- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
دۋبايداعى كوڭىلدى ساپار
سايلاۋقان سىلامباي ۇلى
2015.01.06 13:29
2014- جىلى 30 ـ قىركۇيەك مەن جونىنەن ەرەكشە ءبىر كۇن بولدى. وسى ءتۇنى ءۇرىمجى اۋەجايىنا جينالىپ، قازاقستاننىڭ «AIR-ASTANA» اۋە كامپانياسىنىڭ ۇشاعىنا وتىردىق. ءبىر جارىم ساعاتتان كەيىن الماتى اۋەجاينا قوندىق، بۇل جەردە ەكى جارىم ساعات ايالداعاننان كەيىن، ۇشاعىمىز جالعاستى اراپ بىرلەسكەن امىرلىگىنىڭ جەر ءجانناتى دۋباي قالاسىنا قاراي بەت الىپ اسپانعا كوتەرىلدى، ءبىز 4 جارىم ساعاتتان كوبىرەك ۇشىپ دۋباي اۋەجاينا كەلىپ قوندىق. مۇنى جۇڭگو حالىقارالىق ساياحات سەرىكتەستىگىنىڭ شينجياڭداعى ساياحات بولىمشەسىنىڭ قازاق ءبولىمى مەن شينجياڭ تەلەۆيزياسى قازاق ءبولىمى بىرلەسىپ ۇيىمداستىرعان 7 كۇندىك دۋبايعا ساياحات گرۋپپاسى ەدى. گرۋپپامىز 60 ادامنان قۇرالىپ، الدى 75 جاستا دا ارتى 6 جاستا. مۇنىڭ 54 ى ءوز قاراجاتىمەن 4 ى ساياحات سەرىكتەستىگى مەن شينجياڭ تەلەۆيزياسى بىرلەسىپ قارجىلاندىرعان «كۇمىس كومەي» ءان بايقاۋىنىڭ جۇلدەگەرى بولاتىن.
ساياحات گرۋپپاسىن ۇيىمداستىرعان جۇڭگو حالىقارالىق ساياحات سەرىكتەستىگىنىڭ ۇرىمجىدەگى قازاق ساياحاتشىلار ءبولىمنىڭ ديرەكتورى امانتاي تۇرسىن ۇلى. ونىڭ ساياحات كاسىبىمەن شۇعىلدانعانىنا 15 جىل بولىپتى، ونىڭ ۇلتىمىزعا ۇيلەسەتىن ساياحات جوباسىن ءتۇزىپ شىعىپ، 2013 ـ جىلى شەتەلگە تۇڭعىش رەت ساياحات گرۋپپاسىن ۇيىمداستىرىپتى. ءبىزدىڭ گرۋپپامىز 3 ـ رەتكى توپ، ياعني ادام سانى ەڭ كوپ بولعان گرۋپپا ەكەن.
ەلىمىزدىڭ سىرتقا قاقپانى ايقارا اشۋ ساياساتى ءار ەلمەن بولعان دەپلوماتيكالىق قاتىناسى جاقسارعاندىقتان، شەتەلگە شىعىپ ساياحاتتاۋ بارعان سايىن قولايلى بولعان. حالىقتىڭ تۇرمىس ورەسى جوعارىلاپ، وي ـ سانالارىنىڭ تەرەڭدەۋىنە بايلانىستى، سوڭعى بىرنەشە جىلدان بەرى از ساندى ۇلتتاردان شەتەلگە ساياحاتتاۋ قيمىلى دا كوبەيە ءتۇستى.
ءبىز دۋباي قالاسىنا تۇسە سالا، اعىلشىن تىلىنە جەتتىك، كاسىپكە شوگەل كۇلشان دەگەن ۇيعۇر قىزدىڭ باستاۋىمەن 4 جۇلدىزدى تۇسەلحاناعا كەلىپ جايعاسىپ، تۇسكى اسقا وتىردىق. تۇسەلحانانىڭ ءىشى تىپ ـ تىنىش، كوركەم دە ساۋلەتتى، جانعا جايلى سالقىن ەكەن، پىسىپ تۇرعان استان ءوزىڭ تاڭداپ نەنى ٴءىشىپ، نەنى جەيمىن دەسەڭ ءبارى بار. تاماقتانىپ بولعاننان كەيىن، كۇلشان بىزگە ساياحات بارىسىندا كوڭىل بولەتىن كەيبىر ىستەردى ۇعىندىردى ءارى 2 گرۋپپاعا ءبولىپ اۆتوكولىككە وتىرعىزىپ، ءبىر گرۋپپانى ءوزى ەندى ءبىر گرۋپپانى امانتاي باستاپ دۋباي قالاسىن تاماشالاۋعا جول الدىق.
اراب بىرلەسكەن امىرلىگى _ اراب ورتا تەڭىزىنىڭ شىعىسىنا، پەرسيا شىعاناعىنىڭ سولتۇستىك جاعاسىنا، تەڭىز شىعاناق رايونىنىڭ ورتاسىنا، وڭتۇستىگى ازيا قۇرلىق تەڭىزىنە شەكارالاسادى ەكەن، تەڭىز جاعالاۋىنىڭ ۇزىندىعى 734 كيلومەتر، باتىس سولتۇستىگى كاتتارمەن شەكارالاسىپ، شىعىس سولتۇستىگى ەمەنمەن تۇتاسادى ەكەن دە، كليماتى ىستىق بەلدەۋگە جاتادى، قۇمدى ءشول دالا، قۇمدى بوران بولادى ەكەن.
اراب بىرلەسكەن امىرلىگى _ اپىزابى، دۋباي، شارشا، ۇمىلعايىق، فوحبوا، روسىلقايح، اجىمان قاتارلى 7 حاندىقتان قۇرام تاپقان مەملەكەت ەكەن. 1971 ـ جىلى 2 ـ جەلتوقساندا دەربەستىك جاريالاعان، بۇرىن انگليانىڭ وتارىندا بولعان قاندىق تۇزىمدەگى ەل. 2006 ـ جىلى مەملەكەت جالپى ساناعىندا حالىق سانى ءبىر ميلليون 500 مىڭ بولعان. مەملەكەت ءتىلى اراب ءتىلى، قوسىمشا اعىلشىن ءتىلىن قولدانادى. ءسىلام دىنىنە سەنەدى.
دۋباي قالاسى _ اراب بىرلەسكەن امىرلىگىنىڭ 2 ـ ۇلكەن قالاسى، جەر كولەمى 3883 شارشى كيلومەتر، بۇكىل مەملەكەت جالپى جەر كولەمىنىڭ %5 ىن، جان سانى جالپى جان سانىنىڭ %41.9 ىن ۇستايدى، مەملەكەت بويىنشا جالپى كىرىستىڭ %60 ىن مۇناي ۇستاسا، قالعان كىرىس كوزى ساياحاتتان كەلەتىن كورىنەدى، جىلىنا 150 ميلليون ساياحاتشى قابىلدايدى ەكەن. دۋباي قالاسىن قاق جارىپ اعىپ جاتقان ۇزىندىعى 10 كيلومەتر دۋباي وزەنى جاڭا قالا كونە قالا دەپ 2 رايونعا بولىنەدى. اۋا رايى ىستىق بولعانىمەن، تەڭىزدىڭ جانعا جايلى سالقىن سامالى ەسىپ تۇراتىندىقتان، كۇننىڭ ىستىقتىعى بىلىنبەيدى، جايلى اۋا كليماتى ادامدى راحاتتاندىرىپ سەرگىتە تۇسەدى. اراب بىرلەسكەن امىرلىگى بوگدە ۇلتتاردى تۇراقتى نوپۋسقا قابىلدامايدى، ءسىز قانشا جىل ۋاقىتتىق نوپۋستا بولساڭىز دا، قانشا توسساڭىز دا ءبارى ءبىر تۇراقتى نوپۋسقا قابىلدامايدى. وزدەرىنىڭ تۇراقتى تۇرعىندارىنا مەملەكەت جاعىنان قارجى بوساتىلادى، مىسالى: ۇيلەنسەڭىز ءبىرءۇي ءبولىپ بەرەدى، ءبىر بالا دۇنيەگە كەلسە ءبىر ءۇي بەرىلەدى، ونىڭ سىرتىندا تۇرمىس قاراجاتى، وقۋ قاراجاتى تەگىن. دەنساۋلىق ساقتاۋ، قورعاۋدا نەگىزىنەن بارلىعىن تەگىن داۋالايدى ەكەن. ال، ۋاقىتتىق قونىستانعاندارعا تەك ءنومىر اقىسى ءۇشىن 12 يۋان قوسىمشا اقشا بەرەدى ەكەن دە، قالعان داۋالانۋى تۇگەلدەي تەگىن. قوعامى تىنىش، سوندىقتان، دۇنيەگى قالتالىلار وسى اراعا كەلىپ قارجى قوسىپ، ساۋدا جاساۋدى ۇناتاتىن كورىنەدى. ادەتتەگى جۇمىسكەرلەردىڭ ايلىق ەڭبەكاقىسى 30 ـ50 مىڭ يۋان اينالاسىندا بولادى ەكەن. ەلىمىزدەن دە وسى جەردە 300 مىڭ ادام ءتۇرلى كاسىپپەن شۇعىلدانىپ جۇرگەن كورىنەدى.
