بەتتى ساقتاۋ | باس بەت ەتۋ | حات ساندىعى | حابارلاسىڭىز | ءبىز تۋرالى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى

عىلىم - تەحنيكادا قۋاتتى ەل بولۋعا ارشىندى قادام تاستايىق (ەرلىكپەن العا ۇمتىلىپ، «14 - بەس جىلدىقتىڭ» شەشۋشى جەڭىسىنە قول جەتكىزەيىك)

2025.07.18 16:19     كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى

”جاساندى كۇن“ ارت - ارتىنان رەكورد جاراتىپ، يادرولىق بىرىگۋ ەنەرگياسىن اشۋعا بەرىك نەگىز قالادى؛ حۇڭمىڭ كومپيۋتەرى دۇنيەگە كەلدى، ەلىمىز وسىدان باستاپ ىشكى يادرو قاباتىنان باستاپ دەربەس مەڭگەرۋگە بولاتىن كومپيۋتەر مەڭگەرۋ جۇيەسىنە يە بولدى؛ ”تيانگۇڭ“، ”يۇيشۋ“ سياقتى ادام ءتارىزدى قۇلتەمىرلەر جەدەل جاڭالانىپ، ونەركاسىپتىك جاساۋ، ساۋدالىق قىزمەت وتەۋ سالاسىندا كورنەكتى كەلەشەگىن ايگىلەدى...

عىلىم ـ تەحنيكا جەتىستىكتەرى ۇزدىكسىز جارىققا شىعىپ، جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەر جەدەل جەتىلدىرىلىپ، كەلەلى جاڭالىقتار ەكونوميكا مەن قوعامنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا پارمەندى قوزعاۋشى كۇش ۇستەدى.

باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ مەن كاسىپ سالاسىندا جاڭالىق اشۋ _ جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى دامىتۋدىڭ نەگىزگى جولى“. ”مەملەكەتتى عىلىم - تەحنيكامەن، وقۋ - اعارتۋمەن گۇلدەندىرۋ ستراتەگياسىن، مەملەكەتتى دارىندىلار ارقىلى قۇدىرەتتەندىرۋ ستراتەگياسىن، دامۋعا جاڭالىق اشۋ ارقىلى دەم بەرۋ ستراتەگياسىن ىشكەرىلەي اتقارىپ، مەملەكەتتىڭ جاڭالىق اشۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرىپ، عىلىم - تەحنيكادا قۋاتتى ەل قۇرۋدى جەدەلدەتىپ، جوعارى دەڭگەيدەگى عىلىم - تەحنيكاادا ءوز كۇشىنە سۇيەنىپ ءوزىن الۋەتتەندىرۋدى جۇزەگە اسىرۋ كەرەك“.

باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى نۇسقاۋىنىڭ رۋحىن ىشكەرىلەي دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرعان جەر ـ جەر، تاراۋلار جاڭالىق اشۋ اياق الىسىن جەدەلدەتىپ، جاڭالىق اشۋ تىزبەگى مەن كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ ساڭلاۋسىز ۇشتاسۋىن ىلگەرىلەتىپ، عىلىم ـ تەحنيكا جەتىستىكتەرىن ناقتى وندىرگىش كۇشكە اينالدىرۋعا قۇلشىندى. جاڭالىق اشۋ ارقىلى دەم بەرەتىن ”جۇڭگو“ اتتى كەمە جاڭا ءداۋىر ساپارىندا تولقىن جارا العا ىلگەرىلەپ، عىلىم ـ تەحنيكادا قۋاتتى ەل بولۋ نىساناسىنا قاراي ارشىندى قادام تاستاۋدا.

نەگىزدىك زەرتتەۋدى ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، جوعارى ساپالى عىلىم ـ تەحنيكامەن قامداۋدى ارتتىرۋ _

زاريادسىزدانعان دىبىس شىرىلداپ، جارىق ەلەكتر دوعاسى جوعارى قارقىنمەن اسپاندا جارق ەتەدى. تاجىريبەحانادا ۇشكىر زاريادسىزدانۋ جابدىعى زياندى ەلەكتر دوعاسىنىڭ پايدا بولۋىنا ەلىكتەۋدە.

چيڭحۋا داشۋەسى مي تەكتەس ەسەپتەۋدى زەرتتەۋ ورتالىعى اۋەلگى تىلمەن بەينەلەنگەن ميدىڭ ءبىرىن - ءبىرى تولىقتايتىن كورۋ تۇيسىگى چيپىن دەربەس زەرتتەپ جاساپ، ەلەكتر دوعاسىن دالمە - ءدال ۇستاۋعا دەم بەردى. عىلمي زەرتتەۋ قىزمەتكەرلەرى ەكران ارقىلى ەلەكتر دوعاسىنىڭ وزگەرۋ وربيتاسىن انىق كورىپ، ديناميكالىق وزگەرىس بارىسىن دالمە ـ ءدال ەستەلىككە الىپ، ەلەكتر كىناراتىنا دياگنوز قويۋ مەن حاۋىپسىزدىكتى باعالاۋدى ساندى مالىمەتپەن قامدادى.

”تومەن ارنالى، تومەن قۋاتتى ورتادا دا چيپ جوعارى قارقىندى، جوعارى دالدىكتى، جوعارى ديناميكالىق كولەمدەگى كورۋ تۇيسىگى ينفورماتسياسىن جيناۋدى جۇزەگە اسىرىپ، كەيبىر كاسىپ سالالارىنىڭ ەرەكشە كورۋ تۇيسىگى تالابىن قاناعاتتاندىرا الادى“. چيڭحۋا داشۋەسىنىڭ پروفەسسورى شى لۋپيڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: ءبىزدىڭ ۇجىمىمىز اۆتوموبيل تۇعىرى، ونەركاسىپ قۇلتەمىرى سياقتى جابدىقتاردا چيپ قاسيەتىن دالەلدەۋ قىزمەتىن ورىستەتىپ، ءار سالا، ءار كاسىپكە تەز ارادا قىزمەت وتەۋگە قۇلشىنۋدا.

عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ جاڭا كاسىپ سالاسىن، جاڭا ۇلگىنى، جاڭا قوزعاۋشى كۇشتى تۋىنداتادى. ەلىمىز عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ قابىلەتىن جەدەل جوعارىلاتىپ، دامۋدىڭ جاڭا سالاسىن، جاڭا جارىس جولىن اشتى. 2024 - جىلى تۇتاس قوعامنىڭ زەرتتەۋ جانە تاجىريبە جاساۋ، دامىتۋ قاراجاتى 3 تريلليون 600 ميلليارد يۋاننان استى، مۇنىڭ ىشىندە نەگىزدىك زەرتتەۋ قاراجاتى 249 ميلليارد 700 ميلليون يۋانعا جەتىپ، %6.91 تى ۇستادى.

كاسىپ سالاسى قۇرىلىمىن ساپالىلاندىرۋدى، دارەجەسىن جوعارىلاتۋدى جەدەلدەتىپ، جاڭا، كونە قوزعاۋشى كۇشتەردىڭ الماسۋىن جەبەدى _

تاڭعى ساعات 3 تە جياڭسۋدىڭ نانجيڭىندەگى باۋگاڭ جارناسى شەكتەۋلى توبى مەيگاڭ سەرىكتەستىگىنىڭ بولات قورىتۋ زاۆودى بولات قۇيۋ تەكشەسىنىڭ ءوندىرىسى قاربالاستىققا ءتۇستى. جۇمىسشى زوۋ شى - ۋىن ورتالىق مەڭگەرۋ بولمەسىندە وتىرىپ، ەكرانداعى ءوندىرىس كورىنىسى مەن ساندى مالىمەت اعىنىن كوردى، بولات سۋارۋ جۇمىس ورنىندا قاربالاس جۇمىس ىستەپ جۇرگەندەر ونىڭ ”شاكىرتى“ − التى ءوستى بولات سۋاراتىن 2 قۇلتەمىر.

2022 - جىلى مەيگاڭ زەردەلىلەندىرىپ تۇرلەندىرۋدى ورىستەتىپ، ”ۇلاسپالى قۇيۋ ءوندىرىسىنىڭ جالپى بارىسىن اۆتوماتتاندىرۋ تەحنيكاسىن“ دەربەس زەرتتەپ اشىپ، قولدانىپ، ۇلاسپالى قۇيۋ، قالىپتاۋ، كەسۋ جۇمىسىنىڭ جالپى بارىسىن ءبىر كنوپكامەن اۆتوماتتاندىرىپ تۇتاستىرۋدى جۇزەگە اسىردى.

”بۇل تەحنيكانىڭ قولدانىس تەرمينالى جاساندى زەردەنىڭ اۆتوماتتى بولات قۇيۋ مودەلى مەن بولات قۇياتىن قۇلتەمىردەن قۇرالعان. جۇمىسشىلاردىڭ تاجىريبەسى مودەلدەرگە ۇيرەتىلىپ، قۇلتەمىردىڭ ەڭ تاماشا كۇيىن ساقتاۋىنا مۇمكىندىك جاسالدى“. مەيگاڭ كاسىپورىن جوبالاۋ ءبولىمىنىڭ جاۋاپتىسى جۋ جيانچيۋ بىلاي دەپ تانىستىردى: ءوندىرىس جۇيەسى بۇيرىقتى 5G تورى ارقىلى مودەلگە جەتكىزەدى، ”زەردەلى ۇلكەن مي“ اۆتوماتتى تۇردە تالداۋ، تۇجىرىم جاساپ، ونان سوڭ ەكى قۇلتەمىردىڭ جۇمىس ءتارتىبىن ورىنداۋىنا قولباسشىلىق ەتەدى. بۇل تەحنيكا وندىرىسكە قوسىلعاننان كەيىن ءونىمنىڭ دالدىگى %20 جوعارىلاپ، ءوندىرىس ونىمدىلىگى %10 ارتىپ، ءبىر توننا بولاتتىڭ ەنەرگيا جۇمسالىمى %24 تومەندەدى.

عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ زەردەلىلەنۋدىڭ دارەجەسىن جوعارىلاتۋعا جەتەكشىلىك ەتتى، بيىل الدىڭعى جارتى جىلدا ەلىمىزدىڭ كولەمدەنگەن جوعارى تەحنيكالى جاساۋ كاسىبىنىڭ ارتقان قۇنى سايكەس مەزگىلدەگىدەن %9.5 ارتتى، ينفورماتسيا جەتكىزۋ، جۇمساق بولشەك جانە ينفورماتسيا تەحنيكاسى قىزمەت وتەۋ كاسىبىنىڭ ارتقان قۇنى سايكەس مەزگىلدەگىدەن %11.1 ارتتى.

تۇعىر ورناتىپ، ءتۇزىلىس، مەحانيزم اقاۋسىزداندىرىلىپ، كاسىپورىنداردىڭ جاڭالىق اشۋداعى نەگىزگى تۇلعالىق ورنى كۇشەيتىلدى −

جىجياڭ حاڭجوۋ فۋجيا گاللي كاسىبى شەكتى سەرىكتەستىگى زەرتتەپ جاساعان گاللي توتىعى جاي كريستالى 1800 سەلتسي گرادۋستىق جوعارى تەمپەراتۋرادا جەتىلدى. ءتورتىنشى ۇرپاق جارتىلاي وتكىزگىش جاڭا ماتەريالىنىڭ ۋاكىلى رەتىندە، گاللي توتىعى اسقىن كەڭ ارنالى ساڭلاۋ، ەرەكشە تومەن سارىپ بولۋ سياقتى ابزالدىقتارعا سۇيەنىپ، جوعارى قۋاتتى ەلەكتر ەنەرگياسى ەلەكتروندىق بولشەكتەرى مەن ۋلترا كۇلگىن ساۋلەلى بارلاۋ اپپاراتى سالاسىندا زور كومەسكى كۇشكە يە بولدى.

2019 ـ جىلدىڭ سوڭىندا فۋجيا گاللي كاسىبى رەسمي قۇرىلدى. ەل ىشىندە گاللي توتىعى جالاڭ كريستالىن كاسىپ سالالاندىرۋدىڭ باستالۋى جاي، ۇلگى الۋعا بولاتىن تاجىريبەلەر از بولعان جاعدايدا، العاشقى جاسامپازدىق توبى تەحنيكا مەن دارىندىلاردىڭ قوس قابات قيىنشىلىعىنا ءدوپ كەلدى.

حاڭجوۋ وپتيكالىق نازىك ماشينالاردى زەرتتەۋ ورنى تەكشەسىنىڭ دەمەۋىندە، فۋجيا گاللي كاسىبى تەز جەتىلدى. فۋجيا گاللي كاسىبىنىڭ نەگىزىن سالۋشى چي حۇڭجي تەرەڭ اسەرمەن بىلاي دەدى: ”زەرتتەۋ ورنىنىڭ ۇعىمدىق دالەلدەۋ ورتالىعى كاسىپورىندارعا حولل ەففەكتىن سىناۋ جۇيەسى، X ساۋلەلى ديففراكتسيا اسپابى سياقتى شەشۋشى جابدىقتاردى اشىق ۇستاپ، ۇلگى نۇسقاسىنىڭ قاسيەتىن سىناۋ قىزمەت وتەۋىمەن قامداپ، ماتەريالداردى زەرتتەۋدىڭ جەدەل ورىن باسۋىن جۇزەگە اسىرىپ، كاسىپ سالالاندىرۋدىڭ تياناقتانۋىنا 1 - 2 جىل ۋاقىت ۇنەمدەدى“.

بۇكىل ەلگە كوز جىبەرسەك، كوپ جەر كوتەرىمدىلىك باقشا رايونى، ۇعىمدى دالەلدەۋ تەكشەسى سياقتى شارالار ارقىلى عىلىم ـ تەحنيكا جەتىستىكتەرىن كادەگە جاراتۋعا جان ـ جاقتى، تولىق پەريودتى قولداۋ كورسەتتى. 2024 - جىلى مەملەكەت دارەجەلى عىلىم - تەحنيكا كاسىپورىندارىنىڭ ينكۋباتورى 1606 عا جەتتى.

قازىر ەلىمىزدىڭ عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق جاراتۋداعى نەگىزدىك ءتۇزىم جۇلگەسى نەگىزىنەن تۇراقتانىپ، مەملەكەتتىڭ جاڭالىق جاراتۋ جۇيەسىنىڭ جالپى تۇلعالىق ونىمدىلىگى ونان ارى جوعارىلادى. عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ مەن كاسىپ سالاسىندا جاڭالىق اشۋدىڭ قوس باعىتتا اتتانۋىنا مۇمكىندىك جاساپ، ەكونوميكانىڭ جاڭا قوزعاۋشى كۇشىن ۇزدىكسىز نىعايتىپ، رەفورمانى اناعۇرلىم جاپپاي تەرەڭدەتۋگە قوزعاۋشى كۇش، ومىرشەڭدىك قۋات ۇستەيىك.

جاۋاپتى رەداكتورى : مانەپ ەربول ۇلى