- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
زاڭعا قايشى ەكەنىن بىلە تۇرا، دامەلەنىپ قارجى قوسۋ
«فينانس قىلمىستى ىستەرىنە سوققى بەرىپ، فينانس ورتاسىن پاكتەندىرەيىك» قيمىلىندا اشكەرەلەنگەن تيپتىك دەلولار(4)
2015.01.08 14:07
وتكەن جىلدىڭ ءساۋىر ايىنىڭ سوڭىنان باستاپ، قۇلجا قالالىق حالىق ۇكىمەتى قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسى، قالالىق ونەركاسىپ – ساۋدانى اكىمشىلىك جاقتان باسقارۋ مەكەمەسى، فينانس تاراۋلارى، بانكە باقىلاۋ سىندى 12 مۇشە ورىننىڭ قاتىناسۋىمەن قۇلجا قالاسىنىڭ زاڭسىز قارجى توپتاۋ قاتەرىن ارناۋلى تەكسەرۋگە باسشىلىق ەتۋ گرۋپپاسىن قۇرىپ، بازاردا ۇدەپ بارا جاتقان قالىپسىز كەپىل بولۋ قۇرىلىمدارىن اداقتاپ جونگە سالدى ءارى تۇرعىنداردىڭ اقشاسىن زاڭسىز يەمدەنىپ الۋدى باستى ماقسات ەتكەن 6 قارجى قوسۋعا كەپىل بولۋ سەرىكتىگىن تەكسەرىپ ءبىر جاقتى ەتتى.
A. ۇقساماعان ەكى قارجى قوسۋعا كەپىل بولۋ سەرىكتىگىنە اقشاسىن كەپىلگە قويعان جەلەكتى الدانىپ سانىن سوقتى
« ساقشىلاردى سارپالداڭعا سالعانىما، شىنىندا، ۇيات – اق بولدى، بۇل اقشانىڭ بارلىعى مەنىڭ قارتايعاندا كۇتىنۋ ءۇشىن جيىپ قويعان تيىن – تەبەنىم ەدى، قايىرىپ قولىما سالىپ بەرۋلەرىڭدى ءۇمىت ەتەمىن» قاراشانىڭ 19 – كۇنى زياندالۋشى جاڭ گۇيلان (بۇركەنىش ەسىم) قۇلجا قالالىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسى ەكونوميكالىق دەلولاردى بارلاۋ ۇلكەن اترەتىنە كەلىپ دەلو مالىمدەگەندە جوعارىداعى جۇرەك ءسوزىن ايتتى. ول شينجياڭ حۇيجينتۇڭ قارجى قوسۋعا كەپىل بولۋ سەرىكتىگى ىلە 1 – بولىمشە سەرىكتىگىنە 50 مىڭ يۋان قارجى قوسىپ، العاشقى بىرنەشە ايىندا ءوسىم الىپ، قازىر سەرىكتىكتىڭ زاڭدى ۋاكىلىمەن بايلانىس جاساي الماعان. دەلو قابىلداعان ساقشى بىلاي دەدى: «بۇل كىسى بۇنىڭ الدىندا باسقا قارجى قوسۋعا كەپىل بولۋ سەرىكتىگىنە 50 مىڭ يۋان اقشاسىن كەپىلگە قويىپ الدانىپ مۇرنى تاسقا تيگەن ەكەن، بىرنەشە اي ءوسىم بەرگەن سەرىكتىك ءبىر تۇندە – اق قاراسىن باتىرىپتى. وسى جولى زاڭسىز ەكەنىن بىلە تۇرا، تاعى دا دامەلەنىپ، 50 مىڭ يۋان اقشاسىن كەپىلگە بەرىپ، تاقىرعا ءبىر – اق وتىردى».
سۇن فاميليالى دا الدانىپ سان سوققانداردىڭ ءبىرى. ول دوسىنىڭ تانىستىرۋىنان شينجياڭ حۇيجينتۇڭ قارجى قوسۋعا كەپىل بولۋ سەرىكتىگى ىلە 1 – بولىمشە سەرىكتىگىنىڭ ءوسىمىنىڭ جوعارى، قاتەرىنىڭ شامالى، ەڭ جوعارى ءوسىمنىڭ ٪1.5 - ٪1.8 ەكەنىن ەستىگەندە، جۇرەگى تايداي تۋلاپ كەتىپ، تىرناشتاپ جيعان 100 مىڭ يۋان اقشاسىن قارجىعا قوسىپ، سەرىكتىكپەن قارىز اقشا بەرۋ توقتامىنا قول قويىسقان. قاراشانىڭ 19 – كۇنى جياڭنان چۇنچىڭ تۇرعىندار رايونىنىڭ باتىس قاقپاسى جاعالاۋىنا ورنالاسقان شينجياڭ حۇيجينتۇڭ قارجى قوسۋعا كەپىل بولۋ سەرىكتىگى ىلە 1 – بولىمشە سەرىكتىگىنە وسى ايلىق ءوسىمىن العالى كەلگەن سۇكەڭ سەرىكتىكتىڭ زاڭدى ۋاكىلى ۋ فاميليالىمەن بايلانىس جاساي المايدى.
قازىر جوعارىداعىداي تاسىلمەن الدانعان 13 زياندالۋشى دەلو مالىمدەپ، ولاردىڭ دەلوعا قاتىستى اقشاسى ءبىر ميلليون 580 مىڭ يۋان بولعان. ۇعىسۋعا قاراعاندا، بۇل سەرىكتىك وتكەن جىلى قاراشا ايىندا قۇلجا قالاسىندا تىركەۋگە الدىرعان، وتكەن جىلى ءساۋىر ايىندا سەرىكتىك اتىن گۇيشين قارجى قوسۋعا كەپىل بولۋ شەكتى سەرىكتىگى دەپ وزگەرتكەن. سەرىكتىكتىڭ زاڭدى ۋاكىلى ۋ فاميليالىنى قاراشانىڭ 26 – كۇنى ءۇرىمجى قالالىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسى شۇيمۋگۋ ساقشى بولىمشەسى ۇستاپ الىپ كەتىپتى، ۋ فاميليالىعا ساياتىن دەلونىڭ سوماسى 40 ميلليون يۋاننان اسادى ەكەن.
بارلاۋشىلاردىڭ ايتۋىنشا، قازىر قۇلجا قالاسىندا تىركەۋگە الدىرىپ تيجارات جۇرگىزىپ وتىرعان سەرىكتىكتەردىڭ كوبى باسقا ولكە، قالالارداعى قارجى قوسۋعا كەپىل بولۋ سەرىكتىكتەردىڭ بولىمشەلەرى بولىپ، «قۇرتتىڭ اتىن جاڭىلتىپ، مالتا قويۋ» دەپ بەينەلەسەدە ارتىقتىق ەتپەيدى. بارلاۋشىلار مىنانى ەسكەرتتى: ەگەر دە، ءتۇيىندى ولكە، قالالارداعى قارجى قوسۋعا كەپىل بولۋ سەرىكتىكتەرىنىڭ قىلمىس كۇدىكتىلەرى قۇرىقتالسا، وندا قۇلجا قالاسىندا زيانعا ۇشىراعان اقشالارىن قايتارىپ كەلۋگە مۇمكىندىك جوق، سول ءۇشىن قالا تۇرعىندارى قارجى قوسۋدا اباي بولعانى ءجون.
B. تۇرعىنداردىڭ اقشاسىن زاڭسىز يەمدەنىپ الۋدى ناقتى ماقسات ەتكەن 6 قارجى قوسۋعا كەپىل بولۋ سەرىكتىگى اشكەرەلەندى
قۇلجا قالالىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسى ەكونوميكالىق دەلولاردى بارلاۋ ۇلكەن اترەتىنىڭ ءبىر بارلاۋشىسى بىلاي دەدى: «قازىر قۇلجا قالاسىندا زاڭسىز قارجى توپتاۋ ۇدەپ بارادى. بۇندا جالاڭ دەلو تۋدىرۋدان ۇيىمداسقان شوعىرلىلىققا، يكەمدىلىككە جانە توراپتانۋعا، قولدانعان امالدارى كومەسكىلىككە، شىرعالاۋ ءتاسىلى قۇبىلمالىققا قاراي بەتالىپ، قوعام ورنىقتىلىعىنا اۋىر دارەجەدە سالقىنىن تيگىزدى». ۇستەگى جىلى ءساۋىر ايىنىڭ سوڭىنان باستاپ، قۇلجا قالالىق حالىق ۇكىمەتى قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسى، قالالىق ونەركاسىپ – ساۋدانى اكىمشىلىك جاقتان باسقارۋ مەكەمەسى، فينانس تاراۋلارى، بانكە باقىلاۋ سىندى 12 مۇشە ورىننىڭ قاتىناسۋىمەن قۇلجا قالاسىنىڭ زاڭسىز قارجى توپتاۋ قاتەرىن ارناۋلى تەكسەرۋ باسشىلىق گرۋپپاسىن قۇرىپ، بازاردا ۇدەپ بارا جاتقان قالىپسىز كەپىل بولۋ قۇرىلىمدارىن اداقتاپ جونگە سالدى. كەزەكتە تۇرعىنداردىڭ اقشاسىن زاڭسىز يەمدەنىپ الۋدى باستى ماقسات ەتكەن 6 قارجى قوسۋعا كەپىل بولۋ سەرىكتىگىن تەكسەرىپ ءبىر جاقتى ەتتى.
سوڭعى ەكى جىلدان بەرى قارجى قوسۋعا كەپىل بولۋ سەرىكتىكتەرى تەز كوبەيدى. وسى تەكتەس سەرىكتىكتەر ءتۇسىن قۇبىلتىپ، تۇرعىنداردىڭ امانات اقشاسىن يەمدەنىپ، ونىڭ ەسەسىنە جوعارى وسىممەن شىرعالاپ، بۇقارالاردى قاقپاندارىنا تۇسىرگەن. انىعىندا كىم اسقىنىپ كەتتى؟ شىنتۋايتىندا، قۇلجا قالاسى سىندى ءبىر عانا جەردە ەمەس، تۇرعىنداردىڭ اقشاسىن زاڭسىز يەمدەنىپ الۋ قۇبىلىسى بۇكىل ەلىمىزدىڭ جەر – جەرىندە ءورشىپ تۇر.
قاتىستى تەكسەرۋلەردەن ءمالىم بولۋىنشا، سوڭعى جىلدارى ەلىمىز ەكونوميكاسى باياندى دامىپ، قالا – قالاشىق تۇرعىندارىنىڭ كىرىسى ۇزدىكسىز ارتتى، ولاردىڭ قولىنداعى ناق اقشاسى كوبەيدى. ءبىراق قارجى قوسىپ كاسىپ باستاۋدىڭ ارناسى تار، بانكە ءوسىمى تومەن، قاعاز اقشانىڭ جۇمسالۋ كولەمى زور، زات باعاسى جوعارى بولۋمەن بىرگە، جارنا بەلەتى، قورا – جاي، مەرزىمدەمەلى تاۋار سىندى قازىنا باسقارۋ نىساندارىنىڭ وقىرى سالىستىرمالى بيىك بولىپ، وعان كەتەتىن ۋاقىت سوزىلمالى، كاسىپتىك تالاپ جوعارى، حاۋىپ – قاتەرى كۇشتى بولۋداي جاعداي استىندا، جوعارىداعى «جوعارى ءوسىم، قارىمجى قايتارۋ كۇشتى، شامالى قاتەر» سىندى ەلىكتىرۋ سوزدەرىن جارناما ەتكەن زاڭسىز قارجى توپتاۋشىلار ادامدار اراسىنا ءسىڭىپ كىرۋدە.
بارلاۋشى ساقشىلاردىڭ تالداۋىنشا، زاڭسىز قارجى توپتاۋدىڭ بۇنشالىقتى ءورشىپ كەتۋىنىڭ وزىندىك سەبەپتەرى دە بار، ايتالىق قالا تۇرعىندارىنىڭ زاڭسىز قارجى توپتاۋ جونىندەگى بىلەرى شامالى، ساقتىق كوزقاراسى سەلقوس. جيىپ كەلگەندە، تۇرلىشە فاكتورلار سالدارىنان زاڭسىز قارجى توپتاۋ كاسىبى جاڭبىردان سوڭعى جاۋقازىنداي قاۋلاپ دامىعان. ال، قولىندا باردى قاناعات تۇتپاي قارپىپ قالۋدى كوكسەگەندەر كەرىسىنشە، تاقىرعا وتىرىپ قالۋدا.
