حالقىمىزدى ءسۇيۋدىڭ، ارميامىزدى ءسۇيۋدىڭ ءداۋىر جاڭا تاراۋىن ۇزدىكسىز بىرگە جازامىز

جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ باس شۋجيى، مەملەكەت ءتوراعاسى، ورتالىق اسكەري ىستەر كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى شي جينپيڭ جۋىقتا قوس قولداۋ قىزمەتى جونىندە ماڭىزدى نۇسقاۋ بەرىپ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”ارميا ـ جەرگىلىكتى ورىن ەكى جاق تىعىز ىستەستىك جاساسىپ، ارميا مەن ۇكىمەتتىڭ، ارميا مەن حالىقتىڭ مىزعىماس بەرىك ىنتىماعىن بەكەمدەپ، دامىتىپ، حالقىمىزدى ءسۇيۋدىڭ، ارميامىزدى ءسۇيۋدىڭ ءداۋىر جاڭا تاراۋىن ۇزدىكسىز بىرگە جازۋى كەرەك“.

قوس قولداۋداعى مەملەكەتتىك ۇلگىلى قالالارعا (اۋدان) اتاق بەرۋ جينالىسى 4 - ايدىڭ 23 - كۇنى بەيجيڭدە اشىلدى. ماجىلىستە باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى نۇسقاۋى جەتكىزىلدى.

باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى نۇسقاۋى ارميا مەن جەرگىلىكتى ورىنداردىڭ ءار دارەجەلى ورىندارىندا كۇشتى اڭىس قوزعادى. كوپشىلىك ءبىر اۋىزدان مىنالاردى ءبىلدىردى: باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى نۇسقاۋىنىڭ رۋحىن مۇقيات دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرىپ، جاڭا داۋىردەگى قوس قولداۋ قىزمەتىن ىشكەرىلەي، تىڭعىلىقتى، ويداعىداي ىستەپ، مەملەكەت قورعانىسىنا كوڭىل بولەتىن، ارميانى قىزۋ سۇيەتىن، اسكەريلەردى قاستەرلەيتىن تاماشا قوعامدىق رايدى اناعۇرلىم قالىپتاستىرىپ، ارميا مەن ۇكىمەتتىڭ، ارميا مەن حالىقتىڭ ىنتىماعىن بەكەمدەپ، دامىتىپ، ارميا مەن جەرگىلىكتى ورىن ىنتىماقتاسا كۇرەس جۇرگىزىپ، قول ۇستاسا بىرگە العا باسىپ، قوس قولداۋ قىزمەتىندە ۇزدىكسىز تىڭ ىلگەرىلەۋشىلىككە قول جەتكىزۋدى ىلگەرىلەتىپ، اناعۇرلىم كوركەم بولاشاقتى بىرگە اشامىز.

ارميانى قولداپ اسكەريلەر وتباسىلارىنا قامقورلىق جاساۋ، ۇكىمەتتى قولداپ حالىقتى ءسۇيۋ كەرەك

باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”ارميانى قولداپ اسكەريلەر وتباسىلارىنا قامقورلىق جاساۋ، ۇكىمەتتى قولداپ حالىقتى ءسۇيۋ — پارتيامىزدىڭ، ارميامىزدىڭ، ەلىمىز حالقىنىڭ تاڭداۋلى ءداستۇرى جانە وزىنە ءتان ساياسي ابزالدىعى“.

”باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى نۇسقاۋىنىڭ رۋحىن ۇيرەنگەن سوڭ ءبىز جاڭا داۋىردەگى قوس قولداۋ قىزمەتىن ويداعىداي ىستەۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن اناعۇرلىم تەرەڭ تانىدىق“. شاندۇڭ ولكەسى بينجوۋ قالالىق قوس قولداۋ قىزمەتىنە باسشىلىق ەتۋ گرۋپپاسى كەڭسەسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى شى حۇڭفاڭ مىنالاردى ءبىلدىردى: بينجوۋ قالاسى قوس قولداۋداعى مەملەكەتتىك ۇلگىلى قالا اتاعىن قايتا الۋدى وراي ەتىپ، قوس قولداۋ قىزمەتى مەحانيزمىن ۇزدىكسىز اقاۋسىزداندىرىپ، كەمەلدەندىرىپ، ۇزدىكسىز جاقسارتىپ، جاڭالىق اشىپ، قوس قولداۋ قىزمەتىنىڭ دەڭگەيىن جاپپاي جوعارىلاتىپ، اسكەر جاتتىقتىرۋدى، سوعىسقا دايىندالۋدى قامتاماسىز ەتۋ قىزمەتىن بار كۇشپەن ويداعىداي ىستەپ، ارميانى قولداپ، وتباسىنداعىلارعا قامقورلىق جاساۋداعى ”مەيىرلى ىستەردى“ ويداعىداي ىستەپ، ارميا مەن جەرگىلىكتى ورىننىڭ بىرگە قۇرۋىنىڭ ”جۇرەكتەستىك كوپىرىن“ ويداعىداي ورناتادى.

جياڭسۋ ولكەسىنىڭ نانجيڭ قالاسى − قوس قولداۋداعى ۇلكەن قالا، اسكەر مولشەرى بويىنشا ۇلكەن قالا، اسكەريلەردى ورنالاستىرۋداعى ۇلكەن قالا، ارميانى قورعاپ، اسكەريلەردىڭ وتباسىنا قامقورلىق جاساۋ، ۇكىمەتتى قورعاپ، حالىقتى ءسۇيۋ تاڭداۋلى ءداستۇرى قالىڭ ارميا مەن حالىقتىڭ قانىنا وشپەستەي جازىلعان. ”ءبىز باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى نۇسقاۋىنىڭ رۋحىن مۇقيات دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرىپ، كۇش - قۋاتتى قوس قولداۋ قىزمەت مەحانيزمىن كەمەلدەندىرۋگە شوعىرلاندىرىپ، كوماندير - جاۋىنگەرلەردىڭ شۇعىل، قيىن، ۋايىمداعان، ءزارۋ ماسەلەلەرىن شەشىپ، كاسىپ اۋىستىرعان وفيتسەرلەردى ’توتە جول‘ بويىنشا ورنالاستىرۋ، قوسىننان شەگىنگەن اسكەرلەردى ارنايى قىزمەت ورنىنا تاڭداپ ءوسىرۋ، ءىسورىندار قوسىننان شەگىنگەن ستۋدەنت اسكەرلەردى باعىتتامالى قابىلداۋ سياقتى قىزمەتتەردى ۇزدىكسىز ويداعىداي ىستەپ، قوس قولداۋ قىزمەتىن شىن مانىندە ناقتاپ تياناقتاندىرامىز“ دەدى نانجيڭ قالالىق قوسىننان شەگىنگەن اسكەريلەر ىستەرى مەكەمەسىنىڭ باستىعى زۇڭ نيڭحۋ.

تەڭىز دەڭگەيىنەن 5000 مەتردەن استام بيىكتىكتەگى بەلگىلى ءۇستىرت قاراۋىل ورنىندا گانسۋ ولكەسى لانجوۋ قالاسىنىڭ قوس قولداۋ كەڭسەسىنىڭ قىزمەتكەرلەرى ”قالا مەن اسكەري ءبولىم بىرلەسىپ قۇرۋ“ قيمىلىن ورىستەتۋدە. ”لانجوۋ مەن وسى شەكارا قورعانىس قوسىنىنىڭ اراسى شالعاي بولعانىمەن، لانجوۋداعى قالىڭ بۇقارا مەن شەكارا قورعانىس كوماندير - جاۋىنگەرلەرىنىڭ تىلەگى ءبىر“. لانجوۋ قالالىق قوس قولداۋ كەڭسەسى مەڭگەرۋشىسىنىڭ ورىنباسارى ياڭ ۋىنجۇن مىنانى ءبىلدىردى: ”جاڭا داۋىرگە ارشىندى قادام تاستاعاندا، ءبىزدىڭ ارميا مەن حالىقتىڭ دوستىعى چيليان تاۋىنىڭ قار - مۇزىنداي تاپ - تازا، حىشي دالىزىندەگى توراڭعىداي بەرىك بولدى، ارميا حالىقتى سۇيەتىن، حالىق ارميانى قولدايتىن داڭقتى ءداستۇر، ءسوز جوق، ارميا مەن حالىقتىڭ قول ۇستاسا وتىرىپ بولاشاقتى بىرگە اشاتىن قۇدىرەتتى قوزعاۋشى كۇشىنە اينالادى“.

ارميانى قۇرمەتتەۋ، ارميانى قولداۋ، وتاندى ءسۇيۋ، شەكارانى قورعاۋ سۇيىسپەنشىلىگى يۇننان ولكەسى تىڭچۇڭ قالاسىنداعى بۇقارانىڭ جۇرەگىنە تەرەڭ ۇيالادى. تاياۋ جىلداردان بەرى تىڭچۇڭ قالاسى ارميانى قولداۋ كاسىپورىندار وداعىن قۇرىپ، اس - سۋدان مادەنيەت - ساياحات تۇتىنۋىنا دەيىن، قالىڭ ناقتى اسكەرلىك مىندەتتەگى، قوسىننان شەگىنگەن اسكەريلەرگە ارناۋلى تيىمدىلىك جاساپ، مەيىرگە تولى قوعامدانعان ارميانى قولداۋ تورىن قالىپتاستىردى. تىڭچۇڭ قالالىق قوسىننان شەگىنگەن اسكەريلەر ىستەرى مەكەمەسىنىڭ باستىعى جاڭ جانجۇي بىلاي دەدى: ”تىڭچۇڭ قالاسىنا مەملەكەتتىك قوس قولداۋداعى ۇلگىلى قالا اتاعى بەرىلىپ، تىڭچۇڭ اسكەرلەرى مەن بۇقاراسى ايرىقشا جەلپىندى. ءبىز مەملەكەت قورعانىسى قۇرىلىسىن قۇلشىنا قولداپ، ارميانى قولداۋ شارالارىنىڭ اناعۇرلىم تەبىندى بولۋىنا مۇمكىندىك جاسايمىز“.

مەملەكەت قورعانىسىنا كوڭىل بولەتىن، ارميانى قىزۋ سۇيەتىن، اسكەريلەردى قۇرمەتتەيتىن تاماشا قوعامدىق اۋقىمدى ونان ارى قالىپتاستىرۋ كەرەك

باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”ءار دارەجەلى پارتكوم مەن ۇكىمەت اسكەري قوسىننىڭ قۇرىلىسىنا جانە رەفورماسىنا كوڭىل ءبولىپ، قولداۋ كورسەتىپ، ىرىقتىلىقپەن قالىڭ وفيتسەر ـ اسكەرلەردى ۋايىمنان ارىلتىپ، ولاردىڭ قيىنشىلىعىن شەشىپ، مەملەكەت قورعانىسىنا كوڭىل بولەتىن، ارميانى قىزۋ سۇيەتىن، اسكەريلەردى قۇرمەتتەيتىن تاماشا قوعامدىق رايدى اناعۇرلىم قالىپتاستىرۋى كەرەك“.

