2024.10.18 16:56 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
ءبىر كوپىر ءۇش جەردى تۇتاستىرىپ، تابيعي كەدەرگى داڭعىل قاتىناس لەنياسىنا اينالدى. شياڭگاڭ - جۋحاي - اۋمىن ۇلكەن كوپىرىندە اۆتوموبيل قايشالىسىپ، قاربالاس جاعداي جارىققا شىقتى −
جولاۋشىلار جالپى مولشەرى تاعى دا تىڭ دەڭگەيگە كوتەرىلدى. 10 - ايدىڭ 4 - كۇنى ساعات 0 دەن 45 مينۋت وتكەنگە دەيىن، بيىل شياڭگاڭ - جۋحاي - اۋمىن ۇلكەن كوپىرى جۋحاي تاس جول وتكەلى ارقىلى شەكارادان كىرىپ - شىققان جولاۋشىلاردىڭ جالپى مولشەرى تۇڭعىش رەت 20 ميلليون ادام - رەتتەن اسىپ، بىلتىرعى سايكەس مەزگىلدەگىدەن %86 ارتىپ، بىلتىرعى تۇتاس جىلداعى جالپى مولشەردەن استى.
اۆتوموبيل اعىس مولشەرى جالاڭ كۇن رەكوردىن جاڭالادى. 10 - ايدىڭ 5 - كۇنى شياڭگاڭ - جۋحاي - اۋمىن كوپىرىندە قاتىناعان اۆتوموبيل 21 مىڭ 200 اۆتوموبيل - رەتتەن استى، مۇنىڭ ىشىندە شياڭگاڭ - اۋمىننىڭ جالاڭ ءنومىر تاقتالى اۆتوموبيلى 14 مىڭ 500 اۆتوموبيل - رەتتەن استى.
باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”شياڭگاڭ - جۋحاي - اۋمىن كوپىرى سىندى وسىنداي كەلەلى ينجەنەريانى جوعارى ساپامەن ويداعىداي سالىپ، سارا ينجەنەريانى، ۇلگى ينجەنەرياسىن، تىنىشتىق ينجەنەرياسىن، پاكتىك ينجەنەرياسىن كۇش سالا تۇلعالاۋمەن بىرگە، ۇلكەن كوپىردەن ويداعىداي پايدالانىپ، ونى ويداعىداي باسقارىپ، گۋاڭدۇڭ - شياڭگاڭ - اۋمىن شىعاناق رايونى قۇرىلىسىنداعى ماڭىزدى رولىن ساۋلەلەندىرۋ كەرەك“.
2018 - جىلى 10 - ايدىڭ 23 - كۇنى شياڭگاڭ - جۋحاي - اۋمىن ۇلكەن كوپىرىندە رەسمي قاتىناس باستالدى. تاياۋداعى 6 جىلدان بەرى كوپتەگەن دۇنيە جۇزىلىك ەڭدەردى جاراتقان ”مەملەكەت اسىلى“ كۇن وتكەن سايىن گۋاڭدۇڭ - شياڭگاڭ - اۋمىن شىعاناق رايونى دامۋىنىڭ ”دانەكەرىنە“ اينالدى.
ادامداردىڭ بارىس - كەلىسى اناعۇرلىم قولايلى، قالا بايلانىسى اناعۇرلىم قويۋ بولدى
”تاڭەرتەڭ شياڭگاڭ - جۋحاي - اۋمىن ۇلكەن كوپىرى ارقىلى جۋحايعا بارىپ تاڭەرتەڭگى شاي ءىشتىم؛ تۇستە جۇڭشاندى ەكسكۋرسيالاۋعا، ساياحاتتاۋعا باردىم؛ كەشتە شىنجىنعا بارىپ كەشكى اس ىشكەننەن كەيىن شياڭگاڭعا قايتتىم“. بيىل جازدىق دەمالىستا شياڭگاڭ قالاسىنىڭ تۇرعىنى لي مىرزا بالاسىن ەرتىپ گۋاڭدۇڭ - شياڭگاڭ - اۋمىن شىعاناق رايونىنىڭ ”ءبىر كۇندىك ساياحاتىن“ سەزىندى، ”ءبىر كۇندە 3 قالانى ارالاپ، 2 ەرەكشە ينجەنەريادا ات بايلادىم، قانداي كەرەمەت!“ دەدى ول.
