كاسىپكەرلەر اڭگىمە ماجىلىسىندە سويلەنگەن ءسوز
(2020 - جىلى 7 - ايدىڭ 21 - كۇنى)
شي جينپيڭ
2020.07.23 14:59 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
بۇگىن كاسىپكەرلەرمەن اڭگىمە ءماجىلىس اشۋداعى ماقساتىمىز − ءبىرىنشى، كوپشىلىكپەن سىرلاسۋ، ەكىنشى، كوپشىلىككە دەم بەرىپ شابىتتاندىرۋ، ءۇشىنشى، كوپشىلىكتىڭ كەزەكتەگى ەكونوميكالىق جاعداي، ”14 - بەسجىلدىق“ مەزگىلىندەگى كاسىپورىن رەفورماسى، دامۋى جونىندەگى پىكىرلەرى مەن ۇسىنىستارىن تىڭداۋ. بۇگىنگى اڭگىمە ماجىلىسكە مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىنداردىڭ جاۋاپتىلارى، حالىقتىق كاسىپكەرلەر، شەتەل قارجىلاندىرعان كاسىپورىندار مەن شياڭگاڭ، اۋمىن، تايۋان قارجىلاندىرعان كاسىپورىنداردىڭ باسقارۋشىلارى، جەكە ساۋدا - ونەركاسىپشىلەردىڭ ۋاكىلدەرى قاتىناسىپ وتىر. كوپشىلىك تۇرلىشە كاسىپ سالاسىنان، تۇرلىشە وڭىرلەردەن كەلگەن، بارلىعىنىڭ ۇزاق ۋاقىت شارۋاشىلىق باسقارۋ كەشىرمەسى بار، كاسىپورىننىڭ دامۋى جونىندە وزىندىك باعامى مەن وي - تولعامى بار.
الگىندە 7 ۋاكىل وتە جاقسى سويلەدى. كوپشىلىك جاعدايعا شىندىقتى ءىس جۇزىنەن ىزدەۋ نەگىزىندە ايالدادى، قويعان ۇسىنىستارىنىڭ باعىتتامالىلىعى كۇشتى، پايدالانۋ قۇنى وتە جوعارى، ەستىپ توتەنشە شابىت الدىم. قاتىستى تاراۋلار كاسىپكەرلەر العا قويعان پىكىرلەر مەن ۇسىنىستاردى مۇقيات زەرتتەپ، قاتىستى ساياساتتار مەن شارالاردى دەر كەزىندە بەلگىلەۋى كەرەك.
تومەندە كوپشىلىكتىڭ سوزىمەن بىرلەستىرە وتىرىپ، بىرنەشە پىكىرىمدى ايتپاقشىمىن.
1. بازار تۇلعالارىنىڭ ومىرشەڭدىك كۇشىن قورعاۋ جانە قاۋلاتۋ
رەفورما جاساپ، ەسىك اشقاننان بەرى، ەلىمىز سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعى ءتۇزىلىسىن بىرتىندەپ ورناتتى جانە ۇزدىكسىز كەمەلدەندىردى، بازار جۇيەسى ۇزدىكسىز دامىدى، ءتۇرلى بازار تۇلعالارى قاۋلاپ جەتىلدى. 2019 - جىلدىڭ اياعىنا دەيىن، ەلىمىزدە 123 ميلليون بازار تۇلعاسى بارلىققا كەلدى، مۇنىڭ ىشىندە كاسىپورىن سانى 38 ميلليون 580 مىڭ، جەكە ساۋدا - ونەركاسىپشىلەر سانى 82 ميلليون 610 مىڭ. وسى بازار تۇلعالارى − ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق قيمىلدارىنىڭ نەگىزگى قاتىسۋشىلارى، جۇمىستانۋ ورايىمەن نەگىزگى قامداۋشىلار، تەحنيكا العاباسارلىعىنىڭ نەگىزگى ىلگەرىلەتۋشىلەرى، مەملەكەتتىڭ دامۋىندا توتەنشە ماڭىزدى رول اتقارۋدا. جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى تۋىلعاننان بەرى، ءار دارەجەلى پارتكومدار مەن ۇكىمەتتەردىڭ باسشىلىعىندا، ءار ءتۇرلى بازار تۇلعالارى ىندەتكە توتەپ بەرۋدىڭ حالىقتىق شايقاسىنا بەلسەنە قاتىناسىپ، ىنتىماقتاسا سەلبەسىپ، قامال الىپ قيىندىقتاردى جەڭىپ، قۇلشىنا وزدەرىن قۇتقاردى، سونىمەن قاتار ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋگە پارمەندى زاتتىق ماتەريالدىق تىرەك ازىرلەدى. وسى ورايدا مەن قالىڭ مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىنداردىڭ، حالىقتىق كاسىپورىنداردىڭ، شەتەل قارجىلاندىرعان كاسىپورىنداردىڭ، شياڭگاڭ، اۋمىن، تايۋان قارجىلاندىرعان كاسىپورىنداردىڭ، جەكە ساۋدا - ونەركاسىپشىلەردىڭ ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ مەن ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋعا قوسقان ۇلەسىنە شىن جۇرەكتەن العىس ايتامىن!
بۇكىل ەل كولەمىندە جوعارىدان تومەنگە دەيىن بىرگە قۇلشىنۋدىڭ ناتيجەسىندە قازىر ەلىمىز ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋدە كەلەلى ستراتەگيالىق تابىستارعا قول جەتكىزىپ، ەكونوميكالىق دامۋدا ورنىقتى جاقسارۋ اۋقىمى جارىققا شىعىپ، ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ جانە ەكونوميكانى قالپىنا كەلتىرۋدە دۇنيە ءجۇزىنىڭ الدىڭعى لەگىنەن بوي كورسەتتى. ەلىمىز ەكونوميكاسى 1 - توقساندا زور دارەجەدە قۇلدىرادى، 2 - توقساندا ورنىقتى تۇردە كوتەرىلىپ، قۇلدىراۋدان وڭالۋعا بەتتەپ، ％3.2 ارتتى، الدىڭعى جارتى جىلدا ىشكى ءوندىرىس جالپى قۇنى ％1.6 تومەندەدى، جاعدايى مەجەدەگىدەن جاقسى بولدى. ءبىز سەنىمدى ارتتىرىپ، قيىندىقتان تايسالماي العا ۇمتىلىپ، ىندەت تۋدىرعان زياننىڭ ورنىن تولتىرۋعا قۇلشىنىپ، تۇتاس جىلداعى ەكونوميكالىق دامۋدا جاقسى ناتيجەلەرگە قول جەتكىزۋگە ۇمتىلۋىمىز كەرەك.
جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى ەلىمىزدىڭ ەكونوميكاسى مەن دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنا وراسان زور سوققى بولىپ ءتيدى، ەلىمىزدە كوپتەگەن بازار تۇلعالارى بۇرىن بولماعان قىسىمعا ءدوپ كەلدى. بازار تۇلعالارى − ەكونوميكانىڭ كۇش دانەكەرى، بازار تۇلعالارىن ساقتاۋدىڭ ءوزى قوعامدىق وندىرگىش كۇشتەردى ساقتاعاندىق. تاۋ بولسا، وتىننان تارىقپايسىڭ. بازار تۇلعالارىن ءتۇرلى ءادىس - امالدارمەن ويداعىداي قورعاپ، ەكونوميكانىڭ دامۋىنا نەگىزگى كۇش توپتاۋ كەرەك.
پارتيا ورتالىق كوميتەتى ”التىنى ورنىقتىرۋ“ قىزمەتىن تىڭعىلىقتى ويداعىداي ىستەۋدى، ”التىنى قامتاماسىز ەتۋ“ مىندەتىن تياناقتاندىرۋدى ايقىن العا قويدى، وڭىرلەر، تاراۋلار بازار تۇلعالارىن قورعاۋ جونىندە ءبىر قىدىرۋ ساياساتتار مەن شارالاردى شىعاردى. كەلەسى قادامدا ساياساتتىق قولداۋ سەرپىنىن كۇشەيتىپ، بازار تۇلعالارىنىڭ ومىرشەڭدىك كۇشىن قاۋلاتىپ، قالىڭ بازار تۇلعالارىنىڭ قالىپتى ءومىر ءسۇرىپ قانا قويماي، اناعۇرلىم زور دامۋدى جۇزەگە اسىرۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ كەرەك.
ءبىرىنشى، قيىنشىلىقتان قۇتقارىپ، كاسىپورىندارعا تيىمدىلىك جاساۋ ساياساتىن ويداعىداي تياناقتاندىرۋ. اناعۇرلىم بەلسەندى، ۇتىمدى قازىنا ساياساتىن، اناعۇرلىم ورنىقتى، يكەمدى اقشا ساياساتىن ويداعىداي اتقارىپ، ماكرولىق ساياساتتىڭ باعىتتامالىلىعى مەن ونىمدىلىگىن كۇشەيتۋ كەرەك. ۇزدىكسىز تۇردە سالىقتى ازايتىپ، اقىنى تومەندەتىپ، جالداۋ اقىسىن ازايتىپ، ءوسىمدى تومەندەتىپ، قيىنشىلىقتان قۇتقارۋ شارالارىنىڭ نەگىزگى ساتىعا تىكە جەتۋىنە، بازار تۇلعالارىنا تىكە تيىمدىلىك جەتكىزۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتۋ كەرەك. بازار تۇلعالارىنا فينانستىق قولداۋدى كۇشەيتىپ، جالپىعا ءتيىمدى فينانستى دامىتىپ، كاسىپورىنداردىڭ، اسىرەسە، ورتا، شاعىن، ۇساق كاسىپورىنداردىڭ قارجى توپتاۋىنىڭ قيىن، قىمبات بولۋ ماسەلەسىن ءونىمدى تۇردە شەشۋ كەرەك. ءوتىمدى ەكسپورت تاۋارلارىن قولداپ، ەل ءىشى بازارىن اشۋ كەرەك. مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىندار، اسىرەسە، ورتالىق كاسىپورىندار كوشباسشىلىق، باستاماشىلدىق رولىن ساۋلەلەندىرىپ، جوعارى، تومەن بۋىندارداعى ءار ءتۇرلى كاسىپورىنداردىڭ قيىن وتكەلدەن بىرگە وتۋىنە باستاماشىلدىق ەتۋى كەرەك. حالىقارالىق سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، كاسىپ تىزبەگىن، قامداۋ تىزبەگىن ويداعىداي قورعاۋ كەرەك.
ەكىنشى، بازارلانعان، زاڭمەن جونگە سالىنعان، حالىقارالانعان شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىن قالىپتاستىرۋ. ازاماتتىق زاڭناما مەن قاتىستى زاڭداردى، زاڭ ەرەجەلەردى ويداعىداي اتقارىپ، مەملەكەت مەنشىگىندەگى، حالىق باسقارۋىنداعى، شەتەل قارجىلاندىرعان كاسىپورىندار سياقتى تۇرلىشە مەنشىكتەگى كاسىپورىنداردىڭ مال - مۇلىك ۇقىعى مەن دەربەس شارۋاشىلىق ۇقىعىن زاڭ بويىنشا تەڭ تۇرعىدا قورعاپ، ءار ءتۇرلى بازار تۇلعالارى ءادىل باسەكەلەسەتىن زاڭدىق ورتانى كەمەلدەندىرۋ كەرەك. كاسىپكەرلەردىڭ زاڭدى ۇقىق - مۇددەسىن زاڭ بويىنشا قورعاپ، مال - مۇلىك ۇقىعى مەن ءبىلىم مەنشىگى ۇقىعىن قورعاۋدى كۇشەيتىپ، ۇزاق ۋاقىت ورنىقتى دامۋ مەجەسىن قالىپتاستىرىپ، جاڭالىق اشۋعا جىگەرلەندىرىپ، ساتسىزدىكتەرگە كەڭشىلىكپەن قاراپ، كاسىپكەرلەردى ىسكەرلىك كورسەتىپ، شارۋاشىلىق قۇرۋعا جىگەرلەندىرەتىن جالىندى راي قالىپتاستىرۋ كەرەك. ۇكىمەت قۇرىلىمدارىن ىقشامداپ، ۇقىقتى تومەنگە بەرۋدى ىلگەرىلەتىپ، بازارعا كىرۋ رۇقساتىنىڭ ۇنامسىز ءتىزىمى ءتۇزىمىن جاپپاي اتقارىپ، كاسىپورىنداردىڭ بازار سەلبەستىگى مەن باسەكەسىنە اناعۇرلىم جاقسى قاتىناسۋىن قولداۋ كەرەك. شەتەل ساۋداگەرلەرى قارجى قوسۋ زاڭىن ويداعىداي اتقارىپ، بازارعا كىرۋ رۇقساتىن كەڭەيتىپ، ساۋدا مەن قارجى قوسۋدىڭ قولايلىلاسۋىن ىلگەرىلەتۋ كەرەك. جۇڭگودا تىركەلگەن كاسىپورىنداردىڭ بارىنە تەڭ قاراپ، ءادىل باسەكە ورتاسىن كەمەلدەندىرۋ كەرەك.
ءۇشىنشى، ۇكىمەت پەن ساۋدا اراسىندا ەتەنە، پاك قاتىناس ورناتۋ. ءار دارەجەلى باسشى كادرلار كاسىپورىندارمەن بۇكپەسىز قارىم - قاتىناس جاساپ، كاسىپكەرلەردىڭ ويىن، قيىنشىلىقتارىن ءتۇسىنۋى، كاسىپورىندارعا ساياتىن ساياساتتاردى بەلگىلەۋدە كاسىپكەرلەردىڭ پىكىرلەرى مەن ۇسىنىستارىن كوبىرەك تىڭداۋى، سونىمەن قاتار ۇقىق - اقشا ساۋداسى، ساۋدا پاراقورلىعى سياقتى ماسەلەلەردىڭ ۇكىمەت پەن ساۋدا قاتىناسىنا جانە شارۋاشىلىق - ساۋدا ورتاسىنا زيان جەتكىزۋىنەن باتىل ساقتانۋى كەرەك. بازاردىڭ بايلىقتى جايعاستىرۋداعى شەشۋشى رولىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، ۇكىمەتتىڭ رولىن اناعۇرلىم جاقسى ساۋلەلەندىرۋ كەرەك. ۇكىمەت − بازار ەرەجەسىن بەلگىلەۋشى ءارى بازار ادىلدىگىن قورعاۋشى، ساپالى الەۋمەتتىك قىزمەت وتەۋمەن اناعۇرلىم كوپ قامداۋ كەرەك. كاسىپكەرلەردىڭ زەيىن - زەردەنى شوعىرلاندىرا، ۇزاق بولاشاقتىق ەسەپ جاساپ، قايتپاس تاباندىلىقپەن باياندى كاسىپپەن اينالىسىپ، جۇڭگو بازارىنا تامىر تارتىپ، جۇڭگو بازارىن ىشكەرىلەي اشۋىن قولداۋ كەرەك.
ءتورتىنشى، جەكە ساۋدا - ونەركاسىپشىلەردىڭ دامۋىن قولداۋعا ايرىقشا ءمان بەرۋ. ەلىمىزدە 82 ميلليوننان استام جەكە ساۋدا - ونەركاسىپشى بار، 200 ميلليوننان استام ادامنىڭ جۇمىستانۋىنا باستاماشىلدىق ەتىپ وتىر، ولار سانى ەڭ كوپ بازار تۇلعاسى، بۇقارانىڭ تۇرمىسىنا ەڭ تىكە قىزمەت وتەۋشى، ولاردىڭ قازىر ءدوپ كەلىپ وتىرعان ءىس جۇزىندىك قيىنشىلىعى دا ەڭ كوپ. جەكە ساۋدا - ونەركاسىپشىلەردىڭ جالداۋ اقىسى، سالىق اقى، قوعامدىق قامسىزداندىرۋ، قارجى توپتاۋ جاقتارىنداعى قيىن ماسەلەلەردى شەشۋىنە بەلسەنە كومەكتەسىپ، اناعۇرلىم تىكە، اناعۇرلىم ءونىمدى ساياساتتىق كومەكپەن، سۇيەمەلدەۋمەن قامداۋ كەرەك.
2. كاسىپكەرلەر رۋحىن اسقاقتاتۋ
رەفورما جاساپ، ەسىك اشقاننان بەرى، جۇرەكتى، باتىل جاڭالىق اشا الاتىن كاسىپكەرلەردىڭ مول شوعىرى قاۋلاپ جەتىلىپ، ايقىن داۋىرلىك ەرەكشەلىككە، ۇلتتىق ەرەكشەلىككە، دۇنيە جۇزىلىك دەڭگەيگە يە جۇڭگو كاسىپكەرلەر قوسىنى قالىپتاستى. كاسىپكەرلەر كاسىپورىنداردى قازىرگى قيىنشىلىقتاردى جەڭىپ، اناعۇرلىم نۇرلى بولاشاققا بەت الۋعا جەتەكتەۋ ءۇشىن، وتاندى ءسۇيۋ، جاڭالىق اشۋ، ادالدىق، قوعامدىق جاۋاپكەرشىلىك جانە حالىقارالىق كوز ايا سياقتى جاقتاردا وزدەرىن ۇزدىكسىز ءوسىرىپ، جاڭا داۋىردە جاڭا دامۋ ارناسىن ورناتۋدىڭ، وسىزاماندانعان ەكونوميكا جۇيەسىن قۇرۋدىڭ، جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ جالىندى كۇشىنە اينالۋعا قۇلشىنۋ كەرەك. وسى ارادا مەن بىرنەشە ءۇمىتىمدى العا قويماقپىن.
ءبىرىنشى، كوپشىلىكتىڭ وتانشىلدىق سۇيىسپەنشىلىكتى كۇشەيتۋىن ءۇمىت ەتەمىن. كاسىپورىنداردىڭ تيجارات - ساۋداسىندا مەملەكەت شەكاراسى بولماعانىمەن، كاسىپكەرلەردىڭ وتانى بار. تاڭداۋلى كاسىپكەرلەردە، ءسوز جوق، مەملەكەتكە، ۇلتقا دەگەن اسقاق بورىشتىلىق سەزىم جانە كۇشتى جاۋاپكەرشىلىك سەزىم بولۋى، كاسىپورىننىڭ دامۋىن مەملەكەتتىڭ گۇلدەنۋىمەن، ۇلتتىڭ كوركەيۋىمەن، حالىقتىڭ باقىتىمەن تىعىز ۇشتاستىرۋى، ىرىقتىلىقپەن مەملەكەت ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىك ارقالاپ، مەملەكەتتىڭ قامىن ويلاۋى كەرەك، ”وتانعا پايدا جەتكىزگەندەر ارداقتالادى، وتانعا زيان جەتكىزگەندەر ماسقارا بولادى“ دەيتىنىمىز دە وسىدان. وتاندى ءسۇيۋ − تاياۋ زاماننان بەرگى ەلىمىز تاڭداۋلى كاسىپكەرلەرىنىڭ داڭقتى ءداستۇرى بولىپ كەلەدى. چيڭ پاتشالىعىنىڭ سوڭعى، مينگونىڭ العاشقى كەزىندەگى جاڭ جياننان جاپون شاپقىنشىلارىنا قارسى سوعىس كەزىندەگى لۋ زوفۋ، چىن جياگىڭدارعا، ونان جاڭا جۇڭگو قۇرىلعاننان كەيىنگى رۇڭ يرىن، ۋاڭ گۋاڭيڭدارعا دەيىن، تاعىسىن تاعىلاردىڭ بارلىعى وتانشىل كاسىپكەرلەردىڭ تيپتىك ۇلگىسى سانالادى. رەفورما جاساعان، ەسىك اشقاننان بەرى، ەلىمىزدە وتانشىل كاسىپكەرلەردىڭ زور ءبىر توبى جارىققا شىقتى. كاسىپكەرلەردىڭ وتانشىلدىقتى جۇزەگە اسىرۋىنىڭ كوپ ءتۇرلى ءتاسىلى بار، دەسەدە، بىرەگەي كاسىپورىندى ويداعىداي قۇرىپ، كاسىپورىندى ايانباي تالپىنۋعا، بىرەگەي بولۋعا قۇلشىنۋعا باستاپ، ساپاسى اناعۇرلىم جاقسى، ونىمدىلىگى اناعۇرلىم جوعارى، باسەكەلىك قابىلەتى اناعۇرلىم كۇشتى، ىقپال كۇشى اناعۇرلىم زور دامۋدى جۇزەگە اسىرۋ كەرەك.
ەكىنشى، كوپشىلىكتىڭ جۇرەكتىلىكپەن جاڭالىق اشۋىن ءۇمىت ەتەمىن. جاڭالىق اشۋ − دامۋدى جەتەكتەيتىن ءبىرىنشى قوزعاۋشى كۇش. ”بايلىق جاراتۋ − ۇلى ءىس، كۇندە جاڭارىپ وتىرۋ − ەڭ اسقاق قاسيەت“، كاسىپكەرلەردىڭ جاڭالىق اشۋ قيمىلى − كاسىپورىننىڭ جاڭالىق اشا دامۋىن العا جەبەيتىن شەشۋشى تەتىك. امەريكانىڭ ەديسونى، فوردى، گەرمانيانىڭ سيەمەنسى، جاپونيانىڭ ماتسۋشيتا كونوسۋكەسى سياقتى ايگىلى كاسىپكەرلەردىڭ بارلىعى ءارى باسقارۋدىڭ ۇلكەن شەبەرى، ءارى جاڭالىق اشۋدىڭ ۇلكەن شەبەرى بولدى. رەفورما جاساعان، ەسىك اشقاننان بەرى، ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق دامۋىنىڭ كۇللى دۇنيە نازارىن اۋدارعان جەتىستىككە قول جەتكىزۋىن بارشا كاسىپكەرلەردىڭ جاڭالىق اشۋ رۋحىن زور كۇشپەن اسقاقتاتۋىنان بولە قاراۋعا بولمايدى. جاڭالىق اشۋدا حاۋىپ - قاتەردى جۇرەكتىلىكپەن ارقالاي ءبىلۋ كەرەك. ”جۇرتتان وزىپ جۇرەكتىلىكپەن جول اشۋ − حاۋىپ - قاتەرلەر مەن سىن - سايىستاردى جەڭىپ شىعىپ، جوعارى ساپالى دامۋدى جۇزەگە اسىرۋدا اسقاقتاتۋدى ەرەكشە قاجەت ەتەتىن قاسيەت. ۇلكەن ىندەت الدىمىزدى كەس - كەستەپ ءار سالا، ءار كاسىپ قيىن جاعدايدا قالدى، دەسەدە، داعدارىس ىشىندە وراي دا بار، تەك جاڭالىق اشقاندار عانا جەڭىپ شىعادى. كاسىپكەرلەر جاڭالىق اشا دامۋداعى ىزدەنىس جاساۋشىلاردان، ۇيىمداستىرۋشىلاردان، جەتەكتەۋشىلەردەن بولۋى، وندىرىستە ۇيىمداستىرۋ جاعىنان جاڭالىق اشۋدى، تەحنيكا جاعىنان جاڭالىق اشۋدى، بازار جاعىنان جاڭالىق اشۋدى جۇرەكتىلىكپەن ىلگەرىلەتىپ، تەحنيكالىق زەرتتەۋ - اشۋعا جانە ادام كۇشى كاپيتالىنا ۇسىنىلىم قوسۋعا ءمان بەرىپ، قىزمەتكەرلەردىڭ جاسامپازدىق قابىلەتىن ءونىمدى جۇمىلدىرىپ، كاسىپورىندى قۋاتتى جاڭالىق اشۋ تۇلعاسى ەتىپ قالىپتاستىرۋعا قۇلشىنىپ، قىسىلتاياڭ جاعداي بارىسىندا قايتا تۇلەپ قاناتتانۋ، لاۋلاعان ورتتە قايتا سومدالۋ كەرەك.
ءۇشىنشى، كوپشىلىكتىڭ ادالدىقتى ساقتاۋىن، زاڭعا بويسۇنۋىن ءۇمىت ەتەمىن. ”شىنشىلدىق − تابيعي قاعيدا، شىندىققا تالپىنۋ − ادام بولۋدىڭ ءمورالدىق قاعيداسى“، سەنىمسىز ادام تابان تىرەپ تۇرا المايدى. كاسىپورىن مەن كاسىپكەرلەر ءتىپتى دە وسىلاي. سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعى − سەنىم شارۋاشىلىعى، زاڭمەن جونگە سالىناتىن شارۋاشىلىق. كاسىپكەرلەردىڭ ءار جاقپەن قارىم - قاتىناس جاساپ، ادام، قازىنا، زات سياقتى ءتۇرلى بايلىقتاردى جۇمىلدىرۋدا ادالدىعى بولماسا العا باسۋى قيىنعا سوعادى. ءتۇرلى سەبەپتەردەن كەيبىر كاسىپورىنداردىڭ تيجارات قيمىلدارىندا ادالدىقپەن ساناسپايتىن، ءتىپتى، ەرەجەنى، زاڭدى بۇزاتىن ءبىرتالاي قۇبىلىستار ءالى ورىن تەبۋدە. زاڭمەن جونگە سالۋ تانىمى، كەلىسىم - شارت رۋحى، ۋادەدە تۇرۋ كوزقاراسى − وسى زامانعى ەكونوميكالىق قيمىلداردىڭ ماڭىزدى تانىمدىق ولشەمى ءارى سەنىم شارۋاشىلىعىنىڭ، زاڭمەن جونگە سالىناتىن شارۋاشىلىقتىڭ ماڭىزدى تالابى. كاسىپكەرلەر ادالدىقتى ساقتاۋدىڭ، زاڭعا بويسۇنۋدىڭ ونەگەسى بولىپ، بۇكىل قوعامنىڭ ءمورال ساپاسى مەن وركەنيەت دەڭگەيىن جوعارىلاتۋعا باستاماشى بولۋى كەرەك.
ءتورتىنشى، كوپشىلىكتىڭ قوعامدىق جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋىن ءۇمىت ەتەمىن. مەن كاسىپورىندا ەكونوميكالىق جاۋاپكەرشىلىك تە، زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىك تە، سونىمەن بىرگە قوعامدىق جاۋاپكەرشىلىك تە، ءمورالدىق جاۋاپكەرشىلىك تە بولادى دەگەن ەدىم. ءارقانداي كاسىپورىن قوعامدا ءومىر سۇرگەن ەكەن، بارلىعى قوعامنىڭ كاسىپورىندارى بولىپ تابىلادى. قوعام − كاسىپكەرلەردىڭ تالانتىن كورسەتەتىن ساحناسى. قوعامعا شىن نيەتپەن قارىمجى قايتارىپ، قوعامدىق جاۋاپكەرشىلىگىن شىنايى اتقارعان كاسىپكەرلەر عانا قوعامنىڭ شىنايى مويىنداۋىنا يە بولادى، مىنە وسىنداي كاسىپكەرلەر ءداۋىر تالابىنا ۇيلەسەتىن كاسىپكەرلەر سانالادى. وسى جىلداردا ءار ءتۇرلى الەۋمەتتىك يگىلىك ىستەرىنە ات سالىسقان كاسىپكەرلەر بارعان سايىن كوبەيىپ كەلەدى. جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتىنەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ كۇرەسىندە قالىڭ كاسىپكەرلەر بەلسەندى تۇردە زاتتاي، اقشالاي جىلۋ اتاپ، ەرىكتى قىزمەت وتەۋمەن قامداپ، ماڭىزدى ۇلەس قوستى، بۇل تولىق تۇراقتاندىرۋعا تاتيدى. كەزەكتە جۇمىستاندىرۋدىڭ قىسىمى ارتىپ، ءبىر ءبولىم ەڭبەكشىلەر جۇمىسسىزدىق قاتەرىنە ءدوپ كەلۋدە. قىزمەتكەرلەرىنە قامقورلىق جاساۋ − كاسىپكەرلەردىڭ قوعامدىق جاۋاپكەرشىلىگىن اتقارۋىنىڭ ماڭىزدى ءبىر جاعى، جۇمىس ورىندارىن ورنىقتىرۋعا قۇلشىنىپ، قىزمەتكەرلەردىڭ دەنساۋلىعىنا كوڭىل ءبولىپ، قىزمەتكەرلەرمەن قول ۇستاسا وتىرىپ قيىن وتكەلدەن بىرگە ءوتۋ كەرەك.
بەسىنشى، كوپشىلىكتىڭ حالىقارالىق كوز ايانى كەڭەيتۋىن ءۇمىت ەتەمىن. كوز ايا قانشالىق كەڭ بولسا، كوڭىل كوكىرەگى دە سونشالىق كەڭ بولادى. رەفورما جاساعان، ەسىك اشقاننان بەرى، ەلىمىز كاسىپكەرلەرى حالىقارالىق بازاردا شىنىعىپ، ءوسىپ - جەتىلدى، ولاردىڭ حالىقارا جانە ەل ءىشى سىندى ەكى بازاردان، ەكى ءتۇرلى بايلىقتان پايدالانۋ قابىلەتتەرى ۇزدىكسىز ءوستى. وتكەن 10 جىلدا ەلىمىز كاسىپورىندارىنىڭ سىرتقا شىعۋ اياق الىسى ايتارلىقتاي جەدەلدەپ، حالىقارالىق بازاردى اشۋعا اناعۇرلىم اۋقىمدى، اناعۇرلىم تەرەڭ دەڭگەيدە ارالاسىپ، اناعۇرلىم كوپ الەمدىك دەڭگەيدەگى كاسىپورىنداردى بارلىققا كەلتىردى. جاقىنعى بىرنەشە جىلدا ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋى كەرى اعىسقا ۇشىراپ، ەكونوميكالىق - ساۋدالىق قاجالىستار كۇشەيدى. كەيبىر كاسىپورىندار فاكتوردىڭ وزىندىك قۇنى مەن ساۋدا ورتاسى سياقتى جاقتاردى ويلاستىرۋ نەگىزىندە، كاسىپ سالاسىنىڭ ورنالاسۋىن جانە دۇنيە جۇزىندەگى بايلىقتى جايعاستىرۋىن رەتتەدى. بۇل قالىپتى وندىرىستىك - تيجاراتتىق رەتتەۋ. سونىمەن قاتار، ءبىز مىنانى كورە بىلۋگە ءتيىسپىز: جۇڭگو − دۇنيە جۇزىندە كومەسكى كۇشى ەڭ ۇلكەن ءىرى بازار، ەڭ تولىق كاسىپ سالاسىندىق سايكەستى شارتقا يە. كاسىپكەرلەر جۇڭگونى تياناق ەتىپ، دۇنيە جۇزىنە كوز جىبەرىپ، حالىقارالىق بازاردىڭ بەتالىسى مەن سۇرانىس ەرەكشەلىكتەرىن يگەرۋ قابىلەتىن جوعارىلاتىپ، حالىقارالىق ەرەجەلەردى يگەرۋ قابىلەتىن جوعارىلاتىپ، حالىقارالىق بازاردى اشۋ قابىلەتىن جوعارىلاتىپ، حالىقارالىق بازارداعى حاۋىپ - قاتەرلەردەن ساقتانۋ قابىلەتىن جوعارىلاتىپ، كاسىپورىندى اناعۇرلىم جوعارى دەڭگەيدە سىرتقا ەسىك اشۋ بارىسىندا اناعۇرلىم جاقسى دامۋدى جۇزەگە اسىرۋعا جەتەكتەپ، ەل ءىشى مەن حالىقارا سىندى قوس اينالىمدى جەبەۋ كەرەك.
3. كۇشتى شوعىرلاندىرىپ ءوز ءىسىن جاقسى ىستەۋ
مەن بيىل مەملەكەتتىك ”ەكى ماجىلىستە“، بولاشاققا بەت العاندا، ءبىز ەل ىشىندەگى ۇلكەن اينالىمدى نەگىزگى تۇلعا ەتەتىن، ەل ءىشى مەن حالىقارا سىندى قوس اينالىم ءبىرىن - ءبىرى جەبەيتىن جاڭا دامۋ اۋقىمىن بىرتىندەپ قالىپتاستىرۋىمىز كەرەك دەگەن ەدىم. مۇندا، باستىسى، مىنالار ويلاستىرىلدى: قازىر دۇنيە ءجۇزى 100 جىلدا بولماعان ۇلكەن وزگەرىستى باستان كەشىرۋدە، جاڭا كەزەكتى عىلىم - تەحنيكا توڭكەرىسى مەن كاسىپ سالاسىنىڭ وزگەرىسى قارقىندى دامۋدا. بۇرىن ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋى ىشكەرىلەي دامىعان سىرتقى ورتادا بازار مەن بايلىقتىڭ ”ەكەۋىنىڭ دە سىرتتا بولۋى“ ەلىمىزدىڭ جەدەل دامۋىندا ماڭىزدى رول اتقاردى. قورعامپازدىق باس كوتەرگەن، دۇنيە ەكونوميكاسى تۇرالاعان، جاھاندىق بازار تارايعان كەزەكتەگى سىرتقى ورتادا، ءبىز، ءسوز جوق، ەل ىشىندەگى ايرىقشا كەڭ كولەمدى بازار باسىمدىعىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، ەل ءىشى ەكونوميكاسىن گۇلدەندىرۋ، ەل ىشىندەگى ۇلكەن اينالىمدى ىركىلىسسىزدەندىرۋ ارقىلى ەلىمىز ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا قوزعاۋشى كۇش ۇستەپ، دۇنيە ەكونوميكاسىن سەرپىلۋگە باستاۋىمىز كەرەك. كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ، قامداۋ تىزبەگىنىڭ وسىزاماندانۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتىپ، عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋدى زور كۇشپەن العا جىلجىتىپ، شەشۋشى، وزەكتى تەحنيكالاردان قامال الۋدى جەدەلدەتىپ، بولاشاق دامۋدىڭ جاڭا باسىمدىعىن قالىپتاستىرۋىمىز كەرەك.
مەن جۇڭگونىڭ اشقان ەسىگى جابىلمايدى، بارعان سايىن ايقارا اشىلادى دەپ كوپ مارتە باسا دارىپتەدىم. ەل ىشىندەگى ۇلكەن اينالىمدى نەگىزگى تۇلعا ەتۋ استە ەسىكتى جاۋىپ الىپ جابىق كۇيدە جۇمىس جۇرگىزۋ دەگەندىك ەمەس، قايتا ىشكى سۇرانىستىڭ كومەسكى كۇشىن ساۋلەلەندىرۋ ارقىلى ەل ءىشى بازارى مەن حالىقارالىق بازاردىڭ اناعۇرلىم ويداعىداي تۇتاسۋىن، حالىقارا جانە ەل ءىشى سىندى ەكى بازاردان، ەكى بايلىقتان اناعۇرلىم ويداعىداي پايدالانىپ، اناعۇرلىم پارمەندى باياندى دامۋدى جۇزەگە اسىرۋىمىز كەرەك. ۇزاق بولاشاقتان قاراعاندا، ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋى ءالى دە تاريح اعىنى بولىپ تابىلادى، ءار ەل جۇمىس ءبولىسى بويىنشا سەلبەسۋ، ءبىر - بىرىنە پايدا جەتكىزىپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ − ۇزاق ۋاقىتتىق بەتالىس. ءبىز تاريحتىڭ دۇرىس جاعىندا تۇرىپ، تاباندىلىقپەن رەفورمانى تەرەڭدەتىپ، ەسىك اشۋدى كەڭەيتىپ، عىلىم - تەحنيكا سالاسىنداعى اشىق سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، اشىق دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋىمىز، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋىمىز كەرەك.
كەلەر جىلدان باستاپ، ەلىمىز ”14 - بەسجىلدىق“ كەزەڭىنە وتەدى، بۇل جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتۋ نەگىزىندە سوتسياليستىك وسىزاماندانعان مەملەكەتتى جالپى بەتتىك قۇرىپ شىعۋ جاڭا ساپارىن باستاۋدىڭ العاشقى بەسجىلدىعى، ونىڭ ماڭىزى توتەنشە زور. پارتيا ورتالىق كوميتەتى ”14 - بەسجىلدىق“ جوبانى جاساۋعا ايرىقشا ءمان بەرىپ وتىر، قاتىستى دايىندىق قىزمەتتەر جۇرگىزىلۋ ۇستىندە. بۇگىن كوپشىلىك ”14 - بەسجىلدىق“ جوبانى جاساۋ جونىندە كوپتەگەن قۇندى پىكىرلەر مەن ۇسىنىستار ورتاعا قويدى، قاتىستى جاقتاردىڭ مۇقيات زەرتتەپ، قابىلداۋىن سۇرايمىن. بىرگە قۇلشىنۋ ارقىلى قالىڭ كاسىپورىندار مەن جەكە ساۋدا - ونەركاسىپشىلەردىڭ، ءسوز جوق، ەلىمىزدىڭ سوتسياليستىك وسىزامانداندىرۋ ۇردىسىندە اناعۇرلىم زور رول ساۋلەلەندىرىپ، اناعۇرلىم زور دامۋدى جۇزەگە اسىراتىندىعىنا سەنەمىن.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 7 - ايدىڭ 21 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
