1100± كيلوۆولتتىق ەرەكشە جوعارى كەرنەۋلى تۇراقتى توك جەتكىزۋ ينجەنەرياسىنىڭ 13 ميلليون 200 مىڭ كيلوۆاتتىق اگراگاتتار ەلەكتر قاينارى نىسان قۇرىلىسىنىڭ جوباسى بەكىتىلدى.
ءىش پەن سىرتقا ەسىكتى ۇزدىكسىز ايقارا اشتىق. جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىندە وزەكتى ءوڭىر قۇرۋ پىكىرى مەن ارەكەت جوسپارىن شىعاردىق. جوبا جاساۋدى كەمەلدەندىرىپ، قاتىناس تورابى، ساۋدا - ساتتىق زات اينالىمى، فينانس، مادەنيەت، عىلىم - تەحنيكا، وقۋ - اعارتۋ جانە ەمدەۋدەن قىزمەت وتەۋ سىندى 5 ۇلكەن سەنترىن، 10 ءىرى يمپورت - ەكسپورت كاسىپ شوعىرى رايونى قۇرىلىسىنىڭ اياق الىسىن ىلگەرىلەتتىك. قاشقار، قورعاس ەكونوميكالىق اشۋ رايونى، جۇڭگو - قازاقستان قورعاس شەكارا ەكونوميكالىق سەلبەستىك سەنترى جانە شەكارا وتكەلى نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسىن جاپپاي جەدەلدەتتىك. جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋى حالىقارالىق زەرتتەۋ - تالقى جيىنىن ءساتتى وتكىزدىك، 4 - كەزەكتى جۇڭگو − ازيا - ەۆروپا كورمەسىنىڭ تابىسى سۇبەلى بولدى. يمپورت - ەكسپورت جالپى سوماسى 27 ميلليارد 670 ميلليون دوللارعا جەتىپ، %0.4 ارتتى. توقتام بويىنشا پايدالانىلعان شەتەل قارجىسى 526 ميلليون دوللارعا جەتىپ، %46؛ شەتەلدەردەن قۇرىلىستى كوتەرمەگە الۋ جونىندە تىڭنان جاسالعان توقتامداعى سوما 2 ميلليارد 173 ميلليون دوللارعا كوبەيىپ، %9.2؛ فينانستان باسقا سالالاردىڭ سىرتقا قوسقان قارجىسى 985589 ميلليون دوللارعا جەتىپ، %47.3 ارتتى. ساياحاتتىق تارتىمدى ونىمدەر قۇرىلىسىن تەزدەتىپ، ساياحات كاسىبىنىڭ دامۋىن جانداندىراتىن 20 نەشە ءتۇرلى شارانى بەلگىلەدىك.
شينجياڭعا باعىتتامالى كومەكتەسۋ قىزمەتىنىڭ جەتىستىگى كورنەكتى بولدى. بەيقۇت ءۇي سالىپ، حالىقتى اۋقاتتاندىرۋ، مالشىلاردى وتىرىقتاندىرىپ، مال شارۋاشىلىعىن گۇلدەندىرۋ سەكىلدى حالىق تۇرمىسىنا قاتىستى قۇرىلىستاردى ءتۇيىن ەتىپ، 19 ولكە، قالا كومەكتەسەتىن 1160 نىسان سالىنا باستادى، تياناقتانعان قارجى 11 ميلليارد 10 ميلليون يۋانعا جەتتى. كاسىپتىك جاقتان، اقىل - پاراسات جاعىنان شينجياڭعا كومەكتەسۋدىڭ ناتيجەسى كورنەكتى بولدى. ءتۇرلى دارىندىلاردان 9282سى باۋرالدى، كومەك قابىلدايتىن جەرلەردە ولاردان تاربيە العان كادرلار 231 مىڭ 200 ادام - رەتكە جەتتى. عىلىم - تەحنيكا، دەنساۋلىق ساقتاۋ، مادەنيەت، فينانس بويىنشا شينجياڭعا كومەكتەسۋدە بەلسەندى ىلگەرىلەۋشىلىك بولدى.
ءتورتىنشى، حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋ مەن جاقسارتۋ قىزمەتىن مىقتى يگەردىك. ءبىز حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋدى جانە جاقسارتۋدى باستان - اياق قىزمەتتىڭ كوزدەۋ ءتۇيىنى جانە كۇش سالۋ ءتۇيىنى ەتىپ، 5 - رەتكى حالىق تۇرمىسى جىلىنداعى ىستەردى بار كۇشپەن ىلگەرىلەتىپ، حالىق بۇقاراسىنىڭ ءتول مۇددەسىنە ساياتىن ماسەلەلەردى ۇتىمدى شەشىپ، ءار ۇلت قاۋىمىنىڭ القاۋىن الىپ، قولداۋىنا يە بولدىق.
حالىق تۇرمىسى ينجەنەرياسىن ءساتتى ىلگەرىلەتتىك. 23 ميلليارد 100 ميلليون يۋان قارجى قوسىپ، 313 مىڭ 900 وتباسىنا بەيقۇت ءۇي سالىپ بەردىك. 16 ميلليارد 540 ميلليون يۋان قارجى سالىپ، 259 مىڭ 600 قامتاماسىز ەتۋ سيپاتىندىق ءۇي سالا باستادىق. ءبىر ميلليارد 580 ميلليون يۋان قارجى قوسىپ، مالشىلاردى وتىرىقتاندىرۋعا قاجەتتى 30 مىڭ 100 ءۇي سالۋ جۇمىسىن باستاپ، «12 - بەسجىلدىق» جوبادا بەلگىلەنگەن قۇرىلىس مىندەتىن مەزگىلىنەن ءبىر جىل بۇرىن ورىندادىق. اۋىل - قىستاقتاردا 134 ورىننان جاڭادان اۋىزسۋ حاۋىپسىزدىگى قۇرىلىسىن سالىپ، 600 مىڭ اۋىل - قىستاق تۇرعىنىنىڭ اۋىزسۋ حاۋىپسىزدىگى ماسەلەسىن شەشتىك. 3 ميلليارد 420 ميلليون يۋان قارجى قوسىپ، اۋىل - قىستاقتاردا 6087 كيلومەترلىك جولدى تىڭنان جانە وزگەرتىپ سالىپ، 850 مىڭ ەگىنشى - مالشىنىڭ قاتىناس ماسەلەسىن شەشتىك. كەريا اۋدانىنداعى جەر سىلكىنۋ اپاتىن عىلمي، دەر كەزىندە، پارمەندى ءبىر جايلى ەتىپ، اپات بولعان جەرلەردىڭ ءوندىرىستى قالپىنا كەلتىرۋىنە، مەكەندى قايتا قۇرۋىنا كومەكتەسىپ، 13 مىڭ 800 اۋىز ءۇيدى تۇگەل سالىپ ءبىتىرىپ، حالىق بۇقاراسىنىڭ ءومىرى مەن مال - مۇلكىنىڭ حاۋىپسىزدىگىن مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا قامتاماسىز ەتتىك.
قوعامدىق جۇمىسقا ورنالاستىرۋدى كۇش سالا ىلگەرىلەتتىك. جۇمىسقا ورنالاستىرۋدى ەڭ ۇلكەن حالىق تۇرمىسى ينجەنەرياسى رەتىندە بۇلجىتپاي يگەردىك. توقىما جانە كيىم - كەشەك كاسىبى بويىنشا ءبىر ميلليون ادامدى جۇمىسقا ورنالاستىرۋدىڭ قاتىستى ساياساتىن بەلگىلەدىك. سول جىلى جۇمىسقا ورنالاسقان، جوعارى مەكتەپتەردى تاۋىسقان وقۋشىلاردىڭ سالىستىرماسى %88.7كە جەتتى، بىردە - ءبىر ادامى جۇمىسقا ورنالاسپاعان وتباسىلاردان كەمىندە ءبىر ادامىن ءبىر تاۋلىك ىشىندە جۇمىسقا ورنالاستىرۋ نىساناسىن ورىندادىق. وڭتۇستىك شينجياڭداعى 2 ايماق، ءبىر وبلىستا اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن مانەرلەۋدە تەز ءونىم بەرەتىن قۇرىلىس نىساندارى ارقىلى 14 مىڭ ادامنىڭ جۇمىسقا ورنالاسۋىن دەمەدىك. اۋىل - قىستاقتارداعى ارتىق ەڭبەككۇشتەردى باسقا سالالارعا ويىستىرىپ، جۇمىسقا ورنالاستىرۋ سالىستىرماسى 2 ميلليون 600 مىڭ ادام - رەتكە جەتتى. ەكونوميكانىڭ تومەندەۋ قىسىمى ۇدەگەن، جۇمىسقا ورنالاستىرۋ جاعدايى قىم - قۋىت بولعان احۋالدا دا، قالالار مەن اۋىلداردا جۇمىسقا ورنالاستىرۋ مولشەرىنىڭ ورنىقتى ارتۋ قالپىن ساقتادىق.
قوعامدىق قامتاماسىز ەتۋ قۋاتىن جاپپاي جوعارىلاتتىق. قالا - اۋىلداردا تۇرعىنداردىڭ نەگىزگى زەينەتكەرلىكتى قامسىزداندىرۋدىڭ ءبىر تۇتاس ءتۇزىمىن شىعارىپ، تۇرلىشە قوعامدىق قامسىزداندىرۋ مامىلە سوماسىن كوبەيتتىك. قالا - اۋىلدارداعى جەكە ساۋدا - ونەركاسىپشىلەر مەن ءوزى جۇمىس ورىن تاپقانداردىڭ نەگىزگى زەينەتكەرلىك قامسىزداندىرۋ اقىسىن تاپسىرۋ كوەففيتسەنتىن رەتتەپ، اقى تاپسىرۋدى توقتاتۋ، ۇزبەي تاپسىرۋ ماسەلەسىن شەشتىك. ولكە دارەجەلى ءبىر تۇتاس قامسىزداندىرۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىردىك. قوعامدىق قۇتقارۋ - كومەكتەسۋ جۇيەسىن جاقسارتتىق. ەڭ تومەنگى تۇرمىستى قامسىزداندىرۋعا بەرىلەتىن كومەك قاراجات ولشەمىن جوعارىلاتىپ، ەڭ تومەنگى تۇرمىسى قامسىزداندىرلاتىن 2 ميلليون 160 مىڭ وبيەكتىگە 5 ميلليارد يۋاننان استام تۇرمىس كومەك قاراجاتىن تاراتتىق. قالا - اۋىل تۇعىندارىنىڭ سالماقتى ناۋقاستى ەمدەتۋ قامسىزداندىرۋىن ىسكە قوستىق. ءناپاقا الاتىنداردى ورنالاستىرۋ مەن ارميادان زەينەتكە، دەمالىسقا شىققان قىزمەتكەرلەر قىزمەتىن ويداعىداي ىستەدىك. زەينەتكەرلىككە قىزمەت وتەۋ كاسىبىنىڭ دامۋىن قولدادىق.
بەسىنشى، قوعامدىق ىستەردىڭ دامۋىن قۇلشىنا ىلگەرىلەتتىك. ءبىز ەكونوميكا مەن قوعامنىڭ سايكەستى دامۋىنا باستان - اياق تاباندى بولىپ، وقۋ - اعارتۋدى الدىمەن دامىتىلاتىن ستراتەگيالىق ورىنعا قويىپ، عىلىم - تەحنيكا ارقىلى جاڭالىق اشۋدى جەبەۋدى ماڭىزدى تىرەك، ەمدەۋ، ءدارى - دارمەك، دەنساۋلىق ساقتاۋ ىستەرىن حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋدىڭ ماڭىزدى شارتى ەتىپ، مادەنيەتپەن جەتەكشىلىك ەتۋ رولىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، قوعامدىق ىستەر قۇرىلىسىن جاپپاي ىلگەرىلەتتىك. وقۋ - اعارتۋدى الدىمەن ويلاستىرۋ ستراتەگياسىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتتىك.
ورتا، باستاۋىش مەكتەپتەردى ولشەمدەندىرۋ قۇرىلىسى مەن ساپاسىن جوعارىلاتۋ ينجەنەرياسىن جاپپاي جەبەدىك. وقۋعا تۇسۋدەن ىلگەرگى تاربيە مەن ەرەكشە وقىتۋدى تەز دامىتتىق. كەيبىر اۋدان، قالالاردا مىندەتتى وقۋ - اعارتۋدىڭ بىركەلكى دامۋ نىساناسىن جۇزەگە اسىردىق. كاسىپتىك اعارتۋدىڭ نەگىزدىك قۋاتى مەن وقىتۋ دەڭگەيىن ورنىقتى قاداممەن جوعارىلاتتىق. جوعارى مەكتەپتەردىڭ وقىتۋ ساپاسىن نىق قاداممەن جوعارىلاتىپ، ءپان تۇرلەرى مەن ماماندىقتاردى ۇزدىكسىز ساپالىلاندىردىق. «قوس ءتىل» اعارتۋىن پارمەندى ىلگەرىلەتتىك. ىشكى ولكەلەردەگى شينجياڭدىق وقۋشىلاردى تاربيەلەۋدى، باسقارۋدى، ولارعا قىزمەت وتەۋدى ۇزدىكسىز كۇشەيتتىك. بالا باقشالار مەن ورتا، باستاۋىش مەكتەپتەرگە جاڭادان 11 مىڭ وقىتۋشى قابىلداپ، 3072 «قوس ءتىلدى» وقىتۋشىنى شينجاڭدا جانە سىرت جەرلەردە ءبىلىم الۋعا جىبەرىپ، وقىتۋشىلار قوسىنىنىڭ جالپى دەڭگەيىن ۇزبەي جوعارىلاتتىق. وڭتۇستىك شينجياڭداعى ءار دارەجەلى، ءار ءتۇرلى مەكتەپتەردىڭ وقۋ - وقىتۋ ساپاسىن كورنەكتى جوعارىلاتتىق. وتانشىلدىقتى ارقاۋ ەتىپ، مەكتەپتەردە «ءۇش تاريح» تاربيەسىن جۇرگىزىپ، ءدىني ۇشقارىلىق يدەياسىنىڭ كەۋلەپ كىرۋىن ءونىمدى تەجەدىك.
دامۋدى جاڭالىق اشۋ ارقىلى جەبەۋدىڭ ونىمدىلىگى كورنەكتى بولدى. ءتۇيىندى سالالاردا وزەكتى تەحنيكالاردان دەربەس قامال الۋدا ماندىك ىلگەرىلەۋشىلىك بولدى. جوعارى، جاڭا تەحنيكا كاسىبىن، وسى زامانعى اۋىل شارۋاشىلىق عىلىم - تەحنيكاسىن جانە ءوندىرىستى، ۇيرەنۋدى، زەرتتەۋدى سايكەستىرە جاڭالاۋ تەز قارقىنمەن دامىدى. وزىق، قولدانىلمالى عىلىم - تەحنيكا جەتىستىكتەرى وندىرگىش كۇشكە اينالىپ، كاسىپتىك بۇرىلىس جاساۋعا جانە ەگىنشى - مالشىلاردىڭ كىرىسىن ارتتىرۋعا پارمەندى تىرەك بولدى. نەگىزدىك بايلىق ساندى مالىمەت قويماسى مەن ءىرى اسپاپتاردان ورتاق پايدالانۋ، سەلبەسۋ تورابىن جەدەل قۇرىپ، ءىرى عىلمي اسپاپ - جابدىعى، عىلىم - تەحنيكا حۇجاتى، عىلمي ساندى مالىمەت تەكشەسىن قوعامعا اشىق ۇستادىق. 6604 مەنشىكتى تابىس ءوتىنىشىن بەرىپ، ولاردىڭ 3746ىنا ۇقىق الدىق. «جۇڭگو - ورتا ازيا عىلىم - تەحنيكا سەلبەستىك سەنترى» مەملەكەتتىڭ حالىقارالىق عىلىم - تەحنيكا سەلبەستىك بازاسىنا اينالدى.
ءدارى - دارمەك، دەنساۋلىق ساقتاۋ ىستەرى تەز قارقىنمەن دامىدى. ۇكىمەتتىك شيپاحانالار رەفورماسىنىڭ اياسىن ۇزدىكسىز كەڭەيتتىك. مەملەكەتتىڭ نەگىزگى ءدارى - دارمەك ءتۇزىمىن شىن مانىندە تياناقتاندىردىق. سالماقتى اۋرۋلارعا ءونىمدى ەم - دوم جاسادىق. اۋىل - قالاشىق شيپاحانالارى مەن قىستاق ەمدەۋ بولمەلەرىن ولشەمدەندىرۋ قۇرىلىسىن ۇزدىكسىز جەدەلدەتتىك. اۋىل - قىستاق جاڭاشا سەلبەسىپ ەمدەلۋ بويىنشا ادام باسىنا جينالاتىن قاراجات دەڭگەيىن 425.85 يۋانعا جەتكىزدىك. الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋعا قىزمەت وتەۋ بويىنشا ادام باسىنا بەرىلەتىن قاراجاتتى 35 يۋانعا كوبەيتتىك. ەگىن، مال شارۋاشىلىق رايوندارىندا ايەلدەردە بولاتىن ەرەكشە اۋرۋلاردان ۇلگى الىپ تەكسەرىپ، بالالاردا بولاتىن تۋما جۇرەك اۋرۋىن ەمدەپ، 22 سالا بويىنشا 54 ءتۇرلى سالماقتى اۋرۋدى ەمدەۋدى قامتاماسىز ەتۋ سىناق قىزمەتىن جاپپاي ورىستەتتىك. جوسپارلى تۋىت قىزمەتىن اناعۇرلىم كۇشەيتتىك. جۇڭگوشا دارىگەرلىك، ۇلتتىق ءدارى - دارمەك ىستەرىن تەز قارقىنمەن دامىتتىق. ازىق - تۇلىك، ءدارى - دارمەك حاۋىپسىزدىگىن ارناۋلى وڭاۋ - رەتتەۋ قىزمەتىن ۇزدىكسىز تەرەڭدەتتىك.
مادەنيەت ىستەرىنىڭ دامۋىن بارىنشا جەدەلدەتتىك. نەگىزگى ساتىلاردىڭ الەۋمەتتىك مادەنيەتكە قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن، مادەنيەت ارقىلى حالىققا يگىلىك اكەلۋ ينجەنەريا قۇرىلىسىن ۇزدىكسىز كۇشەيتتىك. 100 كۇندىك الاڭ مادەنيەت قيمىلى جارىسى، اۋىل - قىستاق 100 كۇندىك مادەنيەت، سپورت قيمىلى جارىسى سياقتىلاردى جەلى ەتىپ، بۇقارانىڭ رۋحاني تۇرمىسىن بايتتىق. مادەنيەت كوركەمونەر دارىندىلارىن باعىتتامالى باۋلۋ - تاربيەلەۋ ينجەنەرياسىن اتقاردىق. جىبەك جولى «چاڭ - ان − تيانشان ءدالىزى توراپ» نىسانىن مادەنيەت مۇراسىنا ءساتتى ءوتىنىش ەتتىك، بەسبالىق كونە قالا جۇرتى سەكىلدى 6 ورىن دۇنيە جۇزىلىك مادەنيەت مۇرالارى تىزىمدىگىنە ەندى. ساياساتتىق جاعدايدان بايانداما جاساۋ جينالىسى، نازاريا ۇگىتى، زەيىن سىناۋ، ەلەكترلەنگەن وقىتۋ بويىنشا فيلم قويۋ، ۇعىمعا جەڭىل نازاريا وقۋلىقتارىن قۇراستىرىپ باسۋ سەكىلدى فورمالار ارقىلى بۇقارالىق يدەيالىق قىزمەتتى جاقسى ىستەپ، ولاردىڭ ىنتىماقتاسا كۇرەس جۇرگىزەتىن ورتاق يدەيالىق نەگىزىن بەكەمدەدىك. وركەنيەتتى ورىن قۇرۋ قيمىلىن ىشكەرىلەي ورىستەتتىك. 2 - كەزەكتى شەجىرە قۇراستىرۋ جۇمىسىن دەن قويا ىستەپ، مادەنيەت بازارىن باقىلاۋ - باسقارۋدى، جونگە سالۋدى نىعايتتىق. توراپ باسقارۋدى زاڭ بويىنشا كۇشەيتىپ، توراپتا ءدىني ۇشقارىلىق يدەياسى مەن زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك قىلمىس مازمۇنىنداعى دىبىس - كەسكىن، بەينە بايانداردىڭ تارالۋىنا توسقاۋىل قويىپ، توراپتا وڭ ەنەرگيا تاراتۋدى كۇشەيتتىك. شينجياڭنىڭ ءداۋىر رۋحىن بەينەلەگەن كينو فيلم «رياسىز سۇيىسپەنشىلىك» سياقتى 6 تۋىندى ورتالىق كوميتەت ۇگىت ءبولىمىنىڭ «بەس ءبىر ينجەنەريا» سيلىعىن الدى. اۆتونوميالى رايوندىق 13 - كەزەكتى سپورت جارىسىن، از ۇلتتاردىڭ 8 - كەزەكتى ءداستۇرلى سپورت جارىسىن، مۇگەدەكتەردىڭ 6 - كەزەكتى سپورت جارىسىن تابىسپەن وتكىزدىك.
التىنشى، ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىن بار كۇشپەن ىلگەرىلەتتىك. ءبىز «ەكى باياندى بولۋ» سىندى دامۋ جولىنا تاباندى بولىپ، باستى لاس زاتتاردىڭ ىعىستىرىلۋ - تاراتىلۋ مولشەرىن قاتاڭ تىزگىندەپ، ازوتسىزداندىراتىن، توزاڭ تاراتاتىن توك باعاسى سەكىلدىلەر بويىنشا لاس زات ىعىستىرۋ مولشەرىن ازايتۋ ساياساتىن باتىل تياناقتاندىردىق. وت ەلەكتر، سەمەنت، بولات - تەمىر سياقتىلار بويىنشا جاڭا ولشەمدى اتقارۋ مەن ماقتا قابىعى كاسىپورىندارىنىڭ ولشەمدى جوعارىلاتۋىن، وزگەرتۋىن كۇشەيتتىك. جاراقسىز گاز ىعىستىراتىن، تاراتاتىن 24 كاسىپورىندى، ماقتا قالدىعىنان قويمالجىڭ جەلىم تالشىعىن وندىرەتىن 10 كاسىپورىندى جاراقسىز زاتتاردى ىعىسىتىرۋ مولشەرىن ازايتۋ مىندەتىن شەكتى مەرزىمدە ورىنداتتىق. ءتۇيىندى كاسىپتەرگە جانە جاراقسىز زاتتاردىڭ شىعارىلۋىن ازايتاتىن ينجەنەريالارعا ۇستىندە تەكسەرۋدى كۇشەيتتىك. جاراقسىز زاتتاردى ىعىستىرۋدى ازايتۋ جالپى مولشەرى بويىنشا ساياسي ناتيجەنى باعالاۋ ءادىسىن اتقاردىق. بازارعا جارنا شىعارعان سەرىكتەستىكتەردىڭ لاس زاتتاردى رۇقساتپەن ىعىستىرۋ سىناعىن جۇرگىزدىك. حيميالىق قاجەتتى وتتەگى مولشەرى مەن ازوتتى اممياك ىعىستىرۋ - تاراتۋ مولشەرىن جىلدىق نىسانا نەگىزىندە قاتاڭ تىزگىندەدىك. ورتا ىقپالىن باعالاۋ ءتۇزىمىن قاتاڭ اتقاردىق. مەتال، مەتاللويت، كومىر كەندەرىن تاڭداپ اشۋدى قاتايتىپ، حيميا ونەركاسىپ، ەلەكتر قۋاتى، توقىما سياقتى باستى كاسىپتەردىڭ ورتاعا بەيىمدەلۋ ولشەمىن جۇيەگە تۇسىردىك. سۋدىڭ لاستانۋىنىڭ الدىن الۋ جانە ونى تىزگىندەۋ، قاتتى جاراقسىز زاتتاردى باسقارۋ، اۋىر مەتال لاستىعىنىڭ الدىن الۋ جانە ونى تىزگىندەۋ، قاتەرلى زاتتاردى باسقارۋعا، تەكسەرۋگە قۋزاۋ سالۋ قىزمەتىن كۇشەيتىپ، كولدەردىڭ ەكولوگيالىق ورتاسىن قورعاۋ سىناعى مەن تابيعي قورىقتاردى جان - جاقتى باسقارۋدى ىلگەرىلەتتىك. ءۇرىمجىنىڭ اتموسفەرا لاستىعىن تىزگىندەۋدە ماندىك ىلگەرىلەۋشىلىككە جەتتىك.
سۋ بايلىعىن باسقارۋدىڭ ءۇش قىزىل سىزىق شەگىن قاتاڭ تياناقتاندىرىپ، ءىرى نىساندارعا جۇمسالاتىن سۋ بايلىعىن تەپە - تەڭ دالەل - سىپاتتان وتكىزۋدى كۇشەيتىپ، سۋ بايلىعىنىڭ پايدالانىلۋ ونىمدىلىگىن جوعارىلاتتىق. تارىم ويپاتى توڭىرەگىندە قۇمنىڭ الدىن الۋ، قۇم كوشكىنىن تىزگىندەۋ، تيانشاننىڭ تەرىستىك بەتكەيى ورمان - توعاي جامىلعىسىن قورعاۋ جانە قالپىنا كەلتىرۋ، ياركەن وزەنىندە سەل - تاسقىننان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ سەكىلدى ينجەنەريالىق قۇرىلىستاردى شىن مانىندە كۇشەيتتىك. حوتان، قاشقار سياقتى قالالاردا شاڭ - توپىراق لاستىعىن جان - جاقتى وڭاۋ جۇمىسىن كۇش سالا ىلگەرىلەتتىك. اۋىل - قىستاق ورتاسىن قورعاۋدى كۇشەيتىپ، ورتاسىن رەتكە سالىپ، ەگىنجايلاردىڭ لاستانۋىنىڭ الدىن الىپ، ەگىن شارۋاشىلىعىنا پايدالانىلعان جۇقا سۋلياۋ قالدىقتارىن جيىپ الۋ جۇمىسىن كۇشەيتتىك. 2 ميلليون 500 مىڭ مۋ جەرگە ورمان ءوسىرىپ، قۇم كوشكىنى تىزگىندەلگەن جەر اۋماعى ءبىر ميلليون 540 مىڭ مۋعا، قورعاۋعا الىنعان تابيعي ورمان اۋماعىن 320 ميلليون مۋعا، الەۋمەتتىك ورمان - توعاي اۋماعىن 140 ميلليون مۋعا، مال جايۋعا تيىم سالىنعان جايلىمنىڭ اۋماعىن 150 ميلليون مۋعا جەتكىزدىك. تارىم وزەنىنىڭ تومەنگى اعىسىنا ەكولوگيانى قورعاۋ بويىنشا 15 - رەت سۋ جىبەرىپ، وڭاۋ جەتىستىگىن بەكەمدەدىك.
جەتىنشى، بيڭتۋاننىڭ قۇرىلىسىن بار كۇشپەن قولدادىق. شينجياڭ ءوندىرىس، قۇرىلىس بيڭتۋانى − اۆتونوميالى رايوننىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولەگى، مەملەكەت جۇكتەگەن تىڭ يگەرىپ، شەكارانى قورعاۋداي ماڭىزدى بورىشتى ارقالاپ كەلەدى. ءبىز بۇرىنعىداي بيڭتۋاننىڭ قالا - قالاشىقتانۋىن، جاڭاشا ونەركاسىپتەنۋىن، اۋىل شارۋاشىلىعىن وسىزامانداندىرۋىن بار كۇشپەن ىلگەرىلەتۋىنە، ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋعا، حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋعا كۇش سالىپ، جۇمىسقا ورنالاستىرۋدى جەبەپ، الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ مەن قوعامدىق قامتاماسىز ەتۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتىپ، بيڭتۋاننىڭ ءتۇرلى ىستەردە كورنەكتى تابىسقا قول جەتكىزۋىنە قولداۋ كورسەتتىك. 2014 - جىلى بيڭتۋاننىڭ ءوندىرىس جالپى ءونىم قۇنى %16، تۇراقتى مۇلىككە قوسقان قارجىسى %18، قالا - قالاشىق تۇرعىندارىنىڭ جان باسىندىق شىعىس ەتۋگە بولاتىن كىرىسى %12، روتا - اترەتتەگى تۇراقتى تۇرعىنداردىڭ جان باسىندىق شىعىس ەتۋگە بولاتىن كىرىسى %12.5ارتتى.
سەگىزىنشى، ۇكىمەتتىڭ ءوز قۇرىلىسىن قاجىماي - تالماي يگەردىك. ءبىز پارتيانىڭ باسشىلىعىنا باستان - اياق تاباندى بولىپ، ۇكىمەتتىڭ قىزمەت جاۋاپكەرلىگىن زاڭ بويىنشا مۇقيات اتقارىپ، اۆتونوميالى رايوندىق حالىق قۇرىلتايىنىڭ جانە ونىڭ تۇراقتى كوميتەتىنىڭ زاڭ بويىنشا باقىلاۋىن، اۆتونوميالى رايوندىق ساياسي كەڭەستىڭ دەموكراتيالىق باقىلاۋى مەن قوعامدىق جاماعات پىكىرىنىڭ باقىلاۋىن مۇقيات قابىلدادىق. ۇكىمەتتىڭ ەرەجە - قاعيدالارىن بەلگىلەپ، اۆتونوميالى رايوندىق حالىق قۇرىلتايى تۇراقتى كوميتەتىنىڭ قاراۋىنا جەرگىلىكتى زاڭ - تۇزىمدەردەن 11ىن تاپسىرىپ، ۇكىمەتتىڭ ەرەجە - قاعيدالارىنان، جەرگىلىكتى زاڭ - ەرەجەلەرىنەن 269ىن اداقتاپ، اكىمشىلىك قايتا قاراۋ جوباسىنان 190ىن قابىلدادىق. ورتالىقتىڭ «8 ءتۇرلى بەلگىلەمەسى» مەن اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ «10 تارماقتى بەلگىلەمەسىن» باتىل دايەكتى تياناقتاندىرىپ، «ءتورت ءتۇرلى بۇرىس ستيلگە» باتىل قارسى تۇرىپ، بۇقارالىق لۋشيان تاربيەسى جانە امالياتتىق قيمىلىندا ايتىلعان كورنەكتى ماسەلەلەرگە مەڭزەس، ارناۋلى وڭاۋ - تۇزەتۋ جۇمىسىن تىڭعىلىقتى ورىستەتىپ، بۇقارانىڭ تىلەگىنە جاۋاپ قايتاردىق. ءماجىلىس - جيىن جانە «ۇكىمەتتىڭ ءۇش ءتۇرلى شىعىس» قاراجاتىن باتىل قىسقارتىپ، حۇجاتتاردى ىقشامداپ، سالىستىرىپ باعالاۋ، ولشەمگە جەتكىزۋ، سيلاۋ - ماداقتاۋ قيمىلىن ازايتىپ، ولشەمنەن اسىرا پايدالانىلعان ۇكىمەت كولىكتەر، كەڭسە ۇيلەر، ىستەمەي تىستەۋ، شتاتتا بار، جۇمىس ورنىندا جوق بولۋ، مۇشەلىك كارتچكا الۋ، جەكە ادامدار اشقان ورىنداردا ۇكىمەت اقشاسىن جۇمساۋ سياقتى ماسەلەلەردى تۇبەگەيلى انىقتادىق. بەلگىلەمەگە قايشى جايتتەردەن 1099ىن قاتاڭ تەكسەرىپ انىقتاپ، بەلگىلەمەگە قايشىلىق جاساعان ۇكىمەت قىزمەتكەرلەرىنەن 1686ىن ءبىر جايلى ەتىپ، 199 قىزمەتكەرگە اكىمشىلىك جازا قولداندىق. «نولدىك توزىمدىلىك» پوزيتسياسىمەن جەمقورلاردى باتىل جازالادىق. ورتالىقتىڭ «8 ءتۇرلى بەلگىلەمەسى» مەن اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ «10 تارماقتى بەلگىلەمەسىنە» قايشىلىق جاساۋ دەلولارىنان 1173ىن تەكسەرىپ ءبىر جايلى ەتتىك. ءتۇيىندى سالالار مەن شەشۋشى بۋىندارداعى پاكتىككە تونەتىن حاۋىپ - قاتەردىڭ الدىن الۋدى جانە ونى شاۋجايلاۋدى كۇشەيتتىك. ۇكىمەتتىڭ جۇمىس ونىمدىلىگى مەن قۋاتى ۇزدىكسىز كۇشەيدى. ساق، تارتىپشەڭ بولۋ، ۇكىمەت ىسىندە پاك، ەلگەزەك بولۋ، ۇقىقتى ءادىل قولدانۋ، حالىق ءۇشىن اكىمشىلىك جۇرگىزۋ تاڭداۋلى ستيلىن ۇزدىكسىز كۇشەيتتىك.
ۋاكىلدەر، ءبىز مەملەكەت قورعانىسى مەن اسكەري ءبولىم قۇرىلىسىنا باستان - اياق كوڭىل ءبولىپ جانە ونى قولداپ، قوس قورعاۋ، بىرگە وركەنيەتتى ورىن قۇرۋ، اسىرەسە، مادەنيەتتە بىرگە وركەنيەتتى ورىن قۇرۋ قىزمەتىن ۇزدىكسىز تەرەڭدەتىپ، ارميا مەن ۇكىمەتتىڭ، ارميا مەن حالىقتىڭ ىنتىماعىن توقتاۋسىز بەكەمدەدىك. شينجياڭدا تۇراتىن بولىمدەردەگى قالىڭ كوماندير - جاۋىنگەرلەر ورتالىقتىڭ جانە اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ شينجياڭنىڭ ورنىقتىلىعىن قورعاۋ جونىندەگى كەلەلى شەشىمدەرى مەن ورنالاستىرۋلارىن باتىل دايەكتىلەندىرىپ، جاۋاپكەرلىگىن بەلسەنە وتەپ، ورنىقتىلىقتى قورعاۋدىڭ شۇعىل، قيىن، قاتەرلى، اۋىر مىندەتتەرىن ايتارلىقتاي ورىندادى.
وتكەن ءبىر جىل وزگەشە، قيىنداۋ، الابوتەن جىل بولدى، تابىستار وڭاي - وسپاق قولعا كەلگەن جوق، تاجىريبەسى باعالى بولدى. بۇل تابىستار − پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ، مەملەكەتتىك كەڭەستىڭ كوڭىل ءبولۋىنىڭ، قامقورلىق جاساۋىنىڭ جانە اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ پارمەندى باسشىلىق ەتۋىنىڭ جەمىسى، ورتالىقتاعى مينيسترلىك - كوميتەتتەردىڭ بارىنشا قولداپ - قۋاتتاۋىنىڭ، شينجياڭعا كومەكتەسكەن ولكە - قالالاردىڭ قالتقىسىز جاردەمىنىڭ جەمىسى، تۇتاس رايونىمىزداعى ءار ۇلت كادرلارى مەن بۇقارانىڭ ورتاق قۇلشىنىپ، ىنتىماقتاسا كۇرەس جۇرگىزۋىنىڭ جەمىسى. وسى ورايدا مەن اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتى اتىنان تۇتاس رايونىمىزداعى ءار ۇلت حالقىنا، دەموكراتيالىق پارتيا - توپتارعا، پارتيادا، توپتا جوق قايراتكەرلەرگە، حالىقتىق ۇيىمدارعا، ورتالىقتىڭ شينجياڭداعى مەكەمە - ورىندارىنا، شينجياڭداعى اسكەري بولىمدەرگە، قالىڭ قارۋلى ساقشى وفيتسەر - جاۋىنگەرلەرىنە، قوعام حاۋىپسىزدىگى كادر - ساقشىلارىنا، شينجياڭعا كومەكتەسىپ جاتقان كادرلارعا، سونداي - اق شينجياڭنىڭ رەفورماسىنا، دامۋىنا، ورنىقتىلىعىنا كوڭىل بولگەن، ونى قولداپ - قۋاتتاعان ءار سالا قايراتكەرلەرىنە شىن جۇرەكتەن العىس ايتامىن جانە وسكەلەڭ قۇرمەت بىلدىرەمىن!
سونىمەن بىرگە، ءبىز العا باسۋ بارىسىنداعى قيىنشىلىقتار مەن قايشىلىقتاردىڭ ءالى دە كورنەكتى بولعانىن ايقىن كورە بىلدىك. ۇكىمەت قىزمەتىندە ءالى دە كەيبىر كورنەكتى ماسەلەلەر ورىن تەۋىپ وتىر، ءبىزدىڭ تەرەڭدەي ويلانىپ - تولعانۋىمىزعا جانە ۇتىمدى توتەپ بەرۋىمىزگە تۋرا كەلەدى. ۇكىمەت فۋنكتسياسىنا بۇرىلىس جاساۋدى شىن مانىندە كۇشەيتۋ قاجەت، رەفورمادان قامال الۋ مىندەتى توتەنشە اۋىر. شينجياڭدى زاڭمەن جونگە سالۋدى، زاڭ بويىنشا اكىمشىلىك جۇرگىزۋدى كەمەلدى زاڭ - تۇزىمدىك كەپىلگە يە ەتۋگە تۋرا كەلەدى. ەكونوميكالىق قۇرىلىم ءالى ۇيلەسىمسىز. ناقتى تۇلعالىق شارۋاشىلىق قيمىلدارىن باسقارۋدىڭ قيىندىعى جاپپاي ۇدەدى، الەۋمەتتىك قازىنالىق كىرىس - شىعىس قايشىلىعى كورنەكتى، جۇمىسقا ورنالاستىرۋ قىسىمى، حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋدىڭ قيىندىعى زورايدى، ازىق - تۇلىك، ءدارى - دارمەك حاۋىپسىزدىگى، قوعامدى باسقارۋ، قوعام اماندىعى سەكىلدى جاقتارداعى ماسەلەلەر ءالى نەداۋىر كوپ بولىپ وتىر. ورتالىقتىڭ «8 ءتۇرلى بەلگىلەمەسى» مەن اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ «10 تارماقتى بەلگىلەمەسىنە» قايشىلىق جاساۋ جايتى جانە «ءتورت ءتۇرلى بۇرىس ستيل» ماسەلەسى تۇرلىشە دارەجەدە ورىن تەۋىپ وتىر، جەمقورلىق قۇبىلىسى ءالى تۇبەگەيلى تىزگىندەلگەن جوق. قوعام ورنىقتىلىعىنىڭ نەگىزى ءالى مىعىم ەمەس. حالىقتىڭ ارمان - تىلەگىن ورىنداۋ ءبىزدىڭ بورىشىمىز. ۇكىمەت قىزمەتىنەن وسى ماسەلەلەردىڭ سەبەبىن تاۋىپ، ءبىر جايلى ەتۋ شارالارىن قاراستىرىپ، شىن مانىندە شەشىپ، ءار ۇلت حالقىنىڭ ءۇمىتىن قايتسەك تە اقتايمىز!
2. 2015 - جىلعى جالپى قىزمەت ورنالاستىرۋى
بيىل − رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋدەگى شەشۋشى جىل، مەملەكەتتى زاڭمەن جونگە سالۋدى جان - جاقتى ىلگەرىلەتۋدەگى باستاما جىل، «12 - بەسجىلدىق» جوبانى جالپىلاي ورىنداۋداعى سوڭعى جىل ءارى اۆتونوميالى رايونىمىز قۇرىلعاندىعىنىڭ 60 جىلدىق تورقالى توي جىلى، بيىلعى قىزمەتتەردى جاقسى ىستەۋدىڭ ماڭىزى ەرەكشە زور.
جالپى تالاپ: پارتيا 18 - قۇرىلتايىنىڭ، پارتيا 18 - كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ءۇشىنشى، ءتورتىنشى جالپى ماجىلىستەرىنىڭ جانە ورتالىقتىڭ ەكونوميكالىق قىزمەت ءماجىلىسىنىڭ، ورتالىقتىڭ شينجياڭ قىزمەتى جونىندەگى 2 - رەتكى اڭگىمە ءماجىلىسىنىڭ رۋحىن جاپپاي دايەكتىلەندىرىپ، ج ك پ اۆتونوميالى رايوندىق 8 - كەزەكتى كوميتەتى التىنشى، جەتىنشى، سەگىزىنشى جالپى (كەڭەيتىلگەن) ماجىلىستەرىنىڭ ورنالاستىرۋىن ىشكەرىلەي تياناقتاندىرىپ، قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىقتى ساقتاۋ باس نىساناسىن ارقاۋ ەتىپ، ورنىقتىلىق ىشىندە العا ىلگەرىلەۋ، رەفورمادا جاڭالىق اشۋ نەگىزگى اۋەنىنەن جازباي، ەكونوميكالىق دامۋدىڭ ساپاسى مەن ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋدى وزەك ەتىپ، ەكونوميكالىق دامۋدىڭ جاڭا قالىبىنا ىرىقتى سايكەسىپ، فورماعا بۇرىلىس جاساپ، قۇرىلىمدى رەتتەۋدى اناعۇرلىم ماڭىزدى ورىنعا قويىپ، جۇمىسقا ورنالاستىرۋدى باستاماشى ەتىپ، تۇتىنۋدىڭ نەگىزدىك رولى مەن قارجى قوسۋدىڭ شەشۋشى رولىن ونان ارى جاقسى ساۋلەلەندىرىپ، رەفورمادا قامال الۋدى بەرىك يگەرىپ، جاڭالىق اشۋ ارقىلى ۇدەتۋدى كورنەكتىلەندىرىپ، حاۋىپ - قاتەردىڭ الدىن الىپ جانە ونى تىزگىندەپ، حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋدى كۇشەيتىپ، «13 - بەسجىلدىق» جوبانى ويداعىداي جاساپ، ەكونوميكانىڭ بىركەلكى، ورنىقتى، اقاۋسىز دامۋى مەن قوعامنىڭ جاراسىمدىلىعىن، ورنىقتىلىعىن جەبەۋ.
كوزدەگەن نىسانا: ءوندىرىس جالپى ءونىم قۇنىن %9 اينالاسىندا ارتتىرۋ، ونەركاسىپتىڭ ارتاتىن قۇنىن %10كە جەتكىزۋ، جالپى قوعامدىق تۇراقتى مۇلىككە قوسىلاتىن قارجىنى %21، قوعامدىق تۇتىنۋ ونىمدەرىنىڭ بولشەك ساتىلۋ جالپى سوماسىن %12، يمپورت - ەكسپورت جالپى سوماسىن %6، الەۋمەتتىك قازىنانىڭ مەجە ەسەپتەگى كىرىسىن %10 ارتتىرۋ، تۇرعىنداردىڭ تۇتىنۋ باعاسىنىڭ قىمباتتاۋىن %3.3تەن تومەن شەكتە مەڭگەرۋ، قالا - قالاشىقتاردا جاڭادان جۇمىسقا ورنالاساتىنداردى 400 مىڭ ادامعا جەتكىزۋ، قالا - قالاشىقتاردا تىركەۋگە الدىراتىن جۇمىسسىزدىق مولشەرىن %4 دەڭگەيىندە تىزگىندەۋ، قالا - قالاشىقتارداعى تۇراقتى تۇرعىنداردىڭ جان باسىندىق شىعىس ەتۋگە بولاتىن كىرىسىن %11، اۋىل - قىستاقتارداعى تۇراقتى تۇرعىنداردىڭ شىعىس ەتۋگە بولاتىن جان باسىندىق كىرىسىن %11.8 ارتتىرۋ، حالىقتىڭ تابيعي ءوسىمىن ‰11 نەگىزىندە تىزگىندەۋ.
باستى اۋەن تۋرالى. ورنىقتىلىق ىشىندە العا ىلگەرىلەۋ، رەفورمادا جاڭالىق اشۋ. ورنىقتىلىقتىڭ ءتۇيىنى − ەكونوميكانىڭ اينالىم كۇيىن ساقتاپ، ەكونوميكانى ارتتىرۋدا، جۇمىسقا ورنالاستىرۋدا، زات باعاسىندا ۇلكەن تولقۋ بولماۋىنا، فينانستا وڭىرلىك، جۇيەلىك حاۋىپ - قاتەر بولماۋىنا كەپىلدىك ەتۋ. العا باسۋدىڭ ءتۇيىنى − قۇرىلىمدى رەتتەپ، فورماعا بۇرىلىس جاساپ، حالىق تۇرمىسىنا تيىمدىلىك اكەلىپ، ساپانى ءوسىرىپ، ونىمدىلىكتى ارتتىرىپ، دارەجەنى جوعارىلاتۋدا جاڭا تابىس، تىڭ ىلگەرىلەۋشىلىك بولۋعا كەپىلدىك ەتۋ، تەبىندى تومەندەتپەي، قارقىندى رەتتەۋ، ساپالىلارىن ارتتىرىپ، تاڭداۋلىلارىن اناعۇرلىم كوبەيتۋ. رەفورمانىڭ ءتۇيىنى − ۇكىمەت قۇرىلىمدارىن ىقشامداپ، ۇقىقتى تومەنگە بەرىپ، سىرتقا ەسىكتى ايقارا اشىپ، ومىرشەڭدىك كۇشتى جالىنداتۋعا، قوزعاۋشى كۇشتى ۇدەتۋگە، تىڭنان جول تابۋعا كەپىلدىك ەتۋ. جاڭالىق اشۋدىڭ ءتۇيىنى − باسقارۋ قابىلەتى مەن قوعام باسقارۋ ۇلگىسىن جاڭالاپ، تەحنيكانى، ساۋدا ۇلگىسىن جاڭالاۋعا دەم بەرىپ، كوپ بولىپ جاڭالىق جاساۋدى جەبەۋ. ورنىقتىلىق ىشىندە العا باسۋ − جالپى جاعداي، ورنىقتىلىق ىشىندە بۇرىلىس، قارقىن، ساپا، ونىمدىلىك بولۋىن كوزدەۋ ءارى ورايدى يگەرىپ، تولقىن جارا ۇدىرە العا تارتۋ، ساپا مەن ونىمدىلىككە، حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋعا، حاۋىپ - قاتەردىڭ الدىن الۋعا اناعۇرلىم كوڭىل ءبولىپ، ەكونوميكالىق، قوعامدىق جالپى جاعدايدىڭ ورنىقتىلىعىن جەبەۋ. رەفورمادا جاڭالىق اشۋ − ءتۇبىرلى قوزعاۋشى كۇش، ماسەلەنى شەشۋ بەتالىسىنان جازباي، رەفورما جاساۋ مەن جاڭالىق اشۋ ارقىلى دامۋداعى قيىن ماسەلەلەردى شەشىپ، ابزالدىلىقتى كورنەكتىلەندىرىپ، كومەسكى كۇشتى ۇدەتۋ.
ەكونوميكانى ارتتىرۋ تۋرالى. %9 مولشەرىندە ارتتىرۋ نىساناسى ورتالىقتىڭ ەكونوميكالىق قىزمەت ءماجىلىسىنىڭ رۋحىنا ساي، رايونىمىزدىڭ امالياتىنا ۇشتاستىرىلىپ، اقىلداسۋ ارقىلى بەلگىلەندى. بىرىنشىدەن، ەكونوميكالىق دامۋ جاڭا قالىپقا ءوتتى، قارقىندى ارتتىرۋ دارەجەسىن وزگەرتۋ كەزەڭىندە تۇر، كاسىپتەردىڭ دامۋى تيپتەردى وزگەرتىپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋ مەرزىمىنە قادام قويدى، مەملەكەت بويىنشا كوزەۋلى نىسانانى تومەندەتىپ جاتقان احۋالدا، نىسانامىزدى %10تەن %9كە تۇسىرۋىمىزدەگى ماقسات − قۇرىلىمدى رەتتەۋگە ۇتىمدى جول باستاۋ. ەكىنشىدەن، «12 - بەسجىلىق» جوباداعى نىسانامەن قابىستىرۋدى ويلاستىرىپ، نىسانانى %9 شاماسىندا ەتىپ بەلگىلەپ، ج ك پ اۆتونوميالى رايوندىق 8 - قۇرىلتاي العا قويعان 2015 - جىلى ءوندىرىس جالپى ءونىم قۇنىن ءبىر قاتتاپ، ءبىر تريلليون يۋاننان اسىرۋ نىساناسىنا جەتۋدى كوزدەدىك. ۇشىنشىدەن، دامۋ − بارلىق ماسەلەنى شەشۋدىڭ نەگىزى. ەكونوميكانىڭ تومەندەۋ قىسىمىنا مەڭزەس، اناعۇرلىم ۇلكەن كومەسكى كۇشتەردى اشىپ، تۇراقتى ارتتىرۋ، ورنىقتى تۇردە جۇمىسقا ورنالاستىرۋ، بازاردان كۇتەتىن مولشەردى تۇراقتاندىرۋ، كوزەۋلى نىسانانى ورىنداۋدا، ءسوز جوق، جاپالى قۇلشىنىس جاساپ، ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدى اناعۇرلىم ءونىمدى، اناعۇرلىم ءادىل، اناعۇرلىم باياندى ىلگەرىلەتۋ.
جۇمىسقا ورنالاستىرۋ تۋرالى. بىلتىر ەكونوميكانىڭ ارتۋ قارقىنى تومەندەگەن بولسا دا، ءبىراق تيجارات باجىسىن قوسىمشا قۇن باجىسىنا وزگەرتۋ، باجىنى ازايتىپ، پايداعا كەنەلدىرۋ سياقتى ساياساتتار اتقارىلعاندىقتان، جاڭادان تىركەۋگە الدىرعان كاسىپورىندار مەن تىزىمدەتىلگەن كاپيتال وتكەن ءارقانداي كەزدەگىدەن ەڭ كوپ، ارتۋ قارقىنى ەڭ تەز بولىپ، جۇمىسقا ورنالاستىرۋ وڭعا باستى. بيىل توقىما، كيىم - كەشەك سەكىلدى ەڭبەك شوعىرلى كاسىپتەر مەن تەز ءونىم بەرەتىن نىسانداردىڭ قاۋىرت كوبەيۋىنە، كوپ بولىپ يگىلىك جاراتۋعا، جالپى بولىپ جاڭالىق جاساۋعا بايلانىستى، نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسىن ۇزدىكسىز تەزدەتۋ، جۇمىسقا ورنالاستىرۋ ورتاسىن ايتارلىقتاي جاقسارتۋ، قالا - قالاشىقتاردا 400 مىڭ ادامدى جاڭادان جۇمىسقا ورنالاستىرۋ نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋعا بولادى.
زات باعاسى تۋرالى. استىق ءونىمىن جىل سايىن ارتتىرۋ، اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىمەن تولىق قامداۋ، باعانى نەگىزىنەن ورنىقتىرۋ؛ ەكونوميكانىڭ تومەندەۋ قىسىمى ۇزدىكسىز ۇدەپ، كەيبىر كاسىپتەردە ءوندىرىس قۋاتى ارتىپ قالۋ سياقتى سەبەپتەردەن زات باعاسى ارزاندادى؛ ايتسە دە ەڭبەككۇشتىڭ نارقى ۇزبەي ورلەۋ، بايلىق سيپاتتى ونىمدەردىڭ باعا رەفورماسى سياقتىلار زات باعاسىنىڭ قىمباتتاۋىن قايتا دەمەدى. زات باعاسىنىڭ قىمباتتاۋ دارەجەسىن %3.5تەن تومەن شەكتە تىزگىندەۋدە ءارى باعانىڭ قىمباتتاۋ فاكتورى مەن قاۋىمنىڭ ءال - اۋقاتى، ءارى رەفورمانى ىلگەرىلەتۋ مەن قۇرىلىمدى رەتتەۋگە مۇمكىندىك قالدىرۋ ويلاستىرىلدى.
بيىلعى قىزمەتتەردى ويداعىداي ىستەۋدە، جاڭا قالىپتى جەتە تانىپ، جاڭا قالىپقا سايكەسىپ، وعان جول سىلتەپ، جاڭا قالىپتىڭ ەرەكشەلىگىن، زاڭدىلىعىن دۇرىس يگەرىپ، ستراتەگيالىق تۇرعىدان قاداعالاپ جانە ويلاستىرىپ، جاڭا قالىپ ارقىلى ەكونوميكالىق قىزمەتتەرگە ءجون كورسەتۋ كەرەك. ورتالىقتىڭ شينجياڭ قىزمەتى جونىندەگى 1 - رەتكى اڭگىمە ماجىلىسىنەن بەرى، رايونىمىز ەكونوميكانىڭ جوعارى قارقىنمەن ارتۋ قالپىن ۇزدىكسىز ساقتاپ كەلدى، ايتسە دە مەملەكەت بويىنشا ەكونوميكاعا بۇرىلىس جاساپ دامۋدىڭ ىقپالىنا ۇشىراعاندىقتان، جوعارى قارقىنمەن ارتتىرۋدان ورتاشا، جوعارى ارتتىرۋعا قاراي بۇرىلىس جاساۋعا ءدوپ كەلدىك. قاجەتسىنۋدەن ايتقاندا، تۇتىنۋ بۇرىنعى ءداستۇرلى جالپى بەتتىك تۇتىنۋدان دارالانۋعا، الۋان تۇرلىلەنۋگە ويىستى؛ قارجى قوسۋ نەگىزدىك قۇرىلعىلاردى، نەگىزدىك كاسىپتەردى كوزدەۋدەن نەگىزدىك قۇرىلعى، ەنەرگيا، ينفورماتسيا، زات اينالىمى، ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ، جاڭا ءونىم، جاڭا تەحنيكا، جاڭا كاسىپتىك كۇي، جاڭا ساۋدا ۇلگىسى سەكىلدى سالالارعا بەت الدى؛ ەل ىشىنە قارجى قوسۋدان شەتەلدەرگە قارجى قوسۋعا قاراي بۇرىلىس جاسادى. يمپورت - ەكسپورت ساۋداسى جالاڭ عانا تاۋار، ەڭبەككۇش ساۋداسىنان تاۋار، ەڭبەككۇش، تەحنيكا، قۇرىلىستى كوتەرمەگە الۋ سىقىلدى جاقتارعا قاراي ورىستەدى، اسىرەسە، جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋى قۇرىلىسىنىڭ جاپپاي ىلگەرىلەۋى سىرتقا باعىتتاۋعا، شەتەلگە ءورىس اشۋعا اناعۇرلىم كەڭ تەكشە جاراتتى. ءوندىرىستىڭ ماڭىزدى فاكتورىنان الىپ ايتقاندا، قارتتاردىڭ سانى كوبەيۋ جانە ەڭبەككۇشتىڭ نارقى قىمباتتاۋ ماسەلەسىنە ءدوپ كەلسەك تە، ءبىراق جەر مەن ەڭبەككۇش ءالى نەداۋىر ابزال ورىندا، وتە - موتە، وڭتۇستىك شينجياڭدا قىرۋار باسى ارتىق ەڭبەككۇش بار. فورماعا بۇرىلىس جاساۋ مەن قۇرىلىمدى رەتتەۋدەن الىپ ايتساق، شارۋاشىلىق كولەم، قارقىن، شاشىراندىلىق سيپاتىنان ساپا، ونىمدىلىك، شوعىرلىلىق كۇيىنە، دامۋ ساندى ارتتىرۋدان بەلگىلى مولشەردى ساقتاپ، ساپانى جوعارىلاتۋعا قاراي بەت الدى. مۇنايدان باسقا ونەركاسىپ، باقشا رايونىندىق ونەركاسىپ پەن ورتاشا، شاعىن، ۇساق كاسىپورىندار ەكونوميكانى ارتتىرۋداعى باستى قوزعاۋشى كۇشكە اينالدى. ينتەرنەت تەحنيكاسى مەن شاعىنداعان، زەردەلەنگەن، ارنايىلانعان كاسىپتىك ۇيىمدار جاڭا ەرەكشەلىككە اينالدى. ءداستۇرلى كاسىپتەر باسەكەسىنىڭ ابزالدىلىعى ازايىپ، جاڭاشا ەكونوميكالىق كاسىپ ۇلگىسى تەز وركەندەدى. ورتا جونىنەن الىپ ايتقاندا، اۋانى تازارتۋعا، سۋ ساپاسىن جاقسارتۋعا، ورتا حاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋعا تۋرا كەلەدى، جاسىل، تومەن كومىرتەكتى، اينالمالى شارۋاشىلىقتى دامىتۋ ءتىپتى ءزارۋ بولدى.
بيىلعى قىزمەتتەردى ويداعىداي ىستەۋدە، جاڭا تاريحي ورايدى دۇرىس يگەرۋ كەرەك. بىرىنشىدەن، ورتالىقتىڭ ەكونوميكالىق قىزمەت ءماجىلىسى «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» جوباسىن ءۇش ۇلكەن وڭىرلىك دامۋدىڭ ماڭداي الدى ستراتەگيالىق ورنىنا قويدى، شينجياڭنىڭ جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىندە وزەكتى رايون بولۋداي ستراتەگيالىق ورنى اناعۇرلىم كورنەكتىلەنە ءتۇستى. ەكىنشىدەن، ورتالىقتىڭ شينجياڭ قىزمەتى جونىندەگى 2 - رەتكى اڭگىمە ءماجىلىسىنىڭ اشىلۋى پارتيامىزدىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋدىڭ تاكتيكاسىن نەعۇرلىم جاڭا تۇرعىدان، نەعۇرلىم بيىك تۇعىردان ويلاستىرىپ، جاڭا ءداۋىردىڭ جاڭا كەزەڭىندەگى شينجياڭ قىزمەتىنىڭ جاڭا ساپارىن باستاعانىنان دەرەك بەردى. ۇشىنشىدەن، پارتيا 18 - كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءۇشىنشى، ءتورتىنشى جالپى ماجىلىستەرى رەفورمانى جاپپاي تەرەڭدەتۋ − جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام قۇرۋدىڭ ماڭىزدى كەپىلى، مەملەكەتتى زاڭمەن جونگە سالۋ − مەملەكەتتى باسقارۋ جۇيەسى مەن باسقارۋ قابىلەتىن وسىزامانداندىرۋدىڭ قاجەتتى تالابى ەكەنىن العا قويىپ، رايونىمىزدىڭ بولەكشە ابزالدىلىعىن ساۋلەلەندىرۋىنە، دامۋ مەن ورنىقتىلىقتاعى قيىن ماسەلەلەردى شەشۋىنە، قىزمەتتىڭ جاڭا جاعدايىن اشۋىنا تاپتىرماس وراي جاراتتى.
بيىلعى قىزمەتتەردى ويداعىداي ىستەۋدە، تايسالماي تالپىنۋ، قايراتتانا ۇمتىلۋ رۋحي كۇيىندە بولىپ، جاڭا سىن - سىناقتى قارسى الۋىمىز كەرەك. قازىر دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسى حالىقارالىق فينانس داعدارىسىنان كەيىنگى تەرەڭ رەتتەلۋ كەزەڭىندە تۇر، قايتا ورلەۋىنەن ءۇمىت بولسا دا، ءبىراق حالىقارالىق فينانس جاعدايى، حالىقارادا ۇلكەن تاۋارلار باعاسىنىڭ قۇبىلۋى، وڭىرلىك ساياسي سەكىلدى سەبەپتەردەن تۇبىرىنەن جاقسارا قويۋى قيىن. ەلىمىزدىڭ ەكونوميكا اينالىمىندا «ءۇش كەزەڭ قاباتتاسىپ»، ەكونوميكانىڭ تومەندەۋ قىسىمى ۇدەپ، كاسىپورىنداردىڭ قيىنشىلىعى ارتىپ، قارىز قاتەرى ۇلعايدى. رايونىمىزدىڭ ەكونوميكاسى ارتۋ قارقىنى شابانداۋ اۋقىمىنا تاپ بولىپ، كاسىپورىندارىنىڭ ونىمدىلىگى قۇلدىرادى، ورتاشا، شاعىن، ۇساق كاسىپورىنداردىڭ قيىنشىلىعى اۋىرلاۋ، قازىنالىق كىرىس - شىعىس قايشىلىعى كورنەكتى بولۋ، شارۋالاردىڭ كىرىستى ارتتىرۋى مۇشكىل كۇيگە ءتۇسۋ سەكىلدى كوپتەگەن ماسەلەلەر ورىن تەپتى. بيىل − دامۋ ورايى ەڭ كوپ ءارى قيىنشىلىق ەڭ ۇلكەن ءبىر جىل بولماق.
ءبىز ورايدى عىلمي يگەرىپ، كوز الداعى قيىنشىلىقتار مەن قايشىلىقتارعا دۇرىس قاراپ، تيىمسىزدىكتى تيىمدىلىككە، ىرىقسىزدىقتى ىرىقتىلىققا وزگەرتىپ، دامۋدىڭ ستراتەگيالىق كۇش - قۋاتىن ساقتاپ، جاڭا قالىپقا ىرىقتى سايكەسىپ، تىڭ ورايدى يگەرىپ، سونى باسەكەنى قارسى الىپ، حالىقتىڭ تىلەگىن قيمىل - ارەكەتىمىزگە اينالدىرۋىمىز كەرەك!
3. 2015 - جىلعى ءتۇيىندى قىزمەتتەر
بيىلعى كوزدەگەن مىندەتتى ورىنداۋ ءۇشىن شينجياڭدى زاڭمەن جونگە سالۋدى، رەفورمانى تەرەڭدەتۋدى قوزعاۋشى كۇش، فورماعا بۇرىلىس جاساۋدى، قۇرىلىمدى رەتتەۋدى، جاڭالىق اشىپ دامۋدى باستى شەپ، ساپا مەن ونىمدىلىكتى جوعارىلاتۋدى ءتۇيىن، حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋ مەن جاقسارتۋدى العى شارت، قوعام ورنىقتىلىعىن نەگىز ەتىپ، جاڭا قالىپقا ىرىقتى سايكەسىپ، ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، بارىنە بىردەي ءمان بەرىپ، تۇيىندەردى كورنەكتىلەندىرىپ، ىرىقتى كىرىسىپ، ناقتى ناتيجەلەر جاراتۋىمىز كەرەك.
(1) باس نىسانانى ارقاۋ ەتىپ، قوعامنىڭ ورنىقتىلىعىن باتىل قورعاۋ
قوعام ورنىقتىلىعى، ۇزاق ۋاقىتتىق باياندى تىنىشتىق − جۇرت تىلەگى، حالىق قالاۋى. بولشەكتەۋشىلىككە، زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك ارەكەتتەرىنە قارسى تۇرۋ − رايونىمىزدىڭ ۇزاق ۋاقىتتىق، كۇردەلى، جاپالى كۇرەسى، قازىرگى كوكەي تەستى مىندەتى. سوندىقتان ورنىقتىلىقپەن قاتىسسىز رايون، قاتىسسىز تاراۋ، قاتىسسىز ادام بولمايدى دەگەن تانىمدى ورناتۋىمىز ءتيىس. ورتالىقتىڭ ورنالاستىرۋى مەن اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ تالابى بويىنشا، ىرىقتى شابۋىلعا ءوتىپ، سوققى بەرۋگە دە، تاربيە جۇرگىزىپ، ءجون كورسەتۋگە دە قاتاڭ بولىپ، ورنىقتىلىق جاۋاپكەرلىگىن قاتاڭ تياناقتاندىرىپ، جاۋاپكەرلىك مىندەتىن، لاڭكەستىككە قارسى تۇرىپ، ورنىقتىلىقتى قورعاۋ كۇرەسىن ىشكەرىلەي جۇرگىزىپ، تومەنگى شەكتە وي جۇگىرتۋدى كۇشەيتۋىمىز قاجەت. يدەيالىق ماسەلەنى يدەيالىق ءادىس ارقىلى شەشۋگە، مادەنيەت ماسەلەسىن مادەنيەت فورماسى بويىنشا شەشۋگە، ادەت - عۇرىپ ماسەلەسىنە قۇرمەت ەتۋ پوزيتسياسىمەن مامىلە جاساۋعا، ءدىن ماسەلەسىن ءدىن زاڭدىلىعىنا ساي جاقسى ءبىر جايلى ەتۋگە، زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك ماسەلەسىن زاڭمەن جونگە سالۋ، قاتاڭ سوققى بەرۋ فورماسىمەن شەشۋگە تاباندى بولۋىمىز ءتيىس. ءار ۇلت بۇقاراسىنا تىعىز سۇيەنىپ، نەگىزگى ساتىلارداعى ورنىقتىلىقتى قورعاۋ كۇشتەرىن بەكەمدەپ، زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك ارەكەتىنە قاتاڭ سوققى بەرۋدىڭ ارناۋلى كۇرەسىن ىشكەرىلەي ورىستەتىپ، قۇرىشتاي جىگەر ارقىلى زورلىقتى كۇش، لاڭكەستىك قىلمىسىن باتىل جويۋىمىز كەرەك. ءتۇيىندى اۋىل - قالاشىقتاردا، قىستاقتاردا شوعىرلى وڭاۋ قىزمەتىن تەرەڭدەي قانات جايدىرۋىمىز قاجەت. نەگىزگى ساتى بيلىك ۇيىمدارى مەن كادرلار قوسىنى قۇرىلىسىن نىعايتۋىمىز ءتيىس.
ۇلتتار ىنتىماعى − ءار ۇلت حالقىنىڭ جان تامىرى. ۇلتتاردىڭ ۇلى ىنتىماعى تۋىن بيىك ۇستاپ، ۇلتتار ىنتىماعى قىزمەتىن جاڭالاۋ. ۇلتتار ىنتىماعى، العا باسۋى جاعىندا وركەنيەتتى ورىن قۇرۋ قيمىلىن ىشكەرىلەي ورىستەتۋىمىز كەرەك. ۇلتتار اراسىندا ازاماتتىق تانىمدى، مەملەكەت تانىمىن جانە جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن، ءۇشتىڭ ءبىر - بىرىنەن ايرىلا الماۋ يدەياسىن بەرىك ورناتىپ، ءتورت مۇراتتاستىقتى نىعايتىپ، وتاننىڭ بىرلىگىن، ۇلتتاردىڭ ىنتىماعىن، قوعامنىڭ ورنىقتىلىعىن سانالى قورعاۋىمىز قاجەت. زاڭمەن جونگە سالۋ ويى مەن قىزمەت ءادىسى ارقىلى ۇلت قاتىناسىن رەتتەۋىمىز جانە جۇيەگە ءتۇسىرۋىمىز كەرەك. ۇلتتاردىڭ تەرەزەسى تەڭ بولۋدان جازباي، پارىقتاردى تاستاپ، بىرلىككە ۇمتىلۋ، ءبىر - بىرىنە باۋىرمال، كەڭ قولتىق بولۋ، ۇلتتاردىڭ مادەنيەتى مەن سالت - سانا، ادەت - عۇرپىنا قۇرمەت ەتىپ، ءار ۇلت حالقىن مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا ىنتىماقتاستىرىپ، ولارعا سۇيەنىپ، ءار ۇلت قاۋىمىنىڭ ءبىرىن - ءبىرى ءتۇسىنۋىن، ءبىر - ءبىرىن قۇرمەتتەۋىن، ءبىر - بىرىنە كەڭ بولۋىن، ءبىر - بىرىنەن ءلاززات الۋىن، ۇيرەنۋىن، ءوزارا كومەكتەسۋىن قۇلشىنا جەبەپ، ۇلتتاردىڭ بارىس - كەلىسىن، قارىم - قاتىناسىن، توعىسۋىن ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك.
بۇقارالىق لۋشيان تاربيەسى جانە امالياتتىق قيمىلىنىڭ جەتىستىكتەرىن اناعۇرلىم بەكەمدەپ، حالىقتىڭ جاعدايىن ۇعىسۋ، حالىق تۇرمىسىنا تيىمدىلىك جاساۋ، حالىقتىڭ تىلەگىن توعىستىرۋ قيمىلىن ىشكەرىلەي ورىستەتىپ، بۇقارانى باقىتقا كەنەلدىرىپ، ۇلتتار ىنتىماعىن جەبەپ، ۇلتتاردىڭ تاتۋ - ءتاتتى ءوتۋىن، جاراسىمدىلىعىن دەمەۋىمىز ءتيىس.
ءدىني ىستەردى باسقارۋدى زاڭ بويىنشا كۇشەيتۋ. پارتيانىڭ ءدىن قىزمەتى جونىندەگى نەگىزگى باعىتىن جاپپاي دايەكتىلەندىرىپ، «زاڭدىلارىن قورعاۋىمىز، زاڭسىزدارىنا تيىم سالۋىمىز، ۇشقارىلارىن تىزگىندەۋىمىز، سىنالاپ كىرۋگە توسقاۋىل قويۋىمىز، قىلمىستىلارىنا سوققى بەرۋىمىز»، «ۇشقارىلىقتى الاستاۋ» قىزمەتىن ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك. «اۆتونوميالى رايوننىڭ ءدىن ىستەر ەرەجەسىن» جاپپاي دايەكتى تياناقتاندىرۋىمىز قاجەت. دىنگە سەنەتىن جاماعاتتىڭ قالىپتى ءدىني قاجەتىن زاڭ بويىنشا قامتاماسىز ەتىپ، دىنگە سەنەتىن حالايىقتىڭ ادەت - عۇرپىنا قۇرمەت ەتىپ، ءدىندى سوتسياليستىك قوعامعا سايكەسۋگە بەلسەنە باستاۋىمىز ءتيىس. تاربيە بەرىپ، ءجون كورسەتۋ قىزمەتىن ىشكەرىلەي ورىستەتىپ، جۇرتشىلىققا لاڭكەستىك ارەكەتتەردىڭ ادامزاتقا، قوعامعا، وركەنيەتكە قارسى سۇرقيا ءمانىن جەتە تانۋعا باستاۋىمىز قاجەت. قوعامدىق تاربيە بەرىپ، تۇزەتۋ قىزمەتىن مۇقيات جاقسى ىستەۋىمىز كەرەك. ىنتىماقتاسۋعا بولاتىن بارلىق كۇشتەرمەن مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا ىنتىماقتاسۋىمىز كەرەك.
قوعام باسقارۋدى جاڭالاۋ قىزمەتىن كۇش سالا ىلگەرىلەتۋ. قوعام اماندىعىن جان - جاقتى باسقارۋدى كۇشەيتۋىمىز كەرەك. جىلجىمالى حالىقتى باسقارۋدى كۇشەيتىپ، ءال - اۋقاتى تومەن ادامدارعا ويداعىداي قىزمەت وتەۋ كەرەك. اۋىل - قالاشىقتاردا، الەۋمەتتىك اۋماقتاردا وتباسىلارىنا قىزمەت وتەۋ، زەينەتكەرلىك، ەمدەۋ سياقتى قىزمەت وتەۋ رولدارىن اناعۇرلىم اقاۋسىزداندىرۋىمىز قاجەت، بۇقارانىڭ نارازىلىعى كۇشتى بولعان كورنەكتى ماسەلەلەردى قۇلشىنا شەشۋىمىز كەرەك. ارىز - ارمان ءتۇزىمى رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، قوعامدىق قايشىلىقتاردى لايىقتى ءبىر جايلى ەتىپ، بۇقارانىڭ ورىندى ارىز - ارمانىن ۇيلەسىمدى ءبىر جايلى شەشۋىمىز كەرەك. ءۇي قۇرىلىستاردى بۇزۋ - كوشىرۋ، قوجالىق باسقارۋ، شيپاگەرلەر مەن ناۋقاستار اراسىندا كەرىس، ەڭبەكاقى داۋ - شارى سەكىلدى جاقتارداعى تالاس - تارتىستى جاپپاي تەكسەرىپ انىقتاپ، زاڭسىز قارجى توپتاۋعا باتىل سوققى بەرۋىمىز كەرەك.
جالپى حالىققا زاڭمەن باسقارۋ ۇگىت - تاربيەسىن كۇشەيتىپ، زاڭ جونىندە ىشكەرىلەي ۇگىت - لەكسيا جاساپ، زاڭ بىلىمدەرىن بارىنشا جالپىلاستىرىپ، زاڭ تانىمىن جوعارىلاتىپ، زاڭمەن باسقارۋ كوزقاراسىن ءوسىرۋىمىز ءتيىس. حاۋىپسىز ءوندىرىس ءتۇزىمى قۇرىلىسىن جان - جاقتى كۇشەيتۋىمىز قاجەت. حاۋىپسىز ءوندىرىس جۇرگىزۋ زاڭ - ەرەجەلەرىن قاتاڭ اتقارىپ، حاۋىپسىز ءوندىرىس جۇرگىزۋ جاۋاپكەرلىگى ءتۇزىمىن جاپپاي تياناقتاندىرىپ، حاۋىپسىز ءوندىرىس جۇرگىزۋدىڭ قىزىل سىزىعىنان اتتاماي، اۋىر، ەرەكشە، ءىرى وقيعالاردىڭ تۋىلۋىن باتىل تىزگىندەۋىمىز كەرەك. اپاتتان ساقتانۋ، اپات زيانىن ازايتۋ جۇيەسى قۇرىلىسىن كۇشەيتۋىمىز ءتيىس. اۋدان - قالالار مەن وڭتۇستىك شينجياڭدى ءتۇيىن ەتىپ، نەگىزگى ساتىلارداعى شۇعىل جۇمىستارعا توتەپ بەرۋ تەكشە قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋىمىز قاجەت. شۇعىل توتەپ بەرىپ، ءبىر جايلى ەتۋ قۋاتىن جوعارىلاتۋىمىز قاجەت. ساپا باسقارۋدى كۇشەيتىپ، ازىق - تۇلىك، ءدارى - دارمەك حاۋىپسىزدىگىن باقىلاۋ - باسقارۋدى شىن مانىندە نىعايتۋىمىز كەرەك.
(2) ءتۇيىندى سالالاردىڭ رەفورماسىندا تىڭنان ىلگەرىلەۋ
رەفورما − ەكونوميكالىق دامۋدىڭ ەڭ زور قوزعاۋشى كۇش قاينارى. اكىمشىلىك تەكسەرىپ بەكىتۋ ءتۇزىمى رەفورماسىن تەزدەتىپ، نەعۇرلىم زور بەكىممەن ماندىك شارالار قولدانىپ، ۇكىمەت ورىندارىن ىقشامداپ، تومەنگە ۇقىق بەرۋ، ەركىنە قويا بەرۋ مەن باسقارۋدى ۇشتاستىرۋ جۇمىسىن ۇزدىكسىز تەرەڭدەتىپ، ۇقىق كەستەسىن، جاۋاپكەرلىك كەستەسىن، كەرى ىقپال كەستەسىن شىعارۋىمىز جانە جۇيەگە ءتۇسىرۋىمىز قاجەت. كاسىپورىندارعا باعىتتالعان ءار الۋان اقى الۋ ىستەرىن جاپپاي انىقتاپ، كاسىپورىنداردى تىركەۋگە الۋ بارىسىن ەلەكتروندى جولمەن جۇرگىزۋدى جەدەلدەتۋىمىز ءتيىس. الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ سالاسىنىڭ رەفورماسىن تەرەڭدەتىپ، ۇكىمەتتىك ساتىپ الۋ، قىزمەت وتەۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋدىڭ ساپاسى مەن ونىمدىلىگىن جوعارىلاتۋىمىز كەرەك. ورتالىققا قاراستى كاسىپورىنداردىڭ تۇرعان جەرلەرىندە تىركەۋگە العىزۋى مەن جەرگىلىكتى ورىنداردىڭ جارنا قوسۋىن مۇمكىندىگىنشە ىلگەرىلەتىپ، ارالاسپا مەنشىكتەگى شارۋاشىلىقتىڭ دامۋىن تەزدەتۋىمىز قاجەت. تىڭنان قوسىلعان مۇناي - گاز الاپتارىندا جەرگىلىكتى ورىنداردىڭ ءوزى اشۋىن، بىرلەسىپ قارجى قوسىپ، سەلبەستىك جاساپ اشۋىن دەمەۋىمىز كەرەك. ومىرشەڭدىك كۇشتى ارتتىرۋدى، ونىمدىلىك پەن وزەكتى باسەكەلىك قۋاتتى جوعارىلاتۋدى نىسانا ەتىپ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىندار رەفورماسىن تەرەڭدەتۋىمىز ءتيىس. بايلىق سيپاتىندىق ونىمدەردىڭ باعا رەفورماسىن تەرەڭدەتۋدى ءتۇيىن ەتىپ، سۋ باعاسى، سۋ ۇقىعى رەفورماسىن جەدەلدەتىپ، قالا تۇرعىندارىنىڭ سۋدان، توكتەن پايدالانۋداعى ساتىلى باعا رەفورماسىن جۇرگىزۋىمىز كەرەك. ماقتا نىسانالى باعا رەفورماسىنىڭ سىناعىن كەمەلدەندىرۋىمىز قاجەت. جاپپاي جۇيەگە تۇسكەن جانە اشىق - جاريا مەجە ەسەپ ءتۇزىمىن اتقارىپ، جىل ارالىق مەجە ەسەپتى تەڭەستىرۋ مەحانيزمىن بىرتىندەپ ورناتۋىمىز كەرەك. جەرگىلىكتى ۇكىمەتتەردىڭ قارىز الۋ ارقىلى اينالىم قارجىسىن توپتاۋ مەحانيزمىن جۇيەگە ءتۇسىرىپ، جەرگىلىكتى سيپات الاتىن نەسيە باسقارۋدى كۇشەيتىپ، قارىز حاۋىپ - قاتەرىنىڭ الدىن الۋىمىز جانە ونى شەشۋىمىز كەرەك. تيجارات باجىسىن قوسىمشا قۇن باجىسىنا وزگەرتۋ، كومىر بايلىعى باجىسىن باعا بويىنشا ەسەپتەپ الۋ سەكىلدى باجى رەفورماسىن تىڭعىلىقتى جۇرگىزۋىمىز ءتيىس. قارجى قوسۋ - توپتاۋ ءتۇزىلىس رەفورماسىن ىشكەرىلەي جۇرگىزىپ، فينانستىڭ جاسامپاز شارۋاشىلىققا قىزمەت وتەۋ ءتۇزىلىس مەحانيزمىن كەمەلدەندىرۋىمىز كەرەك. قارىز اقشا كولەمىنىڭ ۇزدىكسىز ورنىقتى ارتۋ قالپىن ساقتاۋىمىز قاجەت. شينجياڭ بانكەسى مەن وڭتۇستىك شينجياڭدا حالىقتىق بانكەلەردى قۇرۋ اياق الىسىن تەزدەتۋىمىز ءتيىس. كوپ جىكتى كاپيتال بازارىنىڭ دامۋىن بەلسەنە قولداۋىمىز كەرەك. رايونىمىز بويىنشا بىرلىككە كەلگەن، فۋنكتسياسى كەمەلدى مال - مۇلىك ۇقىعى بازارى قۇرىلىسىن تەزدەتۋىمىز كەرەك. شينجياڭ ماقتاسىن ۇستىندە ساۋدالاۋ سەنترى قۇرىلىسىن شاپشاڭداتىپ، ماقتا توقتامدى ساۋدا بازارىنىڭ دامۋىن قولداۋىمىز ءتيىس. وسى زامانعى قامسىزداندىرۋعا قىزمەت وتەۋ كاسىبىنىڭ دامۋىن تەزدەتۋىمىز كەرەك. جەردى كوتەرمەگە الىپ، شارۋاشىلىق جۇرگىزۋ ۇقىعىن ايقىنداۋ، تىركەۋگە الۋ، كۋالىك تاراتۋ جۇمىسىن اۋدان بويىنشا سىناق ەتۋ قىزمەتىن جاقسى جۇرگىزۋىمىز كەرەك. اۋىل - قىستاق كوللەكتيۆ مال - مۇلكىنىڭ زات ۇقىعى ءتۇزىمى رەفورماسىن جەدەلدەتىپ، اۋىل - قىستاق ۋنيۆەرسال زات ۇقىعى ساۋدا تەكشەسىن قۇرۋدى سىناق ەتۋىمىز قاجەت. اۋىل - قىستاقتاردا فينانستىق قىزمەت وتەۋدە جاڭالىق جاساۋدى دەمەۋىمىز ءتيىس. كوللەكتيۆتىڭ ورمان - توعاي ۇقىعى ءتۇزىمى مەن مەملەكەت مەنشىگىندەگى ورمان الاڭى رەفورماسىن ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك. جىلجىمايتىن مۇلىكتەردى ءبىر تۇتاس تىزىمدەۋ قىزمەتىن تياناقتاندىرۋدى ورنىقتى ىلگەرىلەتۋىمىز ءتيىس. وقۋ - اعارتۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ، مادەنيەت ءتۇزىلىسى رەفورماسىن تەرەڭدەتۋىمىز جانە كەمەلدەندىرۋىمىز كەرەك. قوعامدىق ۇيىمداردى باسقارۋ ءتۇزىمى رەفورماسىن جەبەۋىمىز قاجەت.
(3) جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىندە وزەكتى رايون بولۋ قۇرىلىسىنىڭ جاڭا جاعدايىن جاراتۋ
مەملەكەتتىڭ «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» قۇرىلىسىنىڭ كەلەلى تاريحي ورايىن مىقتى يگەرىپ، رايونىمىزدىڭ جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىندە وزەكتى رايون بولۋ قۇرىلىسىن تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك. جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىندە وزەكتى رايون بولۋ قۇرىلىسىن اتقارۋ پىكىرى مەن ارەكەت جوسپارىن جەدەل تياناقتاندىرىپ، 5 ۇلكەن سەنتر قۇرىلىسىن تەزدەتۋىمىز ءتيىس. سولتۇستىك، ورتا، وڭتۇستىك جول قۇرىلىسى جوباسى بويىنشا، ءىرى نەگىزدىك قۇرىلعىلار نىسان قۇرىلىسى مەن زاپاس جۇمىستاردى شىن مانىندە جاقسى يگەرۋىمىز قاجەت. جۇڭگو - پاكيستان ەكونوميكالىق ءدالىزى، ورتا، باتىس، وڭتۇستىك ازياعا جانە ەۆروپاعا باعىتتالعان زات اينالىمى ارناسى، ينفورماتسيا جولى قۇرىلىسىن بەلسەنە ىلگەرىلەتۋىمىز ءتيىس. ىرگەلەس مەملەكەتتەرمەن جول بايلانىسىن، ينفورماتسيا اۋىسۋدى كورنەكتىلەندىرۋىمىز قاجەت. ءۇرىمجى مەن سانجىنى باستى ءتۇيىن، وڭتۇستىك، سولتۇستىك شينجياڭ تەمىر جولى بويلارىنداعى وزەكتى قالالاردى تارماق ءتۇيىن ەتىپ، سىرتقى ساۋدانىڭ فورماسىن وزگەرتىپ، دارەجەسىن جوعارىلاتىپ، سىرتقا ساتىلاتىن ونەركاسىپ، وتە - موتە، ماشينا - ەلەكتر بۇيىمدارىن، اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن جيناپ - توپتاۋ بازارى قۇرىلىسىن شىن مانىندە تەزدەتۋىمىز كەرەك. ءۇرىمجى ازيا - ەۆروپا ەكونوميكالىق سەلبەستىك جاساۋ تاجىريبە رايونىنىڭ قۇرىلىسىنا قولداۋ كورسەتۋىمىز ءتيىس. شەكارا ساۋداسىن زور كۇشپەن دامىتۋىمىز قاجەت. شەكارا ساۋداسىمەن شۇعىلداناتىن كاسىپورىنداردىڭ شيكى مۇناي سياقتى ماڭىزدى بايلىق سيپاتىندىق ونىمدەردى يمپورت ەتۋ اياسىن كەڭەيتۋىنە، كاسىپورىنداردىڭ شەتەلدەرمەن قۇرىلىستى كوتەرمەگە الۋ سەلبەستىگىن جاساۋىنا دەم بەرۋىمىز كەرەك. ەكسپورت بازارىنىڭ كوپ نەگىزدەنە دامۋىن جەدەلدەتۋىمىز كەرەك. قاشقار، قورعاس ەكونوميكالىق اشىق رايوندارىنىڭ، جۇڭگو - قازاقستان قورعاس شەكارالىق ەكونوميكا سەلبەستىك سەنترىنىڭ، الاتاۋ ساعاسى، قاشقار جالپىلىق باجىسىز رايونىنىڭ قۇرىلىسىن شاپشاڭداتۋىمىز قاجەت. اۆتوموبيل يمپورت اياسىن كەڭەيتۋىمىز ءتيىس. حالىق اقشاسىمەن ەلارالىق ەسەپ - قيساپ جاساۋ كاسىبىن بەلسەنە ىلگەرىلەتىپ، ساۋدا جاساساتىن شەتەل اقشاسىنىڭ ءتۇرى مەن مولشەرىن كوبەيتۋىمىز كەرەك. وتكەل نەگىزدىك قۇرىلعىلارىن وسىزامانداندىرۋ اياق الىسىن جاپپاي تەزدەتىپ، كەدەننەن وتكىزۋگە قولايلىلىق جاراتۋىمىز ءتيىس. باتىسقا جۇك تاسيتىن كەزەكشى پويەزدەردى بەلسەنە ۇيىمداستىرۋىمىز قاجەت. جۇڭگو - ەۆروپا كەزەكشى پويەزدەرىنىڭ جيىلىپ شوعىرلانۋ سەنترى، يمپورت - ەكسپورت تاۋارلارىن ءبولۋ سەنترى، ءۇرىمجى اۋەجاي، قۇرلىق جولى پورتى قۇرىلىسىن بەلسەنە ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك. زات اينالىمى كاسىبىن دامىتۋ ساياساتى مەن شارالارىن تەزدەتىپ بەلگىلەپ، زات اينالىمىنىڭ مولشەرىن جوعارىلاتىپ، وزىندىك قۇنىن تومەندەتۋىمىز ءتيىس. قىزمەت وتەۋ ساۋداسى مەن ەلارالىق ەلەكتروندى ساۋدا ىستەرىن كۇش سالا وركەندەتۋىمىز قاجەت. كاسىپورىنداردىڭ جەلىلەس ۇلگىدە ويىسۋ، شوعىرلى ۇلگىدە دامۋ، باقشا رايونىن قۇرىپ، شارۋاشىلىق جۇرگىزۋ ارقىلى سىرتقا ءورىس اشۋ فورماسىن جاڭالاۋىن قولداپ - قۋاتتاۋىمىز ءتيىس. شەتەلدەردەگى باقشا رايونى قۇرىلىسىن تەزدەتۋىمىز قاجەت. ساۋداگەر شاقىرىپ، قارجى ەنگىزۋدى كۇشەيتىپ، كاسىپتىك سەلبەستىكتى ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك. ىشكى ولكەلەردەگى كاسىپورىنداردىڭ رايونىمىزعا سۇيەنىپ، سىرتقى ساۋدانى دامىتۋىن، شەتەلدەردە قارجى قوسۋىن، ساۋداعا قىزمەت وتەۋىن، قۇرىلىستى كوتەرمەگە الۋىن جانە ەڭبەك سەلبەستىگىن جاساۋىن قولداۋىمىز قاجەت. ىرگەلەس مەملەكەتتەرمەن عىلىم - تەحنيكا، وقۋ - اعارتۋ، مادەنيەت، سپورت، دەنساۋلىق ساقتاۋ اۋىس - كۇيىسى سەلبەستىگىن كۇشەيتۋىمىز كەرەك. جۇڭگو - ورتا ازيا عىلىم - تەحنيكا سەلبەستىگى سەنترى قۇرىلىسىن جەدەلدەتۋىمىز ءتيىس. ەمدەۋدەن قىزمەت وتەۋ سەنترى قۇرىلىسىن الدىمەن باستاۋ قىزمەتىن جاقسى يگەرۋىمىز قاجەت. وتكەن كەزەكتى جۇڭگو − ازيا - ەۆروپا كورمەسىندە قول قويىلعان توقتامداردىڭ جەتىستىگىن جاقسى تياناقتاندىرۋىمىز ءتيىس.
(4) ۇدەمەلى ەكونوميكالىق قۇرىلىمدى ساپالىلاندىرىپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋدا جاڭالىق اشۋ
قۇرىلىمدى رەتتەۋ قىزمەتىن كۇشتىڭ بارىنشا جاقسى ىستەۋ. جاڭاشا ونەركاسىپتەندىرۋ، ەگىن، مال شارۋاشىلىعىن وسىزامانداندىرۋ، جاڭاشا قالا - قالاشىقتاندىرۋ، ينفورماتسيالاندىرۋ، نەگىزدىك قۇرىلعىلاردى وسىزامانداندىرۋ ىستەرىنىڭ قاتار دامۋىن كۇش سالا دەمەپ، ستراتەگيالىق جاڭا تەبىندەگەن كاسىپتەر مەن قىزمەت وتەۋ كاسىبىنىڭ تىرەكتىلىك رولىن كۇشەيتىپ، ءداستۇرلى كاسىپتەردىڭ ورتا، جوعارى جىكتەرگە قاراي ويىسۋىن جەبەۋىمىز كەرەك. مەملەكەتتىڭ ءىرى مۇناي - گاز ءوندىرۋ - وڭدەۋ بازاسىن، ءىرى كومىر، كومىر ەلەكتر، كومىر حيميا ونەركاسىپ بازاسىن، ءىرى جەل ەنەرگياسى ەلەكتر بازاسىن جانە مەملەكەتتىڭ ەنەرگيا بايلىعىنىڭ قۇرلىقتىق داڭعىلىن جەدەل قۇرۋىمىز قاجەت. تيانشاننىڭ تەرىستىك بەتكەيى ەكونوميكالىق بەلدەۋىنىڭ جول باستاۋ، دەمەۋ رولىن ساۋلەلەندىرۋىمىز كەرەك. ەكونوميكالىق قۇرىلىمدى ساپالىلاندىرىپ، كاسىپتەردىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتىپ، ءىرى كاسىپورىنداردى، ۇلكەن توپتاردى قولداۋدان ءىرى كاسىپورىن، ۇلكەن توپتار مەن ورتاشا، شاعىن، ۇساق كاسىپورىنداردىڭ تىزە قوسا دامۋىن قولداۋ بەتالىسىنا قاراي ويىسۋىمىز؛ بايلىقتى اشۋدى ءتۇيىن ەتۋدەن بايلىق ونىمدەرىن قۇنتتاپ وڭدەۋ - مانەرلەۋگە، عىلىم - تەحنيكانى العا باستىرۋعا، جاڭالىق اشىپ دامۋعا قاراي ويىسۋىمىز كەرەك. ورتاشا، شاعىن، ۇساق كاسىپورىنداردىڭ ەكونوميكانىڭ دامۋىن جەبەۋ، جۇمىسقا ورنالاستىرۋ اياسىن كەڭەيتۋ، باجى كىرىسىن ارتتىرۋ، بازاردى جانداندىرۋ سەكىلدى جاقتارداعى بەلسەندى رولىن ساۋلەلەندىرىپ، ورتاشا، شاعىن، ۇساق كاسىپورىنداردىڭ دامۋىن قولداۋداعى ساياساتتار مەن شارالاردى مۇقيات تياناقتاندىرىپ، ورتاشا، شاعىن، ۇساق كاسىپورىنداردىڭ دامۋىن قولداۋ پىكىرىن شىعارۋدى مىقتاپ قولعا الۋىمىز كەرەك. كاسىپتەر سەلبەستىگىنىڭ رولىن ساۋلەلەندىرۋ كەرەك. باقشا رايونى ەكونوميكاسىن كەڭەيتۋ، كۇشەيتۋ كەرەك. دەڭگەيى جوعارى ونەركاسىپ باقشا رايونى، جوعارى، جاڭا تەحنيكا كاسىپتىك باقشا رايونى جانە زات اينالىمى سەنترى قۇرىلىسىن جەدەلدەتۋىمىز ءتيىس. ەكىسپورتتىق كاسىپتەردى شوعىرلاندىرا دامىتۋدى ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك. ينفورماتسيالانا دامۋدى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، ونەركاسىپتەنۋ مەن ينفورماتسيالانۋدىڭ تەرەڭدەي توعىسۋىن جەبەۋىمىز قاجەت.
ءداستۇرلى كاسىپتەردىڭ ابزالدىلىعىن شىن مانىندە بەكەمدەۋ. مۇناي، مۇناي حيميا كاسىبىنىڭ ورنىقتى دامۋىن قولداۋ. كومىر كاسىبىنىڭ ءتارتىبىن جاپپاي وڭاپ، جابۋ، توقتاتۋ، بىرىكتىرۋ، وتكەرمەلەۋ تەبىنىن ارتتىرىپ، ۇلكەن، ەرەكشە ۇلكەن كومىر كەندەردى دامىتىپ، كومىر كاسىبىنىڭ شوعىرلانۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋىمىز ءتيىس. ورتانى قورعاۋ تالابىنا ۇيلەسەتىن كومىر حيميا ونەركاسىپ كاسىپورىندارىنىڭ كاسىپ جەلىسىن ۇزارتۋىن قولداپ، كوپ كاسىپتى بىرلەستىرە دامىتۋىمىز قاجەت. كومىردەن تابيعي گاز ءوندىرۋ نىسان قۇرىلىسىن نىق قاداممەن ىلگەرىلەتىپ، كومىر قاباتتارىنداعى گازدى اشىپ پايدالانۋدان ۇلگى كورسەتۋ ينجەنەرياسىن بەلسەنە ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك. 5 ۇلكەن كومىر، كومىر ەلەكتر، كومىر حيميا ونەركاسىپ بازاسى قۇرىلىسىن جەدەلدەتۋىمىز ءتيىس. ارتىق ءوندىرىس قۋاتىن جايمالاپ، جاڭادان قوسىلاتىن ءوندىرىس قۋاتىن قاتاڭ شەكتەپ، مەشەۋ ءوندىرىس قۋاتىن باتىل جويۋىمىز كەرەك. ءتۇستى مەتال سالاسىنداعى ابزال كاسىپتەردىڭ دامۋىن، ۇلعايۋىن قولداپ، تاس ماتەريالدارى كاسىبىنىڭ كولەمىن ۇلعايتۋدى قولداۋىمىز قاجەت. اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن قۇنتتاپ وڭدەۋ كاسىبىنىڭ دامۋىن كۇش سالا دەمەپ، ءۇي قۇرىلىس كاسىبىنىڭ قۇرىلىمىن رەتتەۋ مەن فورماسىنا بۇرىلىس جاساپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى جەبەپ، شارۋاشىلىق جۇرگىزۋ ۇلگىسىن جاڭالاۋعا جانە بىرىكتىرىپ، قوسىپ، قايتادان ۇيىمداستىرۋعا شابىت بەرۋىمىز كەرەك. ءىرى ساياحات نىسان قۇرىلىسىن جاقسى يگەرىپ، ساياحات اينالىم قارجىسى تەكشەسىن قۇرىپ، ساياحات ۇگىتىنىڭ، تانىستىرۋىنىڭ تەبىنىن ارتتىرىپ، جاڭا ونىمدەر تاپقىرلاۋىمىز، جاڭا لەنيا جولىن اشۋىمىز، جاڭا ساۋدا كۇيىن جەتىلدىرۋىمىز ءتيىس.
ەكونوميكانى ارتتىرۋدىڭ جاڭا تۇيىندەرىن كۇش سالا جەتىلدىرۋ. توقىما، كيىم - كەشەك كاسىبىنىڭ دامۋىن كورنەكتى تۇردە جاقسى يگەرىپ، ساۋداگەر شاقىرىپ، قارجى ەنگىزۋ، باقشا رايونى قۇرىلىسى، لاس سۋدى ءبىر جايلى ەتۋ، جۇمىسقا ورنالاستىرۋعا قاتىستى باۋلۋ سياقتى جۇمىستاردى ءتۇيىندى تۇردە مىقتى ۇستاۋىمىز كەرەك. ەلەكتر جەتكىزۋ، جاڭا ەنەرگيا، ينجەنەريالىق مەحانيكا، اۆتوموبيل سياقتى جابدىقتاۋ، جاساۋ كاسىپتەرىنىڭ جانە ينفورماتسيالاندىرۋ، ەلەكتروندى ساۋدا ىستەرىنىڭ دامۋىن؛ جاڭا ماتەريال، بيولوگيالىق ءدارى - دارمەك، ەلەكترون ينفورماتسياسى سىندى جاڭادان تەبىندەگەن كاسىپتەردىڭ دامۋىن؛ بۇلتتىق ەسەپتەۋ ساندى مالىمەت سەنترى، ازيا - ەۆروپا ينفورماتسيالىق جوعارى قارقىندى تاس جولى، ەل ىشىنە جەتكىزۋ ارناسى، ءۇرىمجى وڭىرلىك سيپاتتى حالىقارالىق پورت مەكەمەسى، زەردەلى قالا قۇرىلىسىن جاقسى يگەرۋىمىز كەرەك. ينفورماتسيالىق قىزمەت وتەۋ كاسىبى، ءىرى ساندى مالىمەت، اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى ەلەكتروندى ساۋداسى سياقتى كاسىپتەردى بارىنشا وركەندەتۋىمىز كەرەك. توك باعاسى تومەن بولۋ ساياساتىنىڭ قامتۋ اياسىن كەڭەيتۋىمىز قاجەت. جىبەك جولىنداعى كاسىپتەرگە ساۋداگەر شاقىرىپ، قارجى ەنگىزۋ قىزمەتىن جاقسى ىستەۋىمىز ءتيىس. بازار سۋبيەكتىلەرىنىڭ يگىلىك جاراتۋ، جاڭالىق اشۋ تەبىنىن ارتتىرۋىنا شابىت بەرىپ، ورتاشا، شاعىن، ۇساق كاسىپورىندار كەز كەلگەن جەردەن تابىلاتىن، ءىرى كاسىپورىندار قارىشتاپ دامىيتىن جۇلگە قالىپتاستىرۋىمىز كەرەك.
شينجياڭعا باعىتتامالى كومەكتەسۋ قىزمەتىن بارىنشا جاقسى ىستەۋ. شينجياڭعا كومەكتەسۋ قىزمەتىنىڭ ءتۇيىنىن، قارجىسىن، نىساندارىن نەگىزگى ساتىلارعا، حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋگە، جاقسارتۋعا بەيىمدەپ، كۇش سالۋ سالاسىن ءدال تاڭداپ، قارجى قوسۋ مەن قارجىنى ەسەلەۋدىڭ قاتىناسن جاقسى ءبىر جايلى ەتۋىمىز قاجەت. شينجياڭعا كومەكتەسۋدىڭ «12 - بەسجىلدىق» كەزىندەگى نىساناسى مەن مىندەتىن جاپپاي ورىنداۋىمىز كەرەك. شينجياڭعا كومەكتەسەتىن ولكە، قالالارعا بەلسەنە سايكەسىپ، جۇمىسقا ورنالاستىرۋ قىزمەتىن جاقسى يگەرىپ، نىسانداردىڭ تياناقتانۋىن جەبەۋىمىز كەرەك. توقىما، كيىم - كەشەك، اۋىل شارۋاشىلىق، قوسىمشا كاسىپ ونىمدەرىن مانەرلەۋ، ماشينا - ەلەكتر ءوندىرىس جابدىقتارىن قۇراستىرۋ، ۇلتتىق ەرەكشە قولونەر سەكىلدى ەڭبەككۇش شوعىرى مول بولاتىن كاسىپتىك جاقتان كومەكتەسۋ نىسان قۇرىلىسىن كورنەكتى تۇردە جاقسى يگەرۋىمىز قاجەت. ورتالىقتاعى ورگاندارمەن، مەملەكەتتىڭ قاتىستى تاراۋلارىمەن سەلبەستىكتى، ءتىل تابىسۋدى كۇشەيتىپ، قولداۋ الىپ، شينجياڭعا كومەكتەسۋدىڭ «13 - بەسجىلدىق» جوباسىن جاقسى شىعارۋىمىز كەرەك.
(5) اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق، شارۋالار قىزمەتىن كۇشەيتىپ، قالالار مەن اۋىلداردىڭ دامۋىن ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋ
وسى زامانعى ەگىن، مال شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋىن تەزدەتۋ. ەگىن، مال شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋ تاسىلىنە بۇرىلىس جاساۋدى تەزدەتىپ، 1 - ، 2 - ، 3 - كاسىپتەردىڭ توعىسا دامۋىن دەمەپ، ەگىن، مال شارۋاشىلىعىنىڭ ساپاسىن كوتەرىپ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋىمىز ءتيىس. «استىقتى ورنىقتىرىپ، ماقتانى رەتتەۋ، جەمىس - جيدەكتى ساپالىلاندىرىپ، مال شارۋاشىلىعىن كوركەيتۋ» تالابى بويىنشا، اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ قۇرىلىمىن ۇزدىكسىز كەمەلدەندىرۋىمىز ءتيىس. استىق ءوندىرىسىن ورنىقتىرىپ، ماقتا اتىزىنىڭ ساپالى ءونىم بەرەتىن القاپتارعا شوعىرلانۋىنا جول سىلتەپ، وسى زامانعى ورماندىق جەمىس - جيدەك شارۋاشىلىعىن جەبەپ، مال شارۋاشىلىعىنىڭ دارەجەسىن جەدەل كوتەرۋىمىز كەرەك. وڭىرلىك ەرەكشە ەگىن، مال شارۋاشىلىعىن بەلسەنە دامىتىپ، قۇرىلعىلى اۋىل شارۋاشىلىعىندا ونىمدىلىك پەن كىرىستى ارتتىرۋىمىز قاجەت. دەمالىستىق - سەرۋەندىك اۋىل شارۋاشىلىعىن وركەندەتۋىمىز قاجەت. كاسىبي ءىرى ورىن، وتباسىلىق ەگىس الاڭى، شارۋالار سەلبەستىك كووپەراتيۆى سەكىلدى جاڭاشا شارۋاشىلىق جۇرگىزۋ سۋبيەكتىلەرىن جەتىلدىرۋىمىز ءتيىس. ابزال اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى سالاسىنداعى باستاماشى كاسىپورىنداردىڭ دامۋىن تەزدەتۋىمىز كەرەك. ساپالى اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرى ماركاسىن كوبەيتۋىمىز قاجەت. ەل ءىشى بازارلارىن كوزدە ۇستاپ، اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن سىرتقا شىعارىپ ساتۋدى ىشكەرىلەي جەبەۋىمىز ءتيىس. اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن وسى زامانعى زات اينالىمى بويىنشا جەتكىزۋ جۇيەسى قۇرىلىسىن كۇشەيتۋىمىز كەرەك. وڭتۇستىك شينجياڭنان ىشكى ولكەلەرگە اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن جەتكىزەتىن كەزەكشى پويەز قاتىناتۋ جۇمىسىن مىقتى يگەرۋىمىز ءتيىس. اۋىل شارۋاشىلىق قولدانىلمالى عىلىم - تەحنيكا بىلىمدەرىن قىستاقتارعا، وتباسىلارىنا جەتكىزۋ ينجەنەرياسىن اتقارۋىمىز قاجەت. اۋىل شارۋاشىلىعىن ماشينالاندىرۋدى، ينفورماتسيالاندىرۋدى ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك. اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىنىڭ ساپا حاۋىپسىزدىگىن شىن مانىندە ءوسىرۋىمىز قاجەت. سۋ يگىلىگىن وزەك ەتكەن ەگىن، مال شارۋاشىلىق نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلسىىن كۇشەيتۋىمىز كەرەك. تىڭنان قوسىلاتىن جوعارى ءونىمدى، سۋارمالى جەر اۋماعىن 3 ميلليون مۋعا جەتكىزۋىمىز كەرەك. وڭتۇستىك شينجياڭداعى جوعارى ولشەمدى نەگىزگى ەگىنجاي قۇرىلىسىن جەدەلدەتۋىمىز ءتيىس. وڭتۇستىك شينجياڭداعى 4 ايماق - وبلىستىڭ اۋىل - قىستاق كوللەكتيۆىنىڭ ەگىستىك جەر يەلەۋىن رەتتەۋ ءىسىن ۇلعايتۋىمىز كەرەك. ەكولوگيالىق، ورگانيكالىق، اينالمالى، ۇنەمدى اۋىل شارۋاشىلىعىن بەلسەنە وركەندەتۋىمىز ءتيىس. ەگىن، مال شارۋاشىلىعىندا اپاتتان ساقتانۋ، اپات زايانىن ازايتۋ جۇيەسى قۇرىلسىىن كۇشەيتىپ، ورماندىق جەمىس - جيدەك شارۋاشىلىعىنىڭ دەرت - دەربەزدەن ساقتانۋ جۇمىسىن ءتۇيىندى تۇردە مىقتى يگەرۋىمىز قاجەت.
قالالار مەن اۋىلداردىڭ دامۋىن ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋ. قالا - قالاشىق جۇيەسى جوباسىن دەن قويا اتقارىپ، شاعىن قالا - قالاشىق جانە قىستاق قۇرىلىسى جوباسىن باسقارۋدى كۇشەيتىپ، جاڭاشا اۋىل - قىستاق قۇرىلىسىن كۇش سالا ىلگەرىلەتىپ، كورىكتى اۋىل - قىستاق قۇرۋ سىناعىن جاقسى يگەرۋىمىز كەرەك. قالا - قالاشىقتاردىڭ ونەركاسىپتەنە دامۋ جوباسىن جەدەل جاساۋىمىز قاجەت. نوپوس باسقارۋ ءتۇزىمى رەفورماسىن اتقارۋ پىكىرىن جاقسى تياناقتاندىرىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنان ويىسقانداردى قالا نوپوسىنا الۋ جۇمىسىن بەلسەنە ىلگەرىلەتىپ، قالا - قالاشىقتاردىڭ تۇراقتى حالىققا نەگىزگى الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋىنىڭ بۇكىلدەي جالپىلاسۋىن كۇش سالا جەبەۋىمىز قاجەت. قاتىناس - تاسىمال، سۋ يگىلىگى، ەنەرگيا، قالا قۇرىلىسى سەكىلدى نەگىزدىك قۇرىلعىلار قۇرىلىسىن تەزدەتىپ، قالا - قالاشىقتاردىڭ جالپىلىق كوتەرىمدىلىك قۋاتىن ارتتىرۋىمىز كەرەك. وزەكتى قالا - قالاشىقتاردىڭ فۋنكتسياسىن كەمەلدەندىرىپ، وزىندىك ەرەكشەلىگى بار قىستاق - قالاشىق جەتىلدىرۋىمىز قاجەت. قىستاق - قالاشىقتاردىڭ وقۋ - اعارتۋ، عىلىم - تەحنيكا، ەمدەۋ - دەنساۋلىق ساقتاۋ، مادەنيەت، سپورت سەكىلدى سالالارداعى نەگىزگى الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ قۇرىلعىلار قۇرىلىسىن شاپشاڭداتۋىمىز قاجەت.
جاڭاشا شارۋالاردى بەلسەنە جەتىلدىرۋ. شارۋالاردىڭ باسقا سالاعا ويىسىپ، جۇمىسقا ورنالاسۋىنا، وتە - موتە، تۇرعان جەرلەرىنە تاياۋ ماڭنان جۇمىس ورىن تاۋىپ، يگىلىك جاراتۋىنا بارىنشا ءجون كورسەتۋىمىز كەرەك. اۋىل - قىستاق 2 - ، 3 - كاسىبىن زور كۇشپەن دامىتىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىنان باسقا سالالار ارقىلى كىرىستى ارتتىرۋىن دەمەپ، كىرىستى ارتتىرۋدىڭ كوپ نەگىزدى جۇلگەسىن قالىپتاستىرۋىمىز قاجەت. قولدانىلمالى تەحنيكانى يگەرگەن، شارۋاشىلىق جۇرگىزۋگە شەبەر، باسقارۋدى بىلەتىن، تارتىپكە، زاڭعا بويسۇناتىن جاڭاشا شارۋالار قوسىنىن كۇش سالا جەتىلدىرۋىمىز كەرەك. شارۋالارعا كومەكتەسىپ، كىرىستى ارتتىرۋ ساياساتىنىڭ قولداۋ تەبىنىن ارتتىرۋىمىز ءتيىس. اۋىل - قىستاقتارداعى كىرىسى تومەن قاۋىمنىڭ ءوندىرىس، تۇرمىس شارت - جاعدايىن جاقسارتۋىمىز كەرەك. ەگىستىك جەرگە ەگىنشىلەر عانا ەگىن سالۋدى جالعاستىرۋىمىز قاجەت. اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ تۇتاس ەكونوميكا مەن قوعامداعى ورنىقتىرۋ رولىن شىن مانىندە ساۋلەلەندىرۋىمىز كەرەك!
(6) قارجى قوسۋدىڭ، تۇتىنۋدىڭ ەكونوميكانى ارتتىرۋداعى رولىن كۇشەيتۋ
قارجى قوسۋ − ەكونوميكانى ارتتىرۋدىڭ تەتىگى. 300 ميلليارد يۋاننان استام قارجى قوسۋ جوسپارلانعان 290 ءتۇرلى ءىرى سۋ يگىلىگى، قاتىناس، ەنەرگيا، ت. ب نىسان قۇرىلىسىن شامانىڭ بارىنشا جاقسى يگەرۋىمىز كەرەك. ەبنۇر كولى اڭعارىنىڭ ەكولوگياسىن قورعاۋ، ياركەن وزەنىندە سەل - تاسقىننان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ، اراتاش سەكىلدى ءىرى، ورتاشا سۋ يگىلىگى ينجەنەريالىق قۇرىلىستارىن تەزدەتۋىمىز ءتيىس. ميڭشۇي - قۇمىل، قاراقاش - حوتان جوعارى قارقىندى تاس جول قۇرىلىسىن تەزدەتۋىمىز قاجەت. تۇرپان - شياۋساۋحۋ جوعارى قارقىندى تاس جولىن بيىل باستاپ سالۋعا قۇلشىنۋىمىز ءتيىس. شياۋساۋحۋ − ءۇرىمجى − داحۋاڭشان سياقتى ءبىرشاما ۇلكەن جول بولەكتەرىن كەڭەيتىپ سالۋدىڭ الدىڭعى مەرزىمدىك قىزمەتىن ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك. قۇمىل - ەرگىنا، كورلا - حولمۇت، بەيتۇن - التاي سەكىلدى تەمىر جول لەنياسى قۇرىلىسىن جەدەلدەتۋىمىز قاجەت. قىزىلتام − قۇمىل − ليۋگوۋ، التاي − كوكتوعاي − شىعىس جوڭعار سەكىلدى جاڭادان سالىناتىن تەمىر جول جەلىسى قۇرىلىسىن شامانىڭ بارىنشا جاقسى يگەرۋىمىز كەرەك. قۇمىل - جىڭجوۋ ەرەكشە جوعارى كەرنەۋلى تۇراقتى ەلەكتر جەتكىزۋ ينجەنەرياسىنىڭ 5 ميلليون 280 مىڭ كيلوۆاتتىق جاناما توك قاينارى قۇرىلىسى، بوعدا كولى ەنەرگيا ۇلكەن قۇدىعى كەن رايونىنىڭ وڭتۇستىك اشىق كومىر كەنىنىڭ 1 - مەرزىمدىك قۇرىلىسى، قۇلجادان كۇشارعا، ۋسايۋاننان سانتاڭحۋعا - قۇمىلعا، كۇشاردان اقسۋعا - مارالباسىنا - قاشقارعا دەيىنگى 750 كيلوۆولتتىق توك جەتكىزۋ - كەرنەۋ وزگەرتۋ قۇرىلىسى، شينجياڭنىڭ ەلەكترىن سىرتقا جەتكىزەتىن 2 - ەرەكشە جوعارى كەرنەۋلى تۇراقتى ەلەكتر جەتكىزۋ ينجەنەرياسىنىڭ 13 ميلليون 200 كيلوۆاتتىق جاناما توك قاينارى قۇرىلىسى سەكىلدى نىسان قۇرىلىستارىن تەزدەتۋىمىز كەرەك. ستراتەگيالىق جاڭادان تەبىندەگەن كاسىپتەرگە قارجى قوسۋ قورىن قۇرىپ، حالىقتىق كاپيتالدىڭ كاسىپتەرگە قارجى قوسۋ قورىن، جارنا ۇقىعىمەن قارجى قوسۋ قورىن قۇرۋدى قولداۋىمىز ءتيىس. ۇكىمەتتىڭ نەگىزدىك قۇرىلعىلار مەن الەۋمەتتىك ىستەر بويىنشا ەرەكشە رۇقساتپەن جۇرىلەتىن شارۋاشىلىققا قوسىمشا قاراجات، كومەك اقى بەرۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرۋىمىز قاجەت.
تۇتىنۋ − ەكونوميكانى ارتتىرۋدىڭ نەگىزى. تۇتىنۋ بازارلارىنىڭ اقاۋسىز دامۋىن كۇش سالا جەبەۋىمىز كەرەك. تاماشا تۇتىنۋ ورتاسىن بەلسەنە قالىپتاستىرۋىمىز ءتيىس. بازاردا قامداۋعا كەپىلدىك ەتۋىمىز قاجەت. ورتاشا، تومەن كىرىستى تۇرعىنداردىڭ كىرىسىن كۇش سالا جوعارىلاتۋىمىز كەرەك. ەڭبەكاقى ءتۇزىمىن جاقسارتىپ، نەگىزگى ەڭبەكاقى ولشەمىن جوعارىلاتىپ، ەڭبەكاقىنى قالىپتى رەتتەۋ مەن ارتتىرۋ مەحانيزمىن ورناتۋىمىز قاجەت. قارتتار دەنساۋلىعىن ساقتاۋعا وتباسىلىق قىزمەت وتەۋ، ينفورماتسيا، ساياحات، تۇرعىن ءۇي، جاسىل ءونىم، وقۋ - اعارتۋ، مادەنيەت، سپورت سىندى 6 ۇلكەن تۇتىنۋ ينجەنەرياسىن اتقارىپ، كوپ سالا تىرەك بولاتىن تۇتىنۋدى ارتتىرۋ جۇلگەسىن قۇرۋىمىز قاجەت. قوعامدىق كۇشتەردىڭ قىزمەت وتەۋ سيپاتىندىق قۇرىلىم قۇرۋىن قولداۋىمىز ءتيىس. زات اينالىمى الەۋمەتتىك ينفورماتسياسى مەن كاسىبي بازار ساۋدا ينفورماتسياسى تەكشە قۇرىلىسىن تەزدەتۋىمىز كەرەك. اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرى اينالىمىنىڭ تىرەكتى تورابى، قالالاردا تاۋار جەتكىزىپ بەرۋ، قالا - اۋىل تۇرعىندارىنا ەت، كوكونىس سياقتى كوجە - قاتىقتى توتە ساتۋ دۇكەنى سىندى قۇرىلعىلار قۇرىلىسىن كۇشەيتۋىمىز ءتيىس. جۇرتقا قولايلى شەرىك ۋاقىتتىق تۇتىنۋ شەڭبەرىن قالىپتاستىرۋىمىز قاجەت. وڭتۇستىك شينجياڭداعى 4 ايماق - وبلىستىڭ اۋىل - قىستاقتارىندا ەرەن بازار سالۋ قۇرىلىسىن قولداۋىمىز كەرەك. تۇتىنۋشىلاردىڭ زاڭدى ۇقىق - مۇددەسىن قورعاۋىمىز ءتيىس.
(7) ادامدى نەگىز ەتىپ، حالىق تۇرمىسىن شىن مانىندە قامتاماسىز ەتۋ جانە جاقسارتۋ
حالىق تۇرمىسىن الدىمەن ويلاسۋ، بۇقارانى ءبىرىنشى ورىنعا قويۋ تانىمىن ورناتىپ، 6 - رەتكى حالىق تۇرمىسى جىلى قۇرىلىسىن بارىنشا جاقسى يگەرىپ، حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋ مەن جاقسارتۋعا جۇمسالاتىن قازىنالىق شىعىستىڭ الەۋمەتتىك قازىنا مەجە ەسەبىندەگى شىعىستىڭ %70ىنەن تومەن بولماۋىنا، حالىقتىڭ تۇرمىس ساپاسىنىڭ ۇزدىكسىز جوعارىلاۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتىپ، بۇكىل قوعامنىڭ جاسامپازدىق كومەسكى كۇشىن تولىق اشۋىمىز، ادىلدىكتى، تۋراشىلدىقتى ايگىلەپ، تۇتاس حالىقتى رەفورمانىڭ، دامۋدىڭ جەتىستىكتەرىنەن يگىلىكتەندىرۋىمىز، حالىق بۇقاراسىنىڭ تۇرمىسىنا اناعۇرلىم قۇرمەتپەن قاراۋىمىز كەرەك.
حالىق تۇرمىسىنا قاتىستى ينجەنەريالىق قۇرىلىستى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتۋ. حالىق تۇرمىسى ينجەنەرياسىنىڭ ۇلگىسىن ۇزدىكسىز كەمەلدەندىرىپ، ساياساتتار مەن شارالاردى حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋگە جانە جاقسارتۋعا بەيىمدەپ، اۆتونوميالى رايون بەلگىلەگەن ءتۇيىندى حالىق تۇرمىسى ينجەنەريالارىنىڭ تۇگەل ناقتىلانۋىنا كەپىلدىك ەتۋىمىز كەرەك. 300 مىڭ بەيقۇت ءۇي سالىپ، حالىقتى اۋقاتتاندىرۋ ينجەنەرياسىن، قالا - قالاشىقتاردا 271 مىڭ قامتاماسىز ەتۋ سيپاتتى ءۇي سالۋ قۇرىلىسىن، مالشىلاردى وتىرىقتاندىرىپ، مال شارۋاشىلىعىن كوركەيتۋ تىرەكتى سۋ يگىلىگىنىڭ سايكەستى ينجەنەرياسى مەن اۋىل - قىستاقتاردا حالىقتى اۋقاتتاندىرۋ جونىندە 4000 كيلومەتر ىركىلىسسىز جول سالۋ قۇرىلىسىن جاقسى يگەرۋىمىز قاجەت. اۋىل - قىستاقتاردا 430 مىڭ ادامنىڭ اۋىزسۋ حاۋىپسىزدىگى ماسەلەسىن جاقسى شەشۋىمىز ءتيىس. ءىرى سۋ يگىلىگى ينجەنەرياسىن كۇشەيتىپ، ەلدى كوشىرۋدىڭ سوڭعى مەرزىمدىك جۇمىسىن قولداۋدى نىعايتۋىمىز كەرەك.
جۇمىسقا ورنالاستىرۋدى ماڭداي الدى ورىنعا قويىپ، جۇمىسپەن قامتۋ قۋاتىن كۇشەيتۋ. جۇمىسقا ورنالاستىرۋ − ەڭ ۇلكەن حالىق تۇرمىسى ينجەنەرياسى، ەل تىلەگى ينجەنەرياسى، ءتۇبىرلى ينجەنەريا. تۇراقتى جۇمىس ورىن، تۇراقتى كىرىس بولمايىنشا، قوعامنىڭ ورنىقتىلىعى دا بولمايدى. تۇراقتى جۇمىسقا ورنالاستىرۋدى ماڭداي الدى ءىرى ءىس رەتىندە يگەرۋىمىز ءتيىس. ەكونوميكانىڭ تومەندەۋ قىسىمى نەعۇرلىم ۇدەگەن احۋالدا دا، جۇمىسقا ورنالاستىرۋدىڭ سولعۇرلىم جايلى ورتاسىن جاراتىپ، مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا تۇراقتى جۇمىسقا ورنالاستىرۋىمىز كەرەك. جۇمىسقا ورنالاستىرۋدىڭ اناعۇرلىم بەلسەندى ساياساتىن اتقارىپ، شارۋاشىلىق ورىن قۇرىپ جۇمىسقا ورنالاستىرۋ ورتاسىن كەمەلدەندىرىپ، جاڭالىق جاساۋ ارقىلى جۇمىسقا ورنالاسۋعا جول سىلتەۋىمىز، يگىلىك جاراتۋ ارقىلى جۇمىسقا ورنالاستىرۋعا دەم بەرۋىمىز قاجەت. جۇمىسقا ورنالاسۋدا قيىنشىلىعى بار قاۋىمدى جۇمىسقا ورنالاستىرۋدى جاقسى يگەرۋىمىز ءتيىس. اۋىل - قىستاقتارداعى ارتىق ەڭبەككۇشتەردى وزدەرىنە تاياۋ ماڭداعى قالالارعا تارتىپپەن ويىسىپ، جۇمىسقا ورنالاسۋىن، تۇرعان جەرلەرىنە جاقىن ماڭداردا جۇمىس ورىن تابۋىن، اۋىلعا قايتىپ، ءوزى شارۋاشىلىق ورىن قۇرۋىن جاقسى يگەرۋىمىز كەرەك. ءبىر توپ از ۇلت كاسىپكەرلەرىن كۇش سالا باۋلىپ جەتىلدىرىپ، از ۇلت قاۋىمىنىڭ جۇمىسقا ورنالاسۋىن بارىنشا جەبەۋىمىز قاجەت. وڭتۇستىك شينجياڭدا جۇمىسقا ورنالاستىرۋدى قوعام ورنىقتىلىعى مەن ۇزاق ۋاقىتتىق باياندى تىنىشتىقتى جۇزەگە اسىرۋداعى ماڭىزدى قىزمەت ەتۋىمىز كەرەك. توقىما، كيىم - كەشەك كاسىبىنە ميلليون ادامدى جۇمىسقا ورنالاستىرۋدىڭ جوبا تيزىسى مەن ارەكەت جوسپارىن جەدەل اتقارۋىمىز ءتيىس. كاسىپورىنداردىڭ جۇمىسقا ورنالاستىرۋىن كۇش سالا جەبەۋىمىز كەرەك. ءار الۋان كاسىپورىنداردىڭ جەرگىلىكتى ورىنداعى ەڭبەككۇشتەردى جۇمىسقا ورنالاستىرۋعا باۋراۋىن بەلسەنە دەمەۋىمىز ءتيىس. كاسىبي ونەرگە باۋلۋ جۇمىسىن كۇش سالا ورىستەتىپ، ورتالاۋ، ورتا مەكتەپتەردى بىتىرگەندەردى كاسىپتىك تەحنيكا مەن مەملەكەتتىك ورتاق ءتىل بويىنشا تاربيەلەۋ اياسىن بۇكىلدەي جالپىلاستىرۋىمىز قاجەت. جۇمىسقا ورنالاستىرۋداعى كوزدەگەن نىسانانى جاپپاي جۇزەگە اسىرۋىمىز كەرەك.
قالا، اۋىل قوعامدىق قامتاماسىز ەتۋ جۇيەسىن كۇش سالا جاقسارتۋ. قوعامدىق قامسىزداندىرۋدىڭ قامتىمىن ۇزدىكسىز كەڭەيتىپ، ورگاندار مەن ءىسورىنداردىڭ زەينەتكەرلىك قامسىزداندىرۋ ءتۇزىمى رەفورماسىن جۇرگىزىپ، كاسىپورىنداردان زەينەتكە، دەمالىسقا شىققانداردىڭ نەگىزگى زەينەتاقى ورەسىن جوعارىلاتۋىمىز كەرەك. قالا، اۋىل تۇرعىندارىنىڭ نەگىزگى زەينەتكەرلىكتى قامسىزداندىرۋ ءتۇزىمىنىڭ تياناقتانۋىن جەبەۋىمىز كەرەك. ەمدەلۋدى قامسىزداندىرۋدى قالا، اۋىل بويىنشا ءبىر تۇتاس جوسپارلاۋىمىز ءتيىس. جات جەردە ەمدەلسە، ەسەپ - قيساپ جاساۋ ءادىسى مەن تۇرعىنداردىڭ سالماقتى اۋرۋىن قامسىزداندىرۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرۋىمىز ءتيىس. قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ قورىن باسقارۋ مەن قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋعا قاتىناسۋ راسمياتىن بىتىرۋگە قىزمەت وتەۋدى كۇشەيتۋىمىز كەرەك. ەڭ تومەنگى ەڭبەكاقى ولشەمىن رەتتەۋ مەحانيزمىن جاقسارتۋىمىز قاجەت. قوعامدىق قۇتقارۋ - كومەكتەسۋ مەن زەينەتكەرلىككە قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرۋىمىز كەرەك. ءناپاقا الاتىن وبيەكتىلەرگە بەرىلەتىن ءناپاقا مەن تۇرمىس كومەك قاراجاتىن جوعارىلاتىپ، قالا، اۋىلدارداعى ەڭ تومەنگى تۇرمىسى قامتاماسىزداندىرىلاتىن وبيەكتىلەرگە كومەك قاراجات بەرۋ دەڭگەيىن ءوسىرۋىمىز ءتيىس. قوعامدىق كۇشتەردىڭ زەينەتكەرلىككە قىزمەت وتەۋ كاسىبىن اشۋىنا شابىت بەرۋىمىز قاجەت. يگىلىك ورنى، قارتتار ساناتورياسى سەكىلدى قۇرىلعىلار قۇرىلىسىن بەلسەنە قولداۋىمىز كەرەك. بالالار يگىلىگىنە جەتەكشىلىك ەتۋ سەنترلى نىسان قۇرىلىسىن جەدەلدەتىپ، زاعيپ بالالارعا ىزگىلىك جاساۋدىڭ بولاشاق ينجەنەرياسىن ىشكەرىلەي اتقارۋىمىز ءتيىس. قايىر - ساحابات ىستەرىنىڭ دامۋىن دەمەۋىمىز كەرەك. قاڭعىباس، قايىرشىلاردى قۇتقارۋ، ولارعا كومەكتەسۋ، ولاردى باسقارۋ قىزمەتىن ۇزدىكسىز جاقسى ىستەۋىمىز قاجەت.
كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ − وركەندەتۋ قىزمەتىن ىشكەرىلەي ورىستەتۋ. كەدەيلەردى سۇيەمەلدەيتىن ارناۋلى سالالاردىڭ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ كۇش - قۋاتىن ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، سايكەستىرىپ، كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋدەگى ساياسات بايلىعىن جيناقتاپ، ەرەكشە قيىنشىلىعى بار رايونداردى باستى شەپ ەتىپ، قىستاقتاردى وڭاۋ اياق الىسىن تەزدەتۋىمىز كەرەك. وڭتۇستىك شينجياڭداعى 4 ايماق، وبلىستى، شەكارا وڭىرلەردى، كەدەي تاۋلى وڭىرلەردى ءتۇيىن ەتىپ، قارجىنىڭ، نىساننىڭ، جوبانىڭ اتقارىلۋىن ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، ەرەكشە شارۋاشىلىقتى كۇش سالا دامىتىپ، وتباسىلارىنا بارىپ، كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ نىسانىن تياناقتاندىرۋىمىز ءتيىس. سەركە كاسىپورىندارعا جول باستاتىپ، ونىمدىلىگىن جالپىلاستىرىپ، باقشا رايوندارىنا، جاڭا رايوندارعا سۇيەنىپ، كەدەيلەردى سۇيەمەلدەيتىن باستاماشى كاسىپورىنداردىڭ دامۋىن بارىنشا قولداپ، كاسىپتەردىڭ يگىلىك جاراتۋ بازا قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، كاسىپورىنداردىڭ جانە باقشا رايوندارىنىڭ تەحنيكاعا باۋلۋىن قولداپ، كەدەي ەڭبەكشىلەردىڭ جۇمىسقا ورنالاسۋ ارناسىن كەڭەيتۋىمىز قاجەت. اۋىل - قىستاقتاردا كەدەيلەردى سۇيەمەلدەيتىن كاسىپتىك كووپەراتيۆتەردى دامىتۋ ساياساتى جونىندە ىزدەنىس جاساۋىمىز كەرەك. كەدەيلەردى ءدال، دۇرىس سۇيەمەلدەپ، نىسانداردىڭ قىستاقتاردى، وتباسىلارىن سۇيەمەلدەۋىنە كەپىلدىك ەتۋىمىز كەرەك. كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ، قيىنشىلىعى بارلارعا كومەكتەسۋ قىزمەتىنىڭ تەبىنىن شىن مانىندە ارتتىرۋىمىز ءتيىس. كەدەي رايوندارداعى نەگىزگى الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋ قۇرىلعى قۇرىلىسىن تەزدەتۋىمىز كەرەك. كەدەي وتباسى بالالارىنىڭ تەڭ ءارى ساپالى تاربيە الۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتۋىمىز كەرەك.
(8) قوعامدىق ىستەر قۇرىلىسىن ونان ارى كۇشەيتۋ
قوعامدىق ىستەردى كوركەيتۋ، دامىتۋ − قوعامدىق ادىلدىكتى جەبەۋدىڭ، حالىقتىڭ باقىت كورسەتكىشىن ىلگەرىلەتۋدىڭ ۇتىمدى جولى. قوعامدىق ءتۇزىلىس رەفورماسىن ونان ارى تەرەڭدەتىپ، اناعۇرلىم مول ۇسىنىلىم جانە اناعۇرلىم پارمەندى شارالار ارقىلى قوعام مەن ەكونوميكانىڭ سايكەستى دامۋىن دەمەۋىمىز كەرەك.
وقۋ - اعارتۋدى الدىمەن دامىتۋ ستراتەگياسىنان جازباۋ. ۇزاق ۋاقىتتىق ۇلى ىستەر وقۋ - اعارتۋدى نەگىز ەتەدى. قوعام ورنىقتىلىعى مەن ۇزاق ۋاقىتتىق باياندى تىنىشتىقتى قورعاۋدىڭ ءتۇبىرى − ادامدا، تەتىگى − وقۋ - اعارتۋدا. پارتيا ۇيىمى باسشىلىق ەتەتىن مەكتەپ باستىعى جاۋاپكەرلىك ءتۇزىمىن مۇقيات اتقارىپ، مەكتەپتەردىڭ نەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمى قۇرىلىسىن شىن مانىندە جاقسى يگەرۋىمىز كەرەك. وقۋ - اعارتۋدى زاڭمەن باسقارۋ قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، زاڭمەن جونگە سالىناتىن وقۋ - اعارتۋدى جاپپاي ىلگەرىلەتۋىمىز ءتيىس. وتانشىلدىقتى ۇيتقى ەتكەن ۇلتتار ىنتىماعى تاربيەسى مەن دىنگە ماركستىك كوزقاراس تاربيەسىن قاجىماي - تالماي ورىستەتۋىمىز ءتيىس. شارت - جاعدايى كەلەتىن ورتا، باستاۋىش مەكتەپتەردە از ۇلت، حانزۋ وقۋشىلارى بىرگە وقيتىن مەكتەپ ءتۇزىمىن اتقارىپ، ءار ۇلت وقۋشىلارىنىڭ ارالاس كلاستا وقۋىن، جاتاقتاردا ارالاس جاتۋىن ورنىقتى ىلگەرىلەتۋىمىز قاجەت. «قوس تىلدە» وقىتۋدىڭ ساپاسىن شىنايى بەكەمدەۋىمىز جانە جوعارىلاتۋىمىز ءتيىس. ورتا، باستاۋىش مەكتەپتەردىڭ ساپاسىن كوتەرۋ ينجەنەرياسىن ىشكەرىلەي اتقارىپ، نەگىزدىك وقىتۋ ساباعى رەفورماسىن تەرەڭدەتۋىمىز كەرەك. وقۋدان ىلگەرگى تاربيە بايلىعىنىڭ اياسىن كەڭەيتىپ، ەرەكشە وقىتۋدىڭ ءمان - مازمۇنىن ءوسىرۋىمىز ءتيىس. مىندەتتى وقۋ - اعارتۋى ءالسىز مەكتەپتەردىڭ نەگىزگى وقىتۋ شارت - جاعدايىن كۇش سالا جاقسارتۋىمىز كەرەك. كاسىپتىك وقۋ - اعارتۋدىڭ دامۋىن تەزدەتىپ، وسى زامانعى كاسىپتىك وقۋ - اعارتۋ جۇيەسى قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك. جوعارى وقۋ - اعارتۋ ساپاسىن ءوسىرۋ ينجەنەرياسىن اتقارىپ، جوعارى مەكتەپتەردىڭ دارىندىلاردى باۋلۋ جانە عىلىم - تەحنيكانى جاڭالاۋ قۋاتىن كۇش سالا جوعارىلاتۋىمىز قاجەت. شەتەلدەردە وقيتىن شينجياڭدىق وقۋشىلارعا قىزمەت وتەۋدى، ولاردى باسقارۋدى كۇشەيتۋىمىز كەرەك. وقىتۋشىلار قوسىنى قۇرىلىسىن نىعايتىپ، باۋلۋ - تاربيەلەۋ تەبىنىن ارتتىرۋىمىز ءتيىس. قالا، اۋىل مەكتەپ باستىقتارىنىڭ اۋىس - كۇيىسىن ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك. اۋىل - قىستاق وقىتۋشىلارىنىڭ اينالمالى جاتاق قۇرىلىسىن جەدەلدەتۋىمىز كەرەك. وقۋ - اعارتۋدى ينفورماتسيالاندىرۋ قىزمەتىن جەدەل ىلگەرىلەتۋىمىز قاجەت. وڭتۇستىك شينجياڭداعى ءار دارەجەلى، ءار الۋان وقۋ - اعارتۋدى سۇيەمەلدەۋ تەبىنىن ارتتىرۋىمىز ءتيىس. وڭتۇستىك شينجياڭ رايونىنىڭ تولىق ورتا ساتىسىندا وقۋ - اعارتۋدى جالپىلاستىرۋعا قاتىستى زاڭ جاساۋ قىزمەتىن ىلگەرىلەتۋىمىز ءتيىس.
عىلىم - تەحنيكانى جاڭالاۋدىڭ تىرەكتىلىك رولىن كۇشەيتۋ. عىلىم - تەحنيكا بويىنشا بالا دارىندىلاردى باۋلۋ ارناۋلى قيمىلىن باستاۋىمىز كەرەك. جوعارى، جاڭا تەحنيكا كاسىبىن كۇش سالا دامىتىپ، ءبىر توپ جوعارى، جاڭا تەحنيكا كاسىپورىندارىن جەتىلدىرۋىمىز، ۇلعايتۋىمىز كەرەك. وندىرگىش كۇشتىڭ جەبەۋ سەنترىن، عىلىم - تەحنيكالىق كاسىپورىنداردىڭ جەتىلۋىن جەبەپ، ۋنيۆەرسيتەت عىلىم - تەحنيكا باقشا قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، ءار الۋان عىلىم - تەحنيكا بايلىعىنىڭ كاسىپورىندارعا شوعىرلانۋىن ىلگەرىلەتۋىمىز قاجەت. كاسىپورىنداردىڭ جاڭالىق اشۋداعى نەگىزگى تۇلعالىق ورنىن كۇشەيتىپ، سايكەسە وتىرىپ جاڭالىق اشۋىن جەبەۋىمىز كەرەك. ونەركاسىپتىك جوبا، ەلەكتروندى ساۋدا، عىلمي زەرتتەۋگە قىزمەت وتەۋ سياقتى عىلىم - تەحنيكاعا وندىرىستىك قىزمەت وتەۋ كاسىبىنىڭ دامۋىن تەزدەتۋىمىز كەرەك. اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىم - تەحنيكاسىن جاڭالاپ، اۋىل شارۋاشىلىق عىلىم - تەحنيكاسى قالاسى قۇرىلىسىن تەزدەتۋىمىز ءتيىس. بايلىق، ورتا سالاسىندا عىلىم - تەحنيكانى جاڭالاۋدى كۇشەيتىپ، ەنەرگيا، كەن ونىمدەرى، سۋ بايلىعىن ۇيلەسىمدى اشۋ مەن باياندى پايدالانۋدى ىلگەرىلەتۋىمىز قاجەت. 305 نىساننىڭ جەتىستىگىن جيناقتاۋدى كۇشەيتۋىمىز كەرەك. حالىق تۇرمىسىنا قاتىستى عىلىم - تەحنيكانى دامىتۋ اياق الىسىن تەزدەتىپ، عىلىم - تەحنيكانىڭ حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋىمىز كەرەك. جالپى حالىقتىڭ عىلىم ساپاسى ارەكەت جوسپارىنىڭ تيزستەرىن اتقارۋىمىز ءتيىس. ءار دارەجەلى، ءار ءتۇرلى، شۇعىل قاجەتتى، تاپشى دارىندىلاردى، اسىرەسە، از ۇلت تاڭداۋلى دارىندىلارىن تاربيەلەۋدى كۇشەيتۋىمىز كەرەك. ءار دارەجەلى دارىندىلاردىڭ اعالاپ العا شىعىپ، قابىلەتىن سارقا ساۋلەلەندىرۋىنە مۇمكىندىك جاراتۋىمىز كەرەك.
ءدارى - دارمەك، دەنساۋلىق ساقتاۋ ىستەرىنىڭ دامۋىن جەبەۋ. ۇكىمەتتىك شيپاحانالار رەفورماسىنىڭ كولەمىن بارلىق اۋدان، قالالارعا دەيىن كەڭەيتۋىمىز كەرەك. قوعامنىڭ شيپاحانا سالۋىنا شابىت بەرىپ، جول سىلتەپ، ونى جۇيەگە ءتۇسىرىپ، پايدا تابۋدى كوزدەمەيتىن ەمدەۋ قۇرىلىمدارىن الدىمەن دامىتۋىمىز ءتيىس. مەملەكەتتىڭ نەگىزگى ءدارى - دارمەك ءتۇزىمىن شىن مانىندە تياناقتاندىرىپ،ءدارى - دارمەك ساتىپ الۋ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، ءبىر تۇتاس ءدارى - دارمەك ساتىپ الۋ فورماسىن اتقارۋىمىز كەرەك. اۋىل - قالاشىق ەمحانالارى مەن قىستاق ەمدەۋ بولمەلەرىن ولشەمدەندىرۋ قۇرىلىسىن جاپپاي ىلگەرىلەتۋىمىز ءتيىس. نەگىزگى ساتى دەنساۋلىق ساقتاۋ دارىندىلارى قوسىنى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، اۋىل - قىستاق شيپاگەرلەرىنە جاسالاتىن تۇرلىشە مامىلە ساياساتىن تياناقتاندىرۋىمىز قاجەت. شيپاگەرلەردى جۇيەلى تاربيەلەۋ قىزمەتىن جاپپاي ورىستەتۋىمىز كەرەك. مەملەكەتتىڭ ءىرى جانە نەگىزگى الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋعا قىزمەت وتەۋ نىساندارىن اتقارۋ تەبىنىن كۇشەيتىپ، ەمدەۋ، جوسپارلى تۋىت سەكىلدى الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ بايلىعىن جيناقتاپ، ەمدەۋ - دەنساۋلىق ساقتاۋ جاعىنان قىزمەت وتەۋدىڭ بىركەلكىلەنۋىن جەبەۋىمىز كەرەك. ەمدەۋ ىستەرىن ينفورماتسيالاندىرۋ قۇرىلىسىن تەزدەتۋىمىز كەرەك. اۋرۋ - سىرقاۋدىڭ الدىن الۋ جانە ونى تىزگىندەۋ، ايەلدەر مەن بالالاردىڭ دەنساۋلىعىن اقاۋسىزداندىرۋ جۇيەسىن ولشەمدەندىرۋ قۇرىلىسىن كۇشەيتۋىمىز ءتيىس. اۋرۋ - سىرقاۋدان شۇعىل قۇتقارۋ، كومەكتەسۋدىڭ ءتۇزىم قۇرىلىسىن كەمەلدەندىرۋىمىز قاجەت. جۇڭگوشا دارىگەرلىك پەن ۇلتتىق ءدارى - دارمەك ىستەرىنىڭ كاسىپ رەتىندە دامۋىن تەزدەتۋىمىز كەرەك. جەرگىلىكتى اۋرۋلار مەن جۇقپالى اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋدى جانە ونى ەمدەۋدى كۇشەيتۋىمىز كەرەك. ايەلدەر مەن بالالاردىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋ جانە جوسپارلى تۋىتقا تەحنيكالىق قىزمەت وتەۋ نىساندارىن جيناقتاپ، ايەلدەر مەن بالالاردىڭ ساۋ دەنەلى بولۋىنا جانە جوسپارلى تۋىتقا، ساپالى پەرزەنت كورۋگە قىزمەت وتەۋدە وركەنيەتتى ورىن قۇرۋ قىزمەتىن ىلگەرىلەتۋىمىز ءتيىس. مەملەكەتتىڭ جوسپارلى تۋىت نەگىزگى ساياساتىنا تاباندى بولىپ، ەرلى - زايىپتىنىڭ ءبىرى ءۇيدىڭ جالعىزى بولسا، 2 - بالانى سۇيۋىنە جول بەرۋ ساياساتىن تياناقتاندىرۋىمىز قاجەت. مۇددەگە جول سىلتەۋ بەلسەندى ساياساتىن اتقارىپ، كەيبىر رايونداردا حالىقتىڭ قالىپتان تىس تەز ارتۋ مولشەرىن تىزگىندەۋىمىز كەرەك.
وسى زامانعى مادەنيەتتىڭ گۇلدەنىپ - كوركەيۋىن جەبەۋ. وسى زامانعى مادەنيەتتى جەتەكشى ەتۋدەن جازباي، سوتسياليستىك وزەكتى قۇن كوزقاراسى تاربيەسىن ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، ءار ۇلت بۇقاراسىنىڭ ۇلى وتان، جۇڭحۋا ۇلتى، جۇڭحۋا مادەنيەتى، جۇڭگوشا سوتسياليزم جولى جونىندەگى سەنىمىن كۇشەيتىپ، بۇقاراعا تاربيە بەرىپ، جانە ولاردى باستاپ، جۇرت تىلەگىن ۇيىستىرىپ، ۇلتتىق بولشەكتەۋشىلىك پەن ءدىني ۇشقارى يدەيانىڭ سىنالاپ كىرۋىن تىزگىندەۋىمىز كەرەك. مادەنيەتتىڭ جاڭالىق اشا دامۋىنا دەم بەرۋىمىز قاجەت. اۆتونوميالى رايونىمىز قۇرىلعاندىعىنىڭ 60 جىلدىعىن ارقاۋ ەتىپ، ساحنالىق كوركەمونەر، راديو - كينو - تەلەۆيزيا، اقپارات - باسپا ءسوز تارتىمدى دا تاڭداۋلى تۋىندىلارىن جاراتۋىمىز ءتيىس. قالا، اۋىل تۇرعىندارىنا وسى زامانعى مادەنيەت ۇگىت - تاربيەسىن كۇشەيتىپ، اشىق، كەڭ پەيىلدى، ىزدەنگىش بولۋ ىقىلاس - پەيىلىمەن وسى زامانعى وركەنيەت جەتىستىكتەرىن ۇيرەنۋىمىز قاجەت. الەۋمەتتىك مادەنيەتكە قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، نەگىزگى ساتىلارداعى الاڭ - ورىنداردىڭ قۇرىلعى قۇرىلىسىن كۇشەيتۋىمىز قاجەت. الەۋمەتتىك مادەنيەت بايلىعىن بار كۇشپەن رەتتەپ، نەگىزگى ساتىلاردىڭ مادەنيەت شەبى بولۋ رولىن ساۋلەلەندىرىپ، ءدىني ۇشقارى يدەيانى الاستاۋىمىز ءتيىس. شيزاڭ - شينجياڭ ينجەنەرياسى، شىعىس جەلى ينجەنەرياسى، شارۋالار كىتاپ ءۇيى ينجەنەرياسى، راديو - تەلەۆيزيا باعدارلامالارىن بارلىق قىستاققا، وتباسىنا جەتكىزۋ ينجەنەرياسى، كوكتەم جاڭبىرى ينجەنەرياسى، سىزبا سۋرەت كىتاپشالارىن قىستاقتارعا، وتباسىنا جەتكىزۋ، از ۇلتتاردىڭ ءتىل - جازۋ ينفورماتسيا بايلىعى قۇرىلىسى سياقتىلار مەن ينفورماتسيادان ورتاق يگىلىكتەنۋ قۇرىلىسىن ىشكەرىلەي اتقارۋىمىز كەرەك. ۇلكەن ساحنالاردى، تۇعىرلاردى، مىنبەلەردى تەكشە ەتىپ، الەۋمەتتىك اۋماقتاردا، مالىلەردە، اۋىل - قىستاقتاردا مادەنيەت كونسەرتتەرىن قويۋ جانە سپورت جارىسىن وتكىزۋ قيمىلدارىن كەڭ كولەمدە ورىستەتۋىمىز كەرەك. تاڭداۋلى مادەنيەتكە مۇراگەرلىك ەتۋ جانە ونى قورعاۋ قىزمەتىن شىنايى جاقسى ىستەۋىمىز كەرەك. وسى زامانعى وركەنيەتتى تۇرمىستى دارىپتەۋىمىز قاجەت. مادەنيەت كاسىبى ەرەكشە ءمالى رايونى، ۇلگى كورسەتەتىن باقشا رايونى جانە ۇلگى كورسەتۋ بازاسى قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، مادەنيەتتىڭ ءمان - مازمۇنىن جوعارىلاتۋىمىز قاجەت. كينو - تەلەۆيزيا سەناريالارىن جازۋ، فيلمگە ءتۇسىرۋ قىزمەتىن كۇشەيتۋىمىز ءتيىس. ءتىل - جازۋ، اۋدارما، از ۇلتتار تىلىندەگى كينو - تەلەفيلمدەردى ءبىر - بىرىنە اۋدارۋ قىزمەتىن نىعايتۋىمىز قاجەت. «از ۇلتتاردىڭ كوركەم شىعارما جاسامپازىق ينجەنەرياسىن جانە حانزۋ، از ۇلت تىلدەرىندەگى شىعارمالاردى ءبىر - بىرىنە اۋدارۋ ينجەنەرياسى»، «شينجياڭ مادەنيەت قويماسىنىڭ» 2 - توپتاعى كىتاپ تىزىمىنە ەنگىزىلگەن كىتاپتاردى رەداكسيالاپ باسپادان شىعارۋ قىزمەتىن مىقتى يگەرۋىمىز كەرەك. مادەنيەت بازارىن باقىلاۋ - باسقارۋدى جانە جۇيەگە ءتۇسىرۋدى زاڭ بويىنشا كۇشەيتىپ، «ءۇش زاڭسىزدىققا» قاتاڭ سوققى بەرۋىمىز ءتيىس. ينتەرنەتتى باسقارۋ قىزمەتىن كۇشەيتۋىمىز كەرەك. ۇشقارىلىقتى الاستاۋ تەبىنىن كۇشەيتىپ، قاراپايىم تۇرمىس ءتاسىلىن دارىپتەۋىمىز ءتيىس. فيلوسوفيا، قوعامدىق عىلىمدار نازاريا زەرتتەۋىن جانە ونىڭ بازالىق رولىن ساۋلەلەندىرۋىمىز كەرەك. سىرتپەن مادەنيەت بايلانىسىن كەڭ كولەمدە ورىستەتۋىمىز قاجەت. جالپى حالىقتىق دەنە شىنىقتىرۋ ىستەرىنىڭ دامۋىن جەبەپ، سپورت كاسىبىن كەمەلدەندىرۋىمىز كەرەك. از ۇلتتاردىڭ مەملەكەتتىك 10 - كەزەكتى ءداستۇرلى سپورت جارىسى مەن تۇڭعىش كەزەكتى مەملەكەتتىك جاستار سپورت جارىسىنا بارىنشا جاقسى دايىندىق كورۋىمىز، مەملەكەتتىك 13 - كەزەكتى قىسقى سپورت جارىسىنا جابال ازىرلەنۋىمىز قاجەت.
جۇمىسشى ۇيىمى، جاستار وداعى، ايەلدەر بىرلەستىگى، قىزىل كرەست قوعامى قىزمەتىن ويداعىداي ىستەۋىمىز قاجەت. قارتتارعا قاتىستى ىستەردى دامىتۋعا ءمان بەرۋىمىز، ايەلدەر مەن ازامات جاسىنا تولماعانداردىڭ ۇقىق - مۇددەسىن شىن مانىندە قامتاماسىز ەتۋىمىز كەرەك. مۇگەدەكتەرگە قاتىستى ىستەرگە كوڭىل ءبولۋىمىز جانە ونى قولداۋىمىز ءتيىس.
(9) ەكى باياندىلىققا تاباندى بولىپ، ەكولوگيا قۇرىلىسىن كۇشەيتۋ
ەنەرگيا ۇنەمدەپ، لاس زاتتاردىڭ شىعارىلۋىن ازايتۋ قىزمەتىن بار كۇشپەن جاقسى ىستەۋىمىز كەرەك. «12 - بەسجىلدىق» جوبادا ايقىن بەلگىلەنگەن لاستانۋدىڭ جالپى مولشەرىن ازايتۋ مىندەتىن ورىنداۋىمىز ءتيىس. جاڭادان شىعارىلعان «ورتانى قورعاۋ زاڭىن» جاپپاي اتقارىپ، ءتۇيىندى ونەركاسىپ رايوندارىن، ءتۇيىندى سالالاردى جانە ءتۇيىندى كاسىپورىنداردى ورتانىڭ قالپىن ساقتاۋ بويىنشا كەڭ كولەمدە تەكسەرۋ قيمىلىن كۇشەيتۋىمىز قاجەت. ەنەرگيا ۇنەمدەۋ نىساناسى بويىنشا جاۋاپكەرلىكتى قۋزاۋ ءتۇزىمى مەن ەنەرگيا ۇنەمدەپ، وزىندىك قۇندى تومەندەتۋ شەكتەمەسىن كۇشەيتىپ، زاڭعا قايشىلىق جاساپ، لاس نارسەلەردى ىعىستىرعان كاسىپورىنداردى قاتاڭ شاۋجايلاۋىمىز كەرەك. اتموسفەرا ارەكەتى جوسپارىن بەلسەنە ىلگەرىلەتىپ، ءۇرىمجى اتموسفەراسىنىڭ لاستانۋىن، حوتان، قاشقار سەكىلدى قالالاردا قۇم - توپىراق لاستىعىن جان - جاقتى تىزگىندەۋدى ىشكەرىلەي ورىستەتۋىمىز كەرەك. ىلە، ەرتىس، ەمىل وزەندەرى اعىس اڭعارلارىندا سۋدىڭ لاستانۋىنىڭ الدىن الۋ جانە ونى تىزگىندەۋ جۇمىسىن بەلسەنە ىلگەرىلەتىپ، ءتۇمان، قىزىل وزەندەرى سەكىلدى قالالارعا جىبەرىلەتىن وزەن سۋىنىڭ لاستانۋىنىڭ الدىن الۋدى جانە ونى تىزگىندەۋدى كۇشەيتۋىمىز قاجەت. ورتانى قورعاۋعا قاتىستى توك باعاسىن تياناقتاندىرۋىمىز ءتيىس. لاس زاتتار شىعاراتىن ءتۇيىندى كاسىپورىنداردىڭ ورتانى قورعاۋ سەنىمدىلىگىن باعالاۋ، ورتانى قورعاۋ ينفورماتسياسىن جاپپاي جاريا ۇستاۋ قىزمەتىن كۇشەيتۋىمىز كەرەك.
ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋ تەبىنىن ارتتىرۋ. اشۋعا شەك قويۋ، ەكولوگيانى قالپىنا كەلتىرۋ جالپىلىق شارالارى مەن سۋ بايلىعىنىڭ «ءۇش قىزىل سىزىعى» بويىنشا تىزگىندەۋ كورسەتكىشىن باتىل تياناقتاندىرۋىمىز كەرەك. ەكولوگيالىق وركەنيەتتە ۇلگىلى رايون، باياندى دامۋدان ۇلگى كورسەتۋ رايونىن قۇرۋ قىزمەتىن جەدەل ىلگەرىلەتۋىمىز ءتيىس. ورتانى باعالاۋ، تەكسەرۋ جۇيەسى، جاۋاپكەرلىكتى قۋزاۋ جانە جازالاۋ، ءبىر جايلى ەتۋ مەحانيزمى مەن بايلىقتان اقىلى پايدالانۋ، ەكولوگيانى قورعاۋ قوسىمشا قاراجاتىن بەرۋ ءتۇزىمىن كەمەلدەندىرۋىمىز قاجەت. تابيعي، اۋەلگى قالپىن ساقتاعان رايونداردى باقىلاۋ - باسقارۋدى كۇشەيتىپ، كولدەردىڭ ەكولوگيالىق ورتاسىن قورعاپ، جان - جانۋارلاردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن ساقتاۋ قىزمەتىن كۇشەيتۋىمىز كەرەك. اعاش ەگىپ، ورمان ءوسىرۋ، ورمان - توعاي بەلدەۋىن قالىپتاستىرۋ، قۇم باسقان جەرلەردى كەڭ كولەمدە تىزگىندەۋ قىزمەتىن ىشكەرىلەي ورىستەتۋىمىز ءتيىس. تيانشاننىڭ سولتۇستىك بەتكەيىندەگى ورمان بەلدەۋىن، جاسىل جامىلعىلاردى قورعاۋ جانە قالپىنا كەلتىرۋ، تارىم ويپاتىنىڭ توڭىرەگىندە قۇم كوشكىننىڭ الدىن الۋ، قۇمدى تىزگىندەۋ، ءتۇيىندى ىقتاسىن ورمانى، سازدىقتاردى قورعاۋ سەكىلدى ءىرى ەكولوگيا قۇرىلىستارىن بار كۇشپەن العا ىلگەرىلەتۋىمىز قاجەت. ەگىستىك جەرلەرگە قايتا ورمان ءوسىرۋ ناتيجەسىن بەكەمدەۋىمىز كەرەك. ورمان - توعاي القابىن تىڭنان ءبىر ميلليون 500 مىڭ مۋ كوبەيتىپ، ءبىر ميلليون مۋ شاماسىنداعى جايلىمدا مال جايۋعا شەك قويۋىمىز ءتيىس. ەگىنجايلاردى قورعاۋ مەن جەردەن ۇنەمدى پايدالانۋدىڭ ەڭ قاتاڭ ءتۇزىمىن شىعارىپ، تۇراقتى نەگىزگى ەگىنجايلاردى يەلەپ الۋ جايتىن قاتاڭ تىزگىندەۋىمىز قاجەت. قازبا بايلىقتاردى جيناقتاۋ قىزمەتىن تەرەڭدەي ورىستەتىپ، كەندەردى قالىپقا ءتۇسىرىپ، شوعىرلى اشۋدى ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك. ابزال قازبا بايلىقتاردى قورعاۋ - باسقارۋدى كۇشەيتۋىمىز ءتيىس. كەن ەكولوگيالىق ورتاسىن وڭاۋ مەن اۋەلگى قالپىنا كەلتىرۋگە كەپىل سوما بەرۋ ءتۇزىمىن باتىل اتقارىپ، كەن ەكولوگيالىق ورتاسىن وڭاۋدى، اۋەلگى قالپىنا كەلتىرۋدى كۇشەيتۋىمىز ءتيىس. اۋىل - قىستاق ورتاسىن جاپپاي وڭاۋدى تاباندى ىلگەرىلەتىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى ەكولوگيالىق ورتاسىن جاقسارتۋىمىز قاجەت.
(10) شينجياڭدى زاڭمەن جونگە سالۋعا تاباندى بولىپ، زاڭمەن باسقارىلاتىن ۇكىمەت قۇرىلىسىن كۇشەيتۋ
مەملەكەتتى نەگىزگى زاڭمەن باسقارۋ، نەگىزگى زاڭ بويىنشا بيلىك جۇرگىزۋ − مەملەكەتتى زاڭمەن جونگە سالۋدىڭ، زاڭ بويىنشا بيلىك جۇرگىزۋدىڭ ۇيتقىسى، سونداي - اق شينجياڭدى زاڭمەن جونگە سالۋدىڭ ءتۇبىرى. اكىمشىلىك ورگان − زاڭ اتقاراتىن سۋبيەكت، نەگىزگى زاڭدى، زاڭداردى دايەكتى اتقارۋ ماڭىزدى قىزمەت جاۋاپكەرلىگىن ارقالايدى. ءار دارەجەلى حالىق ۇكىمەتتەرى زاڭدا بەلگىلەنگەن قىزمەت جاۋاپكەرلىگىن، ءسوزسىز، وتەۋى، زاڭدا ۇقىق بەرىلمەگەن ىستەرگە ارالاسپاۋى، زاڭمەن جونگە سالۋ ارناسىندا ۇكىمەتتىڭ فۋنكتسياسىن اتقارىپ، ۇكىمەت قىزمەتىنىڭ زاڭمەن باسقارىلۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋى كەرەك. زاڭ بويىنشا شەشىم جاساۋ مەحانيزمىن بارىنشا جاقسارتىپ، كوپشىلىك قاتىناساتىن، ماماندار دالەل - سىپاتتان وتكىزەتىن، حاۋىپ - قاتەرىن باعالايتىن، زاڭدى تۇردە قارايتىن، كوللەكتيۆ تالقىلاپ بەلگىلەيتىن ءىرى اكىمشىلىك شەشىم جاساۋدىڭ زاڭدىق ءتارتىبىن قاتاڭ اتقارۋىمىز كەرەك. ۇكىمەتتىڭ زاڭ اقىلشىسى بولۋ ءتۇزىمىن بەلسەنە ىلگەرىلەتىپ، كەلەلى شەشىم جاساۋدا جاۋاپكەرلىكتى عۇمىر بويى قۋزاستىرۋ ءتۇزىمى مەن جاۋاپكەرلىكتى شەگەرىپ تەكسەرۋ مەحانيزمىن ورناتۋىمىز ءتيىس. اكىمشىلىك قۇرىلىم، فۋنكتسيا، ۇقىق شەگى، ءتارتىپ، جاۋاپكەرلىك سياقتىلاردىڭ زاڭدا بەلگىلەنۋىن ىلگەرىلەتۋىمىز قاجەت. اكىمشىلىك زاڭ اتقارۋ ارەكەتى مەن اكىمشىلىك كەسىم ايتۋ مولشەرى ۇقىعىن جۇيەگە ءتۇسىرۋىمىز كەرەك. زاڭمەن جونگە سالۋ وي فورماسى مەن ۇلگىسىنەن سانالى پايدالانىپ، رەفورمانى تەرەڭدەتۋىمىز، شارۋاشىلىقتى باسقارۋىمىز، دامۋدى جەبەۋىمىز، قايشىلىقتى شەشۋىمىز، ورنىقتىلىقتى قورعاۋىمىز ءتيىس. زاڭدى ءادىل، وركەنيەتتى اتقارۋىمىز كەرەك. اكىمشىلىك ۇقىقتى باقىلاۋدى، وعان شەك قويۋدى نىعايتۋىمىز قاجەت. ەلەكتروندى اكىمشىلىك ىستەر قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، اكمشىلىك ىستەردى جاريا ۇستاۋدى جاپپاي دەمەپ، جاريا ۇستاۋدى قالىپتى ءىس، جاريا ۇستاماۋدى قالىپسىز جايت ساناۋىمىز قاجەت. ۇنەمشىل ۇكىمەت قۇرىلىسىن كۇشەيتىپ، ۇنەمشىل بولىپ، ىسىراپشىلدىققا قارسى تۇرىپ، قاراپايىم كۇن كەشىرۋىمىز كەرەك. ادەتتەگى كىرىستى قاتاڭ مەڭگەرىپ، ۇكىمەتتىڭ جۇمىس جۇرگىزۋ قۇنىن ۇنەمدەۋىمىز كەرەك. قاتاڭ دا قاراپايىم بولىپ، بارلىق ءىستى ۇنەمشىلدىكپەن ءبىر جايلى ەتۋىمىز كەرەك. قازىنادان «ءۇش ءتۇرلى قاراجاتتى» بوساتۋ ءىسىن جاپپاي جاريا ۇستاپ، اشىق قازىنا باسقارۋ ءتۇزىمىن ورناتىپ، بۇقارانىڭ بىلۋىنە، باقىلاۋىنا مۇمكىندىك جاساۋىمىز كەرەك. حالىق بۇقاراسىنىڭ باقىلاۋىن سانالى قابىلداپ، ۇقىقتى ءتۇزىم قاپازىنا ەنگىزۋىمىز ءتيىس. ۇقىق جۇرگىزۋگە بولاتىن جانە بولمايتىن سالالار تىزىمدىگىن جاريالاپ، ۇقىقتى جالعا بەرۋ جايتتەرىن باتىل جويىپ، رايونىمىزدى تەكسەرىلىپ بەكىتىلەتىن ىستەرى ەڭ از، جۇمىس ونىمدىلىگى ەڭ جوعارى، قىزمەت وتەۋى ەڭ ساپالى ولكە - رايونداردىڭ ءبىرى ەتىپ قۇرىپ شىعۋعا قۇلشىنۋىمىز كەرەك.
زاڭمەن باسقارۋ ۇگىت - تاربيەسىن كۇشەيتىپ، زاڭمەن باسقارىلاتىن مادەنيەت قۇرىلىسىن نىعايتۋ. ءار دارەجەلى كادرلار زاڭدى باستاماشىلىقپەن ۇيرەنىپ، وعان سەنىپ، قۇرمەت ەتىپ، ونەگەلىلىكپەن بويسۇنۋى، زاڭنىڭ ورنىنا ءوز ءسوزىن قويماۋى، زاڭدى ۇقىقپەن باستىرماۋى، بەتكە قاراپ، زاڭدى ءبىر شەتكە قايىرىپ تاستاماۋى، ۇكىمەت قىزمەتىن زاڭمەن جونگە سالۋ جۇلگەسى ىشىندە ورىستەتۋى كەرەك. زاڭمەن جونگە سالۋ بويىنشا وي جۇگىرتىپ، عىلمي دامۋدى ىلگەرىلەتىپ، قوعام ورنىقتىلىعىن قورعاپ، ۇلتتار ىنتىماعىن كۇشەيتۋى كەرەك. زاڭ جالپىلاستىرۋ قىزمەتىن تەرەڭدەتىپ، جالپى حالىقتىڭ زاڭ - ءتۇزىم تانىمىن جوعارىلاتۋ ءتيىس. قوعامدىق سەنىمدىلىك جۇيەسى قۇرىلىسىن نىعايتىپ، سەنىمىندە تۇرمايتىنداردى مۇشكىل كۇيگە ءتۇسىرىپ، سەنىمىندە تۇراتىندارعا داڭعىل جول اشۋىمىز كەرەك. ستيل قۇرىلىسىن شىنايى كۇشەيتىپ، ورتالىقتىڭ «8 ءتۇرلى بەلگىلەمەسى» مەن اۆتونوميالى رايوننىڭ «10 تارماقتى بەلگىلەمەسىن» دايەكتى اتقارىپ، فورماشىلدىققا، تورەشىلدىككە، راقات قۇمارلىققا جانە ءسان - سالتاناتقا سالىنۋعا قارسى تۇرۋىمىز جانە ونى جويۋىمىز ءتيىس. ەرەكشە ۇقىق ارەكەتتەرىن باتىل شاۋجايلاپ، جەمقورلاردى تارتىپكە، زاڭعا ساي جازالاۋىمىز كەرەك. لاڭكەستىككە قارسى تۇرىپ، ورنىقتىلىقتى قورعاۋ، عىلمي دامۋ، زات ۇقىعىن قورعاۋ، حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋ، ەكولوگيانى قورعاۋ سەكىلدى سالالاردا زاڭ شىعارۋ قىزمەتىن كۇشەيتىپ، زاڭ جاساۋ ساپاسىن جوعارىلاتىپ، شينجياڭدى زاڭمەن جونگە سالۋ قۇرىلىسىن ىلگەرىلەتىپ، بۇكىل قوعامنىڭ زاڭمەن جونگە سالۋ دەڭگەيىن ءوسىرىپ، زاڭمەن باسقارۋ قۇرىلىسىن ساياسي ناتيجەنى سىننان وتكىزۋ كولەمىنە ەنگىزۋىمىز قاجەت.
ءوندىرىس - قۇرىلىس بيڭتۋانىنىڭ دامۋىن بار كۇشپەن قولداپ، ەكونوميكالىق ناقتى قۋات پەن ورنىقتىلىقتى، شەكارا ءوڭىردى قورعاۋ قۋاتىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋىمىز كەرەك. مەملەكەت قورعانىسى مەن شينجياڭدا تۇراتىن اسكەري بولىمدەر قۇرىلىسىن بار كۇشپەن قولداپ، ارميا مەن ۇكىمەتتىڭ، ارميا مەن حالىقتىڭ قوس قورعاۋدا ۇلگىلى ورىن قۇرۋ ىستەرىندە تىڭ داستان جازۋىمىز كەرەك.
پارتيانىڭ ۇكىمەت قىزمەتىنە باسشىلىق ەتۋىنەن جازباۋ، پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ ورنالاستىرۋىنا تاباندى بولۋ − ءبىزدىڭ مىندەتىمىز. حالىق ۇكىمەتى اۆتونوميالى رايوندىق حالىق قۇرىلتايى مەن ونىڭ تۇراقتى كوميتەتىنىڭ باقىلاۋىن، حالىقتىق ساياسي كەڭەستىڭ دەموكراتيالىق باقىلاۋىن سانالى قابىلداپ، حالىق قۇرىلتايى ۋاكىلدەرىنىڭ كەڭەستىك جوبالارىن، ساياسي كەڭەس مۇشەلەرىنىڭ ۇسىنىس جوباسىن ءبىر جايلى ەتۋ جۇمىسىن جاقسى ىستەۋى كەرەك. حالىق قۇرىلتايى ۋاكىلدەرىنىڭ، دەموكراتيالىق پارتيا - توپتاردىڭ، ونەركاسىپ - ساۋدا بىرلەستىگىنىڭ، پارتيادا، توپتا جوق قايراتكەرلەردىڭ جانە حالىقتىق ۇيىمداردىڭ پىكىرىن دەن قويا تىڭداپ، قوعامنىڭ ۇنىنە بەلسەنە جاۋاپ قايتارۋى ءتيىس. حالىق ۇكىمەتىنىڭ بارلىق قىزمەتىندە حالىقتىڭ تىلەگىن تولىق ايگىلەپ، حالىقتىڭ باقىلاۋىن جاپپاي قابىلداۋى كەرەك!
بيىل − اۆتونوميالى رايون قۇرىلعاندىعىنىڭ 60 جىلدىعى. 60 جىلدىقتى تويلاۋ − شينجياڭداعى ءار ۇلت جالقىنىڭ ساياسي ومىرىندەگى ءىرى ءىس ءارى اۆتونوميالى رايونىمىزدىڭ رەفورما، دامۋ، ورنىقتىلىق ىستەرىن تىڭ بەلەسكە كوتەرەتىن ماڭىزدى ورايى. قۇتتىقتاۋ قيمىلدارىنا دايىندالۋ جۇمىستارىن جاقسى ىستەپ، اۆتونوميالى رايوننىڭ 60 جىلدان بەرگى جەر مەن كوكتەي وزگەرىستەرىن، جۇرت تىلەگىن ۇيىستىرۋ قۋاتىن تولىق ايگىلەپ، ءار ۇلت حالقىنىڭ ماقتانىش سەزىمىن كۇشەيتىپ، ۇلى وتاندى قىزۋ ءسۇيۋ، كورىكتى شينجياڭ قۇرۋدىڭ قۇدىرەتتى وڭ ەنەرگياسىن قالىپتاستىرۋىمىز كەرەك.
ۋاكىلدەر! بيىلعى قىزمەتتەردى ويداعىداي ىستەۋ − ءبىزدىڭ قاسيەتتى بورىشىمىز. ءبىز شي جينپيڭ جولداس باس شۋجي بولعان پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ توڭىرەگىنە تىعىز ىنتىماقتاسىپ، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكومنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا وزگەرىس، بۇرىلىس جاساپ، بورىشتى باتىل ارقالاپ، شىنايى يگەرىپ، تىڭعىلىقتى ىستەپ، ناقتى ونىمدىلىكتى كوزدەپ، ىنتىماقتى دا جاراسىمدى، كوركەيىپ - گۇلدەنگەن، باي، وركەنيەتتى، العا باسقان، حالىق شات - شادىمان شارۋاشىلىقپەن اينالىساتىن سوتسياليستىك شينجياڭ قۇرۋ جولىندا قۇلشىنا كۇرەس جۇرگىزىپ، اۆتونوميالى رايونىمىز قۇرىلعاندىعىنىڭ 60 جىلدىعىن تولاعاي تابىستارمەن قارسى الىپ، پارتيانىڭ ماڭىزدى تاپسىرماسى مەن تۇتاس شينجياڭ حالقىنىڭ ءۇمىتىن اقتايىق! «شينجياڭ گازەتى»
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
