”نىساننىڭ اقشانى توسۋىنا“ جول بەرمەي، ”عىلمي اتاقتىڭ ادامدى توسۋىنا“ كەپىلدىك ەتتى (”ەكى كەلەلى“ قۇرىلىستى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتەيىك)

ليۋياڭ وزەنىنىڭ بويىندا حۋنان ولكەسى چاڭشا قالاسى يالي ورتا مەكتەبى شىعىس مەكتەپ رايونى نىسانىنىڭ قۇرىلىس ورنىندا قۇرىلىس جۇرگىزىلۋدە.

”مەملەكەتتىڭ وتە ۇزاق مەرزىمگە بەرىلەتىن ەرەكشە زايومىمەن ءبىرىنشى مەرزىمدەگى نىسانعا 50 ميلليون يۋان قولداۋ كورسەتىلدى. الدىن الا تولەنگەن اقشا دا، قارقىن اقشاسى دا توقتام بويىنشا اتقارىلادى، نىسان اقشانى توسپايدى، جۇمىس ءوز مەرزىمىنە جەتكەندە اقشا تولەنەدى“ دەپ تانىستىردى نىساننىڭ جاۋاپتىسى حى حايبيڭ. يالي ورتا مەكتەبىنىڭ شىعىس مەكتەپ رايونى نىسانىنىڭ اياق الىسى ءساتتى بولدى، وقىتۋ عيماراتى، جاتاق عيماراتى، جالپىلىق عيماراتى بوي كوتەردى، بيىل كۇز ماۋسىمىنان بۇرىن پايدالانۋعا بەرىلەدى.

”نىسان ءبولىمىنىڭ ماڭدايشالىعى اسىلىسىمەن جاقىن ماڭداعى تۇرعىندار كەلىپ جاعداي ۇعىستى“ دەپ تانىستىردى نىساننىڭ ۋاكىلدىك قۇرۋشى جاعى، چاڭشا چىڭفا توبى نىسانىنىڭ جاۋاپتىسى تاڭ جياڭشيۇڭ.

بۇقارا نە ءۇشىن كوڭىل بولەدى؟

الدىمەن عىلمي اتاق ساپاسىنا قاراۋ كەرەك. ”يالي ورتا مەكتەبىنىڭ شىعىس مەكتەپ رايونى ’ءبىر مەكتەپ، ەكى ورىن‘ جاڭا ۇلگىسىن قولداندى، ءوز بولىمىمەن قوسقاندا ورتاق باسقارۋ القاسى بار، ەكى ورىندا مەكتەپ اشقاندا، ءوز ءبولىمىنىڭ وقىتۋ تاجىريبەسى مەن باسقارۋ مەحانيزمىنەن ۇلگى الۋعا بولادى“ دەدى يالي ورتا مەكتەبى جالپىلىق باسقارماسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى شۇي ي.

ەندى عىلمي اتاق سانىنا قارايىق. بۇرىن يالي ورتا مەكتەبى اۋدان ورتالىعىنان تىكەلەي وقۋشى قابىلداي المايتىن، بولاشاقتا شىعىس مەكتەپ رايونى ءاربىر وقۋ جىلىندا مىڭداي عىلمي اتاق ارتتىرىپ قانا قالماستان، ءوزى تۇرعان چاڭشا اۋدانىنداعى ورتالاۋ مەكتەپ بىتىرگەن وقۋشىلار جاڭا مەكتەپ رايونىنا تىكەلەي ەمتيحان تاپسىرۋى مۇمكىن.

يالي ورتا مەكتەبىنىڭ شىعىس مەكتەپ رايونىمەن ۇندەسكەن چاڭجۇن ورتا مەكتەبى، چاڭشا قالالىق 1 – ورتا مەكتەپ، حۋنان پەداگوگيكا داشۋەسىنە قاراستى ورتا مەكتەپ سياقتى ايگىلى مەكتەپتەر ۇقساس ۇلگىمەن جاڭا مەكتەپ رايونىن ورنالاستىرىپ، بۇرىنعى وقۋ - اعارتۋ بايلىعى ءبىرشاما ءالسىز وڭىرلەردى قامتىدى. جوۋنان ورتا مەكتەبى، چاڭشا شەتەل ءتىلى مەكتەبى سياقتى ايگىلى مەكتەپتەر دە ساپاسىن جوعارىلاتىپ، سيىمدىلىعىن ارتتىرۋدا.

چاڭشادا نە ءۇشىن وسىنشاما كوپ ورتا مەكتەپ عىلمي اتاعى قوسىلادى؟ وسىدان تۋىلعان قازىنالىق قىسىمعا توزۋگە بولا ما؟

چاڭشا قالالىق وقۋ ـ اعارتۋ مەكەمەسى دامۋ ـ جوسپارلاۋ باسقارماسىنىڭ باستىعى گاۋ ياڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: 2024 ـ جىلى چاڭشا قالاسى رايونىنداعى ۇكىمەت باسقارۋىنداعى ورتا مەكتەپتەردىڭ 1 ـ جىلدىعىنا 30 مىڭ وقۋشى قابىلداندى. 2032 - جىلى بۇل كورسەتكىش 66 مىڭ ادامعا جەتىپ، ارتۋ شاماسى %120 كە جەتەدى.

”تاياۋداعى 5 جىلدان بەرى چاڭشا قالاسىندا سىرتتان كوشىپ كەلگەن جالپى حالىق سانى 500 مىڭ ادامنان استى، 2017 - جىلدىڭ الدى - ارتىندا تۋىلعاندار 2032 - جىلدىڭ الدى - ارتىندا ورتا مەكتەپكە قابىلدانادى، ورتا مەكتەپكە قابىلدانۋ سالىستىرماسى 5 جىل ىشىندە دە قازىرگى %50 تەن %55 كە جوعارىلايدى“ دەدى گاۋ ياڭ ءتۇسىندىرىپ.

”’جاڭا سۇرانىس‘ پەن ’ءالسىز قامداۋ‘ اراسىنداعى قايشىلىقتى قۇلشىنا شەشۋ كەرەك، وقۋشىلار كەلگەننەن كەيىن مەكتەپ سالامىز دەپ وتىرۋعا بولمايدى“. 2023 - جىلى چاڭشا قالالىق پارتكوم مەن قالالىق ۇكىمەت ”عىلمي اتاق ادامدى توسۋ“ وي جەلىسىن ورتاعا قويىپ، ورتا مەكتەپتىڭ عىلمي اتاق قۇرىلىسىن ەرتەرەك جوسپارلادى.

ءبىر توبىن جاڭادان سالۋ، ءبىر توپ كومەسكى كۇشتى اشۋ، ءبىر توبىن تۇتاستىرىپ پايدالانۋ، كاسىپورىن توبى ءبىر توپ مەكتەپ سالۋ ... چاڭشا تۇرگە ءبولىپ شارا قولدانىپ، عىلمي جوبالاپ، جۇيەلى وي جەلىسى ارقىلى ”ءتورت ءبىر توپ“ قۇرىلىس ۇلگىسىن ايقىندادى. قازىرگى جوسپار بويىنشا 2032 - جىلعا بارعاندا ورتا مەكتەپ عىلمي اتاق سانى 108 مىڭعا جەتەدى.

2024 ـ جىلى چاڭشا وتە ۇزاق مەرزىمگە بەرىلەتىن ەرەكشە زايومنان 670 ميلليون يۋاندى ءساتتى ءوتىنىش ەتىپ، 17 ادەتتەگى ورتا مەكتەپ نىسانى قۇرىلىسىن قولدادى.

”يالي ورتا مەكتەبى شىعىس مەكتەپ رايونىنىڭ 1 ـ مەرزىمدىك نىسانىن مىسالعا الساق، مەجەمەن 120 ميلليون يۋان قارجى قوسىلىپ، وتە ۇزاق مەرزىمگە بەرىلەتىن ەرەكشە زايوم ارقىلى 50 ميلليون يۋان قولداۋ كورسەتىلىپ، جەرگىلىكتى قازىنانىڭ قىسىمى بارىنشا جەڭىلدەتىلدى“ دەدى چاڭشا قالالىق دامۋ جانە رەفورما كوميتەتى قوعامدىق دامۋ باسقارماسىنىڭ باستىعى گو فىن.

ساياساتتى تياناقتاندىرۋدىڭ ەڭ سوڭعى ءبىر كيلومەترىن شىن مانىندە اشۋ ءۇشىن، 2024 ـ جىلى چاڭشا قالا دارەجەلى ”ەكى كەلەلى“، ”ەكى جاڭا“ بويىنشا ساياسات جەتكىزۋ، قيىن ماسەلەلەردى شەشۋ، ساپالى قىزمەت وتەۋ ارناۋلى ارەكەتىن ىلگەرىلەتۋ مەحانيزمىن ورناتىپ، كاسىپورىنداردىڭ دامۋى مەن نىسان قۇرىلىسىنا قىزمەت وتەدى. قاتىستى تاراۋلار كەم - كەتىگىن تەكسەرۋ جانە بىرلەسىپ تەكسەرىپ بەكىتۋ سياقتى تاسىلدەرمەن ”ءتورت ءبىر توپ“ نىسانىن جوعارى ونىمدىلىكپەن ىلگەرىلەتتى.

”قازىر اتقارىلىپ جاتقان جوۋنان ورتا مەكتەبىن كەڭەيتىپ سالۋ، چاڭشا شەتەل ءتىلى مەكتەبىن كەڭەيتىپ سالۋ سياقتى نىساندار بىلتىر قالالىق پارتكوم مەن قالالىق ۇكىمەتتىڭ ’ءبىر مەكتەپ، ءبىر شارا‘ ورنالاستىرۋى بويىنشا، تەك 3 اي ىشىندە نىسان تۇرعىزىپ تەكسەرىپ بەكىتۋدەن قۇرىلىس جوبالاۋعا دەيىنگى تارتىپتەردى ورىنداپ، ءبىرىنشى توپتاعى عىلمي اتاق كەڭەيتىپ سالۋ نىسانىنىڭ بيىل كۇزدە وقۋ باستاپ، پايدالانۋعا بەرىلۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتتى“ دەدى چاڭشا قالالىق دامۋ جانە رەفورما كوميتەتىنىڭ مەڭگەرۋشىسى يۇي جىجۇن.

2025 – جىلى مەملەكەتتىڭ ”ەكى كەلەلى“، ”ەكى جاڭا“ ساياساتى تىڭ تەبىنمەن كەڭ كولەمدە جۇرگىزىلدى. ”بيىل چاڭشا تاعى دا ’4 ءبىر توپ‘ ۇزاق مەرزىمدى زايوم نىسانى بويىنشا 17 نىساندى ءوتىنىش ەتتى، مەجەمەن 20 مىڭ 750 عىلمي اتاق قوسىلادى. بولاشاقتا قارجىنى قولعا كەلتىرۋدى، نىسانداردى ىلگەرىلەتۋدى جانە جوسپارلاۋدى، زاپاس ساقتاۋدى ونان ارى كۇشەيتىپ، وتە ۇزاق مەرزىمگە بەرىلەتىن ەرەكشە زايومنىڭ قارجى قوسۋ ونىمدىلىگىن تەز ارادا ساۋلەلەندىرۋىنە مۇمكىندىك جاسايمىز“ دەدى يۇي جىجۇن.