- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
سالتىمىزعا سىزات تۇسپەسىن
وجەت ايدارقان ۇلى
2016.02.14 15:30
بۇل شاعىن ماقالامدا ۇلتىمىزدىڭ سالت-داستۇرلەرىنىڭ ءبىرى «كىندىك كەسۋ، كىندىك شەشە، كىندىك اتا بولۋ» جونىندە از ءسوز بولادى.
كىندىك كەسۋ -قازاق حالقنىڭ سالت-داستۇرلەرىنىڭ ءبىرى،جاڭا تۋىلعان بالانىڭ كىندىگىن كىم كەسسە سول كىندىك شەشە بولادى.ءارى بالانىڭ كىندىگىن كىم كەسسە سوعان تارتادى دەپ قاراعان ۇلتىمىز،اۋىلداعى بەدەلدى، ۇرپاقتى ادامدارعا ىرىمداپ كىندىك كەستىرەتىن بولعان. كىندىك كەسىپ كىندىك شەشە،كىندىك اكە بولۋ ءوزارا دوستىقتى، ىنتىماقتى ايگىلەپ، تاتۋ -ءتاتتى بەرەكەنىڭ ونان ارى ۇزىلمەي جالعاسا بەرۋىنە نەگىز قالايدى. ءبىز 80 دە 90 نەشە جاسقا كەلگەن اپالارىمىزدىڭ، 50 مەن 60 جاستارداعى ادامداردى «ول مەنىڭ كىندىك بالام ەدى» دەپ وتىراتىنىن ءجيى ەستيمىز. مىنە بۇدان كىندىك كەسۋدىڭ ءوزى بەرەكەنى ۇزبەي جالعاۋعا وزىندىك دانەكەر بول الاتىندىعىن كورە الامىز. بۇرىن ءبىر اۋىلدا ءبىر ايەل جۇكتى بولسا كىندىك شەشە، كىندىك اتا بولعىسى كەلەتىن جاقىن وتكەن كىسىلەر نارەستە دۇنيەگە كەلمەي تۇرىپ-اق وتاعاسىعا «ەستەرىڭدە ءجۇرسىن، ايەلىڭ امان-ەسەن بوسانىپ، ءسابيىڭ دۇنيەگە كەلگەندە كىندىگىن ءبىز كەسەمىز» دەپ، كۇنى بۇرىن قۇلاققاعىس ەتىپ قويادى ءارى سودان باستاپ سول وتباسىنا ءجيى بارىپ، سيىرىن ساۋىسىپ، وتىن جاعىسىپ دەگەندەي جۇمىستارىنا كومەكتەسىپ، اۋىراياق اناعا قارايلاسا باستايدى. انا بوسانعاندا بالانىڭ كىندىگىن كەسىپ، كىندىك شەشە اتانىپ، كىندىك شەشە بولعان ادام بوسانعان انانىڭ باسى - قاسىندا بوپ، ءۇي شارۋالارىنا كومەكتەسسە، ال، كىندىك اكە بولعان ادام سول ءۇيدىڭ وتىنىن اكەلىسىپ، مالىن قايىرىسىپ قولعابىس ەتەدى. كىندىك شەشە ءتىپتى،بالا قىرقىنان شىعىپ شيراپ، انا ابدەن سەرگىگەنگە دەيىن ءار كۇنى سول وتباسىعا بارىپ قارايلاسىپ وتىرعان. ايەلى اۋىراياق بولعان كەزدە وتاعاسى ءوزى جاقسى كورەتىن دوس-جاران نەمەسە اۋىلداعى بەدەلدى، ونەرلى، ۇرپاقتى ادامدارعا ىرىمداپ، وتىنەتىندەرى دە بولعان.الايدا، كىندىك شەشە دە، كىندىك اكە دە تەك ءبىر-بىرەۋ عانا بولىپ، كىندىك شەشە جاڭا تۋىلعان سابيگە كەڭ جەيدە تىگىپ كيگىزىپ، ونى «ءيت جەيدە» دەپ اتاعان. ال،ءسابيدىڭ اتا-اناسى كىندىك شەشەسىنە كويلەك كيگىزىپ قالجاعا سويىلعان قويدىڭ تەرىسى مەن توستىگىن بەرەدى. كىندىك شەشە «انانى الام، مىنانى تاعام» دەپ قارسى جاعىن ورىنسىز مازالامايدى جانە وكپەلەمەيدى. قايتا كىندىك شەشە بولعانىن ماقتانىش ساناپ، بەرەكەلەرىن ونان ارى قويۋلاتا تۇسەدى. ءسابيدىڭ كىندىگىن كىم الدىمەن كەسىپ جولىن السا، وزگەلەر وعان بارىپ جارماسىپ ەكىنشى كىندىك شەشە بولىپ قىستىرىلمايدى. ال، قازىر ءبىر ءسابي دۇنيەگە كەلسە دوس-جاران، كورشى -قولاڭ، قىزمەتتەستەرى ءبارى بارىپ، ەشكىمنىڭ قالاۋىنسىز-اق ۇيمەلەپ، كىندىك شەشە، كىندىك اتا بولىپ الادى دا، وسىنىڭ سالدارىنان ءبىر بالادا سەگىز دە توعىز، ءتىپتى، ودان دا كوپ كىندىك شەشە بولۋداي كەلەڭسىزدىك پايدا بولدى. الايدا،وسىلار بوسانعان ايەل مەن ءومىر ەسىگىن ەندى عانا اشقان سابيگە بۇرىنعى كەزدەگىدەي قارايلاسپايدى. ولاردىڭ كوپ ساندىسى، ەگەر دۇنيەگە كەلگەن نارەستە قىز بالا بولسا،ول وقۋ جاسىنا تولىپ مەكتەپ تابالدىرىعىن اتتاعاندا «ءتىل اشار» توي جاساسا نەمەسە ۇل بالا بولسا سۇندەت تويىن جاساعاندا كىندىك بالاسىنان التىن القا تاعىنۋدى كوزدەيدى ەكەن. ەگەر سول تويلاردا بالانىڭ اكە- شەشەسى ءبىر قانشاسىنا التىننان القا تاعىپ، ال ەندى بىرەۋلەرىنە التىن جۇزىك (ساقينا) سالسا وندا ول «التىن القا تاعاتىن بولسا ءبىرىڭعاي تاقسا بولماي ما، جۇرت الدىندا بۇل قاي مازاق ەتكەنى، سولعۇرلى بەتىمىزدى ءتۇسىرىپ بىزگە جۇزىك عانا بەرىپ» دەپ تۇلان تۇتىپ، وكپەلەپ بۇلقان-تالقان بولادى. سوندىقتان وسىنداي داۋدان قۇتىلۋ ءۇشىن «مىڭ بيەنىڭ بورىشىنان ءبىر قۇلاقتىڭ تىنىشى ارتىق» دەپ قاراعان بالانىڭ اتا-اناسى كىندىك اناسى قانشا بولسا سونشا التىن القا تاعىپ جولعا سالادى.
تاريحتا وتكەن نە ءبىر باي-ماناپتاردىڭ بالاسىنىڭ كىندىگىن كەسكەن كىندىك شەشەلەرگە دە ولار كويلەك كيگىزىپ، قالجاعا سويىلعان قويدىڭ تەرىسى مەن توستىگىن بەرۋ جورالعىسى ارقىلى سي كورسەتكەن عوي. دەمەك، ولار بالانىڭ كىندىك شەشەسىنە ات مىنگىزىپ، اتان جەتەكتەتۋدى، التىننان القا تاعۋدى بىلمەي نە بولماسا قيماي وتىرعانى جوق، ال، كىندىك شەشەلەرى دە «انانى المادىم، مىنانى سالمادىم» دەپ وكپەلەپ قيعىلىق سالماعان. مىنە مۇنىڭ ءبارى اينالىپ كەلگەندە بابالاردىڭ ۇرپاقتارعا دۇرىس ونەگە بولعانى ەدى. ءبىزدىڭ تەك وسى سالتىمىز عانا ەمەس بۇدان باسقا دا كوپتەگەن سالت-داستۇرلەرىمىز بۇرىنعىداي بولماي، ۇقساماعان دارەجەدە ورىنسىز وزگەرىستەرگە ۇشىراپ قور بولۋدا، مۇنىڭ بارلىعى اينالىپ كەلگەندە ءوزىمىزدىڭ وسى ءبىر اسا قۇندى مۇراعاتىمىزعا تىم جاۋاپكەرسىزدىكپەن قاراپ، قالاي بولسا سولاي قولدانۋىمىزدان بولىپ وتىر. ءبىز قاشاندا ءوز ۇلتىمىزدىڭ ءارقايسى سالت-داستۇرلەرىنە ءسوزسىز دۇرىس مۇراگەرلىك ەتۋىمىز كەرەك. ماسەلەن، كىندىك شەشە بولۋ جونىنەن الىپ ايتار بولساق، ءبىر بالاعا تەك ءبىر عانا كىندىك شەشە كەرەك، كوپ كىندىك شەشە بولۋدى كۇشىنەن قالدىرىپ، ورىنسىز مازالاپ قيعىلىق سالماي، بابالارىمىزدىڭ پاراساتىمەن سالىنعان سارا جولىنا قۇرمەت ەتىپ، دۇنيە، مال- مۇلىكتى عانا كوزدەمەي، اراداعى شىنايى دوستىق پەن ادامگەرشىلىكتى ارداقتاپ، بارلىق سالتىمىزدى ىزىندە اتقارايىق.سوندا عانا قۇندى مۇراعاتتارىمىزعا دۇرىس مۇراگەرلەك ەتىپ، وعان ەش سىزات تۇسىرمەي، ءوز مانىندە كەيىنگى ۇرپاقتارعا اقاۋسىز تابىستاي الار ەدىك.
جاۋاپتى رەداكتورى : مۇحيت امانتاي ۇلى
وقىرمان نازارىنا
نازار سالا كەتەرسىز
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
