جياڭشي كاسىپ سالاسىندا جاسىل تيپكە بۇرىلىس جاساۋدى جەدەل ىلگەرىلەتتى (سەنىمدى بەكەمدەپ، رەفورمانىڭ، دامۋدىڭ تىڭ ءورىسىن اشايىق)

جياڭشي شينيۇي قالاسى جوعارى، جاڭا تەحنيكا رايونىنا ورنالاسقان گانفىڭ اينالمالى عىلىم - تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگىنە بارعانىمىزدا، كوز الداعى دومنا پەش جاراقسىز ءۇش نەگىزدى ليتي باتەريالارىن جيناپ الىپ وڭدەۋدە ەكەن. ”ءبىزدىڭ جىلدىق كەرەكسىز ءۇش نەگىزدى ليتي باتەرياسىن جيناپ الۋ قۋاتىمىز 30 مىڭ توننادان استى، ليتي باتەرياسىنىڭ جالپىلىق جيناپ الۋ شاماسى %92 تەن استى، اقشاعا سىندىرعاندا ءونىم قۇنى شامامەن ءبىر ميلليارد يۋانعا جەتتى“ دەدى سەرىكتەستىكتىڭ تەحنيكا جاۋاپتىسى جاڭ شياۋميڭ.

2023 - جىلى 10 - ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ جياڭشيدا قىزمەت تەكسەرگەندە بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”ەكولوگيانى الدىمەن ويلاستىرۋ، جاسىل دامۋ جولىمەن بۇلجىماي ءجۇرىپ، جاپپاي جاسىل تيپكە بۇرىلىس جاساۋدى ىلگەرىلەتۋ كەرەك“.

باس شۋجيدىڭ ىقىلاستى تاپسىرماسىن ەستە بەرىك ساقتاعان جياڭشي جاسامپازدىق ارىنىن اسقاقتاتىپ، ىلگەرىلەۋ كۇشىن تاسقىنداتىپ، ىستەۋ رۋحىن ساۋلەلەندىرىپ، جاسىل تيپكە ويىسۋ نەگىزىن جاپپاي بەكەمدەپ، جاسىل، تومەن كومىرتەكتى كاسىپ سالاسىن جەتىلدىرۋ، دامىتۋ مەحانيزمىن كۇش سالا كەمەلدەندىردى.

ەنەرگيا قۇرىلىمىندا ”كومىرتەگىن تومەندەتۋ“ جاسىل نەگىزدى بەكەمدەدى.

مەملەكەتتىك ەلەكتر تورابى شينيۋان جياڭشي فىڭشين سۋ تارتىپ ەنەرگيا ساقتايتىن ەلەكتر ستانسياسى نىسانىنىڭ جۇمىس باسىندا قۇرىلىس اۆتوموبيلدەرى ارلى - بەرلى قايشالىستى. ”ەلەكتر ستانسياسىنىڭ جالپى گەنەراتور اگراگاتتارىنىڭ سيىمدىلىعى ءبىر ميلليون 200 مىڭ كيلوۆات، جىلدىق ەلەكتر تاراتۋ مولشەرى ءبىر ميلليارد 200 ميلليون كيلوۆات - ساعات. وندىرىسكە قوسىلعاننان كەيىن جىلىنا 143 مىڭ توننا كومىر ۇنەمدەلەدى، بۇل 2 مىڭ 400 ۆاگون كومىرمەن بارابار كەلەدى“ دەدى نىساننىڭ جاۋاپتىسى زوۋ يوۋپيڭ.

كومىردى ساپاعا، دارەجەگە ءبولىپ، تازا، جوعارى ءونىمدى پايدالانۋ ارەكەتىن اتقارىپ، ”كومىردىڭ ورنىنا ەلەكتر پايدالانۋ“، ”كومىردىڭ ورنىنا تابيعي گاز پايدالانۋ“ سياقتى بالاما ەنەرگيا ينجەنەرياسىن ىلگەرىلەتىپ، ءۇيدىڭ توبەسىنە تارالمالى ورنالاستىرىلعان فوتوۆولتتىق دامۋدى جەدەلدەتتى... جياڭشي ەنەرگيا ءوندىرىسىنىڭ تۇتىنۋ قۇرىلىمىن ۇزدىكسىز ساپالىلاندىردى. قازىر جياڭشي ولكەسى تۋىندامالى ەنەرگيا گەنەراتورلارىنىڭ ەلەكتر تاراتۋ جالپى گەنەراتورلارىنداعى سالىستىرماسى %50 تەن استى.

ءداستۇرلى كاسىپ سالالارىندا ”تومەن كومىرتەكتى“ بولۋ جاسىل ءتۇستى كۇشەيتتى.

مەملەكەت دارەجەلى جاسىل زاۆود − نانچاڭ قاتتى قورىتپا مەتال شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگىندە جۇرسەڭىز، توڭىرەگى جاسىل اعاشپەن كومكەرىلگەن، قۇستار سايرايدى. مۇنىڭ 60 جىلعا جۋىق تاريحقا يە بايىرعى كاسىپورىن ەكەنىن ويعا الۋ قيىن.

سىرتقى ورتا جاسىلداندى، ىشكى جاق ءتىپتى دە جاسىلداندى. ”جۇمسالىمدى تومەندەتىپ، كومىر قىشقىل گازىن ازايتۋدا جاڭالىق اشۋعا كۇش سالۋ كەرەك. ءبىز ۇنتاق جاساۋ تەحنولوگياسىن ۇزدىكسىز ساپالىلاندىرۋ ارقىلى جاڭاشا بوياۋ تەحنيكاسىن زەرتتەپ اشىپ، تەحنولوگيانىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى جۇزەگە اسىردىق، ونىمدەرىمىز شىت جاڭا بەينەگە ەندى“. سەرىكتەستىكتىڭ قورشاعان ورتانى قورعاۋعا جاۋاپتى جاۋاپتىسى ۋاڭ پىڭچاۋ بىلاي دەدى: ”’14 - بەسجىلدىقتان‘ بەرى سەرىكتەستىك جيىنى 3 مىڭ توننادان استام ولشەمدى كومىردى ۇنەمدەدى“.

نازاردى ءداستۇرلى كاسىپ سالاسىن جاسىل تيپكە وزگەرتۋگە شوعىرلاندىردى، جياڭشي 2 مىڭ 500 دەن استام كاسىپورىندى جاسىلداندىرىپ وزگەرتۋ، كومىر قىشقىل گازىن شىعارۋ جاعدايىن قاداعالاپ باسقارۋ سياقتى قىزمەت وتەۋمەن قامداپ، 2 ميلليارد يۋان ارناۋلى قارجىنى ءبىر تۇتاس جوسپارلاپ، كاسىپورىنداردىڭ جابدىقتارىن جاڭالاۋىنا جانە تەحنيكالىق جاقتان قايتا قۇرۋىنا قولداۋ كورسەتتى. ”14 - بەسجىلدىقتان“ بەرى بۇكىل ولكەدەگى كولەمدەنگەن ونەركاسىپتىڭ ارتقان قۇن ەنەرگيا قۇراۋى جالپى %16.4 تومەندەدى. ”قازىر بۇكىل ولكەدەگى ءتۇيىندى كاسىپ سالاسى تىزبەگىندەگى باستاماشى كاسىپورىنداردىڭ %40 تەن استامى جاسىل قامداۋ تىزبەگىن باسقارۋ ءتۇزىمىن ورناتتى“ دەدى جياڭشي ولكەلىك ونەركاسىپ جانە ينفورماتسيالاندىرۋ مەڭگەرمەسىنىڭ باستىعى يىڭ جيۇڭ.

جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ سالاسى كومىر قىشقىل گازىن تىزگىندەپ، جاسىل ابزالدىقتى سومدادى.

جياڭجۇڭ ءدارى اڭعارىنداعى كومىر قىشقىل گازىن شىعارمايتىن بيولوگيالىق ءدارى - دارمەك جاساۋ زەردەلى زاۆودىنان گانجوۋ سيرەك جەر ەلەمەنتتەرى جاڭا ماتەريالدارىن زەرتتەۋ - اشۋ بازاسىنىڭ تۇراقتى ماگنيتتىك ماتەريالىن قايتالاي پايدالانۋعا دەيىن، ونان يىڭتاننىڭ جوعارى قۋاتتى، قۇراۋى تومەن مىس نەگىزدى جاڭا ماتەريالدارىنا دەيىن... جاڭادان گۇلدەنگەن كاسىپ سالالارى جاسىل جاساۋدى وزەك ەتىپ، ۇزدىكسىز جاڭالىق اشىپ، جياڭشي ەكونوميكاسىنىڭ جاسىل، جوعارى ءونىمدى باعىتقا قاراي نىق قاداممەن العا باسۋىن ىلگەرىلەتتى.

جاساۋ كاسىبىنىڭ جاسىلدانىپ دامۋىن جەدەل ىلگەرىلەتۋدە جياڭشي 2035 - جىلعا بارعاندا جوعارى دەڭگەيدەگى جاسىل دامۋعا ۇيلەسەتىن كاسىپ قۇرىلىمىن، ءوندىرىس ءتاسىلىن جاپپاي قالىپتاستىرۋدى العا قويدى. ”مەملەكەتتىڭ جاڭالىق اشۋ ۇجىمدارى مەن كاسىپورىندارىنا بەلسەنە دانەكەر بولىپ، بىرلەسىپ قامال الۋعا قولداۋ كورسەتىپ، جاسىل، تومەن كومىرتەكتى كاسىپتەردىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا تىرەك بولامىز“ دەدى جياڭشي ولكەلىك عىلىم - تەحنيكا مەڭگەرمەسىنىڭ باستىعى سۇڭ دىشيۇڭ. قازىر جياڭشيدە مەملەكەت دارەجەلى 244 جاسىل زاۆود، 27 جاسىل باقشا رايونى بار، بۇكىل ولكەدەگى ولكە دارەجەلى جاسىل زاۆودتىڭ ءونىم قۇنى شامامەن كولەمدەنگەن جاساۋ كاسىبى ءونىم قۇنىنىڭ %20 ىن ۇستايدى.

”ءبىز كاسىپ قۇرىلىمىن اناعۇرلىم ساپالىلاندىرىپ، ەنەرگيا سارىپ ەتەتىن ءتۇيىندى كاسىپتەردىڭ ەنەرگيادان پايدالانۋ ونىمدىلىگىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتىپ، جاسىل، تومەن كومىرتەكتى تەحنيكانى بەلسەنە زەرتتەپ اشىپ جانە كەڭىنەن قولدانىپ، كاسىپ تىزبەگى شوعىرىنىڭ جاسىل، سايكەستى دامۋىن جەدەل ىلگەرىلەتىپ، كاسىپ سالاسىنىڭ جاسىل قۇرامىن جاپپاي جوعارىلاتامىز“ دەدى جياڭشي ولكەلىك پارتكومنىڭ شۋجيى يىن حۇڭ.

كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى