ەڭبەك پەن بىرلىك، جاراتتى تىڭ تىرلىك

2014.10.30 14:07   كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى

　　التاي قالاسى ءابيتان قالاشىعىنىڭ باسشىلارى مەرەي تويدا لەبىز بىلدىرۋدە.

　　«التاي گازەتىنىڭ» ءتىلشىسى ساعىنبەك رابات ۇلى حابارلايدى. 18 - قازاندا، جەرگىلىكتى حالىق «چيڭحاي قىستاعى» دەپ اتاپ كەتكەن التاي قالاسى ءابيتان قالاشىعىنىڭ قاراتاس قىستاعى چيڭحايدان كوشىپ كەلىپ وتىقتانعاندارىنا 30 جىل تولعان مەرەي تويىن وتكىزدى.

　　قىستاق پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى، قىستاق تۇرعىندار كوميتەتىنىڭ مەڭگەرۋشىسى مۇقامەت سانسىزباي ۇلى: ءبىز العاش وسى اراعا كوشىپ كەلگەندە، بۇل جەر قۇمدى، جالتاڭ، جەل ءوتى ەكەن، اۋا رايىنا ۇيلەسە المادىق، ەل سىرىن، جەر سىرىن بىلمەدىك، ءتىپتى، بىرنەشە وتباسى قايتا كوشىپ كەتتى. 1985 - جىلى 100 مۋ جەرگە ءبيداي ەگىپ، كۇزدە 90 داعار ءونىم الدىق، سول جىلعى جان باسىندىق ورتاشا كىرىسىمىز 18 يۋاننان اينالعان بولاتىن، - دەدى وتكەن كۇندەرىن ەسكە الىپ.

　　1988 - جىلى كوكتەمدە، قىستاقتاعى بۇقارا قىستاق پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى مۇقامەت سانسىزباي ۇلى مەن پارتيا مۇشەلەرىنىڭ باستاۋىندا، جابال اتتانىسقا كەلىپ 10 مىڭ ءتۇپ اعاش وتىرعىزدى، سۋ تاپشى بولعان جاعدايدا، ءيىن اعاشپەن كاتەلدەپ سۋ تاسىپ، قستاقتىڭ باتىسىنان ءبىر ورمان بەلدەۋىن جاسادى. بىلايعى جىلداردا 1500 مۋ تىڭ جەر تۇلعالانىپ اشىلدى، 17 كيلومەتر توعان وپپاسىزداندىرىلدى، 21 كوپىر، 25 كومەي، 50 كيلومەتر اتىز - ارىق جولى جاسالىپ،13 كيلومەتر قورعانىس ورمانى ەگىلدى، 1000 مۋ جەر تەگىستەلدى، 4 كيلومەترلىك ەلەكتر سىمى تارتىلىپ، قستاقتىڭ توك قيىنشىلىعى شەشىلدى، ءبىر باستاۋىش مەكتەپ، دەنساۋلىق ساقتاۋ ءۇيى جانە قىستاق كەڭسەسى سالىندى.

　　1998 - جىلى مەملەكەتتىڭ از ساندى ۇلتتار رايونىن دامىتۋ نىسان قارجىسىنان 50 مىڭ يۋان قارجى الىپ، 200 تۇياق ساۋلىق قوي ساتىپ الىپ، ونىڭ 130 تۇياعىن 13 ءىرى وتباسىنا 10 تۇياقتان سۇيەمەل مال رەتىندە ۇلەستىرىپ، كۇنى بۇگىنگە دەيىن ءار 3 جىلدا ءبىر رەت اينالىمعا سالىپ، قىستاق كوللەكتيۆىنىڭ تۇراقتى مۇلكى رەتىندە بۇقارانىڭ كىرىسىن ارتتىرۋعا پايدالانىپ كەلەدى، ال قالعان 70 تۇياق ساۋلىق قوي قىستاقتىڭ كوللەكتيۆ مالى رەتىندە ءوسىرىلىپ، كەيىن ونى ءىرىقاراعا ايىرباستادى، قازىر قىستاقتىڭ كوللەكتيۆ مالى 150 باسقا (تۇياققا) جەتىپ، حالىق بۇقاراسىنىڭ يگىلىكتى ىستەرىنە ىستەتىلۋدە.

