شىنايى تەكسەرىپ، ناقتى تۇزەتۋ ارقىلى بۇقارانىڭ مويىنداۋىنا يە بولدى (ورتالىقتىڭ سەگىز ءتۇرلى بەلگىلەمەسىنىڭ رۋحىن بۇلجىماستان تياناقتاندىرايىق)

”سالەمەتسىز بە، بۇل ارا 12345 ارناۋلى لەنياسى. ءسىز اڭىس ەتكەن قۇرىلىس ورنى اسحاناسىنىڭ تيجارات رۇقسات كۋالىگىن ءبىتىرۋ ماسەلەسى شەشىلدى مە، جوق پا؟ ءبىتىرۋ بارىسى ءساتتى بولدى ما، جوق پا؟“

”ارەكەتى وتە تەز بولدى، توتەنشە رازىمىز!“

چاڭ ۋىنگو _ گۋاڭشي جۋاڭزۋ اۆتونوميالى رايونى بەيحاي قالاسى تيەشانگاڭ رايونىنىڭ بەلگىلى قۇرىلىس نىسانىنىڭ جاۋاپتىسى، جۇمىس ورنى اسحاناسىنا رۇقسات كۋالىگىن ءوتىنىش ەتكەندە، ەسەپ نومىرىندە قالىپسىزدىق ماسەلەسى بايقالىپ، ول 12345 ارناۋلى لەنياسىنا حابارلاسقان ەدى. تيەشانگاڭ رايونى بازار باقىلاۋ - باسقارۋ مەكەمەسى جاعدايدى ۇعىسقاننان كەيىن، كىناراتتى تەز ارادا جونگە سالىپ، 3 كۇن ىشىندە چاڭ ۋىنگوعا كۋالىك ءبىتىرىپ بەردى، سونىمەن بىرگە، جۇيەنى سىناقتان وتكىزىپ، ساپالىلاندىرىپ، وسى تەكتەس ماسەلەلەردىڭ تۋىلۋىنان ساقتاندى.

ورتالىقتىڭ سەگىز ءتۇرلى بەلگىلەمەسىنىڭ رۋحىن ىشكەرىلەي دايەكتىلەندىرۋ تاربيەسى ورىستەتىلگەننەن بەرى بەيحاي قالاسى جاۋاپكەرلىك ارقالاماۋ، ءىس تىندىرماۋ سياقتى ماسەلەلەرگە قاراتا ارناۋلى وڭاۋ جۇرگىزىپ، قىزمەت ستيلىن جاقسارتىپ، حالىققا قولايلىلىق، كاسىپورىندارعا تيىمدىلىك جەتكىزۋ قىزمەت وتەۋ ونىمدىلىگىن جوعارىلاتىپ، 12345 ارناۋلى لەنياسىن كۇنى بويى قابىلداپ، ءبىر جاقتى ەتۋشى ورىن تەز ارادا ءۇن قوسىپ، تەلەفون ارقىلى قايتالاي جاعداي ۇعىسۋ، ءبىر جاقتى ەتۋشى ورىن باسشىلارىنىڭ قايتالاي ۇعىسۋى سياقتى تاسىلدەر ارقىلى ءىس تىندىرماۋ، باياۋ ىستەۋ، مىندەتىن تولىق اتقارماۋ سياقتى ماسەلەلەردى ءبىر - بىرلەپ تەكسەرىپ، بوگەتتەردى اشتى.

ۇيرەنۋ تاربيەسى ورىستەتىلگەننەن بەرى جەر - جەر ءتۇرلى جولدار ارقىلى ورتالىقتىڭ سەگىز ءتۇرلى بەلگىلەمەسىنىڭ جانە ونى اتقارۋدىڭ ەگجەي - تەگجەيلى ەرەجەسىنىڭ رۋحىن تياناقتاندىرۋ جاعىندا ورىن تەپكەن ماسەلەلەردى جاپپاي ىشكەرىلەي تەكسەرىپ تاۋىپ، قانداي ماسەلە بولسا سول ماسەلەنى شەشۋگە، قانداي ماسەلە كورنەكتى بولسا سول ماسەلەنى ءتۇيىندى تۇردە رەتتەپ - وڭاۋعا، تاباندا تەكسەرىپ، تاباندا تۇزەتۋگە، بايقالا سالىسىمەن تۇزەتۋگە تاباندى بولدى.

شاندۇڭ ولكەسى چيڭداۋ قالاسىندا، كەيبىر تۇرعىندار شاعىن اۋماعىنىڭ اۆتوكولىك ورنى ماي اقىسى سياقتى ورتاق قارجى باسقاعا پايدالانىلىپ، قوجالىق باسقارۋ كولەمىندەگى ۇيلەردىڭ پايدالانىلۋ جولى ءوز بەتىمەن وزگەرتىلگەن... قوجالىق سالاسىنداعى ارىز - شاعىم مولشەرى ءبىر مەزەت جوعارى بولعان.

چيڭداۋ قالاسى ماسەلەنى نىشان ەتۋدەن جازباي، قالا تۇرعىندارىنىڭ اڭىسى كۇشتى بولعان ”مەنشىك يەلەرىنىڭ الەۋمەتتىك مۇددەسىن يەمدەنىپ الۋ سياقتى بۇقارانىڭ مۇددەسىنە زيان جەتكىزۋ ماسەلەسىن“ قالا دارەجەلى ءتۇيىندى تۇردە جونگە سالۋ ماسەلەسى قاتارىنا ەنگىزدى. قالالىق پارتكومنىڭ ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى، قالالىق قالا باسقارۋ مەكەمەسى سياقتى 8 تاراۋ بىرلەسىپ رەتتەۋ - وڭاۋ جوباسىن باسىپ تاراتىپ، باسقارۋدى ارناعا ءتۇسىرىپ، شاعىن اۋماقتىڭ ”اقشا قاپشىعىن“ ويداعىداي باسقارۋىنا كومەكتەستى.

گانسۋ ولكەسىنىڭ جينچاڭ قالاسى ءتۇيىندى قاۋىمعا نازار اۋدارىپ، اۋىل - قىستاق، الەۋمەتتىك اۋماق، ورگان، ءىسورىن، مەملەكەت مەنشىگىندەگى كاسىپورىن، جاڭادان گۇلدەنگەن سالالارداعى پارتيا مۇشەلەرى ءتۇيىندى ماسەلەلەر تىزىمدىگىن جاسادى. كادرلار مەن بۇقارانىڭ اڭىسى كۇشتى بولعان ماسەلەلەر جونىندە ءبىر - بىرلەپ شارا بەلگىلەپ، ەسەپ داپتەرىنە قوندىرىپ قۋزاپ، بىتكەندەرىن تىزىمدىكتەن ءوشىرىپ، كورنەكتى ماسەلەلەردى شوعىرلى جونگە سالدى.

سۋ شۇمەگىن اشىپ ەدى، قۇبىر سۋى سارىلداپ اقتى. سىچۋان ولكەسى چۇيشيان اۋدانى ۋاڭشي قالاشىعى يانبا قىستاعى تۇرعىندارىنىڭ جۇزىنەن كۇلكى ەستى.

جەر بەدەرىنىڭ شەكتەمەسىنەن يانبا قىستاعىندا جىل بويى سۋدان پايدالانۋ قيىن بولۋ ماسەلەسى ءومىر ءسۇرىپ كەلگەن. ۇيرەنۋ تاربيەسى بارىسىندا چۇيشيان اۋدانى پارتيالى كادرلاردى ارالاپ تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزۋگە ۇيىمداستىرىپ، حالىق تىلەگىن تىڭداپ، قيىن ماسەلەلەردى شەشتى. اۋداندىق ءتارتىپ تەكسەرۋ كوميتەتىنىڭ، باقىلاۋ - تەكسەرۋ كوميتەتىنىڭ كادرلارى يانبا قىستاعىنا كەلىپ، ”تاراۋلاردىڭ بايلانىس جاساۋى، سايكەسۋى ىركىلىسسىز بولماۋ، قۇرىلىس قارجىسى تاپشى بولۋ“ قۇبىر سۋىن قىستاققا جەتكىزۋ قيىن بولۋ ماسەلەسىنىڭ وزەگى ەكەندىگىن ۇعىستى. وسىدان كەيىن اۋداندىق ءتارتىپ تەكسەرۋ كوميتەتى، باقىلاۋ كوميتەتى سۋمەن قامداۋ سەرىكتەستىگى، اۋىل - قالاشىق سياقتى جاۋاپتى ورىنداردى سايكەستىرىپ، ”اۋىل - قالاشىق نەگىزگى تۇلعا بولۋ + كاسىپورىن پايدا بەرۋ + قىستاق تۇرعىندارى وزدەرى دايىنداۋ“ ءادىسىن اقىلداستى، ەڭ سوڭىندا 160 وتباسىنىڭ سۋدى الاڭسىز پايدالانۋىنا مۇمكىندىك جاسالدى.

جەر - جەر تاربيەنى اشىق جۇرگىزۋگە تاباندى بولىپ، تەكسەرۋ جانە وزگەرتۋ بارىسىندا بۇقارانىڭ ات سالىسۋىنا باسا ءمان بەرىپ، بۇقارانىڭ باقىلاۋىن قابىلداپ، پارتيالى كادرلار جاۋاپكەرلىك ارقالاپ، ىسكەرلىك كورسەتىپ، بۇقاراعا قىزمەت كورسەتىپ، بۇقارانىڭ سەزىنۋىنە مۇمكىندىك جاسادى.

”وسىندا كەلگەن سوڭ، مەن ءار كۇنى كونە كوز دوستارىممەن بىرگە قاعاز ويما ويىپ، اڭگىمەلەسەمىن، تۇرمىسىمىز وتە دۋماندى بولدى!“ دەدى بەيجيڭ قالاسى شىجيڭشان رايونى ۋليتو كوشەسىندەگى قارتتاردى كۇتىمگە الۋعا قىزمەت وتەۋ ورتالىعىندا يۇي حانىم ەندى عانا قيىلىپ بولعان تەرەزە گۇلىن ۇستاپ تۇرىپ. وسى وڭىرلىك زەينەتكەرلىككە قىزمەت وتەۋ ورتالىعى بيىل رەسمي ىسكە قوسىلىپ، اقىل - پاراسات ارقىلى كۇتىمدەۋ، قولايلى تاماقتانۋ، كوڭىل اشۋ، ۇيرەنۋ، ەمدەۋ، دەنساۋلىق ساقتاۋ سياقتى فۋنكتسيالاردى ءبىر تۇلعالاندىرىپ، قاراستى رايونداعى قارتتاردىڭ ىرگەدە زەينەتكەرلىك قىزمەت وتەۋىنەن يگىلىكتەنۋىنە مۇمكىندىك جاسادى.

ۇيرەنۋ تاربيەسى ورىستەتىلگەننەن بەرى شىجيڭشان رايونى ”ناقتى ىستەر ارقىلى حالىققا تيىمدىلىك جاساۋدان قامال الۋ ارەكەتىن“ ىشكەرىلەي ورىستەتىپ، ءمالى وڭىرىندەگى قارتتاردى كۇتىمدەۋگە قىزمەت وتەۋ ورتالىعىنان ەكەۋىن تىڭنان كوبەيتىپ، قارتتاردى كۇتىمدەۋ توسەك ورنىن 4640 قا جەتكىزدى؛ قارتتاردى كۇتىمدەۋ، تاماقتانۋعا كومەكتەسۋ تۇيىنىنەن تورتەۋىن جاڭادان سالىپ، 83 قارتتاردى كۇتىمدەۋ، تاماقتانۋعا كومەكتەسۋ تۇيىنىندە جيىنى 211 مىڭ ادام ـ رەت قىزمەت وتەپ، وتباسىلىق قىزمەت وتەۋ، سالاماتتىقتى باسقارۋ سياقتى قارتتاردى كۇتىمدەۋگە قىزمەت وتەۋدى قارتتاردىڭ ماڭايىنا جەتكىزدى.

”بۇرىن اعاش تامىرىنىڭ اسەرىنەن قۇبىر دوڭەستەنىپ تۇراتىن، جاڭبىر جاۋعان كۇنى لاس سۋ اعىپ جاتاتىن، قازىر سۋ ىعىستىرۋ ىركىلىسسىزدەنىپ، جايلى تۇرمىس كەشىرۋدەمىز“ دەدى جياڭشي ولكەسى جي - ان قالاسى جيجوۋ رايونى شيچياۋ ءمالى باسقارماسى چاڭگاڭليڭ باسپا زاۆودىنىڭ جاتاق تۇرعىنى لي جيانگو جاڭادان جوندەلگەن سۋ قۇبىرىن نۇسقاپ، باس بارماعىن شىعارىپ.

جيجوۋ رايونى ءتورت باسشىلىق القاسىنىڭ مۇشەلەرى بولەكتەردى بىرلىك ەتىپ، رايون، اۋىل - قالاشىق (ءمالى باسقارماسى)، قىستاق (الەۋمەتتىك اۋماق) 3 دارەجەلى كادرلاردى ”وتباسىلارىن ارالاپ ارىز - شاعىم تىڭداۋعا“ ۇيىمداستىرىپ، تۇرعىنداردىڭ شۇعىل، قيىن، ۋايىمداعان، ءزارۋ ماسەلەلەرىن جينادى، سونداي - اق ”كادرلاردىڭ وتباسىلارىن ارالاپ ارىز - شاعىم تىڭداۋ، باسشىلاردىڭ تومەنگە ءتۇسىپ دەلونى كوتەرمەگە الۋى، زاڭ جاعىنان ىلگەرىلەپ قىزمەت وتەۋ، جابىق كۇيدە بىرلەسىپ ارەكەتتەنىپ ماسەلەنى شەتىنەن شەشۋ، باعالاۋ ناتيجەسىن كادەگە جاراتۋ“ بىرلەسكەن مەحانيزمىن ىشكەرىلەي ورناتىپ، بۇقارانىڭ ماسەلە تىزىمدىگىنە قاناعاتتانارلىقتاي جاۋاپ قايتاردى.

انحۇي ولكەسى تۇڭليڭ قالاسى تاربيەنى اشىق ورىستەتۋگە تاباندى بولىپ، كاسىپورىنداردى قىستاققا بارۋعا ۇيىمداستىرىپ، ”پارتيا مۇشەلەرى جاندارىندا بولۋ، سان مىڭداعان وتباسىنا قىزمەت وتەۋ“ قيمىلىن ورىستەتىپ، بۇقارانىڭ قاجەتىمەن بەلسەنە ۇشتاسىپ، بۇقارانىڭ شۇعىل، قيىن، ۋايىمداعان، ءزارۋ ماسەلەلەرىن شەشىپ، ”تۇرعىنداردىڭ ەلەكتردەن حاۋىپسىز پايدالانۋى، گازدان حاۋىپسىز پايدالانۋى“ سياقتى نەگىزگى تاقىرىپتاردى ارقاۋ ەتىپ، حالىققا قىزمەت وتەۋ قيمىلىن ورىستەتتى.

حيلۇڭجياڭ ولكەسى سۇيبين اۋدانى نەگىزگى ساتى پارتيا ۇيىمدارىنا جەتەكشىلىك ەتىپ، شاي ءماجىلىسى، جەلىدەگى كەڭەس ءماجىلىسى سياقتى فورمالار ارقىلى حالىق رايىن جەتكىزۋ ارناسىن ىركىلىسسىزدەندىرىپ، بۇقارا ات سالىساتىن ۇدايىلانعان قارىم - قاتىناس مەحانيزمىن ورناتتى.

بۇقارانىڭ اڭىسى كۇشتى بولعان ورتا تازالىعى، بەتالدى توقتاتۋ، بەتالدى قويۋ، تەرەزدەن ەلەكتر سىمىن سالاقتاتىپ كولىك زاريادتاۋ سياقتى ماسەلەلەرگە باعىتتاي وتىرىپ، قالا مەن اۋىلدىڭ ورتا تازالىعىن جونگە سالۋدان قامال الۋ ارەكەتىن كۇش سالا اتقارىپ، بۇقارانىڭ القاۋىنا يە بولدى.

(«حالىق گازەتىنىڭ» تىلشىلەرى شىن تۇڭرۇي، جۋ لەي، ۋاڭ ميڭفىڭ، حوۋ لينلياڭ، پان جۇنچياڭ، جاڭ يۇنحى، لي جۇنجيە)

كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى