”تولقىن جارۋشىلاردىڭ رولىن باستان – اياق ساقتاۋ كەرەك“ (ەكى ماجىلىستەگى ناق مايدان بايقاۋى)

ۋاقىتى: 3 - ايدىڭ 5 – كۇنى تۇستەن كەيىن

كۇن ءتارتىبى: باس شۋجي شي جينپيڭ جياڭسۋ ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ باياندامانى قاراۋىنا قاتىناستى

”بۇگىن حابارعا شىقتىڭىز با؟“

باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ سۇراپ وتىرعانى ونىڭ قارسىسىندا وتىرعان، نانجيڭ قالالىق 1 - شيپاحانادان كەلگەن ۋاكىل جاڭ جۇنجيە ەدى. سول كۇنى تاڭەرتەڭ جاڭ جۇنجيە ”ۋاكىلدەر ارناسىندا“ اقپارات قۇرالدارىمەن وسى جىلدارداعى مەديتسينالىق عىلىم – تەحنيكا جونىندەگى اڭگىمەلەرىن بولىسكەن ەدى.

اڭگىمەنىڭ ۇلكەن قيسىنى بار.

جيىن زالىندا باس شۋجي وعان: ”ءسىزدىڭ تانىستىرعان جاعدايىڭىزدى ەستىپ، وتكەن عاسىردىڭ 90 - جىلدارىندا ەل ىشىندە ’جۇرەك تىرەۋ وپەراتسياسىن جاساۋدىڭ‘ وڭاي - وسپاق بولمايتىنى ەرىكسىز ەسىمە ورالدى“ دەپ ءوز اسەرىن ايتتى.

”قازىر جۇرەك قان تامىرلارى جاعىندا، ماتەريالدىڭ ەلىمىزدە ءوندىرىلۋ شاماسى وتە جوعارى بولعان شىعار؟“

جاڭ جۇنجيە ماقتانىشپەن: ”ءبىزدىڭ ەلىمىزدە وندىرىلگەن تىرەۋ بۇكىل دۇنيە جۇزىنە بەت الدى، وسى جىلدارى مەن دە ’ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى‘ بىرگە قۇرشى ەلدەرگە بارىپ، جۇڭگونىڭ ءتول جاسامپازدىق تەحنيكاسى مەن ونىمدەرى ارقىلى اۋرۋدى ەمدەپ، ادام قۇتقاردىم“ دەدى.

”ءسىزدىڭ ايتقاندارىڭىزدى تىڭداعاننان كەيىن قاتتى تەبىرەندىم، بۇل جاعىندا ءبىز اسا زور ىلگەرىلەۋشىلىككە قول جەتكىزدىك، ۇزدىكسىز العا ۇمتىلۋىمىز كەرەك“.

ءبىر كاسىپتىڭ وزگەرىسى دامۋدىڭ جالپى جاعدايىن اڭعارتۋدا. بۇگىنگى جۇڭگو − جاڭالىق اشۋ تولقىنى جوڭكىلىپ، دامۋدىڭ قوزعاۋشى كۇشى تاسقىنداعان جۇڭگو. ەلىمىزدىڭ دۇنيە ءجۇزى بويىنشا جاڭالىق اشۋ قۋاتى ءۇرتىس جوعارىلاپ، 10 جىلدان بەرگى جاڭالىق اشۋ قۋاتى ەڭ تەز ارتقان ەكونوميكالىق تۇلعالاردىڭ ءبىرى بولدى.

”ەكونوميكالىق ءىرى ولكەلەر جۇكتىڭ اۋىرىن كوتەرۋى كەرەك“، بۇل − وسى رەت جياڭسۋ ۇيىرمەسىنە بارىپ، باياندامانى قاراۋعا قاتىناسقان كەزدەگى باس شۋجيدىڭ ىقىلاستى تاپسىرماسى. ول بايانداعان جۇكتىڭ اۋىرىن ارقالاۋداعى 4 كۇش سالۋ ءتۇيىنىىڭ ىشىندە ”عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ مەن كاسىپ سالاسىندا جاڭالىق اشۋدى توعىستىرۋدى ىلگەرىلەتۋ جاعىندا اتويلاپ الدا ءجۇرۋ“ ءبىرىنشى ورىندا تۇرادى.

جاڭالىق اشۋ − دامۋعا جەتەكشىلىك ەتەتىن ءبىرىنشى قوزعاۋشى كۇش. باس شۋجي بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”سوڭعى جىلدارداعى قۇلشىنىس ارقىلى عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ رايى كۇشتى بولدى، كاسىپ سالاسىندا جاڭالىق اشۋدا الۋان ءتۇرلى اعىم جارىققا شىقتى، ەكەۋىنىڭ توعىسۋ بەتالىسى جاقسى بولدى، الايدا كەيبىر ءتۇزىلىس، مەحانيزمدەردىڭ ويداعىداي بولماۋ ماسەلەلەرى ءالى دە ورىن تەۋىپ وتىر. جياڭسۋ تابىستى، ءساتتى تاجىريبەلەردى قورتىندىلاپ جانە قولدانىپ، تۇلعالىق قايشىلىقتاردى شەشۋگە قۇلشىنۋى كەرەك“.

جاڭالىق اشۋ تىزبەگى مەن كاسىپ سالاسى تىزبەگى ساڭلاۋسىز ۇشتاسۋدى قالاي جۇزەگە اسىرادى؟

ولكەلىك عىلىم - تەحنيكا مەڭگەرمەسىنەن كەلگەن ۋاكىل شۇي گۋاڭحۇي لەبىز بىلدىرگەن كەزدە، باس شۋجي: ”جاڭالىق اشۋ ۇسىنىلىمىنىڭ قازىنالىق شىعىستا ۇستايتىن سالىستىرماسى قانشاعا جەتەدى؟“ دەپ سۇرادى. مۇنىڭ جاۋابى تەرەڭ اسەر قالدىردى: 2022 - جىلداعىمەن سالىستىرعاندا، جياڭسۋ ولكەسى قازىناسىنىڭ عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋعا قوسقان ۇسىنىلىمى %16.2 ارتتى. جاڭالىق اشۋدى ىلگەرىلەتۋ قايراتتى تاسقىنداتىپ، بار كۇشتى سارقا جۇمساۋدى قاجەت ەتەدى، سونداي - اق دەنە تۇرقىنا قاراي كيىم ءپىشىپ، دالمە - ءدال تياناقتاندىرۋ كەرەك. باس شۋجي بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: جاڭالىق اشۋ جاعىندا، ”قازىر بىزدە مەملەكەتتىڭ ورنالاستىرۋى، جالپى تۇلعالىق جوباسى بار، الايدا ناقتاپ ايتقاندا، جەر - جەردىڭ ازىرلەگەن شارت - جاعدايىنا قاراۋ كەرەك، جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي ىستەۋگە تاباندى بولۋ كەرەك“.

جاڭالىق اشۋ بۇرىن بولىپ كورمەگەن تەبىنمەن ەكونوميكالىق دامۋدىڭ جاڭا كارتيناسىن قايتا سومداۋدا. ”عىلىم - تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ مەن كاسىپ سالاسىندا جاڭالىق اشۋ − جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى دامىتۋدىڭ نەگىزگى جولى“. بىلتىرعى ەكى ماجىلىستەن كەيىن باس شۋجي بيىل جياڭسۋ ۇيىرمەسىندە تاعى دا جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردى تىلگە تيەك ەتتى: ”جاڭاشا وندىرگىش كۇشتەردىڭ دامۋىن ىلگەرىلەتىپ، مەملەكەتىمىزدىڭ وسى زامانعى ەكونوميكانىڭ الىپ تولقىنىندا قاشان دا تولقىن جارۋ رولىن ساقتاۋىنا مۇمكىندىك جاساۋ كەرەك“.

كەمە ۇلكەن بولسا، جۇگى اۋىر بولادى، تۇلپار تەبىندى بولسا، الىسقا ساپار شەگەدى. باس شۋجي تەرەڭ ماعىنادا بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”ەكونوميكالىق ءىرى ولكەلەر ەكونوميكالىق بولەگىنىڭ ۇلكەندىگىن كورسەتىپ قانا قالماستان، بۇكىل ەلدىڭ دامۋ جالپى جاعدايىندا ارقالاعان جاۋاپكەرشىلىگىنىڭ ۇلكەندىگىن دە كورسەتەدى، مەملەكەتتىڭ كەلەلى دامۋ ستراتەگياسىن تياناقتاندىرۋدا اناعۇرلىم زور جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋى كەرەك“.

كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى