- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
قۇس جولى كوگىلدىر كوگىنەن كورىنگەنءۇرىمجى اتموسفەراسىنا نازار 3
2015.01.28 15:40 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ حالىق راديو ستانسياسى تورابى
شىنىندا، اتموسفەرانىڭ لاستانۋى تەك ءۇرىمجى قالاسىندا عانا جۇز بەرگەن قۇبىلىس ەمەس، ول تۇتاس جەر شارىندىق ەكولوگيالىق ماسەلە بولاتىن. الايدا، ءۇرىمجى قالاسى اتموسفەراسىنىڭ لاستانۋى وز كەزىندە تۇتاس قوعام كوز تىككەن ماسەلە بولاتىن.
بۇرىندارى جەلتوقسان مەن قاڭتار ايى ءۇرىمجى قالاسىنىڭ اتموسفەراسى ايرىقشا لاستاناتىن كەز بولاتىن. ءار جىلى قاڭتار ايىندا اشىلاتىن اۆتونوميالى رايونىمىزدىڭ ەكى ماجىلىسىنە جەر-جەردەن كەلگەن ساياسي كەڭەس مۇشەلەرى مەن حالىق قۇرىلتايى ۋاكىلدەرى ورتالىق قالاعا اتتاسىمەن كەۋدەسى سىعىلىپ تىنىس الۋى جيىلەي تۇسكەندەي كۇي كەشەتىن. ءماجىلىس اياقتاي سالىپ قايتۋعا ابدىرايتىن. ولار ءۇرىمجىنىڭ لاستانعان اۋاعا تولى قىس ايلارىن ۇمىتا قويعان جوق.ءۇرىمجى قالاسىنىڭ اۋا لاستانۋى قوعامدىق ماسەلە ءارى جاراتىلىستىق ماسەلە. كەزدەيسوقتان جارىققا شىققان ەمەس، قايتا قوعام دامۋىنىڭ تۋىندىسى دەسە بولادى. ونىڭ ۇلكەندى-كىشىلى سەبەپتەرى بارشىلىق.
بۇرىندارى قىس تۇسۋىمەن، ءۇرىمجى قالاسىنىڭ كەڭىستىگىن قارا قوشقىل ءىس-تۇتەك تورلاپ، تۇندە جاۋعان اقشا قار اينالاسى ءبىر كۇندە ىس-تۇتەكتەن قارايىپ،ءۇرىمجى قالاسىنىڭ قارا تۇتىن، ىس تۇتەگى قاپتاعان قىس ايلارىن قالىپتاستىراتىن. سول كەزدەرى ءۇرىمجى قالاسىنىڭ وڭتۇستىگىندەگى تاۋلى وڭىردەن ءۇرىمجى قالاسىنا كوز سالساڭىز كەڭىستىگىن ءىس-تۇتەك تورلاعان اسەم قالا بەينە توڭكەرىلگەن الىپ قارا قازاننىڭ باۋىرىندا جاتقانداي سەزىلەتىن. ولاي بولسا ءۇرىمجى قالاسىنىڭ كەڭىستىگىن قارا ءتۇتىن قاپتاپ،قويۋ ىس تۇتەك تورلاعان «قارا قىسىن» قالىپتاستىرعان قانداي سەبەپتەر بولعان؟ بۇعان كەلتىرەر دالەل سەبەپتەر مول-اق.
اۋەلى اتموسپەرانىڭ لاستانۋىن ءۇرىمجى قالاسىنىڭ بولەكشە جەر بەدەرىنەن قاراستىرۋعا بولادى. شىعىس،باتىس،تۇستىك ءۇش جاعى تۇگەلدەي تيانشاننىڭ تاۋ سىلەمى وراپ تەرىستىك جيەگى عانا جۇڭعار ويپاتىنا سوزىلعان. ول بەينە كىرەر ەسىگى بار تۇيىق كوشە تارىزدى دە اۋانىڭ الماسۋى قيىن شۇڭەتكە ۇقسايدى. مىنە وسىنداي ورتادا ونەركاسىپتەنۋگە شەرۋ تارتقان قالادا ونەركاسىپ جاراقسىز گازى وزدىگىنەن شوعىرلانادى.
ونان سوڭ ءۇرىمجى قالاسىنىڭ باتىس تۇستىگىندە 40 كيلومەتىر عانا كەلەتىن ارالىقتاعى ليۋحۋاڭگۋ رايونىمىزداعى كومىر شىعاتىن «قارا التىننىڭ قامباسى» بولاتىن. ۇزاق جىلدان بەرى، وسى اراداعى كومىر بايلىعى جەر استىنان وزدىگىنەن ورتەنىپ جاتقان. شىعىسپەن باتىستان سوققان جەلەمىك كومىر الابىنان كوتەرىلگەن ىس-تۇتەك پەن شاڭ-توزاڭدى ۇشىرىپ ءۇرىمجى قالاسى مەن سانجى قالاسىنىڭ اۋاسىن بىلعايتىن باستى فاكتورعا اينالدىرعان. 1998-جىلى تامىز ايىندا عىلىم-تەحيكا قىزمەتكەرلەرى تەكسەرۋ ارقىلى ليۋحۋاڭگۋدە 18جەردە ورتەنىپ جاتقان كومىر الابىنىڭ جالپى اۋماعى ءبىر ميلليون 800مىڭ شارشى مەتىر بولىپ، جىلىنا ءبىر ميلليون 765مىڭ توننا كومىر ورتەنىپ كۇلگە اينالاتىندىعىن، ونان كەڭىستىككە كوتەرىلگەن كومىر، كۇكىرت قىشقىلى قوس توتىعى سياقتى زياندى گاز مولشەرى 100 مىڭ تونناعا، شاڭ توزاڭ 40 مىڭ تونناعا جەتەتىندىگىن انىقتاعان. مىنە بۇل ءۇرىمجى قالاسىنىڭ اتموسفەراسىن بىلعاعان وشاق ەدى.ونان سوڭ، ونەركاسىپتەنۋدىڭ قاجەتىنە ساي كوپتەگەن ىرى، ورتا، شاعىن كاسىپورىندار جەل وتىنە ورنالاسقان بولاتىن. مىنە بۇل كەزىندەگى قالا قۇرىلىسىن جوبالاۋداعى قاتەلىك ەدى. مۇندا دابانچىڭ جەل وتىنە ورنالاسقان شينجياڭ حيميالىق تىڭايتقىش زاوۆتى، شينجياڭ سەمەنت زاوۆتى، حۇڭيانچى ەلەكتىر ىستانسياسى سياقتى ءىرى ونەركاسىپ كاسىپورىندارىنان شىققان قويۋ قارا ءتۇتىن ءۇرىمجى قالاسىنىڭ كەڭىستىگىن تورلايتىن. زامان قاجەتىنە ساي ونەركاسىپتەنگەن ءۇرىمجى قالاسى سول كەزدەرى جاراقسىز گاز شوعىرلانعان ورىن ەسەپتەلەتىن. شاعىن، ورتا، ءىرى ونەركاسىپ كاسىپورىندارىنىڭ ءوندىرىس سەحتارىنا ورناتىلعان اباجاداي الىپ مورجالارى ءۇرىمجى قالاسىنىڭ اتموسفەاراسىن بىلعايتىن ەكىنشى فاكتورعا اينالعان ەدى. سونان قالانىڭ شىعىسىندا ۇنەمى جەل بوراپ تۇراتىندىقتان اۋاسى تازا تۇرسا، قالانىڭ ورتالىعىنا ىشكەرلەگەن سايىن اتموسفەرا ايرىقشا لاستانىپ جارىم شاقىرىم ارالىقتى نارسەلەر مۇنارالانىپ كوزگە ارەڭ كورىنەتىن ەدى، اۋاعا كوتەرىلگەن ىس-تۇتەك، شاڭ-توزاڭ قايتادان جەر بەتىنە قوناتىندىقتان سىرتتان كەلگەن جۇرگىنشىلەردىڭ كوزىنە قابىرعاسى قارايعان عيماراتتار، بۇتاقتارى قارايعان سامىرسىن، اعاشتار، قىلاياعى قاۋىرسىن، مامىقتارى قارا كۇيە بولعان ۇساق قۇستار كورىنىپ اسەم قالانىڭ وبرازى« قارا» سوزىمەن قوسانجارلاسىپ اۋىزعا الىناتىن.
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
