- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
تايسوننىڭ تايعاناق تاعدىرى
ىبىراي دۇيسەن ۇلى
2014.12.10 15:00
الەمگە تانىمال وسى ءبىر تۇلعانىڭ بويىنان ادام بويىنداعى قاسيەتتىڭ ءبارىن تابۋعا بولادى. مەيلى ىزگىلىك، ياكي، جاۋىزدىق بولسىن. 1966-جىلى 30-ماۋسىمدا نيۋيورك قالاسىندا تۋىلعان بوكس پاتشاسىنىڭ الەمگە تانىلعان تۇسى 1985-جىلى بولاتىن. انە سودان باستاپ ايگىلى بوكس شەبەرىنىڭ ءار جىلى قيلى ەستەلىككە تولى. اڭىزعا اينالعان تايسننىڭ سالماعى، جۇدىرىعى قانشالىق اۋىر بولسا، ونىڭ جۇرت جادىندا ويىپ جازعان داڭىقتى ساتتەرى مەن سالعان جاراسى دا سونشالىق سالماقتى ەدى.
تايسوننىڭ تۋىلعان توپىراعى نيۋيوركتەگى قارا ءتاندى كەدەيلەر اۋماعى- ناعىز تابيعي سۇرىپتالۋدىڭ مەكەنى ەدى. ياعني، وندا السىزدەر ماڭگى جابىرلەنەدى. تايسون انە سول جەردە توبەلەسىپ ەرجەتكەن، سونىڭ سەبەبىنەن وسپىرىمدەر قاماققاناسىنا دا تۇسەدى، كەيىن كۆيز داماتو دەيتىن باپكەر ونىڭ يكەمىن بايقاپ، بوكسكە تاربيەلەيدى.
تايسوننىڭ تۇڭعىش ۇلكەن مايدانعا شىققان شاعى 1985-جىلدىڭ 6-ناۋىرىزى. ول ءبىرىنشى اينالىمدا-اق قارسىلاسى البانيدى سۇلاتادى. سول جىلدىڭ وزىندە 15 مايدان جارىسقا قاتىناسادى، ءارى قارسىلاسىنىڭ ءبارىن تالدىرادى، ونىڭ 14 مايدانىنداعى جارىس ءبىرىنشى اينالىمدا-اق اقىرلاسقان. 1986-جىلدىڭ 22-قاراشاسىندا ول يامايكادا تۋىلعان كانادا نوپوسىنداعى اۋىر سالماقتى بوكس پاتشاسى ترەۆور بەربيكتى WBC سايىسىنا شاقىرادى، ءارى ەكىنشى اينالىمدا-اق ونى ۇرىپ جىعىپ، الەمدەگى ەڭ جاس بوكس پاتشاسىنا اينالادى.
وسى ۋاقىتقا دەيىن دۇنيە جۇزىندە ەشكىمدە 20 جاسىندا بوكستان مىناداي ناتيجە جاراتىپ كورمەگەن، ءارى ول مايداندا تەك باسىن قيمىلداتقانى بولماسا، نەگىزىنەن، ەشقانداي قورعانۋ ارەكەتىن جاسامايدى. «تايسون بوكسشىلىعىندا ءبىر عانا قاعيدا بار، ول-تەك شابۋىلداۋ، ال ەكى قاعيدا بولسا وندا <شابۋىلداۋ جانە شابۋىلداۋ>» دەپ جازادى سول كەزدەگى گازەتتەر مەن جۋرنالدار.
ودان كەيىنگى ءۇش جىلدا، ياعني، 1990-جىلعا دەيىن، تايسونWBC,WBA,IBF قاتارلى ءۇش بەدەلدى بوكس ۇيىمى تۇتاس مويىنداعان بوكس پاتشاسى بولدى، ءۇش جىلدىڭ ىشىندە سول ۋاقىتتاعى ەڭ ايگىلى بوكسشىلاردىڭ بارلىعىن جايراتتى، 9 مارتە اعا جۇلدەگەرلىك بەلدىگىن قورعادى. بۇل كەز تايسوننىڭ ءداۋىرى بولدى، بىلايشا ايتقاندا، اۋىر سالماقتى بوكسكە بايلانىستى بارلىق سوزدىك قوردى تەك «تايسون» دەگەن جالعىز اۋىز سوزبەن ايىرباستاۋعا بولاتىن ەدى. قاراپايىم ادامداردان داڭىقتى سپورت ماماندارىنا دەيىن، تايسوننىڭ ەپتىلىگى، تەزدىگى، جۇدىرىعىنىڭ كۇشىنە تاڭداي قاقپاعانى بولمادى، ول داۋىردە تايسوننىڭ جارىسىن كورۋ جانكۇيەرلەر ءۇشىن شەكسىز باقىت بولعان، سەبەبى جارىستا «كىم جەڭىلەدى، كىم جەڭەدى» دەگەن الاڭ بولمايدى.
«سۋسىلداعان جورعادا سۇرىنەدى» دەمەۋشى مە ەدى، ارشىنداي باسىپ كەلە جاتقان الاپات بوكسشىنىڭ اياعى ءسۇرىنىپ كەتتى. 1990-جىلى 11-اقپاندا، ول ءوزىن سايىسقا شاقىرعان جەيمس داگلاس ەسىمدى بوكسشىدان جىعىلدى، ەستۋگە قاراعاندا، سول كەزدە ۇتىسقا قاتىسقانداردىڭ تىككەن اقشالارى بويىنشا ەسەپتەگەندە، جەيمس داگلاستىڭ جەڭۋ مۇمكىندىگى 1/42 بولعان، ياعني، بوكس بىلمەيتىندەر مەن قىزىق بولسىن دەپ تاۋەكەلگە بارعان از ساندىلاردان باسقا ەشكىمدە تايسون جەڭىلەدى دەپ ويلاماعان، مەيلى قالاي بولسىن، بۇل ونىڭ جەڭىلىستىڭ ءدامىن تۇڭعىش تاتۋى.
اتاعى اسپانداپ تۇرعان تۇسىندا، مايك تايسون ا ق ش تاعى قارا تاندىلەردىڭ ابىرويىن كوتەرەتىن يگىلىكتى ءىس جاسايدى- التى اق ءتاندى بىرلەسىپ باسقىنشىلىق جاساعان 16 جاستىق قارا ءتاندى قىزعا 50 مىڭ دوللار بەرىپ، ونىڭ ەشتەڭەدەن تۇڭىلمەي، عۇمىرىن باتىلدىقپەن جالعاستىرۋىنا شابىت سيلايدى. ىلە-شالا، وسى تەكتەس ناسىلدىك كەمسىتۋگە ۇشىراعان جابىرلەنۋشىلەرگە ارناپ قور ۇيىمىن قۇرادى، ءارى وعان جىل سايىن بەلگىلى مولشەردە اقشا ءبولىپ وتىرادى.
بۇل ءىسى ارقىلى تايسوننىڭ قوعامدىق ورنى، اتاق-ابىرويى بيىكتەي تۇسكەن بولاتىن، دەگەنمەن كوپ وتپەي ول جۇرتقا تاعى ءبىر قىرىن ءپاش ەتتى. 1991-جىلى شىلدە ايىندا، بوكس پاتشاسى ۋاشينگتوندىق قارا ءتاندى ارۋعا باسقىنشىلىق جاسايدى، كەلەسى جىلدىڭ اقپان ايىندا ونى 6 جىل قاماق جازاسىنا ۇكىم ەتتى. بىرەۋگە جاردەم بەرۋدەن تاعى بىرەۋدى جابىرلەۋگە دەيىنگى ونىڭ بۇل ارەكەتتەرى سول شاقتاعى سپورت الەمىنىڭ كۇلكىسىنە قالادى. شىن مانىسىندە، بۇل تايسونعا جابىلعان جالا دەۋگە دە بولادى، سەبەبى «ۋاشينگتون ارۋى» باسەكەسىنە ءتۇسىپ جاتقان تيسلي ەسىمدى بۇل قىز تايسونعا «كەت ارى» دەمەگەن كورىنەدى، ءارى تايسوننىڭ ماشيناسىنا وتىرىپ تۇرار جايىنا ءوز ەركىمەن بارعانىن كورگەندەر بولعانىمەن، سوتقا ايعاقتىققا شىقپايدى. اقشالىنى قارپىپ قالاتىن مۇنداي «ارۋ ايلاسى» ءار زاماندادا تۋىلىپ كەلەدى عوي.
تايسون تۇرمەگە كىرگەندە تۇرمەدەگىلەر ايعاي-شۋعا باسادى، ءبىراق بۇل ونى قارسى الۋ ەمەس، قايتا «ولتىرەمىز» دەگەن ۇران ەدى. ونسىزدا تۇرمەدە ءىشى پىسىپ جاتقان قارا قولداردىڭ وكىلدەرى، الەمدىك بوكس پاتشاسىن ءبىر شالىپ قالۋدى شىنىمەن كوكسەيدى. مۇنى ىشتەي سەزگەن تايسوندا تۇرمەدە تىنىش جۇرۋگە بەل بايلايدى دا، جۇدىرىق ماشىقتىرعاننىڭ ورنىنا كىتاپ وقيدى، انە سول كەزدە ول ماۋزىدۇڭ شىعارمالارىمەن تانىسادى، ءارى وسى ءبىر ۇلى تۇلعانىڭ ءومىرى مەن ونەگەلى سوزدەرىنە شىنداپ قىزىعادى.
قارا قولداردىڭ ىشىندە اتاعى شىققان جۇدىرىقشى جيم حاگەن دە تايسون جاتقان تۇرمەدە ەدى، «بۇعا بەرسەڭ سۇعا بەرەدى» دەگەندەي، ءدال سونىڭ قورلىعى تايسونعا قاتتى باتادى دا تايسون ونىمەن سايىسۋعا بەل بايلايدى، وكىنەرلىگى تالاي ۋاقىتقى ماشىقتىڭ كەمشىلدىگىنەن، ونىڭ مايدانداعى ەپتىلىگى الدەقايدا تومەندەگەن بولىپ شىعادى، سايىس بارىسىندا تايسوننىڭ باسى تەڭ بولادى، مۇرنى جانە ءۇش قابىرعاسى سىنادى. سوڭىندا پراديسسورىنىڭ كومەگى ارقىلى، تايسون تۇرمەنىڭ جەكە بولمەسىندە جاتادى، اقشانىڭ ارقاسىندا وزگەلەردە وعان كوپ تيىسپەيتىن بولادى، تۇرمەدە ونىڭ دەنساۋلىعىنا قارايلاسقان سەسترانىڭ دا تايسونمەن بەلگىسىز بايلانىستارى بولعان دەسەدى، «ارينە، مەن وعان كوپ اقشا بەردىم» دەيدى بوكس پاتشاسى كەيىنگى ءبىر سۇحباتىندا.
تايسون تۇرمەدەن ءتورت جىلدا شىعادى، ءبىراق تۇرمەدەن شىققاننان كەيىنگى تايسوننىڭ تاعدىرى تايعاناقتاۋ بولادى. ارينە، باسى 95-جىلعى ەكى مايدان جەڭىسپەن باستالعان. 1996-جىلعا كەلگەندە، ول جۇرەگىنە وپەراتسيا جاساتقان حولليفەلدتەن جەڭىلىپ قالادى، جۇرتتىڭ ءبارى مۇنى كەزدەيسوق دەپ قابىلداعان. دەگەنمەن كەلەسى جىلىندا حولليفەلدپەن قايتا كەزدەسەدى، بۇل جولى ونىڭ قۇلاعىنان تىستەپ الىپ، جارىس تولىمدىلىعىنان ايىرىلادى. بۇعان دەيىن تايسوننىڭ اينالاسىنداعىلاردىڭ ءبارى تايسوندى-ىرعاسا تەڭگە توگىلەتىن تەرەك دەپ ساناپ كەلگەن، ودان تەك قالاي الۋدىڭ جولىن عانا ويلايتىن، ونىڭ دا ەت جۇرەكتى پەندە ەكەنىن ۇمىتقان ەدى، بۇل جاعدايلار تايسوندى ەسىرتكى جانە باسقالاي تىنىشتاندىرعىش دارىلەردى كوپ تۇتىنۋىنا جەتەلەدى. كۇندەردىڭ بىرىندە تايسون قالتاسىندا تەسىك تەڭگە قالماعانىن بايقايدى، سوسىن پراديسسورىنا بارادى، ال پراديسسورى وعان تۇرمەدە قالاي كومەكتەستكەنىن، وعان قايتىپ ەكى جولبارىس اسىراپ بەرگەنىن، قانشا ءۇي الىپ بەرگەنىن بەش-كەش قىلىپ، تايسوننىڭ بوقتىقتىڭ استىنا الىپ كەڭسەسىنەن شىعارىپ جىبەرەدى. بۇل كەز جۇرتتىڭ تايسوننان الدەقاشان سەنىمى كەتكەن شاق ەدى، حالىق تا ەشقاشان قاناعات بولعان با، ءسال كوزىنەن تاسا بولساڭ ۇمىتىپ كەتە بەرەدى. امالى قالماعان تايسون پراديسسورىن سوتقا بەرەدى، ءارى وعان 100 ميلليون دوللار تولەم تولەتۋدى جوسپارلايدى، ناتيجەسىندە 10 ميلليون دوللار وندىرەدى. دەگەنمەن، قارجىنى باسقارۋعا قاۋقارسىز بوكسشىنىڭ 2003-جىلعى ەكونوميكاسى قىزىل سيفر كورسەتەدى دە، ۇكىمەتتەن جاردەم وتىنەدى. وسىلايشا، نەشە جىلدىڭ الدىندا قۇنى 500 ميلليون تۇراتىن بوكسشى بىردەمدە تاقىر كەدەيگە اينالادى.
2005-جىلى 40 ميلليون دوللارلىق قارىزىن قايتارۋ ءۇشىن تايسون ەرلانديالىق مايك برايدپەن سايىسادى، ناتيجەسىندە وڭباي جەڭىلەدى. وسىدان سوڭ ول بوكس الاڭىمەن ماڭگىلىك قوشتاسادى. بۇدان كەيىنگى تايسوننىڭ ءومىرى بۇكىلدەي قۇلدىراۋعا بەت الادى. ءاسىلى، تايسون ناشارلاپ كەتتى دەگەن 2002-جىلدىڭ وزىندە ونىڭ ساۋلەتتى داچاسى، ەرمەك ءۇشىن اسىراعان ەكى جولبارىسى بار-تۇعىن. 1996-2001 جىل ارالىعىندا تايسوننىڭ ايەلى مەن بالالارىنا ۇسىنعان ساۋعاسىنىڭ ءوزى 2.5 ميلليونعا تۇراتىن. ال قازىر ول مۇلدە بوكىس الاڭىنداعى بىرنەشە مينۋتى ءۇشىن 15 ميلليون دوللار تاباتىن تايسون ەمەس ەدى. ارزان باعالى دۇكەندەرگە ءوزى بارىپ زات ساتىپ الاتىن، ءۇيىنىڭ قوقسىقتارىن ءوزى توگەتىن حالگە دەيىن تۇسكەن. كەيىنگى كەزدە ول الاڭدارعا جۇدىرىقشى ەمەس، جۇدىرىقشىلاردىڭ كومەكشىسى نەمەسە تورەشى بولىپ شىعىپ ءجۇردى. كەيدە اشىق الاڭداردا جۇرتپەن سۋرەتكە ءتۇسىپ اقشا تاباتىن ەدى، الەمدىك بوكس پاتشاسىمەن رەسىمگە تۇسكەنى ءۇشىن جۇرت تايسونعا 20 دوللار وتەسە بولعانى. مىنە وسىنداي مەزەتتە، ونى ءالى دە تەڭگە توگىلەتىن تەرەك دەپ بىلگەندەر بار بولدى، ولار سارى فيلم وندىرەتىن سەرىكتىكتەر ەدى. تايسون بۇل جايلى ءبىر سۇحباتىندا: «ولار مەنى سونداي كينوعا شىنىمەن شاقىردى، مەن قوسىلۋعا شاق قالدىم، سەبەبى ماعان اقشا كەرەك ەدى» دەيدى.
«التىن كەزدىك قاپ تۇبىندە جاتپايدى» دەيتىن بە ەدى، تايسون ءۇشىن قاراڭعىلىققا تولعان دۇنيەگە اقىرىن كۇن ساۋلەسى تۇسە باستادى. 2008-جىلعا جەتكەندە، رەجيسسور جامس تۋباك تايسوندى ىزدەپ تابادى، ماقساتى «تايسون» ەسىمدى دەرەكتى فيلمدەگى تايسوننىڭ رولىن سومداتۋ. تايسون بىردەن قوسىلادى، سەبەبى اقشا كەرەك. بۇل كينو بىتكەننەن كەيىن الەمدە ۇلكەن اڭىس قوزعايدى، تايسونعا 50 مىڭ دوللار اقى تيەدى، سوندا ول اسەرلەنىپ: «مەن بۇعان دەيىن ءدال وسى فيلمدەگىدەي شوگەلدىك كورسەتكەن ەمەسپىن، ءبىراق قۋانىشتىمىن، بۇل توككەن تەرىمنىڭ جەمىسى، تىم ماردىمدى اقشا بولماعانىمەن، بالالارىما نارسە الىپ بەرۋىمە جارايدى، مەن اقىرى وزگەلەردەي قالىپتى تۇرمىس كورە الاتىن بولدىم» دەيدى. وسىلايشا، بورىلەر مەكەنىندە بالالىعىن وتكەرگەن، جۇمىس ءبىتىرۋ ءادىسى مەن قۇن كوزقاراسى مۇلدەم باسقاشا تايسوننىڭ ەندىگى ويلاۋ فورماسىنىڭ باعىتى اۋىسادى، ۇنەمشىل بولۋدى ۇيرەنەدى، تاعدىرىندا دا بىرتىندەپ وزگەرىس بولادى. دەرەكتى فيلمدەگى تايسوننىڭ رول سومداۋى ۇناعاندىقتان «ماستار وتىرىسى» فيلمىن جاساۋشى حولليۆودتىقتار ونى گرۋپپاسىنا قوسىلۋعا شاقىرادى، وندا دا ول تايسوننىڭ (ءوزىنىڭ) رولىن سومدايدى. ءارى بۇل فيلم 67-كەزەكتى «التىن دوپ» سيلىعىنىڭ كومەديا جانە مۋزىكا جانرىنان بىرىنشىلىكتى جەڭىپ الادى. كوركەمونەر سالاسىنداعى جەتىستىگى تايسوندى بارعان سايىن تابىسقا جەتەلەيدى، 2010-جىلعى يتاليانىڭ ۇزدىك تەلە جوباسى «جۇلدىزبەن بيلەۋ» تايسوننىڭ قاتىناسۋىن وتىنەدى، سونىمەن ول ايگىلى ءبيشى ەلەنامەن قوسىلىپ بيلەيدى، ناتيجەسىندە 5 باعالاۋشىنىڭ ۇشەۋى 10 نومەر، قالعان ەكەۋى 9 جانە 8 نومەر بەرەدى. بۇل ارقىلى تايسوننىڭ بوكس، كينو عانا ەمەس بيشىلىك قىرى دا كوپكە تانىلادى. 2012-جىلى «ماستار وتىرىسى 2» فيلمنە جالعاستى شاقىرتىلادى، اۋەلى كينو اياقتالاردا تايسون ءان ورىندايدى، ال بۇل جولى 200 مىڭ دوللار اقى الادى. «كينوعا ءتۇسۋدىڭ الدىندا، مەن تۇرمىسىم ەڭ تومەنگى شەككە تۇسكەن بولاتىن، ال قازىر ءار كۇنىم تارتىپپەن ءوتىپ جاتىر، كاسىبي اكتەر سەكىلدى» دەيدى تاعى ءبىر سۇحباتىندا.
بوكستان شەگىنگەننەن كەيىنگى كۇندەردى مۇمكىن جاتتىقتىرۋشى بولار دەپ جۇرگەن تايسون مىنە وسىلايشا ەشكىم دە ويلاماعان اكتەرلىك كاسىبىنەن ءبىراق شىقتى. تاپقان اقشاسى بۇرىنعىدان از، جاتقان ءۇيى بۇرىنعىداي ساۋلەتتى داچا بولماعانىمەن، تايسوننىڭ قازىرگى قاراپايىم ءومىرى ءتىپتى دە باقىتتى، كوڭىلدى، بەرەكەلى سياقتى، وسى كۇندەرى ونىڭ جۇزىنە ۇنەمى كۇلكى ءۇيىرىلىپ جۇرەدى. «اكەمىز ءبىزدىڭ ويىنشىق ءيتىمىز» دەپتى قىزى بىردە اكەسى جايلى سۇحبات بەرىپ جاتىپ. كۇننەن كۇنگە بويجەتىپ كەلە جاتقان قىزدارىنا «جاۋىز»، «جەندەت»، «باسقىنشىلىق جاساۋشى» ت.ب. سەكىلدى لاقاپ اتتارىن بارىنشا ەلەستەتپەي، تەك جاقسى جاعىنان ۇلگى بولۋدى قالايتىنىن تايسىن: «اكە بولعان ەكەنسىڭ، جامان ادام بولۋعا حاقىڭ جوق» دەگەن سوزدەرىمەن بەينەلەيدى.
جاقسى اكە، جاقسى كۇيەۋ بولۋدى ماقسات تۇتقان تايسوننىڭ قازىرگى ەرمەگى كەپتەر باعۋ جانە ارا-تۇرا ستاديونعا بارىپ جاس بوكسشىلاردىڭ جۇدىرىق سىلتەگەنىن باقىلاۋ. 2012-جىلى وڭتۇستىك افريكادا وتكەن كەپتەر جارىسىندا، انگليانىڭ ايەل پاتشاسى ەليزابەتا مەن تايسوننىڭ كەپتەرىنىڭ سايىسى كوپكە دەيىن اڭىز بولدى دەسەدى.
قۇرمەتتى وقىرمان، مىناۋ عاجايىپ دۇنيەدە ادام باسىنا ءارقيلى باق قونادى، سونداي-اق، جان توزگىسىز كەدەرگىلەر دە كەزدەسەدى. تاعدىر باسقا قونعان باقتى كوتەرە ءبىلۋدىڭ سالماعى مەن قيىنشىلىققا توزە بىلۋدىڭ سالماعىن بىردەي ەتىپ بەرەتىن سياقتى، ەكەۋى دە قيىن، ەكەۋى دە ادامدى الجاستىرىپ، بۇرىس جولعا جەتەلەيدى.
كەلۋ قاينارى: ورتالىق تەلەۆيزيا تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