حۋبەي ولكەسى حۋاڭگاڭ قالاسى − توڭكەرىستىك بايىرعى رايون ءارى قامقورلىق جاساۋداعى ءىرى قالا. حۋاڭگاڭ قالالىق پارتكومنىڭ قوسىننان شەگىنگەن اسكەريلەر ىستەرى جانە قوس قولداۋ قىزمەتىنە باسشىلىق ەتۋ گرۋپپاسى كەڭسەسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى حۋاڭ چيلي مىنالاردى ءبىلدىردى: ”ءبىز، ءسوز جوق، جاڭا داۋىردەگى قوس قولداۋ قىزمەتىنىڭ بورىشىن، تالابىن مىقتاپ يگەرىپ، اسكەري بولىمدەردىڭ سوعىسقا دايىندالۋ، سوعىس جۇرگىزۋ ونىمدىلىگىن اناعۇرلىم جوعارىلاتىپ، ارميانى قولداپ، الدىڭعى شەپكە كومەكتەسۋ جۇيەسىن اقاۋسىزداندىرىپ، كەمەلدەندىرىپ، اسكەري ادام بولۋدى تۇتاس قوعام ارداقتايتىن كاسىپكە، قوسىننان شەگىنگەن اسكەريلەردى تۇتاس قوعام قۇرمەتتەيتىن ادامعا اينالدىرامىز“.

چۇڭچيڭ قالاسى جياڭبەي رايونى سوعىسقا دايىندالۋعا قىزمەت وتەۋگە كۇش سالىپ، ارميا مەن جەرگىلىكتى ورىن ءوزارا ناقتى ءىس تىندىرۋداعى ”قوس ءتىزىم“ مەحانيزمىن كەمەلدەندىرىپ، رايوندا تۇراتىن اسكەري بولىمدەردىڭ كازارما قۇرىلىسىنا، دوپ الاڭىن جاڭالاۋعا، جابدىقتارمەن قامتاماسىز ەتۋگە بەلسەنە قولداۋ كورسەتتى، سونىمەن بىرگە، اسكەريلەردىڭ، اسكەريلەردىڭ وتباسىنداعىلاردىڭ ساياساتتىق مامىلەسىن جاپپاي تياناقتاندىرىپ، اسكەريلەردىڭ وتباسىنداعىلاردى ۋايىمنان ارىلتتى. ”ءبىز باستان - اياق اسكەري ءبولىمنىڭ قۇرىلىسى مەن رەفورماسىنا كوڭىل ءبولىپ جانە قولداۋ كورسەتىپ، قالىڭ كوماندير - جاۋىنگەرلەردى ىرىقتى تۇردە ۋايىمنان ارىلتىپ، قيىنشىلىعىن شەشتىك. كەلەسى قادامدا قىزمەت وتەۋدى ۇزدىكسىز ساپالىلاندىرىپ، اسكەري بولىمدەر مەن اسكەريلەرگە، اسكەريلەردىڭ وتباسىنداعىلارعا شىن پەيىلمەن، سۇيىسپەنشىلىكپەن ناقتى ىستەر ىستەپ، قيىن ماسەلەلەردى شەشىپ، چاڭجياڭ وزەنىنىڭ سولتۇستىگىندەگى قوس قولداۋدىڭ جاڭا تاراۋىن قۇلشىنا جازامىز“ دەدى جياڭبەي رايوندىق پارتكومنىڭ شۋجيى تاۋ شىشياڭ.

ۇزاق ۋاقىتتان بەرى حىبەي ولكەسى جاڭجياكوۋ قالاسى اسكەري بولىمدەردىڭ اسكەر جاتتىقتىرىپ، سوعىسقا دايىندالۋىن قولداپ، جاتتىعۋ الاڭدارىن قۇرۋعا سەلبەسىپ، قوس قولداۋ تاقىرىپتىق باقشاسى، ارميانى قولداۋ كوشەسى، ارميانى قولداۋ شيپاحاناسى سياقتىلاردى قۇرىپ، ”شۋاقتى ورنالاستىرۋدى“ جاپپاي اتقاردى.

جاڭجياكوۋ قالالىق پارتكومنىڭ شۋجيى جاۋ ۋىنفىڭ مىنانى ءبىلدىردى: ”ءبىر قىدىرۋ ناقتى شارالار − جاڭجياكوۋ قالاسىنىڭ قوس قولداۋ قىزمەتىن كۇش سالا ويداعىداي ىستەۋىنىڭ ىقشام كورىنىسى. بولاشاقتا قوس قولداۋ قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن ۇزدىكسىز كەمەلدەندىرىپ، اسكەري بولىمدەردىڭ اسكەر جاتتىقتىرۋىن، سوعىسقا دايىندالۋىن بار كۇشپەن قولداپ، قوس قولداۋ قىزمەتىنىڭ تاعى دا تىڭ ساتىعا كوتەرىلۋىن اناعۇرلىم جوعارى ولشەممەن ىلگەرىلەتەمىز“.

تاياۋ جىلداردان بەرى جۇڭگو رۇڭتۇڭ توبى ”ارميادان ۇيرەنۋ، ارميانى ءسۇيۋ، ارميا ءۇشىن قىزمەت ەتۋ“ امالياتتىق قيمىلىن ۇزدىكسىز ورىستەتىپ، ارميانى قورعاۋ، ارميانى ءسۇيۋ سۇيىسپەنشىلىگىن نىعايتىپ، ارمياعا تيىمدىلىك جاساۋ، ارميانى ءسۇيۋ قابىلەتىن جوعارىلاتتى. جۇڭگو رۇڭتۇڭ توبى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسى شۋجيىنىڭ ورىنباسارى، باس ديرەكتورى لي شىحۇڭ مىنالاردى ءبىلدىردى: ”ورتالىق كاسىپورنى رەتىندە، ءبىز ارميانى قۇدىرەتتەندىرۋگە، ارميانى كوركەيتۋگە دەم بەرۋ بورىشىن باستان - اياق ەستە بەرىك ساقتاپ، نەگىزگى ساتىداعى كوماندير - جاۋىنگەرلەر ءۇشىن مادەنيەت جاعىنان شىنايى قىزمەت وتەۋ، ارالاپ دياگنوز قويۋ، ەمدەۋ، ءجۇرىس - تۇرىستى قامتاماسىز ەتۋ، جۇمىستانۋعا اقىل - كەڭەس بەرۋ سياقتى قىزمەتتەردى ويداعىداي ىستەپ، ءىس جۇزىندىك ارەكەتىمىز ارقىلى ’مەملەكەت قورعانىسىنا كوڭىل ءبولۋ، ارميانى قىزۋ ءسۇيۋ، اسكەريلەردى قاستەرلەۋدى‘ ناقتاپ تياناقتاندىرامىز“.

ءىس جۇزىندىك ارەكەتى ارقىلى حالىقتى باقىتقا كەنەلتىپ، يگىلىككە بولەۋ كەرەك

باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”ارميا ءتۇپ ماقسات تانىمىن بەرىك ورناتىپ، جەرگىلىكتى ورىندى كوركەيتۋگە، دامىتۋعا بەلسەندى كومەك بەرىپ، ءىس جۇزىندىك ارەكەتى ارقىلى حالىقتى باقىتقا كەنەلتىپ، يگىلىككە بولەۋى كەرەك“.

بىلتىر تاسقىن مەزگىلىندە حانجياڭ وزەنى ورتا اعارى وڭىرىندە تاسقىن اپاتى تۋىلىپ، قارۋلى ساقشى حۋبەي باس اترەتى شياڭياڭ تارماق اترەتىنىڭ كوماندير - جاۋىنگەرلەرى اپات تۋىلعان وڭىرگە تىزگىن ۇشىمەن كومەككە اتتانىپ، حالىقتىڭ باس اماندىعى مەن مال - مۇلىك حاۋىپسىزدىگىن بار كۇشپەن قورعادى. وسى تارماق اترەتتىڭ ساياسي كوميسسارى مىنالاردى ءبىلدىردى: ”ءبىز بۇكىل ىنتا - پەيىلىمىزبەن حالىق ءۇشىن قىزمەت ىستەۋ ماقساتىن ەستە بەرىك ساقتاپ، حالىق بۇقاراسىمەن بىتە قايناسقان، ءولىم مەن ءومىر ارپالىسىن بىرگە وتكەرۋ قاتىناسىن ساقتاپ، ماڭگى حالىق مۇددەسىنىڭ قورعاۋشىسى بولامىز. كەلەسى قادامدا ارميا مەن حالىق بىرگە قۇرۋ قيمىلىن كۇش سالا ويداعىداي ورىستەتۋمەن بىرگە، حالىق بۇقاراسىن قورعاۋ قابىلەتىن جەتىلدىرىپ، قاتەردەن اراشالاۋ، اپاتتان قۇتقارۋ، شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ، قۇتقارۋ سياقتى ءتۇرلى قىزمەت دايىندىعىن بەلسەنە جاقسى ىستەپ، ادالدىقپەن جاۋاپكەرشىلىك ارقالاۋ ارقىلى سان مىڭداعان وتباسىنىڭ قولداۋشىسى بولىپ، بەيبىتشىلىكتى، تىنىشتىقتى قورعايمىز“.

”ازاتتىق ارميا اعايلارى بەس جۇلدىزدى تەرەك ەگىپ، ءبىلىم ۇيرەتىپ، ەسەيىپ - ەرجەتۋىمىزگە سەرىك بولدى...“ كوكتەم كۇندەرىندەگى پامير ۇستىرتىندە شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونى اتۇش قالاسى تۇگۇرمىتى اۋىلى مايدان قىستاعىنداعى مايدان باستاۋىش مەكتەبىنەن بالالاردىڭ شاتتىق ءۇنى شارىقتادى. كوپ جىلدان بەرى شينجياڭ اسكەري رايونى بەلگىلى شەكارا قورعانىس تۋانى مايدان شەكارا قورعانىس ليانى مەن مايدان قىستاعى قوس قولداۋ، بىرگە قۇرۋ قيمىلىن ورىستەتىپ، ارميا مەن حالىق اراسىنداعى ەتەنە سۇيىسپەنشىلىكتى ايگىلەدى. ”ارميا مەن حالىق ءبىر نيەتپەن جۇمىلعاندا عانا، مىزعىماس بەرىك قۇرىش قورعان سوعۋعا بولادى. ءبىز باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى نۇسقاۋىنىڭ رۋحىن باتىل دايەكتىلەندىرىپ، حالىقتى كوكەيدە ساقتاپ، بورىشتى ارقالاپ، ءىس جۇزىندىك ارەكەتىمىز ارقىلى حالىققا باقىت جاراتىپ، پايدا جەتكىزىپ، مايدان بۇقاراسىمەن قول ۇستاسىپ، قوس قولداۋدىڭ جاڭا تاراۋىن ۇزدىكسىز جازامىز“ دەدى مايدان شەكارا قورعانىس ليانىنىڭ جەتەكشىسى ما گىڭيۇن.

ارمانعا قۇلاش سەرمەۋدىڭ جاڭا جورىعى دەر شاعىندا تۇر. اسكەري بولىمدەردەگى قالىڭ كوماندير - جاۋىنگەرلەر جانە كادرلار مەن بۇقارا باتىلدىقپەن مىنالاردى ءبىلدىردى: ءسوز جوق، باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى نۇسقاۋىنىڭ رۋحىن مۇقيات دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرىپ، رەفورمانى تەرەڭدەتۋ، جاڭالىق اشۋ بارىسىندا قوس قولداۋ قىزمەتىنىڭ ساپاسى مەن ونىمدىلىگىن جوعارىلاتىپ، قوس قولداۋدىڭ قوعامدىق نەگىزىن بەكەمدەپ، كەڭەيتىپ، جاۋاپكەرشىلىك ارقالاپ، ىسكەرلىك كورسەتىپ، شىنايى يگەرىپ، ناقتى ىستەپ، ارميا مەن حالىقتىڭ ءبىر نيەتپەن جۇڭگو ارمانىن، ارميانى قۇدىرەتتەندىرۋ ارمانىن بىرگە سومدايتىن مىعىم ۇلى كۇشىن ۇيىستىرامىز.

كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى