اسىعىڭىز الشى تۇسسە قۋانبايسىز با؟

   سۋرەتتەرىن ءتۇسىرىپ، ماقالاسىن جازعان باقىتبەك جۇمادىل ۇلى 

2017.12.14 13:52  

　　مەكتەپتە جۋىقتا وتكىزىلگەن اسىق ويىنى جارىسىنان ءبىر كورىنىس.


　　قازاقتىڭ سالت - داستۇرىندە ۇلتتىق ويىندار وزىندىڭ دارا ەرەكشەلىگىمەن حالقىمىزدىڭ تۇرمىس - تىرلىگىنە بىتە قايناسقان. سوندىقتان دا ۇلتتىق ويىندارىمىزدىڭ تاربيەلىك ءمانى، وعان قوسىمشا رۋحاني بايلىق پەن دەنساۋلىق ءۇشىن پايداسى وراسان زور.


　　سان الۋان ۇلتتىق ويىندارىمىزدىڭ ىشىندە اسىق وينى ــــ قازاق حالقىنىڭ ەجەلگى وتە كەڭ تاراعان ۇلتتىق ويىن تۇرلەرىنىڭ ءبىرى. ءارى، كوشپەلى ءومىر تۋدىرعان ءتولتۋما ونەر ەسەپتەلەدى. ويىننىڭ باستى وبيەكتىسى دە، قۇرالى دا اسىق بولادى دا، اسىق ويىندارىنىڭ ۇلكەندەرگە جانە بالالارعا لايىقتى تۇرلەرى تاپقىرلانعان. اسىق وينى بالانى ەپتىلىككە، مەرگەندىككە، مولشەر ەسەبىنە، ۇقىپتىلىققا، سەرگەكتىككە باۋليتىن تاربيەنىڭ كوزى. ال، اسىقتىڭ ۇلكەندەرگە ارنالعان ويىن تۇرلەرى ەرىككەننىڭ ەرمەگى ەمەس قايتا تەرەڭدەي وي جۇگىرتىپ، ەسەپپەن جۇرىپ، ۇپاي ۇتىپ جەڭىسكە جەتۋدى قاجەت ەتەتىن عىلمي جاعى باسىم بولادى. سوندىقتان دا حالقىمىز اسىقتىڭ رولىن جوعارى باعالاپ، قاستەرلەپ اتايدى. بۇدان ءبىز بۇرىنعىلار تەڭەۋگە قولدانعان تىلىمىزدەگى «اسىعى الشىسىنان ءتۇستى»، «بۇگە - شىگەسىنە دەيىن بىلەدى»، «التىن اسىقتاي...»، «قولىڭا جاقسا ساقا قوي» ت . ب. تىركەستەردىڭ تەگىن ايتىلماعانىن اڭعارۋىمىزعا بولادى.


　　قازىرگى كەزدە «وزىڭىز اسىق جيناپ، بۇرىن بىلەتىن اسىق ويىندارىن ۇيدە وينايسىز با؟ بالاڭىز بوس ۋاقىتىندا دوستارىن شاقىرىپ اسىق اتىسا ما؟» دەگەن سۇراۋعا بارلىق ادام اڭ - تاڭ بولۋى مۇمكىن. سودان وسى سۇراۋ جونىندە ءبىر ءسات ويلانساڭىز اسىق ويىندارىنىڭ ۇمىت بولىپ بارا جاتقانىنا ىشىڭىز اشىماي تۇرا الماسسىز - اۋ. ءبىراق قارا ورمان حالقى بار ەلدە ۇلتتىق قۇندىلىقتاردىڭ كوزدەن كەتسە دە كوڭىلدەن ءوشۋى مۇمكىن ەمەس ەكەنىنە كوزىمىزدى جەتكىزەتىن مىنا قىسقا حابارعا نازار سالىڭىز.


　　«ويىن بالا ءۇشىن ومىرلىك تاجىريبە» دەگەن اتالى سوزدىڭ ءمانىن تۇسىنگەن كۇنەس اۋداندىق 5 - ورتا مەكتەپتىڭ باسشىلىق القاسى، وقۋشىلارعا قازاق ۇلتىنىڭ ءداستۇرلى ۇلتتىق ويىن ءتۇرى ەسەپتەلەتىن اسىق ويىندارىن دەنە تاربيە ساباعىنا ۇشتاستىرىپ، جۇيەلى ۇيرەتۋدى جولعا قويىپ، وقۋشىلاردىڭ دەنە شىنقتىرىپ، زەيىن - قۋاتتى ارتتىرۋىنا تيىمدىلىك جاساۋمەن بىرگە، ساباقتان سىرتقى قيمىلدى جانداندىردى. بۇل مەكتەپ ارنايى ولشەمدەنگەن اسىق ويىنى مايدانىن جوبالاپ جاساپ، بەلگىلى مەرزىمدە جىلدىقتار بويىنشا اسىق ويىندارى جارىسىن وتكىزىپ، اسىق ويىنى شەبەرلەرىن سيلاپ كەلەدى. بۇل ءادىس جاس وسپىرىمدەردىڭ ۇلتتىق ويىندارعا قىزىعۋىنا جەبەۋ بولىپ، ءداستۇرلى ويىندار جونىندەگى تانىم - تۇسىنىگىن تەرەڭدەتتى.


　　كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى