- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
اقىندار ايتىسى - رۋحانياتىمىزدىڭ اسىل جاۋھارى
سىمايىل ىسقاق ۇلى
2015.10.08 16:29
سان عاسىردان بەرگى اۋمالى–توكپەلى زامانداردا تالايلاعان قيىن-قىستاۋ جاعدايلارعا كەز بولسا دا ءوز قۇنىن جويماي بۇگىنگە جەتكەن دارا مادەنيەتىمىز رۋحانياتىمىزدىڭ جاۋھارى سانالادى.وسى ءتول مادەنيەتىمىزدىڭ ءبىر سالاسى بولعان ۇلتتىق كوركەمونەرىمىزدىڭ ىشىندە اقىندار ايتىسى-ۇلتىمىزدىڭ ومىرىمەن،جۇيەدەن،تۇرمىس-تىرشىلىگىمەن بىتە قايناسىپ كەتكەن،تامىرى تەرەڭدە جاتقان شوقتىقتى ونەر ءتۇرى.وزگە حالىقتاردا بەلگىلى ۇيقاس نەمەسە قارا سوزبەن قاعىسۋ بولعانىمەن،قازاقتىڭ اۋەن،ىرعاق جانە ۇيقاستى نەگىز ەتكەن تاپ بەرمەدە تاۋىپ ايتاتىن ايتىسى دۇنيە جۇزىندە سيرەك كەزدەسەدى.سول سەبەپتى اقىندار ايتىسىنىڭ مەملەكەتتىك بەيزاتتىق مادەني مۇرالاردى ۋاكىلدىك قورعاۋ تىزىمدىگىنە ەنگىزىلىپ،دۇنيە جۇزىلىك بەيزاتتىق مادەني مۇرالاردى قورعاۋ تۇرىنە جولداۋعا قۇلشىنىس جاسالىپ جاتقانى،استە،تەگىن ەمەس.
اقىندار ايتىسى _ ۇلتىمىزدا جالپىلىق سيپات العان، باۋراۋ قۋاتى كۇشتى مايەكتى ونەر. قازاق ۇلتى تىرشىلىك ەتەتىن ءوڭىردىڭ قاي – قايسىسىنان دا اقىندار ايتىسىن كەزىكتىرمەۋ مۇمكىن ەمەس.ۇلتىمىزدا ونى تاماشالاۋعا قىزىقپايتىن جان جوق دەرلىك.ەڭبەكتەگەن بالادان اق ساقالدى،اق سامايلى قاريالارعا دەيىن ايتىس دەسە ەلەڭدەمەيتىنى جوق.ءتىپتى،وزگە ۇلتتاردى دا تامساندىرىپ،تاڭداي قاقتىرۋى ونىڭ،استە،جاي ونەر ەمەس ەكەنىن ۇعىندىرادى.اقىندار ايتىسىنىڭ ەڭ كورنەكتى ەرەكشەلىگى _ونەرگە شولىركەگەن حالىقتىڭ سارىعىن باسىپ،رۋحاني ءومىرىن بايىتا تۇسەتىندىگى.مۇنان تىس وزگە دە پايدالى جاقتارى ءوز الدىنا ءبىر توبە. مۇنىڭ باستىلارىن ايتساق: اقىندار ايتىسى وتكىزىلەتىن ورىن مەيلى ساحارا، الدە ساحنا بولسىن، وندا حالىقتىڭ كوڭىلىن كوتەرۋدەن تىس، جيىلعان حالايىققا ۇنامدى جاقتان ۇگىت –ءناسيحات جۇرگىزىپ، ولاردى بەرەكە –بىرلىككە جۇمىلدىرىپ، وتباسىسىن الۋەتتەندىرۋگە، شارۋاشىلىعىن شالقىتىپ مەكەنىن كوركەيتۋگە جىگەرلەندىرەتىن تاماشا ورتا سانالادى.ايتىس تاعى ۇلتتىق بولمىسىمىزدىڭ قايماعىن بۇزباي، سالت –داستۇرگە قانىپ، اسىل قاسيەتتەرىمىزدى ۇلىقتاپ، ونەر –ءبىلىم ۇيرەنۋگە، ادال، تۋراشىل، كوپشىل، ەڭبەكشىل بولۋعا ءناسيحاتتايدى. اقىندار ايتىسىنىڭ قازىرگى حال – جايى جونىندە ۇقساماعان جىكتەگىلەر ورتاسىندا تۇرلىشە پىكىرلەردىڭ ورتاعا ءتۇسىپ كەلە جاتقانى شىندىق. ول جونىندە بۇرىندى – سوڭدى راديو – تەلەۆيزيادا، باسىلىمداردا جانە عىلمي تالقى جيىندارىندا ءار ءتۇرلى وي – پىكىر ايتىلىپ، ءار كەلكى باعالار بايان ەتىلگەنىمەن، سايىپ كەلگەندە مۇنىڭ ءبارىن اقىندار ايتىسىنىڭ بەتالىسىنىڭ باياندى بولۋى ءۇشىن اقتارىلعان ىزگى تىلەك دەپ تۇسىنگەن وڭ. ويتكەنى، «كوش جۇرە تۇزەلەدى»دەگەندەيىن، بىرتىندەپ كەمەلدەنۋ، ارناعا ءتۇسۋ بارىسىن باسىپ وتكەن اقىندار ايتىسىنىڭ قازىرگى جالپى بەتالىسىنا ءمىن تاعۋعا ەش قيسىن جوق.
سەبەبى ەلىمىز قازاقتارى جونىنەن «مادەنيەت زور توڭكەرىسى» سىندى ويراندى جىلداردا «كونەنىڭ سارقىنشاعى» اتانىپ، قاقپايعا ۇشىراسا دا ول، استە، قورمال حالىقتىڭ جۇرەك تۇكپىرىنەن ءبىر ءسات تە وشكىندەگەن ەمەس.وتە –موتە، اسىرە سولشىلدىققا تويتارىس جاسالىپ، تاريحي سيپاتتى بۇرىلىسقا باعدار نۇسقاعان تاماشا ساياسات اتقارىلعاننان بەرگى ايتىس مادەنيەتىمىزدىڭ قادامىنىڭ ارشىنداي تۇسكەنىن سەزىنىپ تە، كورىپ تە ءجۇرمىز. دەمەك، پارتيامىزىڭ از ۇلتتارعا باعىتتاعان ابزال ساياساتىنىڭ ارقاسىندا بۇقارالىق مادەنيەت قيمىلدارىمىز جاندانىپ، شيرەك عاسىردان بەرى اقىندار ايتىسىنىڭ كولەمى ۇلعايىپ، فورماسى ءۇرتىس جاڭالانىپ، مازمۇنى بايىپ دالادا دا، قالادا دا ايتىس دۋمانى حالىققا زور رۋحاني ءلاززات باعىشتاپ كەلدى. بۇعان سوڭعى كەزدەرى داعدىعا اينالعان اۋدان – قالالاردا جىل سايىن، ايماق – وبلىستاردا 3 جىلدا ءبىر رەت، اۆتونوميالى رايون بويىنشا 5 جىلدا ءبىر رەت اقىندار ايتىسىنىڭ وتكىزىلۋى دالەل بولادى.ال، ايتىس اقىندارىنىڭ جەتىلۋ، تولىسۋ، قاتارىنىڭ مولىعۋ بارىسىنا دا شەك كەلتىرۋگە بولمايدى. سۇيىنەرلىگى _ ءوز ورتامىزدا قاي دارەجەلى اقىندار ايتىسى بولسا دا ۇكىلەپ ورتاعا شىعارا قوياتىنداي ايتىسكەرلەر كوپتەپ تابىلادى. ءتىپتى، حالىقارالىق الامان ايتىسقا سەنىممەن قاتىناستىرۋعا جارايتىن اقىنداردان دا كەندە ەمەسپىز. بۇرىندى – سوڭدى بىزدەن قازاقستان سىندى ەلدەردەگى الامان ايتىسقا ءتۇسىپ، جوعارى سيلىقتى ەنشىلەپ، اتى اڭىزعا اينالعان اقىنداردىڭ ەسىمى مەن ەڭبەگى جۇرت جۇرەگىندە جاتتالىپ ۇلگىردى. ونىڭ، ارينە، تاريح پاراعىنا جازىلارى داۋسىز.وسى ورايدا حالقىمىزدىڭ ماقتانىشىنا اينالعان اعا بۋىن مايتالمان اقىنداردى، ورتا بۋىن ساڭلاق اقىنداردى جانە جاڭادان كوزگە ءتۇسىپ جۇرگەن جەتكىنشەك اقىنداردى جىپكە تىزگەندەي ءبىر –بىرلەپ ايتىپ وتىرماساق تا، ەجەلدەن «اقىن حالىق»اتانعان اتىمىزعا شىركەۋ كەلمەي، ايتىس مادەنيەتىمىزدىڭ اسىلداي جارقىراي بەرەتىنىنە كۇمان كەلتىرمەيمىز. اقىندار ايتىسىنىڭ ورەلى بولۋى _كوپشىلىك بارىنشا نازار اۋداراتىن قولامتالى ءتۇيىن.ايتىستىڭ ساپالى بولۋىن ايتىسكەرلەردىڭ اقىندىق دەڭگەيى بەلگىلەيدى.الامان ايتىستا كەي اقىننىڭ ارىپتەسىمەن سايكەسىپ، تاپ بەرمەدە تاۋىپ ايتىپ، ەل ەسىندە قالارلىق ايتىس جاساسا، كەيدە ويى مەن ۇيقاسى بولبىراپ، تىڭداۋشىسىن جالىقتىراتىن كەزى بولادى.
ال، كەي اقىننىڭ ءوزى قاتىناسقان ايتىستاردىڭ بارىندە قانداي ارىپتەسكە كەز بولسا دا بايىپتىلىق تانىتىپ، كوسىلە ءسوز مارجانىن توگىلدىرىپ، جۇرتتى جەلپىندىرىپ وتىراتىنى _ايتىس اقىندارىنا ۇلكەن ونەگە.دەمەك، ايتىس اقىندارىنىڭ ورەسى اركەلكى بولعانىمەن ايتىس اقىندارى قوسىنىنىڭ بىرتىندەپ تولىسىپ كەلە جاتقانى كوڭىلدى جەلپىنتەدى.سولايدا ىلعيدا جاقسى جاعىمىزدى عانا دارىپتەپ، ورىن تەۋىپ وتىرعان جەتەرسىزدىكتەردى تۇزەتۋگە نەمقۇرايدى قاراساق، وندا ايتىس ونەرىمىزدىڭ وركەندەي تۇسۋىنەن ءۇمىت كۇتۋ قيىن.
سوندىقتان دا ايتىس اقىندارىندا بەلەڭ بەرىپ وتىرعان جەتەرسىزدىكتەردىڭ باستىلارىن مىنالار دەپ بىلەمىز: كەيبىر اقىنداردا قانداي ايتىستا، نە تۋرالى ءسوز قوزعاسا دا ول جونىندە وي توعىستىرۋ، ءسوز دوداسىندا تالماۋ جەردى ءداپ باسىپ ۇستاپ، جۇيەلى پىكىر ايتۋعا دارمەنسىزدىك ەتۋ ءجايتى بۇرىندى – سوڭدى بايقالىپ ءجۇر. ايتىس جەكپە – جەگىندە ورتاعا شىققان ەكى اقىن ەڭ اۋەلى وي توعىستىرا الماسا، ايتىستىڭ ۇيقاس قۋعان بوس سوزگە اينالارى داۋسىز.مۇنداي ايتىستا ءبىرىنىڭ ايتقانىنا ەندى ءبىرىنىڭ ايتقان جاۋابى ساي كەلمەيتىن، «مۇرنىڭ قايسى دەسە قۇلاعىن كورسەتەتىن»جاعداي كورىلەدى. ال، وسىنداي ايتىستى تىڭدارماننىڭ جىلى قابىلداۋى ناعايبىل؛ ايتىستا اقىنداردى العان باعاسىنا قاراي دارەجەگە ءبولىپ ماراپاتتاۋ _بۇرىننان كەلە جاتقان داعدى. ماراپاتتاۋدىڭ ءوزى اقىنداردى تالانتىن ايگىلەي تۇسۋگە شابىتتاندىرعاندىق. مۇندا جۇلدەلى بولۋدى اقىنداردىڭ ءسوز قيسىنىن تاۋىپ ايتۋى مەن ويدى بەينەلەۋ شەبەرلىگى بەلگىلەيدى.تاۋىپ ايتتىم دەپ «قۋ سوزبەن قۋىرداق قۋىرىپ»، ويىنا كەلگەندى شۇبىرتا بەرۋ اقىندار ءۇشىن ۇتقىرلىق سانالمايدى. ءىشىنارا اقىنداردا بايقالىپ جۇرگەن ارىپتەسىن ءسۇرىندىرۋ ءۇشىن دورەكى مىنەز تانىتىپ، «جىرتىعىنا قول سالىپ» انايى ءسوز ايتۋعا دەيىن بارۋ اقىندار جونىنەن تۇزەتۋگە، ساقتانۋعا ءتيىستى ءىس. ايتالىق، ارىپتەسىنىڭ بويىنداعى كەمىستىگىن، ومىردە، تۇرمىستا كەز بولعان كوڭىلسىز ىستەرىن بەتىنە باسىپ، ايقۇلاقتانۋ _ كىسىلىككە، ازاماتتىققا جات قىلىق؛ ولەڭمەن قاعىسۋدا مەنمەنسۋ، استامسۋ، ءتىپتى، «سەن قاي تەڭىمسىڭ» دەۋ سىندى ءوزىن ارىپتەسىنەن جوعارى قوياتىن ءسوز ايتىپ، وزىنە ءوزى باعا بەرۋ _ اقىننىڭ كەمەلىنە كەلگەندىگىنەن دەرەك بەرمەيدى.قايتا، ول جۇيەدەن جىعىلىپ، ۇتتىرۋعا اپارىپ سوعادى.ەجەلدەن ءوزىن جوعارى باعالاعان اقىن حالىقتىڭ مويىنداۋىنا، قولداۋىنا يە بولىپ كورگەن ەمەس.كىشپەيىل، حالىقتى سۇيگەن اقىن عانا حالىقتىڭ جۇرەگىندە جاتتالادى.اقىندار ايتىسىنىڭ كۇن تارتىبىندە ايتىسقا تۇسەتىن ۋاقىتتىڭ شەكتى بولاتىنى بەلگىلى. ايتىسكەرلەر وسى كەسىكتى ۋاقىتتان ۇتىمدى پايدالانىپ، ويىن شەبەر تىلەمەن كەستەلەپ، ماعىنالى ايتىسۋعا قارمانادى.
الايدا، ۋاقىتتى يگەرە الماعان كەي ايتىسكەرلەر بەلگىلەنگەن ۋاقىت تولىپ، قوڭىراۋ شالىنسا دا كاپەرىنە المايتىن، ءتىپتى، ايتىستى باسقارۋشىلار نەشە قايتارا ەسكەرتسە دە تىڭدامايتىن ءجايتتىڭ قايتالانىپ جۇرگەنى ادامدى قىنجىلتادى. سوندىقتان ايتىسكەرلەر ايتىس تارتىبىنە بويسۇنۋمەن بىرگە كەسىكتى ۋاقىتتى يگەرە ءبىلىپ، ءدامدى دە ءنارلى جىر شاشۋىن سيلاۋعا قۇلشىنعانى ءجون؛ جايشىلىقتا حالىق اقىنداردىڭ ءورت ءتىلدى، سۋىرىپ سالما شەشەندىگىنە ءسۇيىنىپ، كەي تۇستارداعى «ەركەلىگىن» كوتەرسە دە، ونىڭ ءوز جونىمەن بولۋىن قالايدى.مىنە وسىنداي «ەركەلىككە» ارقالانعان ءىشىنارا اقىندار جەلپىنەتىن ورىن قۇرىپ قالعانداي «جىندى سۋدان» ۇرتتاپ الىپ، ايتىس ساحناسىنا شىعاتىن ماسقارالىقتى حالىق قالايشا قۇپتاي قويسىن!مۇنداي ءجايتتىڭ جەكە وتباسىلاردا نەمەسە وڭاشا باس قوسا قالعاندا بولسا ءجونى ءبىر باسقا، ال، قارا ءنوپىر حالايىق باس قوسقان، بۇقارالىق سيپات العان مادەني قيمىلداردا بەلەڭ بەرۋى _ حالىققا جاسالعان قۇرمەتسىزدىك ەسەپتەلىنەدى. ايتىس جەكپە – جەگى وي مەن ۇيقاستى تاپ بەرمەدە تاۋىپ ايتۋمەن ماعىنالى ءارى قىزىقتى. بۇل ايتىسكەرلەرگە قويىلاتىن باستى تالاپ. ال، ءبىر ايتىستا ايتقاندى ەندى ءبىر ايتىستا قايتالاۋ نەمەسە تىلگە تيەك ەتىلىپ وتىرعان ءتۇيىندى توڭىرەكتەپ، جاتتاندىلىققا، ۇيقاسقا بوي ۇرۋ _ايتىسكەر اقىن ءۇشىن «ءالاۋلايدان»اسا الماعاندىق. سوندىقتان حالىقتىڭ ءۇمىتىن ارقالاپ ورتاعا شىققان اقىن ءسوز كورىگىن قوزدىرىپ، ايتپاقشى بولعان ويىن ادەمى ۇيقاسپەن ورنەكتەپ، تىڭ، جاڭا، كوكەيگە قونىمدى پىكىر ايتۋعا قۇلشىنسا، ارينە، حالىقتىڭ وڭ باعاسىن الارى داۋسىز.
وزىق مادەنيەت ارقىلى جەتەكشىلىك ەتۋگە تاباندى بولىپ، حالىقتىڭ رۋحاني تۇرمىسىن جانداندىرۋ بارىنشا دارىپتەلىپ وتىرعان تاماشا جاعدايدا، باي مازمۇندى بۇقارالىق مادەنيەت قيمىلدارىن ۇزبەي وتكىزۋ _حالىقتى باياشاتتى، باقىتتى ءومىردىڭ ءلاززاتىنان يگىلىكتەندىرۋدەگى ۇتىمدى شارا.سول ءۇشىن ۇلتتىق مادەنيەتىمىزدىڭ اسىلى بولعان اقىندار ايتىسىن وتكىزۋدەگى جەتىستىكتەرىمىز بەن ورىن تەۋىپ وتىرعان ماسەلەلەردى دۇرىس قورىتىندىلاپ، ايتىس ءۇردىسىمىزدىڭ كوشىنىڭ اۋماي بولاشاققا بەت الۋىنا نەگىز قالاۋدىڭ ماڭىزى اسا زور. تالاي جىلداردان بەرى جەر- جەردە اقىندار ايتىسىنىڭ سالتاناتىن اسىرىپ، كوپتىڭ كوڭىلىنەن شىعۋعا قۇلشىنىس جاسالىپ كەلەدى. بۇل ءۇردىس بارشانىڭ كوڭىل كوكجيەگىن نۇرلاندىرۋعا زور سەپتىگىن تيگىزۋمەن بىرگە، اقىنداردى باۋلۋعا، سونداي – اق ءانشى، كۇيشى، تەرمەشى، قيساگەر سىندى حالىق اراسىنداعى ونەرپازداردىڭ ءوز ونەرىن ايگىلەۋىنە تامشا وراي بولۋدا.«توي دەگەندە قۋ باس دومالايدى» دەگەندەيىن، وسىنداي دۋمانعا الىس –جۋىقتان قارا ءنوپىر قالىڭ ادام جينالادى. كەي ورىنداردا ايتىس تاماشاسى نەگىز ەتىلگەن بايگە، قىز قۋار، تەڭگە ءىلۋ، بالۋان سالۋ، ۇلتتىق قولونەر بۇيىمدار كورمەسى سىندى بۇقارالىق مادەنيەت، سپورت قيمىلدارى قوسا وتكىزىلىپ جاتادى.ايتايىق دەگەنىمىز مۇنداي ءدۇبىرلى باس قوسۋدى جاز ماۋسىمىندا كەيدە تابيعاتى تاماشا كەڭ ساحارادا وتكىزۋدىڭ ءتيىمدى، ءتيىمسىز جاعىنا ونشا نازار اۋدارمايتىنىمىز ادامدى تولعاندىرادى.نەگە دەسەڭىز، ءبىر رەتكى قيمىلدا ەشتەڭە بۇلىنە قويمايدى دەپ اعات تۇسىنگەنىمىزبەن، سول ساحارادا دايىن ايتىس ساحناسى جانە ۇيلەسىمدى ورىننان جاسالعان ات ءۇستى ويىندارى كورسەتىلەتىن الاڭ بولمايتىندىقتان، ونىڭ ءبارىن سول كەزدىڭ وزىندە ىڭعايلاۋعا تۋرا كەلەتىندىكتەن، ول بارىپ ەكولوگيالىق ورتاعا اسەرىن تيگىزەدى.وسىنداي دۋماندا قايشالىسقان قالىڭ ادام، قاپتاعان ۇلكەندى –كىشىلى اۆتوكولىك جانە ات تۇياعىنىڭ اسەرىنەن شۇرايلى القاپتىڭ بۇلدىرىلەتىنى تۇسىنىكتى. مۇنداي كەزدەگى قوقىر – قوقسىقتى وڭاي ءبىر جاقتى ەتۋگە بولعانىمەن، زياندالعان وسىمدىك جامىلعىسىن، تاپتالعان جايىلىمدى قالاي تەز قالپىنا كەلتىرۋگە بولسىن! سوندىقتان اقىندار ايتىسى مەن وعان سايكەس مادەني قيمىل وتكىزۋدە ەكولوگيالىق ورتانى قورعاۋدى الدىمەن ەسكەرگەن ابزال.ءار دارەجەلى ورىندار جاعىنان مەرزىمدى ۋاقىتتا وتكىزىلەتىن اقىندار ايتىسىندا ايتىسكەر اقىنداردى دۇرىس، ءادىل باعالاۋ _تۇتاس ايتىس قيمىلىنىڭ ماعىنالى، ءساتتى بولۋىن بەلگىلەيتىن ەڭ ۇرىمتال ماسەلە.ەگەر، ايتىس جەكپە –جەگىنە تۇسكەندەردى باعالاۋدا نەمقۇرايدىلىق پەن جاۋاپكەرسىزدىك ىستەلسە، اقىنداردىڭ ونەرىن ۇشتاي ءتۇسۋ مەن ايتىس مادەنيەتىمىزدىڭ وركەندەۋىنە كەسىرىن تيگىزەدى.وسى تۇرعىدان العاندا اقىنداردى دۇرىس باعالاۋدى اقىندار ايتىسىنداعى ەڭ نازىك، ەڭ ماڭىزدى ءىس رەتىندە قاراپ، ايتىستا بويسۇنۋعا ءتيىستى شارتتارعا قيعاشتىق ىستەۋدەن بارىنشا ساقتانعان ءجون. سوندىقتان، ەڭ اۋەلى باعالاۋ ولشەمىن كەمەلدەندىرۋ _ اقىنداردىڭ دۇرىس باعالانىپ، ەڭبەگىنىڭ ەش بولماۋىنداعى ماڭىزدى ءتۇيىن. باعالاۋ ولشەمىندە بۇرىنعى كونە سۇردەكتەن ارىلىپ، وعان باتىل رەفورما جاساپ، ولشەمنىڭ عىلمي، جۇيەلى، امبەباپ بولۋىن جۇزەگە اسىرۋعا ءمان بەرۋ كەرەك. باعالاۋشىلاردى ويداعىداي تاڭداۋعا كەپىلدىك ەتىلمەسە، اقىندارعا دۇرىس باعا بەرىلۋدەن ءسوز اشۋ قيىن.اقىنداردىڭ ءنومىر ناتيجەسىنىڭ جوعارى – تومەن بولۋى باعالاۋشىلاردىڭ باعالاۋىمەن تىكە قاتىستى ەكەندىگى بەلگىلى.باعالاۋشىلاردى تاڭداعاندا تەك كاسىپتىك سالامەن شەكتەلىپ قالماي، اقىندىق تابيعاتتى، ونەردى، اقىندار ايتىسىنىڭ ءمانىن، ماقساتىن تۇسىنەتىن، ۇلتتىق مادەنيەتىمىزدىڭ ىستىعىنا كۇيىپ، سۋىعىنا توڭىپ، جاپالى ەڭبەكتەنىپ جۇرگەن مامان، زەرتتەرمەن، اقىن، مايتالمان ايتىس اقىنى سىندى تالانتتىلاردان سارالاۋدى جۇزەگە اسىرۋ كەرەك.
ايتىس اقىندارىنا ءنومىر قويىپ باعالاۋ _ مۇقيات، بايىپتى، ءادىل بولۋدى قاجەت ەتەتىن كەلەلى شارۋا. سوندىقتان ونەر سۇيەر قاۋىمعا ۋاكىل بولىپ باعالاۋ مىندەتىن العان قىزمەتكەرلەر (ءادىل قازىلار)حالىققا شىنايى جاۋاپتى بولۋ تۇرعىسىنان ايتىسكەر اقىندارعا قارا قىلدى قاق جارا باعا بەرۋدەن جازباۋدى ازاماتتىق بورىش ساناۋ كەرەك. باعالاۋدا جەڭ ۇشىمەن جالعاسىپ، پەندەشىلىك ىستەۋدەن ساقتانۋدىڭ ءوزى بىلىمدىلىك پەن يناباتتىلىقتىڭ بەلگىسى.
ايتىسقا تۇسكەن اقىنداردىڭ ايتىس ورەسىن ءنومىر قويىپ باعالاعاندا، ەڭ ابزالى باعالاۋشىلاردى دا باقىلايتىن تورەشى بەلگىلەپ، اقىنداردىڭ العان باعاسىن جاريالاۋدىڭ الدىندا سول تورەشىنىڭ كورىپ ماقۇلداۋىنان وتكىزۋمەن بىرگە، مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا ءىس جۇزىندىك جاعدايعا قاراي تىڭدارمانداردان دا بىرنەشە قوسالقى باعالاۋشى نەمەسە باعالاۋشىلار بەرگەن ءنومىردى ەستەلىككە الاتىن ادام بەلگىلەپ، ولاردىڭ باعاسى مەن ەستەلىككە العان ءنومىرىن اقىنداردىڭ سوڭعى قورىتىندى ءنومىرىن شىعارۋعا پايدالانۋ _ايتىس ورتاسىنىڭ ءتارتىپتى دە ماعىنالى، كوڭىلدى بولۋى مەن ايتىسكەرلەردىڭ دۇرىس، ءدال باعالانۋىنا پايدالى بولماق. ايتىسكەرلەردى باعالاعاندا ايتىسقا تۇڭعىش رەت تۇسكەنى بولسىن، الدە بۇرىندى – سوڭدى ايتىسقا ءتۇسىپ جۇرگەنى بولسىن، ولاردىڭ قوعامدىق ورنىنىڭ (بايلانىسىنىڭ)قالاي بولۋىنا قاراماي، شىندىقتى شىعار ءتۇيىن ەتىپ ناعىز جۇلدەگەر اقىندى تاڭداۋعا ءمان بەرگەن ءجون.كەيبىر اقىندار كەزەكتى ايتىستا كوسىلە جىر مارجانىن توگىلدىرىپ، ورامدى ويىمەن كوپتى باۋراي الماسا دا بۇرىنعى ءار دارەجەلى ايتىستارداعى جۇلدەسىنە بولا جۇلدەگەر ەتىپ باعالاۋدىڭ ءوزى باعالاۋدى شىنايى، دۇرىس ىستەگەندىك ەسەپتەلمەيدى.
وي - پىكىرىمىزدى تۇيىندەسەك، ايتىس مادەنيەتىمىزدىڭ مۇنان بىلاي دا شام – شىراقتاي جارقىراپ، ۇلتىمىزدىڭ رۋحاني الەمىن نۇرلاندىرا بەرۋى ءۇشىن ونى ۇلىقتاۋ، قورعاۋ، جاڭعىرتۋ ءىسىن ءبىر ءسات تە بوساڭسىتپاعان ءجون.ول، ارينە، جالپى حالىقتىڭ، اسىرەسە، ءار دارەجەلى قاتىستى تاراۋلاردىڭ، مادەنيەت قىزمەتكەرلەرىنىڭ، اقىندار قاۋىمىنىڭ ايرىقشا ءمان بەرىپ، ورتاق اتسالىسۋى ارقىلى ورىندالادى.ال، اقىندار ايتىسىنىڭ ورەلى، ماعىنالى بولۋى ءۇشىن بىرىنشىدەن، اقىندار ايتىسى قيمىلىن مۇقيات، عىلمي جوسپارلاۋ كەرەك.
مۇندا اقىندار ايتىسىن وتكىزەتىن ورىندار دايىندىق جۇمىس پەن ايتىستىڭ سوڭىنا دەيىن ىستەلەتىن ءاربىر ۇلكەندى – كىشىلى شارۋالاردىڭ ءبارىن شىنايى تياناقتاندىرۋمەن بىرگە، ايتىستى ۇيىمداستىرۋدا فورماشىلدىق پەن جاۋاپكەرسىزدىك ىستەۋدەن اۋلاق بولعاندا عانا ايتىستىڭ كوپتىڭ كوڭىلىندەگىدەي وتۋىنە نەگىز قالاۋعا بولادى. ەكىنشىدەن، ايتىس اقىندارىن تاربيەلەۋدى ۇنەمىلىك قىزمەت كۇن تارتىبىنە ەنگىزۋدىڭ ماڭىزى اسا زور. ءار دارەجەلى ورىندار ايتىسكەرلەردى تاربيەلەۋ، باۋلۋ ىسىنە ءمان بەرىپ، ولاردىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىندا ءبىلىم الۋى مەن اقىندىق ونەر جونىندەگى كۋرستارعا قاتىناسىپ، ءبىلىم قورىن مولايتۋىنا شارت – جاعداي جاراتسا ايتىس اقىندارى قوسىنىنىڭ كەمەلدەنىپ، تولىسىپ، اقىندىق ورەسىنىڭ جوعارىلاي تۇسۋىنەن زور ءۇمىت كۇتۋگە بولادى.
ۇشىنشىدەن، ايتىس قيمىلىنىڭ ويداعىداي بولۋى ايتىسكەرلەرمەن دە تىكە قاتىستى بولعاندىقتان، ايتىس اقىندارى ەڭ اۋەلى وزىندىك ساپاسىن جوعارىلاتۋعا دەن قويعانى اسا قاجەتتى.ايتىسكەرلەر ايتىس كەزىندەگى ساحنالىق كيىم كيۋ، ءجۇرىس – تۇرىس، ساحناداعى وبراز سياقتىلارعا بارىنشا ءمان بەرۋمەن بىرگە، ايتىستا ءبىر سارىندى، ءريتىمسىز اۋەنگە سالىنباي، مۋزىكا اسپابىنان (دومبىرا) يكەمدى پايدالانىپ، تىڭدارمانداردى باۋراۋعا نازار اۋدارۋى كەرەك.مۇنان دا ماڭىزدىسى _ايتىسكەرلەر اقىندىق سىندى كيەلى ونەردى قاستەرلەپ، ءوزىن زور ساناۋ نەمەسە وزگەلەردى بويىنا توعىتپاۋ سىندى ناشار ادەت پەن نە ايتسام دا، قالاي ىستەسەم دە وزىمدىكى ءجون دەيتىن تار ورىستىلىكتەن اۋلاق بولىپ، ايتىستا زاتتىق سيلىققا يە بولۋدى باستى ورىنعا قويماي، ارىپتەسىمەن مادەنيەتتى ايتىس جاساۋعا قۇلشىنۋ ارقىلى اقىندىق تالانتىن شىنايى ايگىلەي السا، مىنە بۇل ءارقانداي زاتتىق سيلىقتان دا باعالى بولماق.
كەلۋ قاينارى: ىلە گازەتى
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