”شياڭگاڭ، اۋمىن اۆتوموبيلدەرىن سولتۇستىككە كىرگىزۋ ساياساتى تياناقتانعان ءبىر جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى، ماڭايىمىزدا شياڭگاڭدىق، اۋمىندىق تۇرعىندار ءوز كولىگىمەن سولتۇستىككە كىرۋگە ءوتىنىش ەتۋدە، شياڭگاڭ - جۋحاي - اۋمىن ۇلكەن كوپىرى ءتىپتى دە قاربالاس بولا ءتۇستى“. اۋمىندىق جاس جۋ رۇنچىڭ بىلاي دەدى: شەكارا وتكەلىنەن ءوتۋ قولايلى، ادەتتەگى كەزدە كەزەككە تۇرىپ 10 مينۋتقا جەتپەيتىن ۋاقىتتا وتە الامىز.
ساياحاتتاۋ، دەمالۋ، سەيىل – سەرۋەن قۇرۋ، زات ساتىپ الۋ، تۋىسشىلاۋ، دوس - جاراندارىنا امانداسۋ … شياڭگاڭ – جۋحاي – اۋمىن ۇلكەن كوپىرىندە ”ءبىر كوپىر ءۇش جەردى تۇتاستىراتىن“ قاتىناس ابزالدىعى كۇشەيتىلىپ، شەكارادان كىرىپ – شىعۋعا ءتيىمدى ءبىرقىدىرۋ ساياساتتىڭ تياناقتانۋى توعىستىرىلىپ، جۋجياڭ اتىراۋىنداعى قالا شوعىرىنىڭ بايلانىسى ءتىپتى دە نىعايا ءتۇستى، گۋاڭدۇڭ – شياڭگاڭ – اۋمىن شىعاناعى رايونىنىڭ ”ءبىر ساعاتتىق تۇرمىس شەڭبەرى“ بىرتىندەپ ارماننان رەالدىققا اينالىپ، وڭىرلىك توعىسپالى دامۋدا تىڭ ومىرشەڭدىك كۇش بايقاتتى.
قاتىنايتىن جولاۋشىلار كۇن سايىن ارتتى. شياڭگاڭ، اۋمىن اۆتوموبيلدەرىنىڭ ”سولتۇستىككە كىرۋ“ ساياساتىنىڭ جەبەۋىندە، شەكارا وتكەلدەرىندە ساياحاتشىلاردىڭ سانى زور مولشەردە ارتتى. بيىل جىل باسىنان بەرى شياڭگاڭ - جۋحاي - اۋمىن ۇلكەن كوپىرى جۋحاي تاس جول شەكارا وتكەلى ارقىلى شەكارادان كىرىپ - شىققان شياڭگاڭدىق، اۋمىندىق جولاۋشىلار 12 ميلليون 33 مىڭ ادام - رەتكە جەتىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن %83.3 ارتتى؛ شياڭگاڭ، اۋمىن ساياحاتىنا ۆيزا اشتىرعان ىشكى ولكەلەردەن كەلگەن جولاۋشىلار 3 ميلليون 860 مىڭ ادام - رەتتەن اسىپ، سايكەس مەزگىلدەگىدەن %76.6 ارتتى. كوپتەگەن ساياحات سەرىكتەستىكتەرى جاعدايدان پايدالانىپ شياڭگاڭ - جۋحاي - اۋمىن ۇلكەن كوپىرىندە ءبىر كۇندىك ساياحات، توڭىرەكتەگى ساياحات سياقتى جاڭا ونىمدەردى، جاڭا قىزمەت وتەۋدى العا قويدى.
شياڭگاڭ - جۋحاي - اۋمىن ۇلكەن كوپىرى جۋحاي تاس جول وتكەلى − ىشكى ولكەلەردەگى بىردەن - ءبىر شياڭگاڭ حالىقارالىق اۋەجايىنىڭ قۇرلىق جولىنا توتە باراتىن وتكەل. ەلىمىزدىڭ شەتەل ازاماتتىعىنداعى ادامداردىڭ ۆيزا اشتىرۋ ساياساتىن ۇزدىكسىز ساپالىلاندىرۋىنا بايلانىستى، ۆيزاسىز ەلدەر ”دوستار شەڭبەرىنىڭ“ كولەمى ۇزدىكسىز كەڭەيىپ، بۇل وتكەل بارعان سايىن قاربالاستىققا ءتۇستى. بيىل جىل باسىنان بەرى 310 مىڭ ادام - رەتتەن استام شەتەلدىك جولاۋشى جۋحاي شەكارا وتكەلى ارقىلى ىشكى ولكەلەرگە بارىپ ساۋدامەن شۇعىلدانىپ، ساياحاتتاپ، تۋىس - تۋعاندارىن ارالاپ، ءبىلىم الىپ، اۋىس - كۇيىس جاساپ، بىلتىرعى سايكەس مەزگىلدەگىدەن %185.5 ارتتى.
زات اينالىمىنىڭ جاڭا ارناسىن اشىپ، دامۋدىڭ جاڭا ءورىسىن كەڭەيتتى
اۆتوكولىك ىركىلىسسىز قاتىنايتىن، ادام قايشالىسقان شياڭگاڭ - جۋحاي - اۋمىن ۇلكەن كوپىرى ادامداردىڭ بارىس - كەلىسىن تەزدەتتى ءارى فاكتورلاردىڭ اۋىسۋىنا اناعۇرلىم قولايلىلىق تۋدىردى.
تاڭ سارىدە ءبىر جۇك اۆتوموبيلى جۋحاي تاس جولى وتكەلىن تەكسەرۋ الاڭىنا باياۋ كىرىپ، شياڭگاڭ - جۋحاي - اۋمىن ۇلكەن كوپىرى كەدەنى تەكسەرىپ قويا بەرگەننەن كەيىن شياڭگاڭ اۋەجايىنا بارىپ، ونداعى زاتتار ىلە - شالا ەۆروپا مەن ا ق ش – عا جونەلتىلدى.
”سەرىكتەستىكتىڭ شيكىزاتتى يمپورت ەتۋى، وڭدەلگەن ونىمدەردى ەكسپورت ەتۋى شەتەلدەرمەن بايلانىسىپ جاتىر، حالىقارالىق بازاردا باعانىڭ تولقۋى زور، تاپسىرۋدىڭ ۋاقىت ونىمدىلىگى تالابى جوعارى. بىلتىر 5 - ايدا باسقا شەكارا وتكەلىنەن شياڭگاڭ - جۋحاي - اۋمىن كوپىرىنە وزگەرتىلگەننەن كەيىن، تۇستەن بۇرىن پانيۇي كاسىپ باقشاسىنان شىعارىلعان زاتتار سول كۇنى كەشتە شياڭگاڭ اۋەجايىنىڭ كەزەكشى ۇشاعىنا شىعا الاتىن بولدى“. گۋاڭدۇڭ ولكەسى گۋاڭجوۋ قالاسى چي - ي التىن، كۇمىس، ءىنجۋ - مارجان شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى شۇي جيانچياڭ بىلاي دەدى: كوپىردىڭ 24 ساعاتتىق شەكارا اتتاپ تەز قارقىنمەن شەكارادان وتكىزۋى زات اينالىمى ونىمدىلىگىن 30 ساعاتقا جوعارىلاتتى.
ءبىر كوپىردىڭ سالىنۋى زات اينالىمىنىڭ جاڭا ارناسىن اشىپ، دامۋدىڭ جاڭا ءورىسىن كەڭەيتتى. جۋحاي التىن شىعاناعىندا ۇلكەن كوپىردىڭ ”سۋعا ىرگەسىندەگى تۇعىر“ قولايلىلىعىنان پايدالانعان قيىر شىعىس قالتقى سەرىكتەستىگىنىڭ جاڭاشا اينەك قابىرعا ونىمدەرى زاۆود اۋماعىنان اۆتوكولىككە تيەلىپ جولعا شىعارىلىپ، 3 ساعاتقا جەتپەيتىن ۋاقىتتا شياڭگاڭ، اۋمىن بازارىنا جەتكىزىلەدى. ”ءار كۇنگى زات شىعارۋ مولشەرى 40 اۆتوكولىك - رەت بولىپ، ونىمدەردىڭ شياڭگاڭ، اۋمىن بازارىنداعى ۇستاعان سالىستىرماسى %50 تەن استى“ دەدى سەرىكتەستىكتىڭ كەدەن ىستەرى جاۋاپتىسى جوۋ لۋ. شياڭگاڭ - جۋحاي - اۋمىن كوپىرى جۋحاي تاس جول وتكەلى ەلىمىزدىڭ شەكارا اتتاپ تىكەلەي ساتىپ الۋ ەكسپورتىنداعى، ادەتتەگى ساۋدا ەكسپورتىنداعى جانە شياڭگاڭ، اۋمىندى بارلىق تۇردەگى جاڭا ازىق – تۇلىكپەن قامداۋداعى ءىرى وتكەلدەردىڭ بىرىنە اينالدى.
”كوپىردە ەكونوميكا - ساۋدانىڭ جاڭا ارناسىن سالۋ، جاسىل ارنالى سۋىق تىزبەكتى تاسىمالدى دامىتۋ سياقتىلاردىڭ جەبەۋىندە، شياڭگاڭ - جۋحاي - اۋمىن ۇلكەن كوپىرى كۇننەن - كۇنگە جۋحاي قالاسىنىڭ، گۋاڭدۇڭنىڭ باتىس ءوڭىرىنىڭ، ءتىپتى، گۋاڭدۇڭ ولكەسىنىڭ سىرتقى ساۋداسىنىڭ دامۋىن ىلگەرىلەتەتىن جاڭا قوزعالتقىشقا اينالدى“. شياڭگاڭ - جۋحاي - اۋمىن ۇلكەن كوپىرىن باسقارۋ مەكەمەسىنىڭ قاتىستى جاۋاپتىسى بىلاي دەدى: بيىل 8 - ايدىڭ سوڭىنا دەيىن شياڭگاڭ - جۋحاي - اۋمىن ۇلكەن كوپىرى جۋحاي تاس جول وتكەلىنىڭ يمپورت - ەكسپورت جالپى قۇنى 922 ميلليارد 380 ميلليون يۋانعا جەتتى.
جاقسى قۇرىپ، جاقسى پايدالانىپ جاقسى باسقارىپ، ەرەكشە ينجەنەريا جۇڭگونىڭ اقىل - پاراساتىن ارنادى
جۋحاي جاعاسىندا تۇرىپ الىسقا كوز جىبەرسەڭىز، تەڭىز بەن اسپان تۇتاسىپ كەتكەندەي اسەر بەرەدى. شياڭگاڭ - جۋحاي - اۋمىن ۇلكەن كوپىرى بيىل اۆتوكولىك قاتىناعان شىنجىن – جۇڭشان ارناسىمەن ۇلكەن شىعاناق رايونىنىڭ قاتىناس قاڭقاسىن قالىپتاستىردى.
2017 - جىلى ”كوگارشىن“، 2018 - جىلى ”بامبۇك“، 2023 - جىلى ”سۋلا“، 3 رەتكى تايفىڭ داۋىلى شەكارادان ءوتتى، ۇلكەن كوپىر قاسقايىپ توتەپ بەردى. ناق مايداندى باقىلاۋ - مەڭگەرۋ كەسكىنىندە كورسەتىلۋىنشە، سۇراپىل تولقىن جاساندى ارالدى سوققىلاپ، نوسەرلى جاڭبىر كوپىر بەتىندە وركەشتەنگەن اعىس قالىپتاستىرعان، سوندا دا، نەگىزگى كوپىر تايفىڭ داۋىلىندا مىزعالماي تۇرعان.
”تايفىڭ داۋىلى شەكارادان وتكەننەن كەيىن، ءبىز دەرەۋ تۇتاس جەلى بويىنشا ءبىر - بىرلەپ تەكسەرۋ جۇرگىزىپ، كوپىردىڭ اسپالى كۇشى، جىلجۋى، تەربەلىسى تۇگەلدەي جوبالاۋعا رۇقسات ەتىلگەن كولەم ىشىندە ەكەندىگىن، نەگىزگى تۇلعاسىنىڭ امان - ەسەن ەكەندىگىن تۇراقتاندىردىق“. شياڭگاڭ - جۋحاي - اۋمىن كوپىرىن باسقارۋ مەكەمەسىنىڭ قاتىستى جاۋاپتىسى بىلاي دەدى: تالاي رەتكى تايفىڭ داۋىلى ”ۇلكەن سىناق“ ىسپەتتى، كوپىر قۇرىلىسىنىڭ سەنىمدىلىك سيپاتىن دالەلدەدى.
سەنىمدى ساپا تەحنيكادا قامال الۋعا تاباندى بولۋدان كەلەدى. 2009 - جىلى 12 - ايدا شياڭگاڭ - جۋحاي - اۋمىن ۇلكەن كوپىرى رەسمي جۇمىس باستادى. 120 جىلدىق پايدالانۋ عۇمىرىن قاناعاتتاندىرۋ ءۇشىن، 9 جىلعا جۋىق قۇرىلىس جۇرگىزۋ مەزگىلىندە، قۇرىلىسشىلار ىلگەرىندى - كەيىندى 300 دەن استام تەحنيكالىق قامال الىپ، كوپتەگەن تەحنيكالىق اقتاڭداقتى تولتىرىپ، تەڭىز ورتاسىندا تەز قارقىنمەن ارال سالۋ رەكوردىن جاراتىپ، قازىرگى دۇنيە ءجۇزى بويىنشا ەڭ ۇزاق، تۇڭعىش تەڭىز استى تاس جولىنىڭ تۇنبا تۋنەلى سياقتى ينجەنەريالىق كەرەمەتتەردى جاراتتى.
سەنىمدى ساپا قورعاۋ، كۇتۋ ىستەرىنىڭ ۇدايىلانۋىنىڭ ناتيجەسى. شياڭگاڭ - جۋحاي - اۋمىن ۇلكەن كوپىرى جونىنەن العاندا، سالىنىپ بولىپ، اۆتوموبيل قاتىناۋ باستاما عانا. تاسىمال ساتىسىنا قادام تاستاعان سوڭ كۇردەلى كۇتىمدەلۋ ورتاسى مەن اۆتوموبيل اعىنى كوپىردىڭ تاسىمالىنا تىڭ سايىس الا كەلدى. ۇلكەن كوپىردى ويداعىداي باسقارۋ، جاقسى باسقارۋ ءۇشىن، كوپىر باسقارۋ مەكەمەسى ءبىر قىدىرۋ باسقارۋدا جاڭالىق اشۋ، سيفرلى كۇتىمدەۋ، زەردەلى باقىلاۋ - ولشەۋ جانە شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ، باسقارۋ - مەڭگەرۋ سياقتى جاڭا تەحنيكالاردان پايدالانىپ، بارىپ - كەلۋشىلەر مەن اۆتوكولىكتەردىڭ قاتىناۋىنا اناعۇرلىم قولايلىلىق جاسادى.
شياڭگاڭ - جۋحاي - اۋمىن ۇلكەن كوپىرى − ليڭديڭياڭداعى كورىنىس سىزىعى ءارى جۇڭگو كوپىرىنىڭ كوركەم تانىسقىسى. بۇگىنگى تاڭدا كوپىر ينجەنەريالىق قۇرىلىسىنىڭ شەشۋشى تەحنيكاسى كوپ ءتۇرلى كاسىپ سالاسى ولشەمىنە جانە ارنا ولشەمىنە اينالىپ، ەلىمىزدىڭ قاتىناس - تاسىمال جالپى تۇلعالىق تەحنيكاسىنىڭ العا باسۋىن ىلگەرىلەتۋمەن بىرگە، دۇنيە ءجۇزىنىڭ تەڭىزدەن وتەتىن كوپىر تۋنەلىن سالۋىنا دا ”جۇڭگو جوباسىن“، ”جۇڭگو پاراساتىن“ ارنادى.
جۇڭگونىڭ بايتاق دالاسىنا كوز جىبەرسەك، دۇنيە جۇزىندەگى ءبىرىنشى بيىك كوپىر بەيپانجياڭ ۇلكەن كوپىرى ورنىقتى اينالىمعا ءتۇستى، دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇلكەن اتتامالى كولبەۋ اسپالى كوپىر چاڭتاي چاڭجياڭ كوپىرى ءساتتى تۇتاسىپ، دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ ۇلكەن اتتامالى اسپالى كوپىر جاڭجيڭگاۋ - چاڭجياڭ كوپىرى سالىندى... قازىر كوپىردىڭ اتتاما اراسى دۇنيە ءجۇزى بويىنشا الدىڭعى 10 ورىندى يەلەگەن ءتۇرلى كوپىرلەردىڭ ىشىندە جۇڭگو جارىمىنان استامىن ۇستايدى.
ايبىندى كوپىرلەر تاۋدان، تەڭىزدەن ءوتىپ، ”ەڭ ۇزاق، ەڭ بيىك، ەڭ ۇلكەن“ بولۋ رەكوردىن ۇزدىكسىز جاڭالاپ، جاڭا داۋىردەگى جۇڭگو كوپىر قۇرىلىسىنىڭ مىعىم كۇشىن ايگىلەدى.
كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى