- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
شينجياڭنىڭ سىرتقا ەسىك اشۋ اياق الىسىن تەزدەتىپ، جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىنىڭ وزەكتى ءوڭىرىن كۇش سالا قۇرايىق
جاڭ چۇنشيان
2014.06.30 13:34 كەلۋ قاينارى : ءتاڭىرتاۋ تورابى
بۇگىن ءبىز ازيا - ەۆروپا قۇرلىعىنىڭ جاعراپيالىق سەنترى ۇرىمجىدە باس قوسىپ، جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋى جونىندەگى حالىقارالىق زەرتتەۋ تالقى جيىنىنا قاتىناسىپ وتىرمىز. مەن شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونى جانە شينجياڭداعى ءار ۇلت حالقى اتىنان، ەل ءىشى - سىرتىنان كەلگەن سيلى قوناقتاردى، مامان - وقىمىستىلاردى قىزۋ قارسى الامىن.
بىلتىر قىركۇيەكتە ءتوراعا شي جينپيڭ ورتا ازياداعى 4 ەلدە ساپاردا بولعاندا، جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىن بىرگە قۇرۋ سىندى ستراتەگيالىق ويدى تۇڭعىش رەت العا قويدى. وسى ستراتەگيالىق وي ىنتىماقتاسۋ، ءوزارا سەنۋ، تەڭ تۇرعىدا ءوزارا پايدا جەتكىزۋ، باۋىرمال بولۋ، ءبىر - بىرىنەن عيبىرات الۋ، سەلبەسىپ تەڭ ۇتۋدى وزەك ەتكەن بايىرعى جىبەك جولى رۋحىنا مۇراگەرلىك ەتتى ءارى بۇل بەيبىتشىلىككە تالپىنۋ، دامۋعا ۇمتىلۋ، سەلبەستىكتى جەبەۋ، بىرگە ۇتۋعا ۇمتىلۋداي ءداۋىر اعىمىنا ساي كەلەدى. جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋى ازيا مەن ەۆروپاداعى 18 مەملەكەتتەن ەندەي ءوتىپ، 40 مەملەكەتتى، شامامەن 3 ميلليارد ادامدى قامتىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ ەكونوميكالىق، ساياسي كارتاسىندا كەلەلى ءمان الادى. «جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋى − بىرگە قۇرىپ، ورتاق يگىلىكتەنۋدىڭ جانە تەڭ ۇتىپ، بىرگە گۇلدەنۋدىڭ جاڭا ورايى» تاقىرىبىنداعى وسى جولعى زەرتتەۋ - تالقى جيىننىڭ جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىنىڭ بويىنداعى مەملەكەتتەر مەن رايونداردىڭ قارىم - قاتىناستى، سەلبەستىكتى، بارىس - كەلىستى كۇشەيتۋىن جەبەۋدە ماڭىزدى رول اتقاراتىندىعىندا داۋ جوق.
جۇڭگونىڭ باتىسقا ەسىك اشۋداعى قامالى بولعان شينجياڭنىڭ «جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىندە» اسا ماڭىزدى ورنى جانە رولى بار.
− شينجياڭ − ازيا - ەۆروپا قۇرلىعىنىڭ وزەكتى ءوڭىرى. شينجياڭ ازيا - ەۆروپا قۇرلىعىنىڭ ورتالىعىنا ورنالاسقان، ەل ءىشى، حالىقارا سىندى ءبىر ميلليارد 300 ميلليون ادامدىق ءىرى بازاردى تىكە تۇتاستىرادى. شينجياڭنىڭ جالپى جەر اۋدانى ءبىر ميلليون660مىڭ شارشى كيلومەتر، جۇڭگونىڭ قۇرلىق جالپى جەر اۋدانىنىڭ شامامەن التىدان ءبىرىن ۇستايدى، توڭىرەگىندە 8 مەملەكەتپەن شەكارالاسادى، شەكارا جەلىسىنىڭ جالپى ۇزىندىعى 5700 كيلومەتردىڭ ۇستىندە، جۇڭگوداعى جەر اۋدانى ەڭ ۇلكەن، قۇرلىقتاعى شەكارا جەلىسى ەڭ ۇزىن، كورشىلەس ەلدەرى ەڭ كوپ ولكە. شينجياڭدا مەملەكەتتىڭ 1 - تۇردەگى شەكارا وتكەلىنەن 17سى بار. بۇگىندە شەكارا بويلاي، قاتىناس نەگىزگى جەلىسىن بويلاي حالىقاراعا، ەل ىشىنە قاراي جاپپاي ەسىك اشۋ جاعدايى العاشقى قادامدا قالىپتاسىپ وتىر.
− شينجياڭ − 4 ۇلكەن وركەنيەتتىڭ توعىسقان جەرى. شينجياڭ شىعىس پەن باتىستىڭ كوپ نەگىزدى مادەنيەتىنىڭ توعىسقان ءتۇيىنى. ەجەلگى جۇڭگو وركەنيەتى، ءۇندى وركەنيەتى، پارىس وركەنيەتى، گرەك وركەنيەتى وسى ارادا توعىسقان، ول ادامزات «مادەنيەتىنىڭ كوپ تۇرلىلىگى» ساقتالعان جانە كورسەتىلگەن مۇراجاي سانالادى. شينجياڭ كوپ ۇلت قونىستانعان رايون، 47 ۇلت قۇرامى بار، بۇرىننان 13 ۇلت جاساپ كەلەدى، جالپى حالىق سانى 22 ميلليوننىڭ ۇستىندە، از ۇلتتاردىڭ سانى %60تى ۇستايدى، توڭىرەكتەگى مەملەكەتتەرمەن ءتىلى ءبىر، عۇرىپ - ادەتى جاقىن، ءداستۇرلى دوستىعىنىڭ تامىرى تەرەڭدە جاتىر، كەڭ كولەمدى مادەني ورتاقتىق بار.
− شينجياڭ − كەن بايلىعى مول رايون. شينجياڭ كەن بايلىعىنىڭ ءتۇرى كوپ، قورى مول، مۇناي بۇكىل ەلدىڭ قۇرلىقتاعى بايلىق مولشەرىنىڭ %30ىن ۇستايدى، تابيعي گاز بۇكىل ەلدىڭ قۇرلىقتاعى بايلىق مولشەرىنىڭ %34ىن، كومىردىڭ مەجەدەگى بايلىق مولشەرى بۇكىل ەلدىڭ %40ىن ۇستايدى، جەل ەنەرگياسىنىڭ، كۇن ەنەرگياسىنىڭ پايدالانۋعا بولاتىن مولشەرى بۇكىل ەلدىڭ الدىڭعى قاتارىندا تۇرادى. جۇڭگونىڭ ماڭىزدى ەنەرگيا بازاسى. شينجياڭ − بايىرعى جىبەك جولىنداعى ماڭىزدى وتكەل، كوركەمدىككە، دەگدارلىققا باي ولكە. ساياحات بايلىعىنىڭ وزگەشەلىگى بار، كەز كەلگەن جەردىڭ بارىندە تاريحي قاتپارى قالىڭ تاڭعاجايىپ حيكىمەتتەر مەن جاراتىلىستىق كورىنىستەر بار. شينجياڭدا سۋ، جەر، كۇن نۇرى، جىلۋ بايلىعى مول، ول − جۇڭگونىڭ اتاقتى «جەمىس - جيدەك مەكەنى»، ەڭ ۇلكەن ماقتا بازاسى جانە ماڭىزدى تابيعي جايلىمى.
− شينجياڭ دامۋدىڭ التىن داۋىرىندە تۇر. سوڭعى جىلدارى مەملەكەتتىڭ كۇش سالا قولداۋىندا، شينجياڭدا جالپى جاعدايعا جانە ۇزاق بولاشاقتىق دامۋعا ساياتىن نەگىزدىك قۇرىلعى مەن نەگىزگى كاسىپ نىساندارىنان ءبىر توبى سالىنىپ، ەكونوميكا ەڭ تەز دامىعان مەزگىلگە قادام تاستادى. 2013 - جىلى شينجياڭنىڭ ءوندىرىس جالپى قۇنى %11.1 (ادام باسىنا ورتا ەسەپپەن 6174 دوللار)، الەۋمەتتىك قازىنانىڭ مەجە ەسەپ كىرىسى%24.2، تۇتاس قوعامداعى تۇراقتى مۇلىككە قوسىلعان قارجى%30.2 ارتتى؛ قالا - قالاشىق تۇرعىندارىنىڭ ادام باسىندىق ورتاشا اقشالاي كىرىسى %10.9، اۋىل - قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ادام باسىندىق ورتاشا ناق كىرىسى %14.1 ارتتى؛ ەلەكتر مولشەرى %38.2، قارىز اقشا قالدىق سوماسى %24.2، ساياحات جالپى كىرىسى %16.9ارتتى. جىل اياعىندا لانجوۋ - شينجياڭ تەمىر جولىنىڭ ەكىنشى قوس جەلىسىندە پويەز قاتىنايدى، جوعارى جىلدامدىقتى تەمىر جول شينجياڭعا كەلىپ، شينجياڭعا كەلەتىن، شينجياڭنان شىعاتىن پويەزدىڭ كوزەۋلى جەرگە جەتۋ ۋاقىتى قىسقارىپ، جولاۋشى، زات تاسىمالى قابىلەتى ەسەلەپ ارتىپ، شينجياڭنىڭ ەكونوميكالىق دامۋى جاڭا ورايعا ءدوپ كەلەدى.
حانىمدار، مىرزالار!
مامىردىڭ اياعىندا ج ك پ ورتالىق كوميتەتى شينجياڭ قىزمەتى جونىندەگى 2 - رەتكى اڭگىمە ءماجىلىستى اشىپ، شينجياڭدى زاڭمەن جونگە سالۋعا، ىنتىماقتاسا وتىرىپ شينجياڭنىڭ ورنىقتىلىعىن ساقتاۋعا، شينجياڭدى ۇزاق ۋاقىت گۇلدەندىرۋگە تاباندى بولىپ، ىنتىماقتى، جاراسىمدى، كوركەيىپ - گۇلدەنگەن، باي، وركەنيەتتى، العا باسقان، تىنىش تىرشىلىك ەتەتىن سوتسياليستىك شينجياڭ قۇرىپ شىعۋعا قۇلشىنۋدى العا قويدى. ءبىر اپتانىڭ الدىندا شينجياڭ ورتالىقتىڭ شينجياڭ قىزمەتى جونىندەگى 2 - رەتكى اڭگىمە ءماجىلىسىنىڭ رۋحىن دايەكتى تياناقتاندىرۋ جونىندە جان - جاقتى ورنالاستىرۋ جاسادى. ورتالىق شينجياڭنىڭ سىرتقا ەسىك اشۋ قادامىن تەزدەتىپ، جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىنىڭ وزەكتى ءوڭىرىن كۇش سالا قۇرىپ شىعۋدى ەرەكشە العا قويدى. بۇل شينجياڭ ءۇشىن ماڭىزدى تاريحي وراي. ءبىز وڭىرلىك، گۋمانيتارلىق باسىمدىلىق ارقىلى، شار تاراپقان ەسىك اشۋ سەرپىنىن كۇشەيتىپ، جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىن قۇرۋدىڭ نەگىزگى قوسىنى جانە باستاۋشىسى بولۋعا ۇمتىلۋىمىز كەرەك.
ءبىرىنشى، وڭىرلىك قاتىناس تورابى ورتالىعىن قۇرۋ. ءوزارا بىرلەسىپ، ءوزارا جالعاسۋدى بەلسەنە ىلگەرىلەتىپ، سولتۇستىك، ورتا، وڭتۇستىك − ءۇش ءىرى وتكەلدى كەمەلدەندىرىپ، جۇڭگونى ورتا ازيامەن، باتىس ازيامەن، وڭتۇستىك ازيامەن، سونداي - اق ەۆروپامەن، افريكامەن جالعايتىن امبەباپ قاتىناس - تاسىمال جۇيەسىن قۇرۋ.
ەكىنشى، وڭىرلىك ساۋدا، زات اينالىمى ورتالىعىن قۇرۋ. ساۋدا، زات اينالىمى نەگىزدىك قۇرىلعى قۇرىلىستارىن جانە ينفورماتسيالاندىرۋداعى ءوزارا بىرلەسۋدى، ءوزارا جالعاسۋدى تەز ىلگەرىلەتىپ، امبەباپ قاتىناس - تاسىمال جاعىنداعى باسىمدىلىققا سۇيەنە وتىرىپ، حالىقارانى، ەل ءىشىن تۇتاستىراتىن وسى زامانعى ساۋدا، زات اينالىمى تورى جۇيەسىن قۇرۋ.
ءۇشىنشى، وڭىرلىك فينانس ورتالىعىن قۇرۋ. كەمەلدى فينانستىق قىزمەت جۇيەسىن تەزىرەك قۇرىپ، كەمەلدەندىرىپ، فينانستا جاڭالىق اشۋدى ىلگەرىلەتۋ كەرەك. كوپ جىكتى فينانس بازارىن قۇرىپ، جان - جاقتى، كوپ نەگىزدى فينانستىق قىزمەت كورسەتىپ، ساۋداعا قارجى قوسۋدىڭ قولايلاسۋىنا كۇشتى فينانستىق قولداۋ كورسەتۋ كەرەك.
ءتورتىنشى، وڭىرلىك مادەنيەت، عىلىم - تەحنيكا، وقۋ - اعارتۋ ورتالىعىن قۇرۋ. شينجياڭنىڭ كوپ نەگىزدى مادەنيەت باسىمدىلىعىن تولىق ساۋلەلەندىرىپ، عىلىم - تەحنيكا، وقۋ - اعارتۋ، مادەنيەت، ساياحات سياقتى سالالاردى ءتۇيىن ەتىپ، شينجياڭنىڭ جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىنىڭ بويىنداعى ەلدەرمەن بارىس - كەلىسىن، سەلبەستىگىن جاپپاي ىلگەرىلەتۋ كەرەك.
بەسىنشى، وڭىرلىك ەمدەۋ قىزمەتى ورتالىعىن قۇرۋ. شينجياڭنىڭ وڭىرلىك باسىمدىلىعىنان جانە باسىمدىلىققا يە ەمدەۋ - دەنساۋلىق ساقتاۋ بايلىعىنان تولىق پايدالانىپ، توڭىرەكتەگى ەلدەرمەن مەديتسينا سالاسىنداعى كەڭ كولەمدى بارىس - كەلىس پەن سەلبەستىكتى كۇشەيتۋ كەرەك. سەلبەستىك مەحانيزمىن ورناتىپ، قىزمەت كورسەتۋ سالاسىن كەڭەيتىپ، اقاۋسىز قىزمەت كورسەتۋ كاسىبىن بەلسەنە دامىتىپ، ساياحاتتىق ەمدەۋدى ىلگەرىلەتۋ كەرەك.
التىنشى، مەملەكەتتىڭ ەنەرگيا بايلىعى جاعىندا «ءۇش بازار، ءبىر وتكەل» قۇرۋ. شينجياڭنىڭ ەنەرگيا بايلىعى جاعىنداعى باسىمدىلىعىن ارقاۋ ەتىپ، مەملەكەتتىڭ ءىرى مۇناي، تابيعي گاز ءوندىرۋ، مانەرلەۋ، ساقتاۋ بازاسىن، ءىرى كومىر، كومىر ەلەكتر، كومىر حيميا ونەركاسىبى بازاسىن، ءىرى جەل ەلەكتر بازاسىن جانە مەملەكەتتىڭ ەنەرگيا بايلىعىنىڭ قۇرلىقتاعى ءىرى وتكەلىن جەدەل قۇرىپ شىعۋ كەرەك. كاسىپ سالالارىن بەلسەنە قابىلداپ، باتىسقا باعىتتالعان ەكسپورت، جاساۋ بازاسىن جەدەل قۇرۋ كەرەك.
حانىمدار، مىرزالار!
شينجياڭدا ۇيعۇرلاردىڭ «كەرۋەن كوركى تۇيە، ءبىلىمدىنىڭ كوركى اقىل» دەگەن ماقالى بار. بۇل جولعى − زەرتتەۋ - تالقى جيىنىنا ءار ەلدەن كەلىپ قاتىناسىپ وتىرعان مامان - وقىمىستىلاردىڭ بارلىعى اسا بىلىكتى ماماندار. كوپشىلىكتىڭ ساياساتتىق قارىم - قاتىناس، جول تۇتاستىعى، ساۋدا ىركىلىسسىزدىگى، اقشا اينالىمى، تىلەكتەر تۇتاستىعى توڭىرەگىندە، ەكى جاقتى، كوپ جاقتى ەكونوميكا - ساۋدا سەلبەستىگىن، عىلىم - تەحنيكا سەلبەستىگىن، گۋمانيتارلىق سەلبەستىكتى كۇشەيتىپ، سەلبەستىك مەحانيزمى مەن تەكشەسىن قۇرۋ جونىندە ىشكەرىلەي زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىن بىرگە قۇرىپ، تەڭ ورتاق يگىلىكتەنۋگە، تەڭ ۇتىپ، بىرگە گۇلدەنۋگە اقىل - پاراساتىن ارناۋىن ءۇمىت ەتەمىن.
مىڭ جىلدىق جىبەك جولىندا ءبىزدىڭ تاريحي دوستىعىمىز جاتىر؛ اسقاق ارىندى جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىنە ءبىزدىڭ ورتاق مۇراتىمىز بەن ارمانىمىز جۇكتەلگەن. ءار ەل ۇكىمەتتەرىنىڭ، حالىقتارىنىڭ جانە وسى وتىرعان سىزدەردىڭ بىرگە قۇلشىنۋلارىڭىزدىڭ ارقاسىندا، جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىنىڭ بويىنداعى ءار ەلدىڭ سەلبەسە العا باساتىندىعىندا، جولدىڭ، ءسوز جوق، داڭعىلدانا تۇسەتىندىگىنە سەنەمىن.
تالقى جيىننىڭ ءساتتى اشىلۋىن تىلەيمىن! «شينجياڭ گازەتى»
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