ءبىز دۋبايدىڭ جاعدايىنان قىسقاشا وسىلاي تانىستىق تا، دۋبايدىڭ مۋزەيحاناسىن ارالادىق.
دۋباي مۇراجايى 1798 ـ جىلدان باستاپ ىسكە قوسىلعان، 1971 ـ جىلى رەسمي دۋباي مۇراجايى بولىپ قۇرىلعان، نەگىزىنەن ارابتىقتاردىڭ تاريحى مەن سالت ـ ساناسىن، سول كەزدەگى ءوندىرىس قۇرالدارى سونداي ـ اق تۇرمىس جاعدايلارى مۇسىندەر ارقىلى تولىق بەينەلەنگەن. ولاردىڭ بۇگىنگىسى مەن كەشەگىسىن كوز الدىڭىزعا ەرىكسىز ەلەستەتىپ، قاجىرلى، ەڭبەكشىل حالىق ەكەنىن كورسەتىپ تۇر. ءبىز بۇل جەردە از ايالداعان سوڭ، قانيپا مۇناراسىنا قاراي تارتتىق، بۇل قۇرىلىس 2004 ـ جىلى 21 ـ قىركۇيەكتە رەسمي قۇرىلىس باستاپ، 2010 ـ جىلى 4 ـ قاڭتاردا پايدالانۋعا بەرىلىپتى. قۇرىلىستى امەريكالىق اندىلەن. شىمىسى جوبالاعان. كورەيانىڭ سانشىڭ سەرىكتەستىگى جاۋاپتى بولىپ قۇرىلىستى سالعان، قۇرىلىسقا 330 مىڭ تەكشە كۋب شاعىل ارالاس سەمەنت قۇيىلىپ، 39 مىڭ توننا تەمىر، ءبىر ميلليون 420 مىڭ كۆادرات مەتر اينەك ىستەتىلىپتى، 4000 جۇمىسشى جۇمىس ىستەگەن. مۇنارانىڭ بيىكتىگى 828 مەتر، 162 قابات، ول دۇنيە ءجۇزى بويىنشا ەڭ بيىك، ەڭ كوركەم، ەڭ ايبىندى، ەڭ ساۋلەتتى قۇرىلىس ەكەن، دۇنيە گينس رەكوردىن جاڭالاعان. وعان ەڭ ساۋلەتتى رەستۋران، ۇلكەن تۇسەلحانا، شاراپحانا، سەرىكتەستىكتەر كەڭسەسى، راديو ـ تەلەۆيزيا مەكەمەسى، ساۋدا دۇكەنى قاتارلى ورىندار جايعاسىپتى. 124 ـ قاباتىندا سىرتقى كورىنىستى تاماشالاۋ تەكشەسى بار ەكەن، وسىندا تۇرىپ قالانى تولىق كورە الاسىز، لەفتتىڭ قارقىنى دۇنيە ءجۇزى بويىنشا ەڭ تەز، 124 قاباتقا نە ءبارى ءبىر مينۋتتا شىعىپ بولاسىز. قۇرىلىستىڭ سالىنۋى كۇردەلى، وزىق تەحنيكامەن جاسالعان. قۇرىلىسى كۇردەلى بولعاندىقتان، اشەكەيلەۋدىڭ ءوزىن ەڭ وزىق تەحنيكا ارقىلى قۇندى ماتەريالدار ىستەتىپ عاجايىپ جاساپ شىعىپتى. قازىر الەمنىڭ جەر ـ جەرىنەن تاماشالاي كەلۋشىلەر سانى جىل سايىن مولايۋدا ەكەن، ادامنىڭ كوپتىگى بەينە قۇمىرىسقانىڭ يلەۋىندەي. ادام سونشاما كوپ بولسا دا شۋىل جوق، سونداي ادەپتى، يبالى، بىردە ـ ءبىر ادامنىڭ قاجەتسىز نارسەلەردى بەتالدى تاستاۋى مۇلدە جوق، قاقىرىنىپ ـ تۇكىرىنگەندى كورمەيسىز. سونداي ءتارتىپتى.
جول باستاپ جۇرگەن قارىنداسىمىز كۇلشان قانيپا مۇناراسىنا شىققان سوڭ: «اعايلار، اپايلار شارشادىڭىزدار ما؟» ـ دەپ كۇلىمسىرەي ءۇن قاتتى، ءبىز ءبىر اۋىزدان: «جوق» ـ دەپ جاۋاپ بەردىك. «جارايدى، ونداي بولسا،ءبىز شارشا قالاسىنىڭ تەڭىز جاعالاۋىنا تارتتىق» ـ دەپ، اۆتوكولىك باسىن سولاي بۇردى. شارشا قالاسى مەن دۋباي قالاسىنىڭ ارالىعى ءبىر جارىم ساعاتتىق جول ەكەن. جول ـ جونەكەي «كۇمىس كومەي» انشىلەرى دۋباي ساحاراسىن قازاق انىمەن شارىقتاتىپ، دۋمانداتىپ ءان سالىپ كەلەدى. ءاپ ـ ساتتە جەتىپ باردىق. تەڭىزگە شومىلىپ، قۇمعا اۋناپ، مارە ـ سارە ءبىر سەرپىلىپ قالدىق. ودان شىعا سالا قۇم كورىنىسىن تاماشالادىق. ورقاش ـ ورقاش سۋ تولقىندى قۇم كورىنىسى ەكەن. 60 ادام 12 كىشكەنە ماشيناعا وتىرىپ، قۇمنان ورعىتىپ، قيادان سىرعىتىپ كەلەمىز. ماشينا قارقىنى جوعارى، ىسىلعان شوفەرلەر ىلديلاپ ەڭىسكە تۇسسە، لاپ بەرىپ قايتا قۇم باسىنا شىعادى. ادامدى ەرەكشە سەرپىلتىپ ـ اق تاستايدى ەكەن. سول كۇنى كەشتە دالا تابيعات كورىنىسىن تاماشالاي وتىرىپ، ارابتىقتاردىڭ ءوز قولدارىمەن جاساعان ۇلتتىق تاعامدارىنان ءدام تاتا وتىرىپ، كەشكى ويىن نومەرلەرىن تاماشالادىق. ءبىز وسىلايشاءبىر كۇندىك ساياحاتىمىزدى اياقتاتىپ، تۇسەلحاناعا كەلىپ دەم الدىق. جاتاق ويداعىداي ورنالاستىرىلىپتى، بەينە ءوز وتباسىڭىزعا كەلگەندەي سەزىنەدى ەكەنسىز.
2 ـ كۇنى دۇنيە ساۋدا ورتالىعىنا باردىق. جەر كولەمى 31 مىڭ 965 كۆادرات مەتر، 7 ۇلكەن بازارعا بولىنەدى ەكەن. تانىستىرۋعا قاراعاندا، ءار ەلدەن كەلىپ وسى جەردە جىلىنا 100 نەشە رەت جارمەنكە اشادى ەكەن. بۇل مەملەكەتتە باجى الىنبايتىندىقتان، ءار ەلدىڭ ساۋداگەرلەرى وسىلاي اعىلاتىن كورىنەدى. قۇرىلىستىڭ اشەكەيلەنۋى وتە ساۋلەتتى، كورىنىسى كوركەم، زاتتارى ساپالى، جالعان زات بولمايدى ەكەن. زاتتىڭ كەلۋ قاينارى ايقىن، قايسى ەلدىكى بولسا، سول ەلدىڭ ماركاسىمەن تۇر. بۇل ەلدىڭ جول باستاۋشىلارى ەگەر ارتىق باعا قوسسا نەمەسە زورلاپ، الداپ زات العىزاتىن جاعداي بايقالسا، ساياحات سەرىكتەستىگى ولاردى جۇمىستان بوساتادى ەكەن. ءبىز بۇل جەردە 3 جارىم ساعات ارالادىق تا دۋباي قايىق مودەلدى تۇسەلحاناسىنا، ياعني «جەتى جۇلدىزدى تۇسەلحاناعا» تارتتىق. ونىڭ بيىكتىگى 321 مەتر، 56 قابات، تۇسەلحانانىڭ ءىشىنىڭ اشەكەيلەنۋى وتە اسەم، كوركى كوز تارتاتىن ساۋلەتتى. دۇنيەدەگى ەڭ قىمبات، كوركەم، ءساندى ماتەريالدارمەن اشەكەيلەپتى. تانىستىرۋعا قاراعاندا، التىنمەن اپتاپ، كۇمىسپەن قاپتاپ قويعان دەيدى. تۇسەلحانانىڭ ىشكى بولەگىن قىمبات باعالى جاقۇتتارمەن بەزەندىرىپتى. ادەتتەگى ۇيلەردىڭ ۇلكەندىگى 170 ـ 180 شارشى مەتر ارالىعىندا، ءبىر ءۇيدىڭ كۇندىك اقىسى 900 دوللار، ال زۇڭتۇڭ دارەجەلى ۇيلەردىڭ اقىسى 18 مىڭ دوللار، تۇسكى تاماق اقىسى 180 دوللار ەكەن. بۇل قۇرىلىستىڭ سالىنۋى وتە عاجاپ، تەڭىزدىڭ ورتاسىنا سالىنعان. قۇرىلىستىڭ قۇرىلىمى قايىق فورماسىندا، قۇرىلىستىڭ توبەسىنە تىك ۇشار قونادى ەكەن. قۇرىلىستىڭ جان ـ جاعىن تەڭىز قورشاعان. ونىڭ شىعار اۋىزىندا ءبىر عانا جول بار. تاعى ءبىر عاجاپتانارلىعى، جەر استى قاباتىنان تەڭىز استىنداعى بالىقتاردى كورىپ تاماشالاپ، قۇتتى ءوزىڭىز تەڭىز استىندا جۇرگەندەي ءلاززات الاسىز.
«اپايلار، مەن سىزدەردى دۇنيە ءجۇزى بويىنشا ەڭ ۇلكەن التىن بازارىنا اپارايىن، قالاي قارايسىزدار؟» ـ دەدى كۇلشان قارىنداسىمىز. ەلەڭ قاققان ايەلدەر قاۋىمى جانارلارىنان كۇلكى ەسىپ: «بارايىق» ـ دەپ شۋ ەتە ءتۇستى. سونىمەن، تىزگىن ۇشىمەن التىن بازارىنا دا جەتتىك. ونىڭ كولەمى ءبىر كيلومەتر ۇزىندىقتا بولىپ، ءبىر كوشەنىڭ ورتاسىندا ەكەن. دۇنيە جۇزىندەگى بارلىق التىنداردى وسى جەردەن عانا كورەسىز. ولاردىڭ قولونەر تەحنيكاسى مەن زەردەلىك ونەرى وتە جوعارى، نە سەكىلدى جاھۇت، ءىنجۋ -مارجان ءتۇرلى باعالى تاستاردى ءتۇرلى فورمادا مانەرلەپ، قىرىپ، التىنعا كوز قىپ ورناتادى ەكەن. كوزدىڭ جاۋىن الادى.بىرىنەن-ءبىرى تاماشا، ادامدى قىزىقتىرماي قويمايدى. التىننىڭ باعاسى ەلىمىزدەگى التىنمەن قارايلاس، التىن ساتقاندا جاساۋ اقىسىن قوسىپ ەسەپتەيدى ەكەن.
پالما ارالى دۇنيە ءجۇزى بويىنشا ەڭ ۇلكەن جاساندى ارال ەكەن. دۇنيە ءجۇزى بويىنشا قالا قۇرىلىسى عاجايىپ جەر اتانىپتى. قالا تەڭىزدىڭ ۇستىنە كوكىس اعاشى فورماسىندا سالىنىپتى، عاجاپتىعى 17 بۇتاقتان 17 ارال جاسالىپتى. جان ـ جاعى تەڭىزبەن قورشالعان.ءبىر ارالدى ءبىر كۇندە ارالاپ بولا المايسىڭ، ارالدىڭ ورتاسىنان قۇرلىققا قاراي سوزىلعان اسفالت جول. جولدىڭ ەكى جاعىندا قاز ـ قاتار تىزىلگەن ساياجاي، باي ـ ءماناپتاردىڭ قوراجايى جانە اسحانا، شاراپحانا، ماگازين بار، قالا تەڭىزدىڭ ۇستىندە بولعاندىقتان، سالقىن سامال ەسىپ، كۇننىڭ ىستىقتىعى بىلىنبەيدى، قۇرىلىستىڭ سالىنۋى وتە عاجاپ، الىستان كورسەڭىز تەڭىز بەتىندە بۇتاعىمەن قالقىپ جاتقان اعاش سەكىلدى،ءتۇرلى شىراقتار تەڭىز سۋىمەن شاعىلىسقاندا ەرەكشە كوز تارتارلىق كورىنىس قالىپتاستىرىپتى. عىلىم ـ تەحنيكانىڭ دامىعان قۇدىرەتى ءدال وسى جەردە ايگىلەنىپ تۇرعانداي.
3 ـ كۇنى ءبىز اراب بىرىككەن امىرلىگىنىڭ استاناسى ايزابي قالاسىنا قاراي جول الدىق، ايزابي مەن دۋباي ارالىعى 250 كيلومەتر جەر ەكەن. ايزابي مەشىتىءدال وسى جەردە. بۇل مەشىت دۇنيە ءجۇزى بويىنشا ەڭ كوركەم، سالىنۋى ەڭ قىمبات قۇرىلىس بولىپتى. ادام سيىمدىلىعى جاعىندا دۇنيە بويىنشا 3 ـ ورىندا بولعانىمەن، جۇمسالعان قاراجاتى 1 ـ ورىندا تۇرادى ەكەن. ونى دۇنيە جۇزىندەگى ايگىلى مەشىتتەردىڭ ۇلگىسىن الىپ، ايگىلى جوبالاۋشىلار جوبالاپتى. 1200 جۇمىسشى ءبىر جارىم جىلدا يراندا 38 توننا جۇننەن توقىلعان كىلەمدى ۇشاقپەن مەشىتكە اكەپ قۇراستىرعان، كىلەمنىڭ قوسقان جەرى بىلىنبەيدى، اشەكەيلەۋگە 46 توننا التىن جانە قىرۋار جاھۇت، باعالى تاستار ىستەتىلىپتى. جالپى شىققان قاراجات 580 ميلليارد دوللار ەكەن. جۇڭگونىڭ اتاقتى ويماشىلارى مەن زەردەگەرلەرى دە قاتىناسىپتى. بۇل مەشىتتى بۇرىنعى اراب بىرىككەن امىرلىگىنىڭ زۇڭتۇڭى شيحزاين سولتان قازا بولعاننان كەيىن، قازىرگى زۇڭتۇڭ ونى ەسكە الۋ ماقساتىندا وسى مەشىتتى سالدىرىپتى، ول كىسىنىڭ ءمايىتى مەشىتتە ساقتالعاندىقتان، شيحزاين مەشىتى دەپ اتايدى ەكەن.
سول كۇنى ىلە اسكەري رايونىنىڭ بۇرىنعى سىليڭى ءۇيسىپتىڭ جولداسى سادەتقان، تولى اۋدانىنان بولات، ساير جانە مەنىڭ جولداسىم پاريدا بىرىگىپ كوشە ارالايتىن بولىپ كەشتە كەلىسكەن ەدىك. سوعان بولا ەرتە تۇرىپ، تاڭەرتەڭگى اسقا ەرتەرەك قامدانىپ بارا جاتقانىمدا، زالدىڭ اناداي جەرىنەن امانتاي مەن كۇلشان قاتارلى ءبىر قانشا ادامدار شۇڭكىلدەسىپ تۇر ەكەن. مەن ولارعا: «قۇربان ايت قابىل بولسىن باۋىرلار» ـ دەدىم. « ءيا، سولاي اعا، ءبىز بۇگىنگى كەشتە قۇربان ايتتى قاي جەردە وتكىزەمىز دەپ اقىلداسىپ جاتىرمىز. ايتپاقشى، سىزدەر كەشكى ساعات 7 دە وسى جەرگە ۇلگىرىپ كەلىپ بولىڭىزدار» ـ دەدى بۇيرىق رايمەن. ولار كەشە كەشتە الدىڭعى ارالاعان جەردەگى جاتقان تۇسەلحانا ءادىرىسىن جانە كوشە اۆتوبۋزى، تاكسيلەر جۇرەتىن جولدى حانزۋشا،اعىلشىنشا ءار بىرىمىزگە جازىپ، ادام باسىنا بىردەن بەردى، ءبىز سولاردىڭ بەرگەن ءادىرىسى بويىنشا كوشەگە شىقتىق. تاكسي العاش باستاپ جۇرگەندە 1.8 دارقام (ارابتىقتار اقشانى وسىلاي اتايدى، ولاردىڭ ءبىر دارقامى ءبىزدىڭ 1.7 يۋانمەن تەڭ كەلەدى)، كەشتە 3.5 دارقام ەكەن. ال، تاكسي بەلگىلەرى جوقتار كەلىسىم بويىنشا اقى الادى، وسىنىڭ الدىندا ءبىزدىڭ جول باستاۋشىلارىمىز جول ـ جونەكەي قاي جەردە باعا تالاستىرۋعا بولادى، قايي جەردە باعا تالاستىرۋعا بولمايدى دەپ ۇقتىرىپ قويعان بولاتىن، ءبىز سولاردىڭ ايتۋى بويىنشا ارالاپ كەلەمىز. دۇكەندەردەگى سورەلەردە زاتتار رەتتى تىزىلگەن، باعاسى انىق، زاتتى تانىستىرىپ جۇرگەن ادام جوق، تەك شىعار اۋىزدا اقشا الاتىن جەردە عانا ادام تۇرادى ەكەن.ءبىز وسىلاي ءبىر قانشا دۇكەندەردى ارالاپ، ۋاقىت تولعان سوڭ اۋەلگى جەرگە كەلىپ قايتا جينالدىق. ساپارلاستارىمىزدىڭ قۋانشىندا شەك جوق، بارلىعى مەرەكە كيىمدەرىن كيىنىپ، ساقاداي ـ ساي تۇر ەكەن. بىزدە كەلىپ قايىققا شىقتىق، قايىق ەكى قاباتتى، استىڭعى قاباتى تاماق جاسايتىن ورىن جانە تاماقتاناتىن الاڭ ەكەن، ال ۇستىڭگى قاباتى سەبەتى بار اشىق، جان ـ جاعىڭدى تولىق كورىپ وتىراسىڭ، سونداي ادەمى. دۋباي وزەنىنىڭ جان ـ جاعىنا سامسىعان ءتۇرلى شىراقتار قويىلىپتى. شىراقتار سۋمەن شاعىلىسقاندا ءتىپتى دە قۇبىلىپ كەتەدى ەكەن. وتىرىسىمىز دا باستالىپ، ءسوز كەزەگىن امانتاي تۇرسىن ۇلى الىپ: «قۇرمەتتى ساپتاستار، ءبىز بۇگىن دۋباي قالاسىندا جۇڭگو قازاقتارى باسقا ەلدە، باسقا جۇرتتا تۇڭعىش رەت قۇربان ايت ساۋىق كەشىن وتكىزىپ وتىرمىز، بۇل ەلىمىزدىڭ ابزال ساياساتىنىڭ جانە ەكى ەلدىڭ دوستىعىنىڭ ايعاعى ءارى ءبىز ءۇشىن ۇمىتىلماس كۇن بولماق. ءبىز وسى كۇندى تۋرالاپ ورنالاستىرعان ەدىك، ءار ەلدەن وسى جەرگە كەلەتىن ساياحاتشىلار وتە كوپ. ءبىراق ءدال قۇربان ايت مەرەكەسى مەن ‹قازان مەرەكەسى› تەڭ كەلەتىن كۇن نەشە 10 جىلدا ءبىر رەت عانا كەلەدى ەكەن، سوندىقتان، جاقسى ويناپ، بار ونەرلەرىڭدى شىعارىپ، بۇرالا بيگە باسىپ، شارىقتاتىپ ءان شىرقاپ وتىرۋلارىڭىزدى ءۇمىت ەتەمىن» ـ دەدى تۇجىرىمدى عانا. ءبىزدىڭ شالقار، روزا، مىرزاتاي قاتارلى «كۇمىس كومەي»انشىلەرىمىز ارت ـ ارتىنان ءان سالسا كوپشىلىك «قاراجورعا» بيىنە باسىپ، وتىرىستى دۋمانعا بولەدى. قارامايدان كەلگەن نۇرجار مۇقاتاي كومەديا ويناپ بارلىعىمىزدى قىران كۇلكىگە بولەدى، سالقىن سامالى ەسىپ، اۋا رايى دا سونداي جاعىمدى بولدى سول كۇنى.
ءبىر-ەكى كۇننەن بەرى قۇربان ايت مەرەكەسى بولىپ، ءبىز ەرىكتى ارەكەت كۇيىنە وتكەندىكتەن، جەرگىلىكتى ارابتىقتاردىڭ جاعدايىن ۇعىسقىم كەلدى. ول جەردە ساقال قويعان ادامداردى كوپ كورمەدىم، ال ايەلدەر مەشىتى بولادى ەكەن، ولار ۇزىن جەڭدى كويلەك كيىنىپ، ۇلكەن جاۋلىق جامىلىپ، رەتتى كورىندى، ءبىراق، بەت-اۋىزىن تۇمشالاپ مەشتكە كىرگەن ادام جوق. ادامدار وتە مادەنيەتتى، يبالى، كارى ـ جاس دەمەي بارلىعى ادەپتى سەزىلدى. كيگەن كيىم ـ كەشەكتەرى دە وتە قاراپايىم، رەتتى، تازا، ولار بالالارمەن ايەلدەردى وتە قۇرمەتتەيدى ەكەن. مىسالى: اۆتوبۋزعا شىققاندا الدىمەن ايەلدەر مەن بالالارعا شىرەت بەرىپ شىعارادى ەكەن. ولارعا ارناۋلى ورىندىقتار ورنالاستىرعان، ولار اۆتوبۋزدان تۇسكەندە الدىڭعى ەسىكتەن تۇسەدى، ەرلەر ارتقى ەسىكتەن تۇسەدى ەكەن. ال، كوشەدە تەمەكى تارتىپ جۇرگەن ادامدى كورمەيسىز، جولدان وتپەكشى بولساڭىز،ءسوزسىز، «الا سىزىعى» بار جەردەن عانا وتۋگە بولادى. جولدان اتتاپ، كەس ـ كەستەپ جۇرگەن ادامداردى كورمەدىم. ەشبىر ادامنىڭ ءتارتىپ بۇزىپ جاتقانىن كورمەيسىز، دۋبايدا ماشينا سونشاما كوپ بولسا دا، جولدا كەپتەلىپ قالعان ماشينانى كورە المايسىز، سونداي ءتارتىپتى، ول جاقتاعى ادامداردىڭ بايلىعىن تەك اۋلاسىنداعى گۇل مەن اعاشتان بايقاۋعا بولادى ەكەن، قايسى ءۇيىڭ اۋلاسىندا اعاشى مەن گۇل كوپ بولسا، سول ءۇيدىڭ سونشا باي ەكەنىن بىلدىرەدى، ءبىر اعاشتى قاتارعا قوسۋ ءۇشىن جىلىنا 5000 دوللار جۇمسايدى، ۇكىمەت جىلىنا تەگىن كوشەت، ءشوپتىڭ تۇقىمممەن قامدايدى ەكەن. ءبىز 7-قازان تاڭەرتەڭگى (بەيجيڭ ۋاقىتى) 10دا دۋباي اۋەجايىنىڭ 19 ـ زالىنا جينالىپ، قازاقستانىڭ «AIR-ASTANA» اۋە كامپەنياسىنىڭ ۇشاعىنا قايتا وتىردىق. 4 جارىم ساعاتتا الماتى اۋەجايىنا كەلىپ، بۇل جەردە 5 جارىم ساعات ايالدادىق، سوڭىنان ۇشاققا وتىرىپ،ءۇرىمجى اۋەجايىنا كەلىپ قوندىق. ساپارىمىز ءساتىمەن اقىرلاسىپ، دۋبايداعى كوڭىلدى ساپار كوڭىلدە قوناقتاپ، اۋىلىمىزعا قاراي جول تارتتىق.
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
