2025.07.03 16:45 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
گۋاڭدۇڭ ولكەسىنىڭ دۇڭگۋان قالاسىندا ەكى قۇلتەمىر سىناق الاڭىندا يكەمدى اينالىپ، بەتكەيگە شىعىپ، بۇيرىق تۇسىرگەننەن كەيىن، اۆتوماتتى ىلەسۋدى جۇزەگە اسىرا الادى.
ساندى مالىمەتتە كورسەتىلۋىنشە، 2024 – جىلى گۋاڭدۇڭ ولكەسىنىڭ زەردەلى قۇلتەمىر كاسىپ سالاسى شوعىرىنىڭ تيجارات كىرىسى 90 ميلليارد يۋاننان اسىپ، جالپى تۇلعالىق قۋاتى ەل ىشىندەگى ءبىرىنشى ساتىدا تۇرعان.
جاڭالىق اشۋ كۇشى قالايشا اتىلىپ شىقتى؟
شىنجىن قالالىق جاساندى زەردە جانە قۇلتەمىر زەرتتەۋ ورنىنا بارعانىمىزدا، ”بولاشاق كارتيناسى“ باياۋ اڭعارىلدى: مىنا جاقتا كۇمىس ساقيناعا ۇقسايتىن ونەركاسىپ قۇلتەمىرى ۇقساتپالى كوپىردىڭ نەگىزگى كابەلىنە ورنىقتى جابىسىپ، ارقاننىڭ ءبۇلىنۋ قاتەرىن دالمە - ءدال تەكسەرۋدە؛ انا جاقتا كاپسۋلاعا ۇقسايتىن ميكرو نانومەترلىك قۇلتەمىر ادام دەنەسىنە ”سۇڭگىپ“، قان تامىردى تازالاپ، ءدارى قويۋ ”كومەكشىسىنە“ اينالۋدا... تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدان قولدانىستىڭ تياناقتانۋىنا دەيىن، ءبىر قىدىرۋ كوپ قولدانىستى قۇلتەمىر ونىمدەرى كوز سۇرىندىرەدى.
”بۇل ارادا تۇرلىشە پاندەردەن كەلگەن، تۇرلىشە قاجەتكە باعىتتالعان زەرتتەۋ - اشۋ ۇجىمدارى الاڭنان بىرگە يگىلىكتەنىپ، قول ۇستاسا العا ىلگەرىلەپ، قۇلتەمىر كاسىپ سالاسىنا اناعۇرلىم زور قيالداۋ كەڭىستىگىن ازىرلەدى“. زەرتتەۋ ورنى باستىعىنىڭ ۇنەمىلىك ىستەرگە جاۋاپتى ورىنباسارى ديڭ نيڭ بىلاي دەدى: زەرتتەۋ ورنىمىز نازاردى ادامداردىڭ سالاماتتىعىنا قىزمەت وتەۋ، قالانىڭ باياندى دامۋىنا قىزمەت وتەۋ سىندى ەكى ۇلكەن بەتالىسقا شوعىرلاندىرىپ، كوپتەگەن نەگىزگى كاسىپورىنمەن بىرلەسىپ كەلەلى تەحنيكالىق قامال الىپ، قۇلتەمىر كاسىپ سالاسىن دامىتۋدىڭ ”ۇدەتكىشىنە“ اينالۋعا قۇلشىنۋدا.
شىنجىن جۇڭچيڭ قۇلتەمىر عىلىم - تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگىندە، ادام ءتارىزدى قۇلتەمىردىڭ بويى 1.38 مەتر، دەنە سالماعى شامامەن 40 كيلوگرام، بۇكىل دەنەسى 24 ەركىندىك دارەجەسىنە يە، بەلىنە 320 گرادۋستىق ەركىن اينالمالى ەلەكتر ماشيناسى ورناتىلعان، كوپتەگەن قيىن ارەكەتتەردى ورىنداي الادى. بيىل 3 - ايدا ول ساعاتىنا 12 كيلومەترلىك جىلدامدىقپەن شىنجىن دارىندىلار باقشاسىندا جۇگىرىپ، جۇرگىنشىلەردى باۋراپ الدى.
جۇگىرگەن قادام _ شىنجىن قۇلتەمىر كاسىپ سالاسىنىڭ قارىشتاپ دامۋىنىڭ جاندى ىقشام كورىنىسى. قاتىستى مالىمەتتە كورسەتىلۋىنشە، وتكەن جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن شىنجىن قۇلتەمىر كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ جالپى ءونىم قۇنى 200 ميلليارد يۋاننان اسىپ، قۇلتەمىرگە قاتىستى كاسىپورىندار 74 مىڭنان اسىپ، بۇكىل ەلدەگى زەردەلى قۇلتەمىر كاسىپورىندارى جالپى سانىنىڭ شامامەن %16 ىن ۇستاعان.
قۇلتەمىر ونىمدەرى ءوندىرىس جانە تۇرمىسپەن جەدەل توعىسۋدا.
”قازىر ءبىز زەرتتەپ جاساعان تىكە جەتەكتى ەلەكتر ماشينالارى جەر سىپىراتىن قۇلتەمىر، تاماق جەتكىزەتىن قۇلتەمىر سياقتى ونىمدەرگە كەڭىنەن قولدانىلۋدا“. دۇڭگۋاندا وسى جىلدىڭ سوڭىندا عىلىم - تەحنيكا سىرتقى قاتىناس باس باقىلاۋشىسى ليۋ شيتۇڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: قۇرىلعان 5 جىلدان بەرى سەرىكتەستىك بىرتىندەپ جەتىلدى، بيىل زات شىعارۋ مولشەرى 10 ميلليون دانادان اسپاق.
بىنمو عىلىم - تەحنيكاسىنىڭ اقاۋسىز ەسەيىپ - ەرجەتۋى XbotPark قۇلتەمىر بازاسىنىڭ دەم بەرۋىنەن ايرىلا المايدى. ”بازا قارجى قۇراۋعا قولداۋ كورسەتۋمەن بىرگە، ءبىزدىڭ كەمەلدى قامداۋ تىزبەگى ەكولوگيامىزعا دا كوپتەگەن قولايلىلىق اكەلدى، ءبىزدىڭ تۇڭعىش قاريدارلارىمىز بازاداعى كاسىپورىندار“. ليۋ شيتۇڭ بىلاي دەدى: قازىر سەرىكتەستىگىمىز 10 نەشە اۆتوماتتى ءوندىرىس جەلىسىن قۇردى، كۇن سايىن ارتىپ وتىرعان بازار قاجەتىن اناعۇرلىم ويداعىداي قاناعاتتاندىرا الادى.
2014 - جىلى شياڭگاڭ عىلىم - تەحنيكا داشۋەسىندەگى 3 پروفەسسور باستاپ قۇرعان XbotPark قۇلتەمىر بازاسى سۇڭشانحۋعا ىرگە تەپتى، وسى جاڭاشا زەرتتەۋ - اشۋ قۇرىلىمى دۇنيە جۇزىندەگى جوعارى مەكتەپتەر، زەرتتەۋ ورىندارى جانە جوعارى، تومەنگى اعارداعى قامداۋ تىزبەگى سياقتى بايلىقتاردى بايلانىستىرۋ ارقىلى قۇلتەمىر شارۋاشىلىق قۇرۋ ۇجىمىن بايلىق جانە قارجى جاعىنان جان - جاقتى قولدادى.
جەتىلدىرۋ، كوبەيتۋ، زورايتۋ... 10 نەشە جىلدىڭ الدىندا ەگىلگەن عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدىڭ ”تۇقىمى“ كاسىپ سالاسى ”ورمانىنا“ اينالدى. ”’ۇكىمەتتىڭ قولداۋى + كاسىپورىندانعان اينالىم‘ ۇلگىسى ارقىلى تاياۋ جىلداردان بەرى بازادا 80 نەن استام قۇلتەمىر جانە زەردەلى قاتتى بولشەك كاسىپورنى جەتىلىپ، العاش قۇرىلعان كاسىپورىنداردىڭ وسى كۇندەگى سالىستىرماسى %80 كە جەتتى“. بازانىڭ جاۋاپتىسى بىلاي دەدى: بۇل ارادا شارۋاشىلىق قۇرۋشىلار قارجىلاي قولداۋعا يە بولىپ قانا قالماستان، ونىمدەردى پىسىرىپ - جەتىلدىرۋ، بازار دالەلدەۋى، قوسىن قۇرىلىسى سياقتى بۋىنداردا جەدەل ەسەيىپ - ەرجەتەدى.
قىرۋار قۇلتەمىر كاسىپورنى گۋاڭدۇڭدا نە ءۇشىن زور كولەم قالىپتاستىردى؟
كاسىپ سالاسى جۇيەسى كەمەلدەندى. جۇڭچيڭ عىلىم - تەحنيكا توبى تۇرعان شىنجىننىڭ ”قۇلتەمىر اڭعارىن“ مىسالعا الساق، 10 عا جۋىق جوعارى مەكتەپ وسى اراعا ىرگە تەپتى، 100 دەن استام قاتىستى كاسىپورىن وسى ارادا شوعىرلانىپ، ”جوعارى - تومەن عيماراتتىڭ ءوزى جوعارى، تومەنگى اعار، كاسىپ سالاسى باقشاسىنىڭ ءوزى كاسىپ سالاسى تىزبەگى“ بولۋ شىن مانىندە جۇزەگە استى. جۇڭچيڭ عىلىم - تەحنيكا بىرلەستىگىنىڭ قۇرۋشىسى ياۋ ايۋىن بۇل جونىندە تەرەڭ اسەرمەن بىلاي دەدى: ”جاڭا ءونىمنىڭ جوبا چەرتوجىن قامداۋشى جاققا جولدادىق، سول كۇنى ۇلگى ءونىمدى الىپ كەلدىك“.
قازىر قۇلتەمىر كاسىپ سالاسى جاعىندا شىنجىن وزەكتى ۇساق بولشەكتەردەن ءتۇرلى تۇتاس ماشينالارعا دەيىن ءبىرشاما كەمەلدى كاسىپ سالاسى تىزبەگى جاعدايىن قالىپتاستىردى، كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ جەرگىلىكتەنۋ شاماسى %60 تەن استى.
دامۋ ورتاسى ىڭعايلى. سۇڭشانحۋ عىلىم قالاسىنا سۇيەنگەن دۇڭگۋان گۋاڭدۇڭ ولكەلىك زەردەلى قۇلتەمىر زەرتتەۋ ورنى، XbotPark قۇلتەمىر بازاسى سىندى ەكى ۇلكەن وزەكتى جاڭالىق اشۋ تۇعىرىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتىپ، جەتىلدىرۋ، ارالىق سىناق، تياناقتاندىرۋ سياقتى بۋىنداردى قامتىعان جاڭالىق اشۋ تىزبەگىن العاشقى ادىمدا قۇرىپ، قۇلتەمىر كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋىن جان - جاقتى جەبەدى.
تولقىن جارا العا ۇمتىلدى. تەحنيكادا قامال الۋدان، فاكتورمەن قامداۋدان قولدانىس جۇيەلەرىن اشۋعا دەيىن، الدىڭعى لەكتە جۇرگەن گۋاڭدۇڭ ولكەسى ىركەس - تىركەس ءبىرقانشا ساياساتتىق شارا شىعارىپ، جاساندى زەردە مەن قۇلتەمىر كاسىپ سالاسىنىڭ جاڭالىق اشا دامۋىن اناعۇرلىم زور تەبىنمەن ىلگەرىلەتتى. وزىق جاساۋ ابزالدىعى مەن وراسان زور بازار سۇرانىسىنىڭ جەبەۋىندە، وسى قۇنارلى توپىراق تەحنيكاسى جوعارى، جەتىلۋى مىعىم، مولشەرى مول كاسىپ سالاسىنىڭ جاڭا تىرەگىن جەدەل قۇرىپ، دۇنيە جۇزىندەگى جاساندى زەردە مەن قۇلتەمىر كاسىپ سالاسىندا جاڭالىق اشۋ بيىگىنە ارشىندى قادام تاستاۋدا.
كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى