- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
قازاقستان ورتا ازيا رايونىنداعى كوشپەندىلەردى جانە ەڭبەككۇشتەردى قابىلدايتىن ەڭ ۇلكەن ەل رەتىندە كوشپەندىلەر ماسەلەسىندە حالىقارالىق سەلبەستىككە نازار اۋداردى
2013.06.18 14:59 كەلۋ قاينارى : ءتاڭىرتاۋ تورابى
ورتا ازيا رايونىنداعى ەل ارالىق كوشپەندىلەر مەن بوسقىنداردى قورعاۋ ماسەلەسىنە نازار اۋدارعان «الماتى ءۇردىسى» اتىنداعى مينيستر دارەجەلىلەر ءماجىلىسى تاياۋدا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ الماتى قالاسىندا ءوتتى. ورتا ازياداعى 5 ەلدىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلەرى جانە اۋعانستان، ازەربايجان، جۇڭگو، رەسەي، يران، پاكيستان، تۇركيا سياقتى ەلدەر مەن حالىقارالىق ۇيىمداردىڭ ۋاكىلدەرى ماجىلىسكە قاتىناستى. ۋاكىلدەر: وسى رايوندارداعى كوشپەندىلەر ماسەلەسىنە توتەپ بەرۋ ءۇشىن، حالىقارالىق سەلبەستىكتى كۇشەيتۋ كەرەك، - دەپ ەسەپتەدى.
حالىقارالىق كوشپەندىلەر ۇيىمىنىڭ ورىنباسار باسالقاسى لاۋرا تومپسن «حالىق گازەتىنىڭ» تىلشىسىنە بەرگەن سۇحپاتىندا بىلاي دەدى: «رايون مەن جەر شارى ەكونوميكاسىنىڭ ءبىر تۇلعالانۋى، وركەندەگەن ەلدەر مەن دامۋ ۇستىندەگى ەلدەر اراسىنداعى كەدەيلىك - بايلىق پارقىنىڭ ۇلعايۋى، حالىق سانىنىڭ ارتۋى، جاراتىلىستىق اپات، ەكونوميكانىڭ نەمەسە ساياساتتىڭ تۇراقسىزدىعى − بولاشاقتاعى حالىقتىڭ جىلجۋىنىڭ نەگىزگى قوزعاۋشى فاكتورى بولادى. ال ورتا ازيا رايونىندا ادامداردىڭ ەل اتتاپ كوشۋىنىڭ سەبەبى − باستىسى، ەكونوميكالىق سەبەپ، اتاپ ايتقاندا، قىزمەت ىزدەۋ جانە نەعۇرلىم جاقسى تۇرمىس ورتاسىن تابۋ ءۇشىن».
قازاقستان تاۋەلسىزدىك العان العاشقى تۇستا، ەل حالقىنىڭ ءبىرشاما كولەمدى سىرتقا اعىلۋى جارىققا شىققان ەدى. ال بۇگىن وسى ەلگە كەلۋشىلەردىڭ سانى شىعۋشىلاردىڭ سانىنان اسىپ وتىر. جەرگىلىكتى اقپارات قۇرالدارىنىڭ حابارىنا قاراعاندا، قازاقستان بۇگىندە ورتا ازيا رايونى بويىنشا كوشپەندىلەر جانە ەڭبەككۇش قابىلدايتىن ەڭ ۇلكەن ەلگە اينالعان. «حالىق گازەتىنىڭ» ءتىلشىسى حالىقارالىق كوشپەندىلەر ۇيىمىنىڭ ورتا ازيا سايكەستىرۋ كەڭسەسىنەن مىنانى ۇعىستى: سوڭعى 2 جىلدا قازاقستانعا سىرتتان كەلگەن كوشپەندىلەردىڭ سانى 2 ميلليوننان استامعا جەتكەن، مۇنىڭ كوبى قىرعىزستان، تاجىكستان سياقتى ورتا ازيا ەلدەرىنەن كەلگەن. قازاقستاندا شەتەلدەردەن كەلگەن ەڭبەككۇشتەر اراسىندا ايقىن جۇمىس ءبولىسى جارىققا شىعىپ وتىر: وزبەكستاندىقتار، باستىسى، ءۇي سالۋ، اس - سۋ، ماقتا ەگۋ سياقتى جۇمىستارمەن اينالىسادى، قىرعىزستاندىقتاردىڭ كوبى ءمالىش بۇيىمدار ساۋداسىمەن اينالىسادى، تاجىكستاندىقتار قالا تازالىعى جۇمىسىمەن اينالىسادى. بۇدان سىرت، فيليپپين، مالايزيا سياقتى ەلدەردەن كەلگەن ەڭبەكشىلەر ءۇي قوجالىعى جۇمىستارىمەن اينالىسادى.
ورتا ازيا كوشپەندىلەر ماسەلەسىن زەرتتەۋشى قازاقستاندىق مامان سۆەتلانا بەكمابەتوۆانىڭ ايتۋىنشا، قازاقستاننىڭ ەكونوميكاسىنىڭ تۇراقتى دامۋى، ىشكى ءوندىرىسىنىڭ جان باسىندىق ورتاشا قۇنىنىڭ توڭىرەكتەگى ەلدەردىكىنەن الدەنەشە ەسە جوعارى بولۋى قازاقستاننىڭ وسى رايونداعى باسقا ەلدەر ەڭبەكشىلەرىن وزىنە تارتۋىنىڭ باستى سەبەبى ەكەن.
ءار سالا، ءار كاسىپتەگى شەتەلدەردەن كەلگەن ەڭبەككۇشتەر قازاقستاننىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋىنا ۇلەس قوسىپ قانا قويماي، ەڭبەككۇش شىعارۋشى ەلدەر ءۇشىن دە كىرىس تاۋىپ وتىر. ۇعىسۋعا قاراعاندا، مۇھاجىرلار جىبەرىپ تۇراتىن اقشا − ورتا ازياداعى ءىشىنارا ەلدەردىڭ ماڭىزدى كىرىس كوزى ەكەن. بەكمابەتوۆا بىلاي دەدى: ەڭبەككۇش شىعارۋ فورماسىنداعى شەكارا اتتاعان ادام كوشى وتە جۇيەسىز، ءونىمدى تۇردە تەجەۋ قيىن، بۇل كوشپەندىلەردىڭ ءوزىنىڭ دە السىزدىگىن اسىرىپ وتىر. مامانداردىڭ تۇسپالىنشا، قازاقستانعا كەلگەن كوشپەندىلەردىڭ 500 مىڭعا تاياۋى زاڭسىز كەلگەندەر ەكەن. ادامداردىڭ ەل اراسىنداعى كوشۋىن قايتكەندە ءونىمدى تۇردە تەجەپ، زاڭسىز كوشپەندىلەرگە جانە ادام ساۋدالاۋعا سوققى بەرۋ ءالى دە ورتا ازيا ەلدەرى ءدوپ كەلىپ وتىرعان باستى ماسەلە.
لاۋرا تومپسن بىلاي دەيدى: 2015 - جىلى ا ق ش پەن حالىقارالىق حاۋىپسىزدىك كومەك بولىمدەرى اۋعانستاننان شەگىنگەننەن كەيىن، ورتا ازيا ەلدەرى كوشپەندىلەر جاعىندا جاڭا ماسەلەگە ءدوپ كەلۋى مۇمكىن. «ەگەر جاعداي تۇراقتى بولسا، قىرۋار اۋعانستاندىقتاردىڭ پاكيستاننان، يراننان اۋعانستانعا ورالاتىنىن مولشەرلەۋگە بولادى. اۋعانستان ۇكىمەتى وسى بوسقىنداردى قابىلداپ قانا قويماي، ولارعا جۇمىس ورنىن، قوعامدىق يگىلىك، ت. ب ازىرلەۋى كەرەك؛ ەگەر جاعداي مۇنىڭ كەرىسىنشە بولسا، ءتىپتى، كوپ ادام اۋعانستاننان كەتىپ، توڭىرەكتەگى ورتا ازيا ەلدەرىنە قىسىم ءتۇسىرۋى مۇمكىن.
تومپسن بىلاي دەدى: ەل ارالىق كوشپەندىلەر ماسەلەسىن شەشۋدىڭ «ۇيلەسىمدى ءادىسى» جوق. ءبىر ماڭىزدى ءتۇيىن − ورتا ازيا ەلدەرى «الماتى ءۇردىسى» اياسىندا ديالوكتى كۇشەيتىپ، ادامداردىڭ كوشۋىن تەجەۋ، شەكارانى باسقارۋدى كۇشەيتۋ، كوشپەندىلەر ساياساتىن كەمەلدەندىرۋ، زاڭدى كوشى - قون ارناسىن كەڭەيتۋ جانە شەتەلدەردەن كەلگەن كوشپەندىلەردىڭ مۇددەسىن قورعاۋ جاقتارىندا ۇتىمدى سەلبەستىكتەر جاساۋى كەرەك.
قازاقستاننىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترى ەرلان ىدىرىسوۆتىڭ ايتۋىنشا، ەل اتتاعان كوشپەندىلەر مەن بوسقىنداردى قورعاۋدىڭ «جۇمىس مەحانيزمى» الماتىدا قۇرىلىپ، وسى رايونداعى ەلدەردىڭ ۇكىمەتتەرى مەن حالىقارالىق ۇيىمداردى ۇيلەستىرۋگە جاۋاپتى بولىپ، شەكارا باسقارۋ، جۇمىس ىزدەگەن كوشپەندىلەردىڭ جۇمىستانۋىن جەبەۋ، سونداي - اق قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ سياقتى ءبىر قىدىرۋ ناقتى نىسانداردى بەلگىلەپ اتقارادى ەكەن. «شينجياڭ گازەتى»
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