　　2014 - جىلى پارتيانىڭ بۇقارالىق لۋشيان تاربيەسى جانە امالياتتىق قيمىلى ورىستەتىلۋىنە بايلانىستى، التاي قالالىق پارتكوم پارتيا مەكتەبىنەن قىستاققا تۇسكەن قىزمەت گرۋپپاسىنداعى جولداستاردىڭ بۇقارادان قابىلداعان ۇسىنىس - پىكىرى نەگىزىندە، قستاقتا تىڭ وزگەرىس جارىققا شىقتى. ءابيتان قالاشىق پارتكوم مەن ۇكىمەتتىڭ قولداۋىندا، قىستاق كەڭسەسى رەمونتتالىپ، كوشە داۋالدارى سىرمەن سىرلانىپ، ەكى تىلدە ۇگىت ۇراندارى جازىلدى. قىزمەت گرۋپپاسىنىڭ قارجىلاي كومەكتەسۋىندە، 9 جەردەن كوشە شىراعى ورناتىلدى، ءتيىمدى ساياساتتان يكەمدى پايدالانىپ قستاقتان 9 بەيقۇت ءۇي سالىندى جانە مالشىلاردى وتىرىقتاندىرىپ، مال شارۋاشىلىعىن گۇلدەندىرۋدىڭ بەيتۇن قالاشىعىندا سالىنعان عيماراتىنان 2 ءۇي تياناقتاندى. نەگىزگى كوشەگە قوقىر - قوقسىق ساندىعى قويىلىپ، ورتا تازالىعى ەداۋىر جاقساردى، ءبىر ءبولىم سۋ يگىلىگى قۇرىلعىلارى كەمەلدەندى. 8 ورىننان ورتا اماندىعىن باقىلاۋ كامەراسى ورناتىلىپ، قوعام اماندىعى قامتاماسىزداندىرىلدى.قازىر بۇل قىستاقتا قازاق، دۇنگەن ۇلتىنان قۇرالعان 42 وتباسى، 185 ادام بار، مۇنىڭ %93 ىن قازاق ۇلتى ۇستايدى. قىستاقتىڭ جالپى ەگىستىك جەر اۋماعى 1100 مۋ، مۇنىڭ ىشىندە قىستاق كوللەكتيۆىنىڭ ەگىستىك جەرى 218 مۋ، شاپپالىعى 30 مۋ، ورماندىق جەرى 100 مۋ، قىستاقتىڭ جىلدىق كوللەكتيۆ كىرىسى 70 مىڭ يۋاننان استى. مالدىڭ ەڭ جوعارى باعىلىم سانى 2600 باسقا (تۇياققا)، قىستاۋلىق سانى 1600 باسقا (تۇياققا) جەتتى، ەگىس قۇرىلىمى مايلى شەكىلدەۋىك، داندىك جانە سۇرلەمدىك جۇگەرى، شەكىلدەۋىكتىك قاربىز قاتارلى داقىلداردى نەگىز ەتتى. بۇل قىستاقتا بۇقارانىڭ 2013 - جىلعى جان باسىندىق ورتاشا كىرىس 8251 يۋانعا جەتىپ، 2012 - جىلداعىدان 1702 يۋان ارتتى. قىستاقتا قازىر 12 پارتيا مۇشەسى، وداق ياچەيكاسىندا 24 وداق مۇشەسى بار، قازىرگە دەيىن قىستاقتان 9 ستۋدەنت، ورتا تەحنيكۋم جانە تولىق ورتا مەكتەپ بىتىرگەن 4، ورتالاۋ مەكتەپ بىتىرگەن 15 جاس تاربيەلەنىپ، بۇقارانىڭ مادەنيەت ورەسى كۇن سايىن جوعارىلادى.

　　قىستاق باسشىلىق القاسى بۇقارانى باستاپ، جوعارىنىڭ ءتۇرلى كورسەتكىش مىندەتتەرىن تولىق ورىنداۋدان سىرت، بۇقارا ءۇشىن ناقتى ىستەر ىستەۋدى باستان - اقىر جالعاستىرىپ، تاماشا قوعامدىق ونىمدىلىك جاراتتى. اتاپ ايتقاندا، جوعارى مەكتەپكە قابىلدانعان ستۋدەنتكە 2000 يۋان، تولىق ورتا مەكتەپكە تۇسكەن وقۋشىعا 500 يۋان كومەك قاراجاتىن بەردى، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ اۋىل - قىستاق جاڭاشا سەلبەسىپ ەمدەلۋ قامسىزداندىرۋىندا تاپسىرۋعا ءتيىستى قاراجاتىن قىستاق بۇكىلدەي ۇستىنە الىپ، 50 جاستان اسقان قارتتارعا جىلىنا 100 يۋاننان قارتتاردى قامسىزداندىرۋ كومەك قاراجاتىن، 65 جاستان اسقان قارتتارعا ايىنا 30 يۋاننان تۇرمىستىق قاراجات، قايتىس بولعان ادامنىڭ وتباسىنا 1200 يۋان جەرلەۋ قاراجاتىن بەرەدى. ەگىس داقىلدارىنىڭ قامسىزداندىرۋ قاراجاتى ءۇشىن ءار مۋىنا 4.5 يۋاننان كومەك قاراجات بەرۋمەن بىرگە، اسىل تۇقىمدى بۇقا ساتىپ السا 1000 يۋان، قوشقار ساتىپ السا 500 يۋان، بەيقۇت ءۇي سالسا 1500 يۋان شابىتتاندىرۋ قاراجاتىن بەردى. حالىققا ءتيىمدى بۇل ساياساتتار قىستاقتىڭ سالتىنا اينالىپ، بۇقارانىڭ ىنتىماقتاسا وتىرىپ، جاراسىمدى، تىنىش ورتا جاراتىپ، دوڭگەلەك داۋلەتتى ورەگە ۇمتىلىس جاساۋىنا زور شابىت بولدى.

　　قىستاقتىڭ 30 جىلدىق مەرەي تويىنا چيڭحاي ولكەسى ۇلكەن سايدام رايونى قاتاي قىستاعىنان ارنايى كەلگەن نۇقتار قابدىل ۇلى: مەن دە 1984 - جىلى الدىمەن قابا اۋدانى سارتام اۋىلىنىڭ قاراوي قىستاعىنا، ونان سوڭ وسى قىستاققا كوشىپ كەلىپ بىرەر جىلدان سوڭ، چيڭحايعا قايتىپ كەتكەن ەدىم. ول كەزدەگىمەن سالىستىرعاندا، جەر مەن كوكتەي پارىق بار ەكەن، قىستاق كوك ورمانمەن كومكەرىلىپتى، قىستاق كوشەسى رەتتەلىپ، تۇرعىندار نەگىزىنەن بەيقۇت ۇيگە كىرىپتى، تۇرمىستارى جاقسى ەكەن، - دەدى.

　　«ەڭبەگىڭ قاتتى بولسا، تاتقانىڭ ءتاتتى بولار» دەگەندەيىن، بۇل قىستاق ورتالىق ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى جاعىنان 2002 - جىلى «بۇكىل ەل بويىنشا‹ۇشكە ۋاكىلدىك ەتۋ› ماڭىزدى يدەياسىن ۇيرەنۋ، تاربيە قيمىلىنداعى وزات كوللەكتيۆ»، 2001 - جىلى اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم جانە ايماقتىق پارتكوم جاعىنان «ۇزدىك نەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمى» قاتارلى سيلىقتارمەن ماراپاتتالسا، قىستاق پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى مۇقامەت سانسىزباي ۇلى اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم جاعىنان 2001 - جىلى «وزات پارتيا ياچەيكا شۋجيى»، 2004 - جىلى «ۇزدىك پارتيا مۇشەسى» بولىپ سيلاندى. سۋرەتتەردى تۇسىرگەن: ساعىنبەك رابات ۇلى، سانات تۇرارقان ۇلى

　　كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى