تاعدىرلاس بولىپ، دامۋدى بىرگە قاراستىرۋدىڭ شىت جاڭا داستانىن جازدى (جاڭا جورىقتا ەكپىندەي ىلگەرىلەپ، جاڭا داۋىرگە ۇلەس قوسۋ – وزگەشە 10 جىل)
«حالىق گازەتىنىڭ» تىلشىلەرى چىن شاڭۋىن، حۋ زىشي
2022.09.30 16:15 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
تاڭعى ساعات جەتى. شۇعىلالى كۇن نۇرى مەكونگ وزەنىنىڭ جاعاسىن نۇرلاندىرىپ تۇر. لاوس - جۇڭگو تەمىر جول شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ لاوستىق قىزمەتكەرى ليم جۇڭگولىق ۇستازىمەن بىرگە رەليستى اۆتوكولىككە شىعىپ، تەمىر جولدىڭ كۇندەلىكتى قورعاۋ قىزمەتىن باستادى. جۇڭگو مەن لاوستىڭ «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى» بىرگە قۇرۋداعى جەتەكشى نىسانى رەتىندە، جۇڭگو - لاوس تەمىر جولى 9 ايدان استام ۋاقىتتان بەرى 7 ميلليون توننادان استام زات تاسىمالداپ، جيىنى 6 ميلليون 700 مىڭ ادام - رەتتەن استام جولاۋشى جونەلتتى.
«جۇڭگو - لاوس تەمىر جولى تۇرمىسىمىزدى جاقسارتتى». ليم بىلاي دەدى: بۇرىن ءوزىم قىزمەت ىستەگەن لاڭبولاباننان استانا ۆەنتيانعا دەيىن 10 ساعات جۇرەتىنمىن، قازىر جۇڭگو - لاوس تەمىر جولىنىڭ «لانساڭ ءنومىرلى» پويەزىنە وتىرسام، نەبارى ءبىر ساعاتتان استام ۋاقىتتا جەتىپ بارامىن. «بۇل تەمىر جول ءتىپتى دە كوپ ەلدى تۇتاستىرىپ، ءتىپتى دە كوپ دامۋ ورايىن الا كەلەدى. بۇدان كەيىنگى كۇندەرىمنىڭ بەينە قۇلپىرعان گۇلدەي بارعان سايىن كوركەم بولاتىنىنا سەنەمىن».
بۇل − جاڭا داۋىردەگى جۇڭگونىڭ ءار ەلمەن تاعدىرلاس بولىپ، دامۋدى بىرگە جوسپارلاۋىنىڭ جاندى مىسالى. پارتيانىڭ 18 - قۇرىلتايىنان بەرى شي جينپيڭ جولداستى ۇيىتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، جۇڭگوشا ءىرى ەلدىك ديپلوماتيا ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋ تۋىن بيىك ۇستاپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ ورايىن ۇزدىكسىز جۇڭگونىڭ ورايىنا اينالدىرىپ، جۇڭگونىڭ ورايىن دۇنيە ءجۇزىنىڭ ورايىنا اينالدىرىپ، ادامزاتتىڭ بەيبىتشىلىگى مەن دامۋىن جەبەۋ سىندى وسكەلەڭ ىسكە ەلەۋلى ۇلەس قوستى.
بۇل دۇنيە ءجۇزىنىڭ سەرىكتەستىك قاتىناسىن تەرەڭدەتكەن 10 جىل بولدى.
بيىل 6 - ايدا ءتوراعا شي جينپيڭ بريكس ەلدەرى باسشىلارىنىڭ 14 - رەتكى ديدارلاسۋىن، دۇنيە ءجۇزى دامۋىنىڭ جوعارى جىكتەگىلەرىنىڭ كەڭەسىن جەكە - جەكە باسقاردى ءارى ماڭىزدى ءسوز سويلەدى. پارتيانىڭ 20 - قۇرىلتايىنان بۇرىن ەلىمىز وتكىزگەن وسى ەڭ ماڭىزدى ديپلوماتيالىق قيمىل بريكس ەلدەرىنە شوعىرلانىپ، بريكس ەلدەرىنەن اسىپ ءتۇسىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ سۇراۋىنا، تاريحتىڭ سۇراۋىنا، ءداۋىردىڭ سۇراۋىنا جاۋاپ بەرىپ، حالىقارالىق قارىم - قاتىناس تاريحىندا شۇعىلالى داستان جازدى.
9 – ايدىڭ ورتا شەنىندە ءتوراعا شي جينپيڭ سامارحاندا وتكىزىلگەن شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنا مۇشە ەلدەر باسشىلارى القالار كەڭەسىنىڭ 22 - رەتكى ماجىلىسىنە قاتىناستى ءارى ۇسىنىس بويىنشا قازاقستاندا، وزبەكستاندا مەملەكەتتىك ساپاردا بولدى. شەشۋشى تاريحي كەزەڭدە ورىستەتىلگەن بەلەستىك مانگە يە وسى رەتكى ماڭىزدى ساپاردا كورىنەۋ تۇيىندەر ارت - ارتىنان جارىققا شىعىپ، سۇبەلى تابىستارعا قول جەتكىزىلىپ، شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمىنىڭ مۇشەلەرىن كەڭەيتۋدە تىڭ قادام تاستاۋ پارمەندى ىلگەرىلەتىلىپ، جۇڭگونىڭ قاتىستى ەلدەرمەن قاتىناسىن تىڭ ساتىعا كوتەرۋگە جەتەكشىلىك ەتىلدى.
«دۇنيە جۇزىلىك داعدارىستىڭ اساۋ تولقىنىندا، ءار ەل 190 نەشە كىشكەنە قايىققا وتىرمايدى، قايتا تاعدىرلاس الىپ كەمەگە وتىرادى. قايىقتار داۋىلدى تولقىندارعا توتەپ بەرە المايدى، الىپ كەمە اساۋ تولقىندارعا توتەپ بەرە الادى». 2022 - جىلعى دۇنيە جۇزىلىك ەكونوميكالىق تالقى مىنبەرىنىڭ بەينە - ەكران ماجىلىسىندە ءسوز سويلەگەندە، ءتوراعا شي جينپيڭ «كىشكەنە قايىق» پەن «الىپ كەمەنى» تەڭەۋ ەتىپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاستىعىن، تەك تار جول، تايعاق كەشۋلەردەن بىرگە وتكەندە عانا نۇرلى بولاشاققا بەت الۋعا بولاتىنىن تەرەڭ پايىمدادى. جۇڭگوشا ءىرى ەلدىك ديپلوماتيا دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگىن قورعاۋدى، بىرگە دامۋدى جەبەۋدى ماقسات ەتىپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋدە تاباندى بولىپ، ءوزارا قۇرمەت ەتەتىن، ءادىل دە ادىلەتتى، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلەتىن جاڭاشا حالىقارالىق قاتىناس ورناتۋدى بەلسەنە دارىپتەپ، ءار ەلدىڭ كەڭەسەتىن، قارسىلاسپايتىن، سەرىكتەسەتىن، وداقتاسپايتىن مەملەكەتتەر ارا قارىم - قاتىناستىڭ جاڭا جولىمەن ءجۇرۋىن ىلگەرىلەتتى.
ءىرى ەلدەردىڭ سايكەسۋى مەن سەلبەستىگىن ىلگەرىلەتىپ، جالپى تۇلعالىق جاقتان ورنىقتى، بىركەلكى داميتىن ءىرى ەلدەر قاتىناسى جۇلگەسىن ورناتتى؛ جاقىن، ادال بولۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، كەشىرىمشىل بولۋ ۇستانىمى مەن كورشىلەرمەن تاتۋ بولۋ، كورشىلەرمەن سەرىك بولۋ سىندى توڭىرەكتىك ديپلوماتيا باعىتى بويىنشا، توڭىرەكتەگى ەلدەرمەن قاتىناستى تەرەڭدەتتى؛ دۇرىس ادىلەتتىلىك - مۇددە كوزقاراسى مەن شىنايى، ادال بولۋ ۇستانىمىنان جازباي، قالىڭ وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەرمەن ىنتىماقتى، سەلبەستىكتى كۇشەيتتى ... جۇڭگو 181 مەملەكەتپەن ديپلوماتيالىق قاتىناس ورناتىپ، 110 نەشە مەملەكەتپەن جانە رايونمەن تۇرلىشە فورماداعى سەرىكتەستىك قاتىناس ورناتىپ، جان - جاقتى، كوپ ساتىلى، سترەولدى ديپلوماتيالىق اۋقىم ۇزدىكسىز تەرەڭدەدى.
بۇل بىرگە دامىپ، گۇلدەنۋدى جەبەگەن 10 جىل بولدى.
ماداگاسكاردىڭ استاناسى تاناريۆەردىڭ قالا ماڭى رايونىندا جۇڭگو كومەكتەسىپ سالعان تاس جول ماحازازار قالاشىعىنداعى تاۋىق باعۋشىلاردى جۇمىرتقانى تاسىمالداۋ بارىسىندا كوپ شىعىن بولۋ الاڭداۋشىلىعىنان ارىلتتى، ادامدار مۇنى «جۇمىرتقا جولى» دەپ اتادى. «كوفە مەكەنى» ەفيوپيادا جۇڭگو اقىسىز كومەكتەسەتىن جاساندى سەرىك جۇيەسى كليمات اپاتىنان ساقتاندىرۋدى كۇشەيتۋگە دەم بەرىپ، جەرگىلىكتى ءداستۇرلى كوفە ەگىمشىلىگىنە عىلىم - تەحنيكالىق كەپىل ازىرلەدى. يندونەزيانىڭ سۋراۆيشي ارالىندا جۇڭگو كاسىپورىندارى قارجى قوسقان چيڭشان ونەركاسىپ باقشاسى بوي كوتەردى، باقشا رايونى تۇرعان موروۆالي اۋدانىنىڭ كاسىپتەنۋ شاماسى، ادام باسىنا تۋرا كەلەتىن جىلدىق كىرىسى زور دارەجەدە جوعارىلاپ، ەكونوميكالىق، قوعامدىق بەت - بەينەسى شىت جاڭا تۇسكە ەندى.
دۇنيە ءجۇزىنىڭ دامۋ كورىنىسىندەگى «جۇڭگو بوگەنايى» ۇزدىكسىز كوبەيىپ، جاڭا داۋىردەگى جۇڭگونىڭ دۇنيە جۇزىمەن سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋىنىڭ سۇبەلى تابىستارىن ايگىلەدى. «ءبىز ءارى جاقسى تۇرمىس كەشىرۋىمىز، ءارى باسقالاردىڭ جاقسى تۇرمىس كەشىرۋىنە مۇمكىندىك جاساۋىمىز كەرەك». 10 جىلدان بەرى جۇڭگو ءوزارا تيىمدىلىك جەتكىزىپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ سىندى ەسىك اشۋ ستراتەگياسىن بۇلجىتپاي اتقارىپ، ءوزىنىڭ دامۋ تاجىريبەلەرى مەن ورايىن دۇنيە جۇزىندەگى ءار ەلمەن ءبولىسىپ، ءار ەلدىڭ جۇڭگو دامۋىنىڭ «وڭتايلى كولىگىنە» وتىرىپ، بىرگە دامۋدى جۇزەگە اسىرۋىن قارسى الدى.
شەتەل قارجىسىنىڭ كىرۋىنە رۇقسات ەتۋدىڭ شەكتەلگەن سالالار ءتىزىمىن ۇزدىكسىز ازايتىپ، ەركىن ساۋدا سىناق رايونىنىڭ رەفورما جاساۋىن، جاڭالىق اشۋىن ىلگەرىلەتىپ، حاينان ەركىن ساۋدا پورتىن قۇرىپ، يمپورت كورمەسى، قىزمەت وتەۋ جارمەڭكەسى سياقتى سىرتقا باعىتتالعان سەلبەستىكتىڭ جاڭا تۇعىرىن قالىپتاستىرىپ، 26 مەملەكەت جانە رايونمەن 19 ەركىن ساۋدا كەلىسىمىنە قول قويدى ... جۇڭگونىڭ سىرتقا ەسىك اشۋ قاقپاسى بارعان سايىن كەڭەيىپ، ءار ەلگە ءتىپتى دە كوپ بازار ورايىن، قارجى قوسۋ ورايىن، ارتۋ ورايىن ازىرلەپ بەردى.
ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى» بىرگە قۇرۋ باستاماسىن العا قويۋى دامۋدى بىرگە جەبەۋدىڭ دۇنيە جۇزىلىك بىرىككەن كۇشىن ۇيىستىردى. 9 جىلدان بەرى «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» باستاماسى نەگىزدى بەكەمدەپ، تۇعىردى سومداپ، دىڭگەك، ارقالىق ورناتۋدان تامىر تارتىپ، ىشكەرىلەي دامۋعا دەيىن، بۇگىنگى تاڭداعى دۇنيە ءجۇزىنىڭ جاپپاي قارسى الۋىنا بولەنگەن الەۋمەتتىك ونىمگە اينالدى. جۇڭگو 140 تان استام مەملەكەتپەن «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» سەلبەستىك قۇجاتىنا قول قويىپ، 3 مىڭنان استام سەلبەستىك نىسانىن قالىپتاستىردى، قارجى قوسۋ كولەمى شامامەن ءبىر تريلليون دوللار بولدى. «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى» بىرگە قۇرۋ جوعارى ولشەمدى، باياندى بولۋ، حالىق تۇرمىسىنا تيىمدىلىك جاساۋ نىساناسىنا قاراي نىق قاداممەن العا باسىپ، مەملەكەتتىڭ دامۋىنا ۇزدىكسىز تىڭ قوزعاۋشى كۇش ۇستەپ، دۇنيە ءجۇزى ەكونوميكاسىنىڭ قالپىنا كەلۋىنە تىڭ ۇلەس قوستى.
بۇل دۇنيە ءجۇزىن جونگە سالۋدى كەمەلدەندىرگەن 10 جىل بولدى.
بيىل 6 - ايدا افريكا ءمۇيىسى بەيبىتشىلىك جىيىنى وتكىزىلدى، قاتىستى جاقتار بىرلەسكەن مالىمدەمە جاريالادى، وندا ورتاق، جالپىلىق، سەلبەستىك، باياندى حاۋىپسىزدىك كوزقاراسىن ۇستانۋ دارىپتەلدى، جۇڭگو العا قويعان «افريكا ءمۇيىسىن بەيبىت دامىتۋ ويىن» تياناقتاندىرۋ جونىندە ناقتى ارەكەت ورىستەتىلدى؛ 7 - ايدا جۇڭگو جاق «دۇنيە جۇزىلىك دامۋ باستاماسىنىڭ دوستار گرۋپپاسىنا» ۋاكىلدىك ەتىپ بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى جينالىسىنىڭ جوعارى دارەجەلى ەرەكشە ماجىلىسىندە ورتاق ءسوز سويلەدى، استىق داعدارىسىنىڭ ىقپالىنا ۇشىراعان ەلدەرگە، اسىرەسە، وركەندەپ كەلە جاتقان ەلدەرگە شۇعىل قولداۋ كورسەتۋدى دارىپتەدى... دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىت دامۋىنا ساياتىن كوپتەگەن كەڭەستىك تاقىرىپتاردا جۇڭگونىڭ اتقارعان جەتەكشىلىك رولى اناعۇرلىم كورنەكتىلەندى.
«بىرگە اقىلداسۋ، بىرگە قۇرۋ، بىرگە يگىلىكتەنۋ پرينسيبىن ۇستانىپ، دۇنيە جۇزىلىك ىستەردى ءار ەلدىڭ بىرگە اقىلداسىپ ءبىر جاقتى ەتۋىن دارىپتەپ، جونگە سالۋ جۇيەسىن كوپشىلىك قول ۇستاسا قۇرىپ، دامۋ جەتىستىكتەرىنەن ءار ەل حالقى بىرگە يگىلىكتەندى». 10 جىلدان بەرى جۇڭگو دۇنيە جۇزىلىك جونگە سالۋ جۇيەسىنىڭ وزگەرىسىنە جەتەكشىلىك ەتۋدى جاۋاپكەرلىك ەتىپ، ناعىز كوپ جاقتىلىقتى امالياتتا ايگىلەپ، ادىلدىك پەن تۋراشىلدىقتى قورعاپ، حالىقارالىق ءتارتىپتىڭ اناعۇرلىم ءادىل، ۇيلەسىمدى بەتالىسقا قاراي دامۋىن ىلگەرىلەتتى.
دۇنيە جۇزىلىك ساۋدا ۇيىمى رەفورماسىنا بەلسەنە ات سالىسىپ، بىرلەسكەن مەملەكەتتەر ۇيىمى، 20 ەل توبى، ازيا - تىنىق مۇحيت ەكونوميكالىق سەلبەستىك ۇيىمى، بريكس ەلدەرى سياقتى كوپ جاقتى مەحانيزم اياسىنداعى سەلبەستىكتى ىلگەرىلەتىپ، ازيا نەگىزدىك قۇرىلعىلارعا قارجى قوسۋ بانكەسى، جاڭا كوركەيتۋ بانكەسى سياقتى كوپ جاقتى فينانس قۇرىلىمدارىن قۇرۋدى باستاپ، «وڭىرلىك جان - جاقتى ەكونوميكالىق سەرىكتەستىك قاتىناس كەلىسىمىنىڭ» ءونىمدى اتقارىلۋىن ىلگەرىلەتىپ، ىندەتكە قارسى اتتانۋدىڭ حالىقارالىق سەلبەستىگىن ىلگەرىلەتىپ، دۇنيە ءجۇزىنىڭ كليماتتى جونگە سالۋ اياق الىسىنا جەتەكشىلىك ەتتى ... جاڭا داۋىردەگى جۇڭگو دۇنيە ءجۇزىن جونگە سالۋ جۇيەسىن رەفورمالاۋعا جانە كەمەلدەندىرۋگە ۇزدىكسىز اقىل - پاراساتى مەن جوباسىن ارنادى.
قازىر دۇنيە جۇزىندە ءجۇز جىلدان بەرى بولماعان زور وزگەرىس جەدەل قۇبىلۋدا، دۇنيە ءجۇزى جاڭا اۋمالى - توكپەلى وزگەرىس كەزەڭىنە ءوتتى، بەيبىتشىلىك قىزىل سيفرى، دامۋ قىزىل سيفرى، سەنىمدىلىك قىزىل سيفرى، جونگە سالۋ قىزىل سيفرى ارتا ءتۇستى، ادامزات قوعامى جول ايىرىعىندا تۇر. تاريحقا كوز جىبەرسەك، ادامزات تالاي رەتكى سىناقتاردى جەڭۋ بارىسىندا ەسەيىپ - ەرجەتىپ، داعدارىستى جەڭۋ بارىسىندا دامىدى. تاريحتىڭ العا باسۋ لوگيكاسىندا العا باسۋدا، ءداۋىردىڭ دامۋ اعىمىندا دامۋدا تاباندى بولعاندا عانا، حالىقارالىق قوعام قيىن وتكەلدەن بىرگە ءوتىپ، بولاشاقتى بىرگە جاراتا الادى. ءتوراعا شي جينپيڭ دۇنيە جۇزىلىك دامۋ باستاماسىن، دۇنيە جۇزىلىك حاۋىپسىزدىك باستاماسىن العا قويىپ، دۇنيە جۇزىلىك جونگە سالۋدىڭ قىزىل سيفرىنا ۇيلەسۋگە، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىت دامۋىن جەبەۋگە ايقىن العا باسۋ بەتالىسىن كورسەتىپ، سەلبەستىك جوباسىن ازىرلەپ، حالىقارالىق قوعامنىڭ جاپپاي قولداۋىنا يە بولدى. حالىقارالىق قايراتكەرلەر جابال بىلاي دەستى: «جۇڭگو حالىقارالىق تارتىپتە بەيبىتشىلىك پەن ورنىقتىلىقتىڭ نەگىزگى دارىپتەۋشىسىنە اينالدى»، «جۇڭگو دۇنيە جۇزىنە شۇعىل قاجەتتى جاڭا ويلاۋ ءتاسىلىن ازىرلەپ، وراسان زور ءۇمىت جەتكىزدى».
بۇگىنگى جۇڭگو − دۇنيە ءجۇزىنىڭ جۇڭگوسى، جۇڭگونىڭ دامۋى مەن العا باسۋى دۇنيە جۇزىنەن ايرىلا المايدى، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بەيبىتشىلىگى مەن گۇلدەنۋى دە جۇڭگودان قول ۇزە المايدى. جاڭا ساپارعا قادام تاستاعاندا، جۇڭگو تاريحتىڭ دۇرىس جاعىندا تاباندى بولىپ، ادامزاتتىڭ العا باسۋ جاعىندا تۇرىپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋگە، اناعۇرلىم كوركەم دۇنيە ءجۇزىن قۇرۋعا تىڭ دا اناعۇرلىم زور ۇلەس قوسادى.
كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : مانەپ ەربول ۇلى
وقىرمان نازارىنا
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
