بەتتى ساقتاۋ | باس بەت ەتۋ | حات ساندىعى | حابارلاسىڭىز | ءبىز تۋرالى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى

الدىڭعى جارتى جىلدا شينجياڭنىڭ اۋىل شارۋاشىلىق وندىرىسىندە جارقىن تۇيىندەر ءجيى جارىققا شىقتى

 انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ليۋ ي

2023.08.03 16:31     كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى

  بيىل الدىڭعى جارتى جىلدا شينجياڭنىڭ جەر - جەرى ەگىس ۋاقىتىن زايا جىبەرمەي، اۋىل شارۋاشىلىق وندىرىسىندەگى ءتۇرلى قىزمەتتەردى ويداعىداي ىستەپ، بۇكىل ەل بويىنشا ساپالى ەگىن، مال شارۋاشىلىق ونىمدەرىمەن ماڭىزدى قامداۋ بازاسىن تۇلعالاۋدى، اۋىل شارۋاشىلىعىندا قۋاتتى رايون قۇرۋدى تەزدەتۋدى نىسانا ەتىپ، استىق جانە ماڭىزدى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن ءوندىرۋ، قامداۋ قۋاتىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتىپ، اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق ەكونوميكالىق جاعدايىنىڭ جالپى جاقتان ورنىقتى بولۋىن، ورنىقتىلىق بارىسىندا ىلگەرىلەۋىن جۇزەگە اسىردى.

  قازىر تيانشان الابىنان شات حابارلار اۋىق - اۋىق تارالۋدا: بۇكىل رايوننىڭ جازعى استىق وندىرىسىندە تاعى دا مول ءونىم الىندى، ەت ءوندىرىس قۋاتى ءۇرتىس كۇشەيدى، اۋىل شارۋاشىلىق وندىرىسىندە عىلىم - تەحنيكالىق جابدىقتاردىڭ تىرەكتىك دەڭگەيى ۇزدىكسىز جوعارىلادى... سەنىمگە تولى مول ءونىمنىڭ استارىندا جارقىن تۇيىندەر ءجيى جارىققا شىقتى.

  جازعى استىق ءونىم مولشەرى جاڭا جوعارى دەڭگەيگە جەتتى، تۇتاس جىلدا استىقتان مول ءونىم الۋعا نەگىز قالاندى

  بيىل جىل باسىنان بەرى شينجياڭ استىق جانە ماڭىزدى اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن وندىرۋگە جانە ونىمەن قامداۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتۋدى اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق، شارۋالار قىزمەتىندەگى بۇلتارتپاس قىزمەت جاۋاپكەرشىلىگى رەتىندە قارادى، جەر - جەر ”رايون ىشىندە ىركىندى قالۋ، مەملەكەتتى قامداۋ“ سىندى استىق قىزمەت باعىتى بويىنشا، ”استىق القاپتارىن قورعاپ، ەگىستىك جەر بايلىعىنان عىلمي، ۇيلەسىمدى پايدالانۋ“ زاتتىق نەگىزىن بار كۇشپەن بەكەمدەپ، اۋماعىن تۇراقتاندىرىپ، نەگىزگى بىرلىك ونىمگە ۇمتىلىس جاساپ، استىق ءوندىرىسىن بار كۇشپەن ويداعىداي يگەرىپ، ءوندىرۋ قۋاتى مەن قامداۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتىپ، تۇتاس رايوننىڭ جازعى استىقتان ءبىر رەتكى جوعارى دەڭگەيلى مول ءونىم الۋىن جۇزەگە اسىردى.

  مەملەكەتتىك ساناق مەكەمەسى شينجياڭ تەكسەرۋ باس اترەتى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ مۇشەسى، ورىنباسار باس اترەت باستىعى ۋاڭ ۋي بىلاي دەپ تانىستىردى: بيىل جىل باسىنان بەرى رايونىمىز ساياساتتىق قولداۋدى كۇشەيتىپ، ەگىمشىلىك قۇرىلىمىن رەتتەپ، سۋ بايلىعىن ورنالاستىرۋدى ساپالىلاندىرىپ، كولەمدى كەڭەيتۋدى، ءوندىرىس قۋاتىن ارتتىرۋدى بار كۇشپەن جوعارىلاتىپ، جازعى استىقتىڭ ەگىلۋ اۋماعى، جالپى ءونىم مولشەرى، بىرلىك اۋماقتاعى ءونىم مولشەرى جاعىندا ”ءۇش ارتۋدى“ جۇزەگە اسىردى.

  ساناق ساندى مالىمەتىندە كورسەتىلۋىنشە، بيىل بۇكىل رايوندا جازعى استىق ەگىلگەن جەر اۋدانى 18 ميلليون 163 مىڭ 800 مۋ بولىپ، الدىڭعى جىلداعىدان 792 مىڭ 700 مۋ كوبەيىپ، % 4.6 ارتقان. جازعى استىقتىڭ جالپى ءونىم مولشەرى 7 ميلليون 12 مىڭ توننا بولىپ، الدىڭعى جىلداعىدان 460 مىڭ توننا كوبەيىپ، %7 ارتىپ، ءونىم مولشەرىنىڭ 1978 - جىلدان بەرگى ەڭ جوعارى دەڭگەيگە جەتەتىندىگى مەجەلەنۋدە. جازعى استىقتىڭ بىرلىك ءونىمىنىڭ 05. 386 كيلوگرام/ مۋ بولىپ، %4. 2 ارتىپ، بۇكىل ەلدىكىنەن 93. 19 كيلوگرام / مۋ جوعارى بولاتىندىعى مەجەلەنىپ، جازعى استىق ءوندىرىسى قۋاتىنىڭ ءۇرتىس جوعارىلاۋى تۇتاس جىلدا استىقتان مول ءونىم الۋعا بەرىك نەگىز قالادى.

  بيىل رايونىمىزدىڭ جازعى استىقتان تاعى دا مول ءونىم الۋى جەر - جەردىڭ، تاراۋلاردىڭ بىرگە قۇلشىنۋىنىڭ جەمىسى. اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم، ۇكىمەت جەر - جەرمەن «استىق حاۋىپسىزدىگى ۋادەناماسىنا» قول قويىپ، وڭتۇستىك، سولتۇستىك شينجياڭ اۋماعىنا ءبولىپ، استىق ءوندىرىس قۋاتىن جوعارىلاتۋدى جۇمىس باسىندا ىلگەرىلەتۋ ءماجىلىسىن اشىپ، جەر - جەردىڭ استىق حاۋىپسىزدىگىن قورعاۋ جانە استىق ءوندىرىس قۋاتىن جوعارىلاتۋ تۇلعالىق جاۋاپكەرشىلىگىن قاتايتتى، ناقتىلاندىردى.

  جەر - جەر استىق وندىرىسىندەگى ءتۇرلى قىزمەتتەردى ويداعىداي مىقتى يگەردى، اۆتونوميالى رايون استىق وندىرىسىندەگى جوعارى ساپالى، جوعارى ءونىمدى ”توننالىق استىق اتىزىن“ قۇرۋدان ۇلگى كورسەتۋدى سايكەستىرە اتقارىپ، استىق ءوندىرىس قۋاتى ماماندار قىزمەت وتەۋ ۇجىمىن ۇيىمداستىرىپ قۇرىپ، باعىتتامالى كوتەرمەگە الىپ، بايلانىس جاساپ، استىق ءوندىرىسىنىڭ جالپى بارىسىندا تەحنيكالىق قىزمەت وتەۋدى، جەتەكشىلىك ەتۋدى ويداعىداي ىستەدى. سونىمەن بىرگە شارۋالارعا تيىمدىلىك جاساۋ قوسىمشا قاراجاتىنىڭ استىق ءوندىرىسىن قولداۋ تەبىنىن ءۇرتىس ارتتىرىپ، ورتالىق پەن اۆتونوميالى رايوننىڭ ەگىستىك جەر قۇنارلىلىعىن قورعاۋ قوسىمشا قاراجاتى جانە استىق ەگەتىن شارۋالارعا بەرىلەتىن ءبىر رەتتىك قوسىمشا قاراجات قارجىسىنان 3 ميلليارد 290 ميلليون يۋاندى ءبىرتۇتاس جوسپارلاپ، تۇگەلدەي استىق ءوندىرىسىن قولداۋعا پايدالانىپ، دۇمبە ءبيداي، جازدىق ءبيداي قوسىمشا قاراجات ولشەمىن مۋىنا 230 يۋانعا جوعارىلاتىپ، قوسىمشا قاراجات بەرۋگە تيىستىلەرىنە تۇگەلدەي قوسىمشا قاراجات بەرۋدى جۇزەگە اسىرىپ، شارۋالاردىڭ استىق ەگۋ تابىسىن قامتاماسىز ەتىپ، استىق ءتۇسىمىن مولايتىپ، مول ءونىم الۋ نەگىزىن اناعۇرلىم بەكەمدەدى.

  مال شارۋاشىلىعىنىڭ قامداۋى ءبىرشاما تەز ارتىپ، ”كوجە قاتىق“ تۇرلەرى اناعۇرلىم مولايدى

  الدىڭعى جارتى جىلدا بۇكىل رايوننىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىندا ءوندىرۋدى، قامداۋدى قامتاماسىز ەتۋ قۋاتىنىڭ جوعارىلاعاندىعى تۇرعىنداردى ”كوجە قاتىق“ ونىمدەرىمەن قامتاماسىز ەتۋ جاعىندا دا ايگىلەندى، اسىرەسە، مال شارۋاشىلىعى كاسىبىنىڭ قامداۋى ءبىرشاما تەز ارتتى.

  ۋاڭ ۋي بىلاي دەپ تانىستىردى: الدىڭعى جارتى جىلدا تۇتاس رايوننىڭ شوشقا، سيىر، قوي ەتى ءونىم مولشەرى جالپى بەتتىك ارتىپ، بازار باعاسىن ورنىقتىرۋعا، حالىق تۇرمىسىن ءونىمدى قامتاماسىز ەتۋگە پارمەندى تىرەك ازىرلەدى.

  ساناق ساندى مالىمەتىندە كورسەتىلۋىنشە، بيىلدىڭ الدىڭعى جارتى جىلىندا تۇتاس رايوننىڭ شوشقا، سيىر، قوي، ءۇي قۇستارى ەتى جالپى ءونىم مولشەرى 924 مىڭ 600 توننا بولىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن %1. 8 ارتقان. مۇنىڭ ىشىندە شوشقا ەتى ءونىم مولشەرى 301 مىڭ 500 توننا بولىپ، %6. 17 ارتقان؛ سيىر ەتى ءونىم مولشەرى 254 مىڭ 300 توننا بولىپ، %1. 9 ارتقان؛ قوي ەتى ءونىم مولشەرى 271 مىڭ 100 توننا بولىپ، %6. 3 ارتقان. 3 ميلليون 832 مىڭ 700 شوشقا سويىلىپ، %8. 14 ارتقان؛ ءبىر ميلليون 491 مىڭ 700 سيىر، 16 ميلليون 937 مىڭ قوي قورادان شىعارىلىپ، جەكە - جەكە %3. 8 جانە %3. 5 ارتقان. ءسۇت ءونىم مولشەرى 989 مىڭ 600 توننا بولىپ، %5 ارتقان؛ قۇس جۇمىرتقاسى ءونىم مولشەرى 195 مىڭ 300 توننا بولىپ، %8. 5 ارتقان.

  بيىل جىل باسىنان بەرى تۇتاس رايون سويىس قوي جالپىلىق ءوندىرىس قۋاتىن جوعارىلاتۋ ينجەنەرياسىن اتقارۋدى ىلگەرىلەتىپ، سويىس سيىر ءونىمىن ارتتىرۋدى ءۇرتىس ىلگەرىلەتىپ، ءبىر توپ ءىرى تيپتى مال، قۇس باعىمشىلىق بازاسى قۇرىلىسى نىسانىن تياناقتاندىرىپ، كاسىپ سالاسىنىڭ تىزبەكتى ۇزارتۋىن، تىزبەكتى تولىقتاۋىن، تىزبەكتى كۇشەيتۋىن ىلگەرىلەتىپ، مال شارۋاشىلىعىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن جۇزەگە اسىردى.

  اۆتونوميالى رايوندىق مال شارۋاشىلىعى، مال شيپاگەرلىگى مەكەمەسىنىڭ باس مال تەحنيگى شيۇڭ بين بىلاي دەپ تانىستىردى: جەر - جەر اپاتتان ساقتانۋ، اپات زيانىن ازايتۋ شاراسىن تياناقتاندىرۋدى كۇشەيتىپ، كوكتەم ماۋسىمىندا مالداردى حاۋىپسىز وتارلاتۋدى جۇزەگە اسىردى، تولدەتۋ، قوزى باعۋ اياق الىسى ءساتتى بولىپ، تۇگەلدەي تۇتاس جىلدىق مال شارۋاشىلىعىندا ءونىمدى ارتتىرىپ، مول ءونىم الۋعا بەرىك نەگىز قالادى.

  سونىمەن بىرگە تۇتاس رايون كوكونىستە ءونىمدى تۇراقتاندىرىپ، قامداۋدى قامتاماسىز ەتۋدى ءتۇيىن ەتىپ، ”كوجە قاتىققا“ قالا باستىعى جاۋاپتى بولۋ ءتۇزىمىن تياناقتاندىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ قۇرىلعىلى كوكونىس كاسىپ سالاسىن دامىتۋدىڭ 3 جىلدىق ارەكەت جەتىستىگىن ءۇرتىس بەكەمدەپ، كوكونىس ءوندىرىسىن، ورنالاسىمىن ساپالىلاندىرىپ، ەگىلەتىن سورت، اڭىز سياقتىلاردى عىلمي ورنالاستىرىپ، رايونىمىزدىڭ كوكونىس ءوندىرىس قۋاتىن ورنىقتى جوعارىلاتتى.

رايونىمىزدىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق تاراۋلارى ارناۋلى تاقىرىپتىق تەكسەرۋ - زەرتتەۋ ورىستەتىپ، قۇبا ءتۇز قۇرىلعى اۋىل شارۋاشىلىق قۇرىلىسى جوباسىن جاساپ، نىسان قارجىسىنا قول جەتكىزىپ، تۇتاس رايوننىڭ 7 ايماعىندا (وبلىس، قالا)، 9 اۋدانىندا (قالا) قۇبا ءتۇز ەكولوگيالىق قۇرىلعى اۋىل شارۋاشىلىق ءوندىرىس قۇرىلعىلارىنىڭ شارت - جاعدايىن جاقسارتۋ نىسانىن اتقارىپ، وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ 5 ايماعىندا (وبلىس)، 8 اۋدانىندا (قالا) قۇبا ءتۇز ەكولوگيالىق قۇرىلعى اۋىل شارۋاشىلىعىنان ۇلگى كورسەتۋ ءتۇيىنى قۇرىلىس نىسانىن ورىستەتىپ، نىساندى تۇتقا ەتىپ، رايونىمىزدىڭ قۇرىلعى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ دامۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتۋعا تۇرتكى بولىپ، قۇبا ءتۇز ەكولوگيالىق قۇرىلعى اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ ساپاسىن ءوسىرىپ، ونىمدىلىگىن ارتتىرۋىن جەبەپ، تۇرعىنداردى ”كوجە قاتىق“ ونىمدەرىمەن قامتاماسىز ەتۋ قۋاتىن اناعۇرلىم جوعارىلاتىپ، بۇقارانىڭ داستارقانداعى ءدانىنىڭ اناعۇرلىم مولايا تۇسۋىنە مۇمكىندىك جاسادى.

  ءتۇرلى جولمەن جەبەۋ پارمەندى بولىپ، ءوندىرىس قۋاتىن جوعارىلاتۋ تەبىنى مىعىم بولدى

  الدىڭعى جارتى جىلدا تۇتاس رايوننىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى ءوندىرىس قۋاتىنىڭ جوعارىلاۋىن قۇنارلى ەگىنجاي، ساپالى تۇقىم، تاماشا وراي، ءونىمدى ءتاسىل سىندى كوپ ءتۇرلى فاكتوردىڭ بىرگە جەبەۋىنىڭ ناتيجەسى دەۋگە بولادى.

  سۋ بايلىعىنان جوعارى ءونىمدى پايدالانۋ − شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىعىنىڭ تيبىن وزگەرتىپ، دارەجەسىن جوعارىلاتۋىنىڭ ”بۇيداسى“. بيىل رايونىمىزداعى ءار دارەجەلى اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق تاراۋلارى ەگىس داقىلدارىنىڭ ەگىلۋ جاعدايىن ورنالاستىرۋدى بەلسەنە ويداعىداي ىستەپ، سۋ يگىلىگى تاراۋلارىنا كومەكتەسىپ داقىلدارعا ءبولىپ، اۋدان، قالالارعا ءبولىپ، سۋارۋ پەريودىنا ءبولىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىندا سۋارۋعا پايدالانىلاتىن سۋمەن قامداۋ جوسپارىن عىلمي جاساپ، ەگىس داقىلدارىن سۋارۋعا پايدالانىلاتىن سۋدىڭ، اسىرەسە، استىق داقىلدارىن سۋارۋعا پايدالانىلاتىن سۋدىڭ قاجەتىن تولىق قامتاماسىز ەتتى. وسى نەگىزدە، ”قۇرعاق ەگىپ، از - ازدان تامشىلاتىپ سۋارۋ“ سىندى اتىزدا سۋ ۇنەمدەۋ تەحنيكاسىن زور كۇشپەن جالپىلاستىرىپ، تامشىلاتىپ سۋارۋ، سۋ مەن تىڭايتقىشتى ءبىر تۇلعالاندىرۋ سياقتى تەحنيكالاردى شوعىرلاندىرىپ ۇلگى كورسەتىپ، سۋارۋ ونىمدىلىگىن جوعارىلاتىپ، سۋ ۇنەمدەپ، ءونىمدى ارتتىرۋدىڭ ەڭ زور رولىن ساۋلەلەندىردى.

  ەگىستىك جەر − استىق ءوندىرىسىنىڭ ”جان تامىرى“. بيىل رايونىمىز جاڭادان ارتتىرىپ قۇرۋ مەن وزگەرتىپ سالۋدى جوعارىلاتۋعا تەڭ ءمان بەرۋگە تاباندى بولىپ، جوعارى ولشەمدى ەگىنجاي قۇرىلىسىن جۇيەلى جوسپارلاپ، ىلگەرىلەتىپ، 4 ميلليون 350 مىڭ مۋ ەگىس اتىزى قۇرىلىسى مىندەتىن ءتۇسىردى، سونداي - اق 13 ايماقتاعى (وبلىس، قالا) 77 اۋدانعا (قالا، رايون) ءبولىپ ءتۇسىردى. ءارقايسى نىسانداعى ايماق، اۋداندار الدىڭعى مەرزىمدىك دايىندىق، جۇمىس باستاپ، قۇرىلىس جۇرگىزۋ، قارقىندى باسقارۋ - مەڭگەرۋ، قۇرىلىستىڭ ءبىتۋىن تەكسەرىپ وتكىزىپ الۋ، كۇندەلىكتى باقىلاۋ - باسقارۋ، سارالاۋ، باعالاۋ سياقتى قىزمەتتەردى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، ويداعىداي يگەرىپ، سول جىلى نىسانعا ەنگىزىپ، سول جىلى جۇمىستى اياقتاتۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتتى.

  تۇقىم شارۋاشىلىعىنىڭ ”چيپتىك“ رولى ۇزدىكسىز كورنەكتىلەندى. بيىل رايونىمىز ”وڭتۇستىك شينجياڭدا ەرتە پىساتىن، جوعارى ءتۇسىمدى، ساپالى دۇمبە ءبيدايدىڭ جاڭا سورتىن تاڭداپ جەتىلدىرۋ جانە شەشۋشى، وزەكتى تەحنيكالاردا قابىلەتتىلەر باستاماشى بولۋ نىسانى“ سياقتى ەگىمشىلىكتەن قامال الۋدىڭ 4 نىسانىن باستادى. سويىس سيىر، سويىس قوي جاڭا سورتىن جەتىلدىرۋ سياقتى عىلمي زەرتتەۋدەن قامال الۋ نىساندارىن ۇيىمداستىرىپ ورىستەتتى، 3 مال شارۋاشىلىعى عىلمي زەرتتەۋ جەتىستىگى اۆتونوميالى رايوننىڭ عىلىم - تەحنيكا العاباسارلىعى سيلىعىنىڭ 1 - دارەجەلى سيلىعىنا يە بولدى. سونىمەن بىرگە اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينا جابدىقتارىن زەرتتەپ - اشۋدى، جاساۋدى، جالپىلاستىرۋدى، قولدانۋدى ۇزدىكسىز ويداعىداي ىستەپ، كوكتەمگى ەگىستى، كوكتەمگى تۇقىم سەبۋدى جانە ”جازعى ءۇش جۇمىس“ كەزىندەگى ءبيدايدى ماشينامەن ورۋدى قامتاماسىز ەتۋدى ويداعىداي ىستەدى. قازىر بۇكىل رايونداعى استىق داقىلدارىنىڭ ساپالى تۇقىممەن قامتىلۋ مولشەرى %98تەن جوعارى بولدى، ەگىس داقىلدارىن جالپىلىق ماشينالاندىرۋ دەڭگەيى % 74. 86كە جەتىپ، بۇكىل ەلدىڭ ورتاشا دەڭگەيىنەن 13 پايىز جوعارى بولدى، ءبيداي، جۇگەرى، ماقتا سياقتى نەگىزگى ەگىس داقىلدارىن ەگۋدە جىرتۋ، ەگۋ، جيناۋدىڭ تۇتاس بارىسىن ماشينالاندىرۋ جۇزەگە اسىرىلدى.

  ءتۇرلى جولمەن جەبەۋ پارمەندى بولىپ، اۋىل شارۋاشىلىعىندا ءونىمدى ارتتىرۋدىڭ ءتاسىلى تابىلدى. جاز كىرگەننەن بەرى رايونىمىزدا وزدەرى جەتىلدىرگەن دۇمبە ءبيدايدىڭ كوپتەگەن سورتتارى جوعارى ءتۇسىم رەكوردىن ءساتتى جاڭالادى. ”شيندۇڭ 60 - ءنومىرلى“ ورتاشا مۋ باسىندىق ءتۇسىمى 771.88 كيلوگرام بولۋ ناتيجەسىمەن وڭتۇستىك شينجياڭداعى ءبيداي ەگىلگەن وڭىرلەردە ەرتە پىساتىن دۇمبە ءبيدايدان جوعارى ءونىم الۋ رەكوردىن 3 - رەت جاڭالادى. ”شىدۇڭ 0358“ مۋ باسىندىق ورتاشا ءتۇسىمى 3. 880 كيلوگرام بولۋ ناتيجيەسىمەن تۇتاس شينجياڭ بويىنشا دۇمبە ءبيدايدىڭ جوعارى ءتۇسىم رەكوردىن جاراتتى. ”شيندۇڭ 52 - ءنومىرلىنىڭ“ مۋ باسىندىق ورتاشا ءتۇسىمى 9. 782 كيلوگرام بولۋ ناتيجەسىمەن مەملەكەت بويىنشا كەڭ اۋماقتا دۇمبە ءبيداي ەگۋدەن جوعارى ءتۇسىم الۋ رەكوردىن جاراتتى.
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى