اقپاراتتىق تالداۋ: ۇلى بريتانيانىڭ «توپتىق يممۋنيتەتى» عىلىميلىق پا؟ جوق الدە امالسىزدىق پا؟
2020.03.17 14:57 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 3 – ايدىڭ 15 – كۇنى لوندوننان بەرگەن حابارى، اقپاراتتىق تالداۋ: ۇلى بريتانيانىڭ «توپتىق يممۋنيتەتى» عىلىميلىق پا؟ جوق الدە امالسىزدىق پا؟
شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى جاڭ جي - ۋي، ليۋ شى ـ لەي
جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتىنىڭ ۇزدىكسىز اسقىنۋىنا بايلانىستى، ۇلى بريتانيانىڭ جوعارى ورلەۋدى كەشەۋىلدەتۋدى ماقسات ەتكەن توتەپ بەرۋ شارالارى ٵرى كۇشپەن تىزگىندەمەيتىن توتەپ بەرۋ شارالارى، سونداي – اق ۇكىمەتتىڭ باس عىلىمي اقىلشىسىنىڭ «توپتىق يممۋنيتەت» جونىندەگى سوزدەرى زور تالاس تۋدىردى.
بۇل، ٴسىرا، ۇلى بريتانيا ۇكىمەتىنىڭ ەڭ جاڭا عىلىمي دالەلدەرگە نەگىزدەلىپ شىعارعان شەشىمى مە؟ الدە دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى مەن ەكونوميكالىق دامۋدىڭ قىسىمىنداعى امالسىزدىقتان بولعان شاراسى ما؟
«ادامنىڭ ويىنا كىرمەگەن» توتەپ بەرۋ شاراسى
ۇلى بريتانيا ۇكىمەتىنىڭ وسىدان بۇرىن جاريالاعان ىندەتكە توتەپ بەرۋ جوباسى مىناداي 4 ساتىنى قامتيدى: تەجەۋ، كەشەۋىلدەتۋ، زەرتتەۋ جانە باسەڭدەتۋ. جەرگىلىكتى جۇعىمدالعان ادام سانىنىڭ جاڭا ورلەۋگە كوتەرىلۋىنە بايلانىستى، ۇلى بريتانيا ۇكىمەتى 3 – ايدىڭ 12 - كۇنى «تەجەۋدەن» «كەشەۋىلدەتۋ» ساتىسىنا وتكەندىگىن جاريالادى.
«كەشەۋىلدەتۋ» ساتىسىندا، ۇكىمەتتىڭ نىساناسى ىندەتتىڭ ىقپالىن مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا تومەندەتۋ، سونداي - اق ىندەتتىڭ اسقىنعان كەزىنىڭ تۋىلاتىن ۋاقىتىن مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا كەيىنگە قالدىرىپ، جۇقپالى تۋماۋ تۋىلاتىن ماۋسىمنان اۋاشالاۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىنىڭ دياگنوز قويۋ جانە ەمدەۋ قىسىمىن تومەندەتۋ بولىپ تابىلادى.
ۇلى بريتانيا ۇكىمەتى ىندەتتىڭ الدىن الۋ جاڭا كەزەڭگە وتكەندىگىن جاريالاۋدان بۇرىن، جەرگىلىكتى كەيبىر اقپارات قۇرالدارى ۇكىمەتتىڭ ءبىر ءبولىم مەملەكەتتەر سياقتى ءتىپتى دە قاتاڭ اۋاشالاۋ شارالارىن جاريالايتىندىعىن مەجەلەدى. ءبىراق، ۇلى بريتانيا ۇكىمەتى «ادامنىڭ ويىنا كىرمەگەن» جوبا جاسادى: اۋرۋ بەلگىسى بايقالا باستاعان ادامداردىڭ مەيلى ىندەت تارالعان رايونعا بارعان - بارماعانىنا قاراماستان، ۇيلەرىندە ٶز ەركىمەن ٶزىن 7 كۇن اۋاشالاۋىن تالاپ ەتتى؛ تەك اۋرۋى اسقىنعان ادامدارعا عانا جەرگىلىكتى اۋرۋحانالارمەن بايلانىس جاساۋدى ۇسىنىس ەتكەن؛ قازىر مەكتەپتەردى ۋاقىتشا جابۋدىڭ قاجەتى جوق، ءىرى قيمىلدارعا جاپپاي تيىم سالۋدىڭ دا قاجەتى جوق، ءبىراق بۇل شارالار جاعدايدىڭ وزگەرىسىنە قاراي كەز كەلگەن ۋاقىتتا ويلاستىرىلىپ وتىرادى.
بۇل جونىندە ۇلى بريتانيا ۇكىمەتىنىڭ باس عىلىمي اقىلشىسى پاتريك ۆارانس بىلاي دەپ ٴتۇسىندىردى: قازىر ەڭ ماڭىزدىسى، ىندەتتىڭ اسقىنۋ جاعدايىن مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا كەيىنگە سوزىپ، ارتۋ قيسىق سىزىعىن ونان ارى باياۋلاتىپ، ەمدەۋ جۇيەسىن اۋىر جۇكتەن ساقتاۋ ٴارى ەڭ سوڭىندا «ٴتىپتى دە كوپ ادامدار اراسىندا وسى اۋرۋعا بەلگىلى دارەجەدە قارسىلىق قۋات تۋدىرۋدى» ٴۇمىت ەتەمىز.
بۇل اسىلىندە، عىلىمي اقىلشى ۇكىمەتتىڭ ءادىسىنىڭ ۇيلەسىمدىلىگىن ءتۇسىندىرۋ ءۇشىن ورتاعا قويعان ۇعىم ەدى، ءبىراق «توپتىق يممۋنيتەت» دەگەن ءسوز ءتىپتى دە زور تالاس - تارتىس تۋدىردى.
ۇلى بريتانيانىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ ءۋازىرى ماسسەۋ حانكوك بۇعان تۇسىندىرمە جاساۋعا ءماجبۇر بولدى. ول 3 – ايدىڭ 15 - كۇنى «جەكسەنبىلىك تەلەگراف گازەتىندە» شولۋ ماقالاسىن جاريالاپ بىلاي دەدى: «ءبىزدىڭ ىندەتتەن ساقتانۋ جوسپارىمىز عالىمداردىڭ كاسىپتىك پىكىرى نەگىزىندە جاسالعان، توپتىق يممۋنيتەت بۇل جوسپاردىڭ ءبىر بولەگى ەمەس، ول ءبىر عىلىمي ۇعىم، ءبىر نىسانا نەمەسە ءبىر تاكتيكا ەمەس».
كەڭەسۋگە ٴتيىستى «توپتىق يممۋنيتەت»
ەندەشە، «توپتىق يممۋنيتەت» نەنى كورسەتەدى؟
لوندون ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە ىستىق بەلدەۋ مەديتسينا ينستيتۋتىنداعى مارتين حيبەرت پروفەسسور بىلاي دەدى: بارعان سايىن كوپ ادام جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتىنەن جۇعىمدالۋدا، ٴتىپتى دە كوپ ادام اۋرۋعا شالدىققاننان كەيىن ساۋىعادى، كوپتەگەن دالەلدەر ولاردىڭ ۆيرۋسقا قارسىلىق قۋات تۋدىراتىندىعىن ايگىلەدى. يممۋنيتەتتىك قۋاتقا يە ادامدار قانشالىق كوپ بولسا، ۆيرۋس سونشالىق وڭاي تارالمايدى. جان سانىنىڭ شامامەن % 70ى جۇعىمدالىپ، ساۋىعاتىن بولسا، اۋرۋدىڭ تۋىلۋ سالىستىرماسى بارىنشا تومەندەيدى، مىنە بۇل اتالمىش «توپتىق يممۋنيتەت».
حيبەرتتىڭ تۇسىندىرمەسىنە قاراعاندا، ۆارانسستون بەرگەن توپتىق يممۋنيتەتتەندىرۋدى جۇزەگە اسىرعان جان سانىنىڭ جۇعىمدالۋ سالىستىرماسى ءتىپتى دە تومەن بولىپ، شامامەن % 60 بولعان.
ليۆەرپوول ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى ماسسەۋ بايلەس بىلاي دەدى: ۆاكسينا قولدانىلماعان جاعدايدا، توپتىق يممۋنيتەتتەندىرۋدى جۇزەگە اسىرۋ بارىسى ادامدى «ەرەكشە الاڭداتادى» ___ ەگەر جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋىنىڭ اۋرۋدان ٴولۋ سالىستىرماسى %1 سىندى ٴبىرشاما تومەن ورەدەگى ساندىق شاما بويىنشا ەسەپتەگەندە، انگليادا %50 ادام عانا جۇعىمدالعان بولسا دا، « قيال جەتپەستەي» ىندەتتەن ٴولۋ مولشەرىن الا كەلەدى.
ۇلى بريتانيا ۆيرۋس زەرتتەۋ قۇرىلىمى پەربرايت زەرتتەۋ ورنىنداعى سيمون گەبينس دوكتور بىلاي دەدى: توپتىق يممۋنيتەت ۆيرۋس جونىنەن العاندا ٴبىر ٴتۇرلى «بىرتىندەپ دامۋ قىسىمى» بولىپ، ولاردى جاڭا وزگەرىسكە ۇزدىكسىز ۇيلەسۋگە ماجبۇرلەيدى، مىسالى، جۇقپالى تۇماۋ ۆيرۋسى ۇنەمى وزگەرىپ، ادامداردىڭ يممۋنيتەتتىك قۋاتى توتەپ بەرە المايتىن جاڭا باكتەريا ٴتۇبىرىن جارىققا شىعارادى، «ال جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋ ىندەتى جونىنەن العاندا، قازىر مۇنداي جاعدايدىڭ تۋىلۋ – تۋىلماۋى جونىندە ٴالى تولىق ينفورماتسيا جوق.»
يمپەريالىق جاراتىلىستىق عىلىمدار ينستيتۋتىنىڭ تاجىريبە - مەديتسينا پروفەسسورى پەتەر وپەنشاۋ بىلاي دەدى: عىلىم سالاسىنداعىلاردىڭ قازىر جاڭا تيپتى ايدارشا ۆيرۋس وكپە قابىنۋىنا بولعان تانىمى ٴالى تولىق بولماعاندىقتان، ونىڭ ىقپالى ٴالى بەلگىسىز بولىپ وتىر، ونى ىشكەرىلەي زەرتتەۋ ارقىلى ايقىنداۋعا تۋرا كەلەدى.
جالعاستى ورشىگەن تالاس- تارتىس
كەزەكتە ۇلى بريتانيا ۇكىمەتىنىڭ «ىندەتكە قارسى تۇرۋ» شاراسىنان تۋىلعان تالاس - تارتىس ءالى دە جالعاسۋدا. 3 – ايدىڭ 15 – كۇنىنە دەيىن ۇلى بريتانيادا مەكتەپ، عىلىمي زەرتتەۋ قۇرىلىمدارىنان 400دەن استام وقىمىستى اشىق حاتقا قول قويدى. حاتتا بىلاي دەلىنگەن: «توپتىق يممۋنيتەت» جونىندە وسى كەزەڭدە تالعام جاساۋعا بولمايدى، ويتكەنى بۇل كەرىسىنشە ۇلى بريتانيانىڭ الەۋمەتتىك دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىن اناعۇرلىم زور قىسىمعا ۇشىراتىپ، ٴتىپتى دە كوپ ادامنىڭ ومىرىنە حاۋىپ توندىرەدى.
ۇلى بريتانيا پارلامەنتىنىڭ تالاپ قويۋ توراپ بەكەتىنىڭ ساناق مالىمەتىندە كورسەتىلۋىنشە، جەرگىلىكتى ۋاقىت 3 – ايدىڭ 14 - كۇنى تۇستەن بۇرىن، 100 مىڭنان استام ادام ٴوتىنىش قاعازىنا قول قويىپ، ۇلى بريتانيا ۇكىمەتىن ٴتىپتى دە بەلسەندى ٴتاسىل قولدانىپ، ىندەتتىڭ تارالۋىن توسۋعا ۇندەگەن. ۇلى بريتانيانىڭ قاتىستى بەلگىلەمەلەرى بويىنشا، تالاپ قويۋشى ادام سانى 100 مىڭنان اسسا، پارلامەنت قاتىستى تاقىرىپتار جونىندە ايتىس جۇرگىزۋدى ويلاستىرۋى كەرەك.
«قانداۋىر. تىنىس شيپاگەرلىگى» اتتى مەرزىمدىك باسىلىمنىڭ 3 – ايدىڭ 13 – كۇنى جاريالانعان ماقالاسىندا بىلاي دەلىنگەن: ۇلى بريتانيانىڭ ىندەت جاعدايىن كەشەۋىلدەتۋ تاكتيكاسىن اتقارۋ جونىندەگى شەشىمى عىلىمدى نەگىز ەتۋى، سونداي - اق قوعامدىق قارىم - قاتىناس اقپارات قۇرالدارىن قامتىعان كوپ ءتۇرلى ينفورماتسيا تاراتۋ تەكشەسى ارقىلى قاۋىمعا قاتىستى شەشىمدەردىڭ استارىنداعى نەگىزدەردى ايقىن ءتۇسىندىرىپ، سول ارقىلى جالعان ينفورماتسيالاردىڭ تارالۋىنان، الەۋمەتتىك ۇرەيلەنۋدىڭ اسقىنۋىنان ساقتانۋ كەرەك.
كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : مانەپ ەربول ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
سۋرەتتى حابار
لەبىز جازۋ
