ەكولوگيالىق ورتا بارعان سايىن جاقساردى

2014.08.19 14:12   كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى

　　«ىلە اڭعارىنا الىستان كوز سالساڭىز، سىرناي ءپىشىندى جاعراپيالىق قۇرىلىمى باتىسقا قاراي شالقاق كوسىلىپ، ءبىر جاعىنان سيبەريانىڭ سۋىق اعىسىنىڭ وڭتۇستىككە ويىسۋىن بوگەپ، تاكلاماكان ءشولىنىڭ قۇرعاق جەلىنە ىقتاسىن بولىپ جاتادى، تاعى ءبىر جاعىنان، اتلانت مۇحيتى مەن جەر ورتا تەڭىزىنىڭ ىلعال اۋا اعىسىنا مۇمكىندىگىنشە ىرىق بەرىپ، ورتا ازيا ءشول جازيراسىنداعى ‹ىلعالدى ارالعا› اينالعان». بۇل - ادامزات وركەنيەتىنىڭ جاعراپيالىق توپتاماسىنداعى ىلە جونىندەگى بايانى.

　　ىلە وزەنىنىڭ جالپى ۇزىندىعى ءبىر مىڭ 500 كيلومەتر (ەلىمىز شەكاراسىنداعى ۇزىندىعى 442 كيلومەتر)، شينجياڭداعى اعىن مولشەرى ەڭ كوپ ىشكى قۇرلىقتىق وزەن ءارى حالىقارالىق وزەن، ول تەكەس وزەنى، كۇنەس وزەنى جانە قاس وزەنى سىندى 3 ۇلكەن تارماق اعىننان قۇرام تابادى، باتىسقا قاراي جوڭكىلگەن وزەن قازاقستان جەرىندەگى بالقاش كولىنە بارىپ قۇيادى.

　　مول سۋ بايلىعىنىڭ ارقاسىندا ىلەنىڭ بايتاق جەرى شينجياڭ بويىنشا بوگەنايى بولەك شۇراتتى ءارى ماساتىداي قۇلپىرعان جاراتىلىستىق ورتا قالىپتاستىرعان.

　　ىلە وزەنىن قۇرايتىن ءۇش بۋرىلدىڭ بۋساۋىمەن دۇنيە جۇزىلىك تابيعي مۇراعاتتار تىزىمدىگىندەگى قاراجون، مەملەكەتتىك 5A دارەجەلى كورىنىس رايونى نارات، جۇڭگوداعى ەڭ كوركەم ورمان – توعايلى ءوڭىر كولدەنەڭ قارلى زاڭعار شىرشاسى تابيعي قورىق رايونى، گۇلمەن كومكەرىلگەن تاڭبالى ساحاراسى، سونداي- اق ىلە اڭعارىنىڭ ەڭ سولتۇستىك مۇيىسىندەگى 5Aدارەجەلى قاناس تابيعي قورىق رايونى اۆتونوميالى وبلىسىمىزدىڭ ايگىلى ساياحات رايوندارىنا اينالدى. وسىنداي ساياحات ورىندارى بولعاندىعىنان دا ىلە بۇكىل جۇڭگوعا، ءتىپتى، دۇنيەگە تانىلدى ءارى «جۇڭگوداعى جاسىل اڭعار»، «حالىقارالىق ساياحات اڭعارى» بولۋ نەگىزىن قالادى.

　　2011 – جىلدان بەرى وبلىستىق پارتكوم، ۇكىمەت ىلگەرىندى– كەيىندى 3 رەت جۇيەلىلەندىرۋ سيپاتتى قۇجات شىعاردى، مۇنىڭ ىشىندە 2011 – جىلى جەلتوقساننىڭ 28 – كۇنى شىعارىلعان «ىلە وبلىسىنىڭ ‹بايلىق قاينارىن باياندى اشۋ، ەكولوگيالىق ورتانى باياندى قورعاۋدى› دايەكتى تياناقتاندىرۋ جونىندەگى ناقتى شاراسى» ــ 12 جاقتان ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋدى اناعۇرلىم تەرەڭدەتىپ، ناقتىلاندىرىپ، جەتەكشى يدەيا، تانىمدى جوعارىلاتۋ، بايلىق قاينارىن ورنالاستىرۋ، سۋ قاينارىن اشۋ سياقتى جاقتاردا «ەكى باياندىلىقتان» ۇلگى كورسەتەتىن رايون قۇرۋدىڭ ناقتى شاراسى مەن تالابىن ايقىن العا قويىپ، كورىكتى ىلە قۇرۋدىڭ باعدارىن اناعۇرلىم ايقىندادى.

　　2013 – جىلى قازان ايىندا مەملەكەتتىك ورتانى قورعاۋ مينيسترلىگى 6 – توپتاعى مەملەكەتتىك ەكولوگيالىق وركەنيەت قۇرىلىسىندا سىناق ءتۇيىنى ەتىلگەن رايونداردى جاريالادى، اۆتونوميالى وبلىسىمىز 54 – سىناق ءتۇيىنى رايوندارى قاتارىنا قوسىلىپ، قارامايلى قالاسىنان كەيىن 2 – ورىندى يەلەدى.

　　«ىلە گازەتىنىڭ» ۇسىنىس ەتىلگەن ءتىلشىسى لي جىگاڭ

　　(«ىلە گازەتى» مەن «ىلە كەشى» گازەتىنەن)