«قولدا باردا التىننىڭ قادىرى جوق» دەمەكشى، قاتىستى تاراۋلار باقىلاپ – باسقارۋ تەبىنىن ونان ارى ارتتىرىپ، بۇقارانىڭ تىنىش تۇرمىسىن وزدەرىنە قايتارىپ بەرۋى كەرەك.
C. قوعام حاۋىپسىزدىگى تاراۋلارى: ورتا جاستاعىلار مەن قارتتار «قارجى قوسۋدىڭ» قارىمجىسى جوعارى دەگەن ەلىكتىرۋىنە ەلىكپەي، وتباسىنداعىلارىمەن كوبىرەك كەڭەس قۇرۋى كەرەك
زاڭسىز قارجى توپتاۋ – سەرىكتىكتەر، كاسىپورىندار، جەكەلەر نەمەسە باسقادا توپتار قاتىستى تاراۋلاردىڭ زاڭدى بەكىتۋىن الماي تۇرىپ، قارجى قوسۋشىعا بەلگىلەنگەن مەرزىمدە ءوسىمىن بەرۋ جونىندە وتىرىك انت ءىشىپ، قوعامداعى ادامداردىڭ نەمەسە توپتاردىڭ اقشاسىن زاڭسىز يەمدەنىپ الۋدى مەڭزەيدى. زاڭسىز قارجى توپتاۋ قىلمىسىنىڭ زاڭسىزدىق، اشكەرەلەلىك، ەلىكتىرۋشىلىك، قوعامدىق سىندى 4 ءتۇرلى بەت – بەينەسى بار بولىپ، قاتىستى تاراۋلاردىڭ بەكىتۋىن الماي نەمەسە زاڭعا ۇيلەس كەلەتىن تيجارات فورماسىن قولدانىپ، اقشا توپتايدى؛ مەديالاردان پايدالانۋ، تانىستىرۋ جيىندارىن اشۋ، ۇگىت قاعازىن تاراتۋ، قولفون كەلتە حاتى جولدارىمەن وزدەرىن قوعامعا اشكەرە ۇگىتتەيدى؛ بەلگىلەنگەن ۋاقىت ىشىندە قارجى قوسۋشىعا اقشالاي، زاتتاي، جارنالاي جولدارمەن سول ايلىق ءوسىمىن قايتارۋ جونىندە ۋادە بەرەدى؛ وسى ارقىلى قوعامداعى ادامداردىڭ، بۇقارانىڭ اقشالارىن زاڭسىز يەمدەنىپ الادى.
جوعارىدا ايتىلعان 4 ءتۇرلى ەرەكشەلىكتى ءبىر بويىنا جيناعان ارەكەت زاڭسىز قارجى توپتاۋ ارەكەتى سانالىپ، زاڭدا بەلگىلەنگەن ولشەمگە جەتكەندەرى تۇرعىنداردىڭ اقشاسىن زاڭسىز يەمدەنىپ الۋ ارەكەتىنە سايادى. الدا - جالدا ولار تۇرعىنداردىڭ اقشاسىن زاڭسىز يەمدەنىپ الۋدا الدامشىلىق ءتاسىلىن قولدانىپ، زاڭسىز قارجى توپتاۋمەن شۇعىلدانسا، وندا قارجى توپتاۋدا الدامشىلىق ءتاسىلىن قولدانعان سانالادى.
قارجى قوسۋدا عىلمي قارجى قوسۋ جولىن تاڭداۋدىڭ زيانى جوق، بۇندا «ءبىر تۇندە بايىپ شىعا كەلۋدەي» ءتاتتى قيالعا ەرىك بەرمەگەن ءجون. زاڭسىز قارجى توپتاۋعا، ءتۇرلى ۇگىت قيمىلدارىنا قاتىناسۋدىڭ بارلىعى قولىن بايلاپ سۋعا سەكىرگەنمەن بارابار. قايدا بارساڭ دا اسپاننان مايلى شەلپەك جاۋمايدى، ءبىر تۇندە ميلليونەرگە اينالۋ - ورعا جىعاتىن ءتاتتى ءسوز، ەڭ ءتاۋىرى پايدانىڭ سوڭىنا تۇسپەۋ كەرەك. قارجى توپتاۋعا قاتىناسىپ تاقىرعا وتىرعان ادامداردان الاتىن تاربيە – «قارجى قوسۋدان ساقتانباعاندا، حاۋىپ – قاتەردى ءوزى ارقالايدى، ال زاڭسىز قارجى توپتاۋ زاڭنىڭ قورعاۋىنا يە بولمايدى»، قارجى قوسۋ جونىندەگى تۇسىنىگى تاياز بولىپ، جوعارى ءوسىمنىڭ ەلىكتىرۋىنە مويىن سۇنعاندا، كۇرەپ اقشا تابۋدىڭ جولىنا ءتۇسىپ كەتەدى. سول ءۇشىن، مول پايدانىڭ ەلىكتىرۋىنە ەلىكپەي، زاڭسىز قارجى توپتاۋدان اۋلاق بولىپ، وڭاي – وسپاق قولى جەتپەگەن بايلىعىن كوزىنىڭ قاراشىعىنداي قورعاۋى، الدانىپ سان سوقپاۋى كەرەك.
وتكەن جىلى ناۋرىز ايىندا ەڭ جوعارى حالىق سوتى، ەڭ جوعارى پروكۋراتۋرا مەكەمەسى، قوعام حاۋىپسىزدىگى مينيسترلىگى بىرلەسىپ «زاڭسىز قارجى توپتاۋ قىلمىستى دەلولارىن ءبىر جاقتى ەتۋدە زاڭدى قولدانۋعا ساياتىن ءبىر قانشا ماسەلەلەر جونىندەگى پىكىرىن» تاراتتى. «پىكىردە» مىنالار بەلگىلەندى: قوعامداعى ادامداردان زاڭسىز يەمدەنىپ العان اقشالار زاڭسىز يەمدەنگەن اقشاعا سايادى، اقشاسى يەمدەنگەن قارجى توپتاۋعا قاتىناسقاندارعا بەرىلەتىن ءوسىم، ولجا ۇلەستىرۋ سىندى قارىمجى قايتارۋ، سونىمەن بىرگە قارجى يەمدەنىپ الۋعا قول ۇشىن بەرگەندەرگە بەرىلەتىن ۋاكىلدىك اقىسى، يگىلىك اقىسى، قول ۇزدىك، بەرىلەتىن سىباعا سىندى اقىلاردىڭ بارلىعىن زاڭ بويىنشا قايتارىپ الادى. بۇدان بىلاي ءادىليا تاراۋلارى قىلمىس كۇدىكتىلەرىن قۇرىقتاۋمەن بىرگە، ايىپكەر يەمدەنىپ العان زاڭسىز قارجىنى زاڭ بويىنشا قايتارىپ الادى ءارى قارجى قوسۋعا قاتىناسقاندار العان ءوسىم مەن قارىمجى قايتارىپ الۋدى كۇشەيتىپ، ءىشىنارا ادامداردىڭ زاڭسىز جينالعان قارجىدان پايدا تۇسىرۋىنە جول قويمايدى، رۋحسات ەتپەيدى.
ساقشىلار مىنالاردى ەسكەرتەدى: قارجى قوسىپ قازىنا باسقارۋدى قاجەت ەتەتىن قالا تۇرعىندارى، ەگەر تۇرلىشە جوعارى قارىمجى قايتارۋ، حاۋىپ – قاتەرى جوق دەگەن سىقىلدى فينانس نىساندارىنا جولىققاندا، وڭاي – وسپاق سەنە سالماۋى كەرەك؛ ۇگىت قاعازدارىن تاراتىپ، تەلەفون ارقىلى نىساندارىن تۇسىندىرگەندەرگە جولىققاندا، ولاردان اۋلاق ءجۇرىپ، شىرعاعا ءتۇسىپ قالماعانى ءجون؛ سونىمەن بىرگە، ورتا جاستاعىلار مەن قارتتار سوڭعى شەشىمگە كەلەردىڭ الدىندا، وتباسىنداعى بالا – شاعالارىمەن كەڭەسىپ، قاجەتى جوق زياننان ساقتانۋى كەرەك؛ الدا – جالدا سايكەس كەلمەي قالعان جەرلەرىن بايقاپ قالسا، وندا قاتىستى ورىندارعا ماسەلەنى اڭىس ەتۋى، اشكەرەلەۋى كەرەك.
كەلۋ قاينارى: «ىلە كەشى» - ىلە اقپارات تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
